Akademik Bilişim '10 10 - 12 Şubat 2010 Muğla

Geleneksel Yazılım Mühendisliğinden Alana Özel Yazılım Mühendisliğine DoğruÇağatay ÇatalŞekil 8. Ürün hattı mimarileri uygulanmasıŞekil 8 ve Şekil 7 karşılaştırıldığında, ürün hattımimarilerinin işletme açısından benzer ürünlergeliştirirken oldukça yararlı bir yaklaşımolduğu görülecektir.Alana Özel Yazılım Mühendisliği tekniklerinin,yazılım geliştirmede nasıl uygulandığını görmekiçin tüketici elektroniği için Philips tarafındangeliştirilmiş olan Koala [6] mimari tanımlamadilini veya Yazılım Tanımlı Radyo (SoftwareDefined Radio) için Alana Özel Yazılım Mimarisiolan Software Communications Architecture(SCA) [7] mimarisini incelemek mümkündür.Sahip olduğu mekanizmalarla, Koala mimarlaragömülü sistemlerin ürün hatlarını gerçeklemeyeizin verir. Ürün hatlarını etkin şekilde gerçeklemekiçin araç desteği, grafiksel görselleştirmeve basit notasyona sahiptir [1].3. Ülkemizde Ürün Hattı YaklaşımlarıUlusal konferanslarda sunulan bildirilere göre,ülkemizde büyük ölçekli yazılım yoğun sistemgeliştiren firmaların, yazılım yeniden kullanılabilirliğinisağlamak üzere, ürün hattı yaklaşımlarınıkısmi olarak kullanmaya çalıştığını söyleyebiliriz.Kutluca ve arkadaşları [8], GEM-KOMSIS projesi sayesinde, MilSOFT YazılımTeknolojileri firması içerisinde, iki yeni ürünhattının oluşturulduğunu raporlamışlardır. Buürün hatlarının ilki, CMSCORE-PL (CombatManagement System CORE Product Line)olarak ifade edilmiştir. En küçük platformlardan(karakol botu gibi) en karmaşık sistemlere(denizaltı gibi) kadar farklı ölçeklerde Savaş198Yönetim Sistemi ihtiyaçlarının bu ürün hattımimarisi ile karşılanabileceği açıklanmıştır.Bu ürün hattının; Sahil Güvenlik KomutanlığıArama Kurtarma Gemisi, Genesis Veri LinkleriSistemi, Yeni Tip Denizaltı ve Modernizasyonprojeleri için gerekli alt yapıyı sunduğunuraporlamışlardır. İkinci ürün hatları ise CE-PL(Computing Environment Product Line) olarakifade edilmiştir. Bu ürün hattı, gerçek zamanlıdağıtık veri dağıtımı için ara katman olarakkullanılmaktadır. GEMKOMSIS’in mimarisigeliştirilirken, OACE (Open ArchitectureComputing Environment) referans mimarisindenyararlanıldığı ifade edilmiştir. Yazılım yenidenkullanılabilirliği, yazılım geliştirmenintüm çıktılarını ilgilendirmektedir. Çalışmalarında,isterlerin ve test durumlarının yenidenkullanılabilirliğinin nasıl sağlandığı, özellikmodellerinden yararlanılıp yararlanılmadığıbilgisine ulaşılamamıştır. Ayrıca, bildiridekibilgilere göre tekli-sistem mühendisliği yaklaşımınabenzer bir sürecin uygulandığı gözlemlenmiş,alan mühendisliği konusunda çalışmayapılıp yapılmadığı, alan modellerinin oluşturulupoluşturulmadığı bilgilerine bildiriden ulaşılamamıştır.Koray ve arkadaşları [9], insansızsistemler alanında ASELSAN’da geliştirileniki tane kara aracının (İzci ve Gezgin), JAUS(Joint Architecture for Unmanned Systsems)referans mimarisine göre oluşturulduğunu raporlamışlardır.JAUS, insansız sistemler içinhem alan modelini hem de referans mimariyiortaya koyan, 1995 yılında başlatılmış ve ABDSavunma Bakanlığı tarafından onaylanmış birprogramdır [9]. JAUS referans mimarisi, servisyönelimli olup ASELSAN tarafından Open-JAUS çerçevesi [10] kullanılmıştır. Koray vearkadaşları, böyle bir alan modelinin, projeekibinin insansız sistemler hakkında hızlıcabelirli bir bilgi seviyesine gelmelerini sağladığınıifade etmiştir. Bu çalışmada, referansmimari ve alan mimarisinin daha çok kullanımdüzeyinde olduğunu görmekteyiz. Çalışmanınson bölümünde, ASELSAN Savunma SistemTeknolojileri (SST) grubunda; K4İGK (Komuta,Kontrol, Komünikasyon, Kompüter, İstihbarat,Keşif ve Gözetleme) ve Silah Sistem-leri için, Alan Analizi Yapılması ve ReferansYazılım Mimarisi Geliştirilmesi için iki