buraya

fatlar›na dönmesi câiz olur diyen ve olmaz diyen âlimler vard›r. Böylebaflka söylemeleri, yukarda bildirdi¤imiz ayr›l›kdan ileri gelebilir. Bu sözündo¤rusu, Muhammedî olan, geri dönmekden korunmufldur. Baflkalar›için bu korku vard›r. Sâlik fenâya kavufldukdan sonra, varl›¤›n›n eseri deyok olur denildi¤i gibi, yaln›z varl›¤› yok olur, eseri yok olmaz diyenler deolmufldur. Bu sözün do¤rusunu, biraz aç›klamak ister. fiöyle ki, Muhammedîolan sâlik fânî olunca, hem kendi, hem de eseri yok olur. Baflkalar›n›nise, eseri yok olmaz. Çünki, sâlikin asl› olan s›fat yok olmam›fld›r. Bununz›lli de yok olmaz. Burada bir incelik vard›r, flöyle ki:Ayn›n ve eserin yok olmas› demek, görünmemeleri demekdir. Varl›klar›yok olmak de¤ildir. Varl›klar›n yok olmas› ilhâda ve z›nd›kl›¤a yol açar.Tesavvuf büyüklerinden bir ço¤u, kendisi yok olur dedi. Eser yok olmaz dediler.Eseri yok bilmek, eserin yok olaca¤›n› söylemek, ilhâd ve z›nd›kl›kolur dediler. Burada da, sözün do¤rusu, Allahü teâlân›n bildirmesi ile bizimsöyledi¤imizdir. Ne kadar flafl›l›r ki, vücûd yok olur dedikleri hâlde, kendiside yok olur demifllerdir. Çünki, vücûdünün kendisi yok olur demek de,eser yok olur demek gibi, ilhâd ve z›nd›kl›k olur. Sözün k›sas›, kendisininde ve eserinin de vücûdü yok olamaz. Ayn›n ve eserin de flühûdleri yok olabilir.Yok olmufldur da. Fekat, yaln›z Muhammedî olanlarda yok olmufldur.Muhammedî olan Evliyâ, kalb makâm›ndan büsbütün kurtulmufllar,kalbin sâhibine kavuflmufllard›r. Hâlleri de¤iflmez. Mâsivâya köle olmakdantâm âzâd olmufllard›r. Baflka Evliyâda eserlerin vücûdü bulundu¤undan,hâlden hâle dönerler. Kalb makâm›ndan d›flar› ç›kamazlar. Çünki, eserlerinvarl›¤› ve hâllerin de¤iflmesi (Hakîkat-i câmi’a-i kalbiyye)den olur. BaflkaEvliyân›n flühûdleri, perde arkas›nda olur. Çünki, sâlikin varl›¤› ne kadarçoksa, aran›lan›n perdeleri de o kadar çok olur. Eser kald›kca, perdede bu eserdir.MA’R‹FET 3: E¤er sâlik, bilinen sülûkden baflka bir sülûk yolu ile, yüksekmertebelerden bir mertebede, rabbi olan isme yetiflirse veyâ bu isme yetiflmiyerek,bu mertebede fânî olursa, buna da, (Fenâ-fillah) demek do¤ruolur. Bu mertebede (Bekâ) da böyledir. Fenâ-fillah› bu ism için söylemek,bu fenâ, baflka fenâlar›n mertebelerinin birinci mertebesi oldu¤u içindir.MA’R‹FET 4: Sülûkün çeflidleri vard›r. Birço¤unda önce, cezbe yokdur.Birço¤unda ise, önce cezbe vard›r. Birço¤unda da, sülûk yolundaki konaklar›geçerken, cezbe hâs›l olur. Bir baflkalar›, sülûk konaklar›n› geçer. Fekatcezbe hâs›l olmaz. Sevilmifllerde, cezbe önce olur. Öteki çeflidleri, sevenleriçindir. Muhiblerin, ya’nî sevenlerin sülûkü, bilinen on makâm› geçmekdir.S›ra ile, birer birer geçilir. Mahbûblar›n, ya’nî sevilmifllerin sülûkünde,on makâm, topdan hâs›l olur. S›ra ile, birer birer geçmelerine lüzûm kalmaz.(Vahdet-i vücûd) bilgisi ve buna benzer olan, ihâta, sereyân, Zât-i ilâhîninma’›yyeti gibi fleyler, önce olan veyâ ortada hâs›l olan cezbelerde olur.Cezbesiz olan sülûkde ve müntehîlerin cezbelerinde, böyle bilgiler hâs›l olmaz.Bunu yukar›da bildirmifldik. Müntehîlerde hâs›l olan (Hakk-ul-yakîn)inde, tevhîd-i vücûdîye ba¤l› olan bilgilerle bir ilgisi yokdur. Her nerede,tevhîd-i vücûdî sâliklerinin makâmlar›na uygun olan hakk-ul-yakîn bildirilmiflise, bu, mübtedî olan veyâ ortada olan meczûblar›n hakk-ul-yakînidir.– 435 –