buraya

du. Bafllang›c› ve sonu, bir nokta olarak gördü. Cennete gideceklerin, binlercesene sonra, Cennete gidifllerini ve Cennetde olufllar›n› o gece gördü.Eshâb-› kirâm aras›nda mal› en çok olanlardan Abdürrahmân bin Avf, Eshâb-›kirâm›n “r›dvânullahi teâlâ aleyhim ecma’în” fakîrlerinden beflyüz senesonra Cennete girecekdir. Onun beflyüz sene geçdikden sonra Cennetegirdi¤ini gördü. Ona, niçin geç kald›¤›n› sordu. ‹flte o makâmdaki görmek,dünyâda görmek de¤ildir. Âh›ret görmesi ile görmekdir. Ehl-i sünnetâlimleri, dünyâda görülemez buyurdular. Biz ise, âh›retdeki görmekle gördü¤ünüsöylüyoruz. Bu görme¤i dünyâda gördü demek de, mecâz olarakdenilmifldir. Dünyâdan gidip gördü¤ü ve yine dünyâya geldi¤i için denilmifldir.Herfleyin do¤rusunu Allahü teâlâ bilir.284‹K‹YÜZSEKSENDÖRDÜNCÜ MEKTÛBBu mektûb, molla Abdülkâdir-i Enbâlîye yaz›lm›fld›r. Hâller, vecdler,Âlem-i emre ba¤l› fleylerdir. Bunlar› bilmek Âlem-i halk ile olur. Bu mektûbdabildirilenler, eski ma’rifetlerdir. Bunlar›n yenisi büyük o¤luna yazd›¤›mektûbda bildirilmifldir:‹nsan›n bir görünen zâhiri vard›r. Bir de görünmiyen bât›n› vard›r. ‹nsan›nzâhiri Âlem-i halkdan yap›lm›fld›r. Bât›n› Âlem-i emrdendir. Tesavvufyolunun bafl›nda ve ortas›nda hâller, vecdler, müflâhedeler ve tecellîlerhâs›l olur. Bunlar insan›n bât›n› olan Âlem-i emre ba¤l› fleylerdir. Bu yolunsonunda hâs›l olan flaflk›nl›k, cehâlet, acz ve ümmîdsizlik gibi fleyler de,Âlem-i emre ba¤l›d›r. ‹nsan›n zâhiri kuvvet bulunca, bu da bu fleylerden payal›r. Her ne kadar devâml› olmaz ise de, birfleyler hâs›l olur. (Kerîmlerin sofras›ndantopra¤a da bir pay düfler) sözünde oldu¤u gibi, Âlem-i emrde olanlardanÂlem-i halka da biraz serpilir. Zâhirin asl ifli, bütün bunlar› bilmekdir.Çünki, bât›nda bunlar hâs›l olur. Fekat bunlar› bilmez. Zâhir olmasayd›,birfley bilinmez, hâs›l olan fleyler birbirinden ay›rd edilemezdi. Tesavvufyolunda ilerlemenin ve makâmlar›n Âlem-i misâlde iflâretlerle gösterilmesi,zâhirin anlamas› içindir. Görülüyor ki, hâller bât›n içindir. Bu hâlleribilmek zâhir içindir. Bundan anlafl›l›yor ki, hâllerini bilen Evliyâ ile hâllerinibilmiyen Evliyâda hâllerin bulunmas› bak›m›ndan ayr›l›k yokdur. Buhâlleri bilmek bak›m›ndan fark olabilir. Bunun gibi, bir adam çok ac›k›r,açl›k dayanam›yacak kadar artar. Adam k›vran›r durur. Bu s›k›nt›lara açl›kdendi¤ini de bilir. Baflka birisi de, böyle açl›kdan k›vran›r. Fekat, bu s›-k›nt›lara açl›k denildi¤ini bilmez. Bunlar›n ikisinde de açl›k hâli vard›r. Aralar›ndaayr›l›k yokdur. Ayr›l›klar›, yaln›z açl›k denildi¤ini bilmekde vebilmemekdedir.Hâllerini bilmeyenler de ikiye ayr›l›r: Birincileri, hâllerin hâs›l oldu¤unubilmez. De¤iflik de¤iflik hâller oldu¤unu anlamaz. ‹kincileri, bu de¤ifliklikleribilir. Fekat, her bir hâlin ne oldu¤unu bilmez. Bu ikincilere de ilmsâhibi denir ve irflâd etme¤e elveriflli olurlar. Hâlleri birbirinden ay›rmak,her rehberin yapaca¤› ifl de¤ildir. Belki, yüzlerce sene geçdikden sonra, buni’mete kavuflan biri bulunabilir. Baflkalar› kendi hâllerini, bu ni’met sâhibindenö¤renirler. Ülül’azm olan Peygamberler “salevâtüllahi teâlâ ve– 414 –