ayrıçalışma yürüttükleri ifade edilmiştir. Altıntaşve arkadaşları [11], Aurora ismini verdikleri,çok katmanlı ve Web temelli mimarilerde yazılımgeliştirme sürecini hızlandıran bir yazılımürün hattını geliştirdiklerini raporlamışlardır.Aurora üzerinde geliştirilen projelerini; TemelBankacılık Sistemi, Merkezi Kayıt Kuruluşu,Kaydi Sistem, Sigortacılık Alt yapısı olarakaçıklamışlardır. Kahraman ve arkadaşları [12],ASELSAN SST grubu içerisinde, silah sistemiprojeleri için gerçekleştirilen alan mühendisliğiçalışmalarını raporlamışlardır. Özelinde,atış kontrol yazılımı içeren sistemler üzerindeçalışılmıştır. Özellik modelleme için, FORMyaklaşımı tercih edilmiş, referans mimarininoluşturulması için bileşen tabanlı bir yaklaşımuygulanmıştır. Henüz bu kapsamda sonlandırılmışbir proje bulunmadığı, yakın dönemdesonuçlandırılacak birçok projede referans mimarininkullanılacağı ifade edilmiştir.Karataş ve arkadaşları [13], ASELSAN SSTgrubu içerisinde yaptıkları çalışmada, uygulamamühendisliği süreci adımlarının model güdümlübir yaklaşım ile otomatize edilebileceğiniraporlamışlardır. Bu bildirilere göre, ürünhattı mühendisliğinin, ülkemizde ASELSAN,MİLSOFT, CYBERSOFT firmalarının ilgi alanındaolduğunu ifade edebiliriz.4. Değerlendirme ve ÖnerilerAlana özel yazılım mühendisliği ve özelindeyazılım ürün hatları sayesinde, büyük ölçekliyazılım sistemlerinin ürün geliştirme maliyetleriazaltılabilmektedir. Bu kapsamda, ülkemizdebu yaklaşımların uygulanmaya başlanmasıile birlikte, özellikle simülasyon projelerinde,sistem spesifik simülatör geliştirmek yerine,simülatör ürün hatları geliştirilerek; esnek, yenidenkonfigüre edilebilir ve daha düşük sahipolma maliyetine sahip, ürün aileleri oluşturulabilecektir.Bu sayede, projelerde her defasındaaynı masrafların oluşması önlenmiş olacak, buyatırımlardan elde edilecek tasarruflar halkınAkademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri10 - 12 Şubat 2010 Muğla Üniversitesi199refahı veya yeni projeler için kullanılabilecektir.Savunma projeleri için ürün hattı bağlamındatedarik sürecinin nasıl gerçekleştirileceğikonusu da ayrıntıları ile yakın dönemde belirlenmelidir.Belirli bir alan için ürün hattının mıtedarik edileceği, firmaya ait bir ürün hattındanürün tedariki mi yapılacağı gibi alternatiftedarik yöntemleri belirlenmeli, her yönteminayrıntıları açıkça saptanmalıdır. Bu kapsamda,Şubat 2009’da ABD’de Yazılım MühendisliğiEnstitüsü Army Software Product Line Workshopisimli çalıştayı düzenlemiş, ABD ordusunaçözüm üreten alt yüklenicilerin ürün hattıdeneyimlerini ifade etme imkânı doğmuştur.Bu çalışmanın, raporuna web üzerinden ulaşılabilmektedir[14]. Yakın zamanda ülkemizde,Yazılım Ürün Hatları konusunda bir çalıştayınorganize edilmesi ile bu kapsamda çalışan organizasyonlar,üniversiteler, kurumlar bir arayagetirilerek Ulusal açıdan önemli fikirlerintartışıldığı bir ortam oluşturulabilir. Üniversiteler,belirli alanlara odaklanarak bu alanlardauzmanlaşmayı hedeflemelidir. Bu sayede,endüstri ile işbirliği kolaylaşacaktır. Örneğin;iş süreçleri, gömülü sistemler gibi alanlardauzman bölümler oluşturularak, endüstridenkolaylıkla işbirliği talepleri doğacaktır. Alanişletme-teknolojiaçısından tüm bölümler kendiuzmanlık alanlarını belirleyerek hangi işletmealanı ile paralel teknolojik araştırmalar yapacağınısaptamalıdır.5. SonuçBu çalışmada, alana özel yazılım mühendisliğikonusu derinlemesine irdelenerek ülkemizaçısından değerlendirmeler ve öneriler yapılmıştır.Ürün hattı mühendisliğinin önümüzdekidönemler için stratejik bir araştırma alanı olduğudeğerlendirilmiştir.6. Kaynaklar[1] Taylor, R.N., Medvidovic, N., Dashofy,E.M., “Software Architecture: Foundations,Theory, and Practice”, John Wiley & Sons,Inc., Hoboken, NJ, (2010).