buraya

inden haberi olm›yan, iflitdi¤i birkaç sözü ilm sanan, bofl câhillerden, elbettedahâ iyi tan›r ve anlarlard›. Do¤rusunu, i¤risini, de¤iflmifl olan›n›,de¤ifldirilmemifl olanlar›n›, bizden dahâ iyi ay›rd ederlerdi. Bu hadîs-i flerîflereuymamak lâz›m oldu¤unu bildirmelerinin, elbette bir sebebi, dayand›klar›kuvvetli vesîkalar› mevcûddur. Bilgisi ve görüflü onlardan azolan bizler, flu kadar anl›yoruz ki, iflâretin ve parma¤› bükmenin nas›l olaca¤›n›bildiren çeflidli hadîs-i flerîfler vard›r ve birbirlerine uymamakdad›rlar.Bu çeflidli haberlerin birbirlerine uymamas›, iflâretin yap›lmas› için,kesin birfley söyleme¤i güçlefldirmifldir. Ba’z› haberler, parmaklar› yumrukhâline bükmeden iflâret edilece¤ini, ba’z›lar› bükerek edilece¤inibildirmekdedir. ‹flâretin, parmaklar› bükerek yap›laca¤›n› bildirenlerdenbir k›sm›, parmaklar [(Halebî-i Sagîr) kitâb›nda, parmak iflâretleri ile say›lar›göstermek için kullan›lan fleklleri aç›kca anlatd›¤› üzere] elliüç rakam›fleklinde, baz›lar› da yirmiüç rakam› fleklinde büker diye bildirmekdedirler.Ba’z› haberler, sa¤ iki küçük parma¤› kapay›p ve bafl parma¤› ortaparmakla halka yap›p, flehâdet parma¤› ile iflâret edilir diyor. Bir haberegöre, yaln›z bafl parmak, orta parma¤›n üzerine koyup iflâret edilir.Baflka bir haberde, sa¤ eli, sol el ve bile¤i, bilek üzerine ve kolu, kol üzerinekoyup, iflâret edilece¤i bildiriliyor. Ba’z› haberlerde, bütün parmaklar›kapatarak iflâret olunmas›, ba’z›lar›nda ise, flehâdet parma¤› k›-m›ldat›lmadan iflâret edilmesi buyurulmakdad›r. Bunlardan baflka, teh›yyâtdaiflâret olur deyip yeri kesin bildirilmemekde, ba’z› haberlerde, flehâdetkelimesi okunurken iflâret olunur denilmekdedir. Ba’z› rivâyetlerdeise, otururken düâ zemân›nda, (Ey Kalbleri istedi¤i gibi çeviren Allah›m!Benim kalbimi, kendi dînin üzerinde bulundur!) denir ve bunu söylerken,parmakla iflâret olunur buyurulmufldur.Hanefî mezhebinin âlimleri, iflâret için bildirilen hadîs-i flerîflerin çok vebaflka baflka oldu¤unu görünce, nemâz hakk›ndaki kesin ve aç›k emrlereuygun olm›yan, fazla bir hareketin yap›lmamas›n› söylediler. Çünki nemâzdaesâs, fazla hareketden sak›nmak ve olgun bir fleklde bulunmakd›r. Bundanbaflka, bütün âlimler, sözbirli¤i ile haber vermifldir ki, parmaklar›,gücü yetdi¤i kadar, k›bleye karfl› bulundurmak sünnetdir. (Nemâzda, heruzvunu, gücün yetdi¤i kadar, k›bleye karfl› bulundur!) hadîs-i flerîfi, bunuaç›kça emr etmekdedir.E¤er sorulursa: (Hadîs-i flerîflerin, baflka baflka bildirilmesi, ancak aralar›birlefldirilemedi¤i zemân, ifli güçlefldirir. Hâlbuki, iflâreti bildiren hadîs-iflerîflerden müflterek bir emr ç›kar›labilir. Çünki, çeflidli hadîs-i flerîfler,baflka baflka zemânlarda duyulup, haber verilmifl olabilir). Cevâb olarakderiz ki, haberlerin ço¤unda (kâne=idi) kelimesi vard›r ki, bu kelimemant›kdan baflka ilmlerde (kül=hep) ma’nâs›nad›r. Bunun için, bu çeflidlihaberler birlefldirilemez.‹mâm-› a’zam Ebû Hanîfe, (Sözüme uym›yan hadîs-i flerîf ö¤renirseniz,benim sözümü b›rak›p, hadîs-i flerîfe uyunuz!) buyurdu ise de, bu sözü, kendiiflitmemifl oldu¤u hadîs-i flerîfler içindir. ‹flitmemifl oldu¤um bir hadîs-i flerîfeuym›yan sözümü b›rak›n demifldir. Hâlbuki, iflâret hakk›ndaki hadîs-iflerîfler, böyle olmay›p, meflhûr olmufl, yay›lm›fld›r. ‹mâm-› a’zam bunlar›,belki duymam›fld›r denilemez.– 501 –