buraya

296‹K‹YÜZDOKSANALTINCI MEKTÛBBu mektûb, o¤lu hâce Muhammed Sa’îd “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz”hazretlerine yaz›lm›fld›r. Hak teâlân›n s›fatlar›n›n basît oldu¤unu,eflyâya ba¤lanmakla de¤iflmediklerini bildirmekdedir:Âlemlerin rabbi olan Allahü teâlâya hamd olsun! Peygamberlerin en üstününeve Onun temiz olan Âlinin ve Eshâb›n›n hepsine salât ve selâm olsun!Allahü teâlâ, seni se’âdet-i ebediyyeye kavufldursun! Allahü teâlân›ns›fatlar›, Onun zât› gibi anlafl›lamaz. Tâm basîtdirler. Hiç de¤iflmezler. Meselâ,ilm s›fat›, hiç de¤iflmez. Yay›lm›fl, basîtdir. Önceki sonsuzdan, sonrakisonsuza kadar bilinenler ilm s›fat›n›n bir yay›lmas› ile bilinmekdedirler.Kudret s›fat› da, olgun, genifldir. Herfley bu s›fatla var olmakdad›r. Kelâms›fat› da basîtdir, yay›lm›fld›r, hiç de¤iflmez. Ezelden ebede kadar, bu bir kelâmlasöyleyicidir. Sekiz s›fat›n hepsi böyledir. ‹lm s›fat›n›n bilinen fleylere,kudret s›fat›n›n yarat›lm›fl ve yarat›lacak fleylere ba¤lant›lar› çok ise de, bus›fatlarda çokluk ve de¤ifliklik yokdur. Hak teâlâ, herfleyi bilir ve herfleyegücü yeter. Fekat ilm ve kudret s›fatlar›n›n hiçbirfleye, hiçbir ilifli¤i yokdur.Akl, bunu düflünemez ve anl›yamaz. Yaln›z akla uyanlar, felsefeciler, böylefley olamaz derler. Hak teâlâ herfleyi bilsin. Fekat, Onun ilmi hiçbirfleyeba¤lanmas›n. Bunun gibi, herfleye gücü yetsin. Fekat, kudretin hiçbirfleyeilifli¤i olmas›n. Böyle fley olamaz derler. Bunlar bilmiyorlar m› ki, ezel veebed o mertebede, bir aradad›r. Ân denecek zemân›n bile orada yeri yokdur.O mâkama en yak›n ve en uygun, ân kelimesinden baflka birfley olmad›¤›için ân denilir. Ezeldeki ve ebeddeki varl›klar›n hepsi, o bir ânda vard›r.Yok olanlar da, o bir ânda yokdur. O bir ânda bir kimseyi hem yok olarak,hem var olarak, hem dünyâya gelmeden önceki hâlini, hem çocuklu¤unu,hem gençli¤ini, hem ihtiyârl›¤›n›, hem dirili¤ini, hem ölülü¤ünü, hemkabrde, hem haflrda, hem Cennetlerde olarak bilir. O ân›n bu varl›klarla hiçbirilgisi yokdur. E¤er bir ilgisi olursa, ânl›kdan ç›kar. Uzun zemân olur. Geçmiflzemân ve gelecek zemân ayr›l›r. Bu varl›klar, o bir ânda, hem vard›rlar,hem yokdurlar. Tâm basît, de¤iflmez bir yay›lmad›r ki, bu varl›klardan hiçbiriile ba¤l›l›¤› yokdur. Bilinen fleylerin hepsi, ilm s›fat›n›n bir yay›lmas› ilebilinmekdedir. Bu, flafl›lacak bir fley de¤ildir. Çünki z›d olan, ters olan fleyler,bu makâmda ve bir zemânda, bir arada bulunmakdad›rlar. O makâmdazemân yokdur. Zemânda da de¤ifliklik yokdur ki, zemân denilsin. Bir kimsebir kelimeyi bir ânda hem ism olarak, hem fi’l olarak, hem geçmifl zemân,hem gelecek zemân olarak düflünebilir. Bunlar› bir ânda bir arada görüyorumder. Kelimenin çeflidli ve ters hâllerini bir arada gördü¤üm gibi, kelimeninbunlar›n hiçbiri ile ilgisi yokdur derse, akla uyanlar, felsefeciler bunakarfl› birfley diyemezler. Benzetmek gibi olmas›n, bizim sözümüze niçinkarfl› geliyorlar? ‹nanmakda niçin durakl›yorlar? Kimseden böyle birfley iflitmedikderlerse, kimsenin söylememesi, olamaz demek de¤ildir. Söylenilen,iflitilen sözlere uym›yan, onlar› de¤ifldiren birfley de de¤ildir. Sonsuz varl›kmertebesine uygun olm›yan bir fley de de¤ildir. fârisî m›sra’ tercemesi:Karpuzun Ebû Cehl karpuzu ile ne ilgisi var?– 475 –