Prof. Dr. Ahmet İNAM: "Değerler hayatımızın kendisidir ... - DEM

Meselâ bu çerçevede ben kendi adıma bir yol tutturdum. Elbette buna çokömrümün yeteceğini düşünmüyorum. Ama ben, beş on yıldır yalnız Batılı insana değil belki Doğuluinsana da kendi kültür hazinemizdeki çok temel bir kavramdan çıkan bir değerler demeti takdim etmeyeçalışıyorum. Buna da gönül felsefesi dedim.Türkçe konuşan insanların kültürü içinde de farklıolduğumuzu düşündüğümüzde, bizim insanımızdünyada yaşanmakta olan anlam kokuşmasını -burada anlamla mânâyı birbiri yerine kullandım.-çözebilir. Bu anlam kokuşmasını yaşıyor olsa da, okokuşmayı engelleyebilecek imkânlar, kendi geçmişimizdeve kültürümüzde vardır. Hep batı taklitetmekten ve hep batıyı okumaktan ileri gelen birkaramsarlık içine düşerek, bir takım aydınlarımız,bunalırlar, melankoliyi bir marifet zannederler,yılgınlığı bir şey zannederler. Oysa kendi değerleriniyaşamamaktan ileri gelen bir durumdur bu.Kendi değerlerini küçük görmekten ileri gelenbir durumdur. Bunun için bizim değerlerimizinküçük görülmeyecek değerler olduğunu gösterebilecekinsanlara ihtiyaç var. Ama henüz ufuktaböyle insanlar görünmüyor. Çok zor bir iş bu. Bizgenellikle duyguyla, hamasetle ya da dini bütünbir Müslümansak biraz da kızarak bu alana yöneldiğimiziçin bu alanda derinleşemiyoruz. Yaklaşımımız“Bakın Kur’an’da böyle buyrulmuştur amasiz buna uymuyorsunuz.” demekten öteye gitmiyor.Şimdi bunu demekle siz Batıyı ikna edemezsiniz.Batının diliyle konuşmak gerek. Belki hiç Kur’andememiz ya da İslam’a doğrudan atıf yapmamızda gerekmiyor. Ortak bir dil içerisinde onlarla konuşabilecekkadar onları iyi bilmemiz ve tabiî kikendimizi de kendimiz olarak anlatacak kadarkendimizi iyi bilmemiz lazım. Bu vüsatta insanlarhenüz yeterince yok.Son söylediklerinizden hareketle bugün yürütülendeğer ve toplumsal teori tartışmaları ışığındabu topraklarda yaşayan bizlerin insanlığa birteklifi olduğunu düşünüyor musunuz? Düşünüyorsanızbu nasıl ete kemiğe büründürülebilir.Birçok teklifimiz olabilir. Biraz belki hamasetgibi oluyor ama var. Meselâ bu çerçevede ben kendiadıma bir yol tutturdum. Elbette buna çok ömrümünyeteceğini düşünmüyorum. Ama ben, beş onyıldır yalnız Batılı insana değil belki Doğulu insanada kendi kültür hazinemizdeki çok temel bir kavramdançıkan bir değerler demeti takdim etmeyeçalışıyorum. Buna da gönül felsefesi dedim. Gönülkelimesi çok eski zamanlardan beri kullanımı olanTürkçe bir sözdür. Dolayısıyla İslam öncesi hayatımızdada meselâ Divan-ı Lügati’t-Türk’te de vardır.İslam ile birlikte tasavvufla tanıştıktan sonra anlamıdaha derinleşmiş ve dönüşmüştür. Tüm bu tarihtenhareketle bu topraklarda yaşanan gönül serüvenini,gönül tarihini anlamaya ve anlatmaya çalışıyorum.Türkçe’de ben buna “Gönüllüme” diyorum. Çünkügönül vehbî değil kesbîdir. İnsan-ı kâmil olmak nasıluzun bir yol kat etmeyi gerektiriyorsa bu da öyledir.Gönülleme, insan-ı kâmil olmaya giden yolunbiraz daha seküler bir tarzda anlatılmasıdır. Çünkümesajımızı dünyaya anlatabilmek için seküler birbir tarz kullanmaya çok dikkat ediyorum. Çünkümeselâ Bir Yahudi bize “Bak! Yahudilikte müthiş değerlervar.” dese çok insani bir tepki olarak ben bunaYahudilikten yola çıkılırak söylendiği için reaksiyongösteririm. Burada seküler kavramını değerlerdenyalıtılmış bir zemin olarak değil ortak bir zemin anlamındakullanıyorum.“Gönülleme” kavramını biraz daha açabilir misiniz?Gönlü anlatmayı hep felsefi ve edebi açıdandüşünmüşümdür. Gönül insanı olabilmek yanigönüllemek, gönülleyen insan olabilmek en azıdanmeselâ Batıya söyleyeceğimiz ipuçlarındanbir tanesidir. Tabi bunu çok açmak ve üzerindeçok konuşmak lazım. Ama kısaca gönül Anadoluinsanının kullandığı anlamıyla dört bileşeni olanönemli bir kavram olarak görülüyor. Bunlardanbir tanesi bedendir. Gönlümüz bedenimizle ilgilidir.Gönlü bedensiz yaşayamazsınız bunun içinde o, çok sahici bir kavramdır. İkincisi duygularımızlailgilidir. Gönül zaten genellikle bu anlamdaanlaşılır. Üçüncüsü belki Batılı için şaşırtıcı olanbir anlam olarak akıldır. Yani Batılının akıl dediğişey bizim gönlümüzün içinde olan bir şeydir vebizim farklılığımızdır bu. Bunu nerden çıkartıyorum?Dede Korkut hikayelerinden çıkartıyorum,Kudatgu Bilig’den çıkartıyorum, Halk şiirinden92 DEM DERGİ | YIL 2 SAYI 5