Akademik Bilişim '10 10 - 12 Şubat 2010 Muğla

Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri10 - 12 Şubat 2010 Muğla ÜniversitesiTürkiye’de Bilim ve Teknoloji Politikaları: 1963’den 2013’eKalkınma Planlarına Genel Bir BakışBahadır Yıldız 1 , Hale Ilgaz 2 , S. Sadi Seferoğlu 31Hacettepe Üniversitesi, BÖTE Bölümü, Ankara2Hacettepe Üniversitesi, BÖTE Bölümü, Ankara3Hacettepe Üniversitesi, BÖTE Bölümü, Ankarabahadiry@hacettepe.edu.tr, hilgaz@hacettepe.edu.tr, sadi@hacettepe.edu.trÖzet: Toplumların gelişim süreçleri incelendiğinde bu süreçlerde teknolojinin oldukça etkinolduğu gözlenmektedir. Toplumların varlıklarını sürdürme süreçlerinde aralarındaki teknolojifarklılıklarının etkileri oldukça önemlidir. Osmanlı İmparatorluğu’nun gerilemeye başlamasındabile teknoloji konusunda geri kalmasının etkilerinin bulunduğu söylenebilir. Örneğin, Avrupa’nınyelkendeki teknoloji üstünlüğü Osmanlı’nın denizlerdeki üstünlüğünü, toptaki teknoloji üstünlüğüde Osmanlı’nın karadaki üstünlüğünü sona erdirmiştir denebilir. Cumhuriyet dönemindebirçok alanda atılım yaşanmıştır. Türkiye’de sanayileşme politikalarının uygulamaya sokulmasısayesinde yatırım harcamalarının düzene sokulmasına yönelik planlar yapılmıştır. Örneğin, ŞakirKesebir Planı, İsmet İnönü Programı, 1933-1937 ve 1938-1942 Sanayi Planlarına paralel MeslekEğitimi Planları, Şevket Süreyya Planı gibi planlar bu dönemin ürünleridir.Bu çalışmada temel olarak Cumhuriyet döneminde hazırlanmış olan kalkınma planları incelenmiştir.Bu amaçla planlar teknoloji politikaları açısından değerlendirilmiştir. Bu amaç doğrultusundateknoloji politikaları bakımından planlarda gözlenen değişiklikler, teknoloji politikalarınailişkin yaklaşımlar ve gerçekleştirilen/gerçekleştirilemeyen hedefler belirlenmiştir. Ayrıca, bu süreçteyaşanan güçlükler ve bu güçlüklerin toplumsal siyasal nedenleri sonuçlarıyla tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Bilim ve teknoloji politikaları, planlı kalkınma, AR-GE, okul-sanayi işbirliği1. GirişEskiden bir ülkenin gelişmişlik düzeyi ürettiğiçelik ve enerji miktarı ile ölçülürken günümüzdebilişim teknolojileri ile elde edilen, işlenen,iletilen, saklanan, bilgi miktarı ile ölçülmeyebaşlanmıştır. Teknolojinin toplumsal gelişmedekiöneminin farkına varılmış olmasıyla 1960yılında Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuş veplanlı kalkınma dönemi başlatılmıştır. 1963 yılındaBirinci 5 Yıllık Kalkınma Planı ile başlayanbu süreç 2007-2013 yılları için hazırlananDokuzuncu 5 Yıllık Kalkınma Planı ile günümüzekadar devam etmiş bulunmaktadır.Bilim ve teknoloji politikaları, bütün dünyadaülkelerin refah düzeyini doğrudan etkileyensosyal ve siyasi gidişine yön veren, gelişim vedeğişim koşullarını ortaya çıkaran türden politikalarolmuştur. Teknolojinin bu etkin işlevinedeniyle bütün ülkeler teknoloji üretmek,başka ülkeler tarafından üretilen teknolojilerielde etmek, kullanmak ve yaymak için her türlüçabayı göstermektedirler [1].Cumhuriyet’in ilanından sonra girilen yoğundönüşüm süreci içerisinde o güne kadar uygulananplanlardaki eksikliklerin farkına varılmışve o dönemde genel olarak kabul görmüş sanayiplanları uygulamaya konmuştur. Hükümetlerinyatırım harcamalarının düzene sokulmasınayönelik planlar yapılmıştır. Şakir Kesebir Planı,İsmet İnönü Programı, 1933-1937 ve 1938-1942 Sanayi Planlarına paralel Meslek Eğitimi356357