Akademik Bilişim '10 10 - 12 Şubat 2010 Muğla

Öğretim Teknolojileri: Tanımı ve Tarihsel Gelişimine Yeniden BakmakArzu Hancı Karademircilojisi öğretim teknolojisinden daha büyük biryapı olarak görülür [4].Yukarıdaki tanımlarda, öğretim teknolojilerigenel olarak ya eğitim teknolojilerinin bir altkümesiya da sadece araç ve yöntemden ibaretolarak tanımlanmaktadır. Öğretim teknolojisinineğitim teknolojisinin bir altkümesi olup/olmaması ya da tam tersi tartışmaya açıktır,ancak Seels ve Richey’e göre isteğe bağlı vemaksatlı öğretim hakkındaki faaliyetlerin vekavramların araştırmacıları eğitim ile ilgilidiğer konulara kıyasla daha çok cezbettiği bilinmektedir[6]. Benzer bir şekilde, Reiser’agöre, öğretim teknolojisi gelişen bir alandır veeğitim teknolojisi yerine daha sık kullanılan birterim olarak kabul edilmektedir [7].Öğretim teknolojisi tanımının 1900’lerden1960’a kadarki gelişimine baktığımızda, öğretimteknolojisi bu yıllarda araç olarak tanımlanırken,1960 ile 1970 arasında yöntemolarak görüldüğü ortaya çıkmaktadır. Reiser’agöre, 1963’de yapılan tanımlamada, öğretimteknolojileri için “araç” vurgusu yerine kullanılan“tasarım ve öğrenme” vurgusu önemlibir kilometre taşıdır [7]. 1977’den 1990’a kadar,öğretim teknolojilerinin davranışçı ekoldışında çeşitli öğrenme kuramlarından ve bilgisayarteknolojilerinin gelişiminden etkilendiğinigörüyoruz. Alandaki en popüler tanımise 1994’de yapılmıştır. Eğitimsel İletişim veTeknoloji Derneği’nin (AECT) tanımına göre“öğretim teknolojisi, süreç ve kaynakların, tasarım,geliştirme, uygulama ve değerlendirilmeaşamalarında öğrenme için kullanılmasınınteori ve pratiğidir” [6].3. Öğretim Teknolojisinin Tarihsel Gelişimi3.1 1900’lerden ÖnceAlanı ve gelişimini anlayabilmek için,Saettler’in çalışması referans alarak 1900’denönce öğretim teknolojilerinin tarihsel gelişiminikuram, yöntem ve alana etkisi başlıklarıaltında incelemek faydalı olacaktır [5].398Büyük Sofistler (The Elder Sophists)(M.Ö. 500-410)Kuram: İnsanoğlu zekidir, ancak yine de sahipolduğu gizli gücü göstermek için eğitime ihtiyaçduyar.Yöntem: Ders anlatma, grup tartışmaları, sorunçözme, güzel konuşma sanatını öğretme(kuram ve uygulama), yöntemlerin sistematikolduğunu öğretme (hedef, ilerleme, vb.), öğretimdeteknolojiyi (techne) kullanma.Etkisi: Büyük sofistlerin güzel konuşma sanatı,diyalektik ve dilbilgisini kullanmaları, sonrakibin yıl boyunca Avrupa’nın eğitim müfredatprogramını oluşturan “quadrivium” (Latin kökenlikelime dört yol anlamına gelir; Ortaçağüniveristelerinde okutulan aritmetik, geometri,müzik ve astronomiden oluşan dört disiplininadıdır.) ve “trivium”u (Latin kökenli kelimeüç yol anlamına gelir; dilbilgisi, mantık ve güzelkonuşmadan oluşan üç disiplinin adıdır) tasarlamalarındaen önemli yeri oluşturmuştur.Socrates (M.Ö. 470-399)Kuram: İnsanoğlunda ahlaki değerler için rehberolan doğal bir erdem vardır. Bilgi doğuştaninsanda bulunur.Yöntem: Sokratik öğretim metodu, sorgulamayöntemi.Etkisi: Programlı öğretimi ilk geliştirenlerSokrat’ı öncüleri olarak görmüşlerdir; ancakbilginin insanda doğuştan var olduğunu varsayansokratik kuram ile etki-tepki ilişkisinedayanan programlı öğrenme yöntemi birbirlerindenoldukça farklı yaklaşımlardır.Aberald Okul ile Öğretim Metodu(1200’ler-1300’ler)Kuram: Okulda ders verme ve okulda eğitimisavunan entelektüel akımdır. Diyalektik muhakemeüzerine vurgu