buraya

d›. Aran›landan bilgi edinemedi. O mekânda, anlayamamak, anlamakd›r.Bilmedi¤ini söylemek, bilmekdir. Allahü teâlây› bilmemek, flafl›p kalmak,Onu tan›makd›r.TENBÎH: Yaz›lar aras›nda, Allahü teâlân›n yerleflmesi veyâ Onda birfleyinyerleflmesi, Ona yaklaflmak anlafl›lan kelimeler bulunursa, baflkakelime bulunamad›¤› için oldu¤unu anlamal›. Böyle sözleri, Ehl-i sünnetâlimlerinin “rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în” bildirdiklerine uygunolarak anlamal›d›r.MA’R‹FET 10: ‹nsan, (Âlem-i sagîr)dir. ‹nsandan baflka olan herfley(Âlem-i kebîr)dir. Âlem-i sagîr ve Âlem-i kebîr, Allahü teâlân›n ismlerininve s›fatlar›n›n görüntüleridir. Zât›ndaki kemâllerin ve flü’ûnün aynalar›d›r.Âlemler kapal› bir hazîne idi. Gizli bir defîne idi. Bunlar› meydânaç›karmak diledi. Toplu iken açmak, yaymak istedi. Asl›n› göstermek için,özünü belli etmek için, âlemi yaratd›. Âlemin, kendi yaratan› ile biricik ba¤l›l›¤›,Onun mahlûku olmas›d›r. Baflka hiçbir ilgisi yokdur. Onun büyüklü-¤ünü, yüksekli¤ini, kemâllerini göstermekdedir. Bundan baflka ba¤l›l›ksöylemek, meselâ birleflmek, benzemek, etrâf›n› kuflatmak, berâber olmakgibi sözler, hep sekrden ve hâllerin kaplamas›ndand›r. Hâlleri do¤ruolan büyükler “rahmetullahi aleyhim ecma’în”, sekrden kurtulmufl, sahve,flü’ûra kavuflmufllard›r. Böyle fleyler söylemezler. Söylemifl iseler, tevbe veistigfâr ederler. Yolda ilerlerken, bunlardan birço¤una böyle bilgiler hâs›lolur ise de, nihâyete kavuflunca, bu bilgiler yok olur. ‹slâmiyyete uygun olanledünnî bilgiler ihsân olunur. Bunu iyi anlatabilmek için, flöyle benzetebiliriz:Fen sâhibi, derin bir âlim, bilgilerini, fenlerini d›flar› ç›karmak, anlatmakisterse, harfler ve sesler kullan›r. Bu harflerin ve seslerin içinde bilgileriniortaya döker. Bu harfler ve sesler, bilgileri göstermekdedir. Âlimlehiçbir ba¤l›l›klar› yokdur. Yaln›z, âlim bu harflerin sâhibidir. Bunlar da, onunyüksekli¤ini gösteren iflâretlerdir. Harflere ve seslere, âlimin kendisidir, yâhudbilgilerin kendisidir denemez. Harfler ve sesler, bu bilgileri kaplam›fld›r,berâberdir gibi fleyler de söylenemez. Bilgiler, âlimin kafas›nda oldu-¤u gibidir. Hiçbir de¤iflikli¤e u¤ramam›fllard›r. Evet, harflerle sesler, bunlar›göstermekde, bunlar da onlar ile gösterilmekdedir. Bu kadarc›k ba¤l›l›k,asl› olm›yan birkaç fley hayâle getirir. Bu fleylerin âlimle ve bilgilerlehiçbir ilgisi yokdur. Bu harfler ve sesler d›flarda vard›rlar, âlim ve onunbilgileri d›flarda vard›r, harfler, sesler ise, vehm ve hayâldir demek yanl›fld›r.Bunun gibi (Mâ-sivâ) ad› da verilen âlem, d›flarda vard›r. Bu varl›k, birgörüntü ve asla ba¤l› olan bir varl›k ise de, d›flarda vard›r. Âlem vehm vehayâldir demek yanl›fld›r. Eski Yunan felsefecilerinden Sofistâî denilen birkaç›böyle söylemifldir. Böyle söyliyenlerin, âlem için bir hakîkat vard›r demeleri,âlemi vehm ve hayâl olmakdan kurtarmaz. O zemân, hakîkat varolmufl olur, âlem de¤il. Çünki, âlemi o hakîkatden baflka bilmekdedirler.[Allahü teâlâdan baflka herfleye, ya’nî her mahlûka, (Âlem) veyâ (Mâsivâ)denir].TENBÎH: Âlemin ismlere ve s›fatlara ayna olmas› demek, ismlerin ves›fatlar›n sûretlerine, görüntülerine ayna olmas› demekdir. Âlem, ismlerinve s›fatlar›n kendilerine ayna de¤ildir. Çünki ism de, ismin sâhibi gibi, hiç– 439 –