buraya

Süâl: Hadîs-i flerîfde buyuruldu ki, (Sübhânallahi ve bihamdihi adede halk›hive r›dâe nefsihi ve zinete Arflihi ve midâde kelimâtihi) ve ayr›ca,(Sübhânallahi mil-el mîzân) buyuruldu ve ayr›ca, (Elhamdülillâhi ed’âfe mâhamidehu cemî’u halk›hi) buyuruldu. Bunlar›n hiçbirinde say› bildirilmedi.Bir kifliden baflka say› bildiren olmad›. Adede halk›hi hangi bak›mdansöylenmifldir? R›dâe nefsihi ne demekdir? Ve zinete Arflihi nas›l olur?Kelimelerin mürekkebi nas›l do¤ru olur? Terâzîyi nas›l doldurur? Bütüninsanlar›n yapd›¤› hamddan katkat fazla ne demekdir?Cevâb: ‹nsanda, hem (Âlem-i halk) vard›r, hem de (Âlem-i emr) vard›r.Âlem-i halkda ve Âlem-i emrde bulunan herfley, insanda vard›r. Bundanbaflka, insanda (Hey’et-i vahdânî) denilen bir topluluk da vard›r. Bu topluluk,Âlem-i halk ile Âlem-i emrin birleflmesinden meydâna gelmifldir. Buhey’et-i vahdânî, insandan baflka hiç bir mahlûkda yokdur. Bu topluluk flafl›lacakbir fleydir. ‹flitilmemifl bir eserdir. Bunun içindir ki, insan›n yapd›-¤› hamd, bütün mahlûklar›n yapd›klar› hamdlerden katkat çok olur. Di¤ersüâller de, bundan anlafl›labilir. Bütün mahlûklar demek, insandan baflkaolan fleyler demekdir. Buna insan› da katarsak, kâmil bir insan, her mahlûkukendinin bir zerresi buldu¤u gibi, insanlar› da, kendinin bir zerresi görür.Kendini her mahlûkun bütünü bilir. Bunun için, kâmil insan›n yapd›-¤› hamd, bütün insanlar›n yapd›¤› hamdlerden de katkat çok olur. Do¤ruyolda olanlara ve Muhammed Mustafân›n izinde gidenlere selâm olsun“aleyhi ve alâ âlihi minessalevâti etemmühâ ve minetteh›yyâti ekmelühâ”!308ÜÇYÜZSEK‹Z‹NC‹ MEKTÛBBu mektûb, Feydullah-i Pânî Pütîye arabî olarak yaz›lm›fld›r. Bir hadîs-iflerîfi aç›klamakdad›r:‹yi dinle! Allahü teâlâ anlay›fl›n› artd›rs›n! Peygamberimiz “aleyhi ve alââlihissalâtü vesselâm”, (‹ki kelime vard›r. Söylemesi çok kolayd›r. Terâzîdeçok a¤›r gelirler. Allahü teâlâ, bu iki kelimeyi çok sever. Sübhânallahive bi-hamdihi sübhânallahil-azîm) buyurdu. Çok k›sa oldu¤u için, bunu söylemeninçok kolay oldu¤u meydândad›r. Fekat, terâzîde çok a¤›r olmalar›ve Allahü teâlâya çok sevgili olmalar› flöyledir ki, birinci kelimesi, Allahüteâlây›, Ona yak›flm›yan herfleyden ve mahlûklar›n alâmetlerinden veyok olmakdan tenzîh ve takdîs etmekdedir. Uzaklafld›rmakdad›r. Son kelimesi,bütün kemâl s›fatlar›n›n ve güzel flü’ûnlar›n Onda bulundu¤unu bildirmekdedir.Üstünlükler ve ihsânlar sâhibi oldu¤u gösterilmekdedir. Birincive sonuncu kelimeler, istigrâk ile, [ya’nî herfleyi içine alarak] birbirineizâfet edilmifl, ba¤lanm›fld›r. Bu iki kelimenin böyle sa¤lanmas›, bütüntenzîhlerin ve takdîslerin ve bütün kemâllerin ve cemâllerin Onda bulundu¤unugöstermekdedir. Bafldaki iki kelime, bütün tenzîhleri ve takdîsleriOna getirmekde, bütün kemâl ve cemâl s›fatlar›n›n Onda oldu¤unu bildirmekdedir.Sondaki iki kelime de, bütün tenzîhlerin ve takdîslerin ve azametinve kibriyân›n Onda oldu¤unu bildirmekdedir. Bu kelimenin bütünüOnda hiçbir noksânl›¤›n bulunmamas›, ancak azametinden ve kibriyâs›ndanileri geldi¤ini göstermekdedir. Bundan dolay›, bu iki kelime terâzîde– 493 –