yapmıştır ve Ortaçağ’a aittanrıbilimine (teoloji) uygulanmıştır.Yöntem: Diyalektik muhakeme, sorgulamayadayalı öğretim.Etkisi: Akımdan etkilenen Avrupalı üniversiteler,bilimsel araştırma ve deney konusundakatkıda bulundurlar.Comenius (1592-1670)Kuram: Eğitimin amacı, öğretim yöntemlerigibi konularla ilgilenmiştir. Comenius’a göreeğitimin hedefleri bilgi ve güzel ahlak sahibiolmak ve dindarlıktır.Yöntem: Ders konusu öğrencilerin durumuna,seviyesine göre incelenmelidir. Öğretimde sıra(ard arda gidiş) önemlidir, hiçbir şey tam olarakanlaşılana kadar ezberlenmemelidir. Öğrenmeduyular vasıtasıyla gerçekleşir. Öğretmen dersiçeriğini önce sözel olarak ifade eder, sonra resimlerle(örneklerle) açıklar. Okullar gerçek veaçıklayıcı materyal (gereçler) ile donatılmış,keyif alınan (neşeli) yerler olmalıdır.Etkisi: Comenius’un metodunun uygulanmasını,OrbusPictus (Resimler Dünyası) kitabındagörmekteyiz. Bu kitapta, öğrenciler için dersolarak farklı konulardan 150 resim bulunmaktadırve bu resimler aracılığı ile konular anlatılmaktadır.Lancaster (1778-1838)Kuram/Gelişim: A.B.D.’de 1800 yılından önce,ezberlemeye dayalı bireysel öğrenme uygulanmaktaydı.Endüstriyel devrim çıraklık sisteminietkilemesi nedeniyle Amerikan şehirlerindehızlı bir gelişim yaşanmıştır. Bu değişim iseA.B.D.’de halka açık ücretsiz devlet okullarıiçin zemin hazırladı. Lancaster’ın denetleyiciöğretim sistemi, öğrenci toplulukları ve eğitimaraçlarından (medya) istifade ettiğinden, düşükmaliyeti nedeniyle popülerlik kazanmıştır.Yöntem: Öğretimin altı alanı; ezberleme vealıştırma, içerik, eğitimi izleme, sınıf kontrolü,sınav yapma, yönetim. Öğrenciler, ders esnasındakâğıt ve mürekkep yerine ince tabakakum ve bir çubuk kullanıyordu.Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri10 - 12 Şubat 2010 Muğla Üniversitesi399Etkisi: Lancaster metodunun sonuçları, bireyselve ezbere dayalı okul metodu ile karşılaştırıldığında,devrim niteliği taşımaktadır. Merkeziöğretim uygulamaları gerçekleşmiştir. Bumetot, aynı anda çok sayıda öğrenci ile ilgilenildiğindekullanılan standart teknikler halinegelmiştir.Pestalozzi (1746-1827)Kuram: Pestalozzi, öğretim metotları ile insandoğal gelişimini birleştirmek istiyordu.Öğrenmede kişisel ayrımların farkına vardı veöğretim metotları ile öğrencilerin ihtiyaçlarınıkarşılamayı önerdi.Yöntem: “Aracısız ilk elden deneyim önemlidir”ve “öğretim, basitten karmaşığa, zihnindoğal sürecini takip etmelidir” varsayımındanyola çıkılarak yöntemler geliştirildi.Etkisi: Pestalozzi, deneye dayalı okullarındaezberleme ve alıştırmanın yerine deney, öğrencigözlemi ve motivasyonu koydu. Onun uygulaması,bir Alman eğitimci ve anaokulununkurucusu olan Froebel üzerinde derin bir etkibırakmıştır.Froebel (1782-1852)Kuram: Froebel’in tüm eğitim görüşünün altındayatan baskın düşünce, Tanrının sahip olduğuher şeyin yapısal bütünlüğüdür.Yöntem: İlk eğitimin anaokul sisteminin, oyunlarve şarkılar, tümce kuruluşu, yetenekler veuğraştan oluşması gerektiğini savunmaktadır.Etkisi: Froebel’in yetenekleri endüstriyel çevredeoyunlar, materyaller ve mekanik modellerolarak benimsendi. Onun gizemciliği (mistizm)aşikardı fakat doktrinleri psikolojik ve toplumsalaçıdan tutarlıydı.Herbartian (1776-1841)Kuram: Herbatian, Locke’ın “boş tablet” kuramını,öğrenmenin çağdaş psikolojisi ile harmanladı.O, öğrenme ve öğretimin sistematikpsikolojisini geliştirdi.