buraya

sanlar›n en yüksekleri keskin görüfllüdür. Bu iki varl›¤›, tâm varl›k bulurlar.Vücûdün parçalar›n›n dereceleri aras›ndaki ayr›l›klar›n, vücûdün s›fatlar›ndave i’tibârlar›nda oldu¤unu, özlerinde ve zâtlar›nda olmad›¤›n› söylerler.Böylece, birisi, tâm varl›k, öteki mecâz olarak varl›k olmakdan kurtulur.‹nsanlar›n orta derecede olanlar›, câhillerden üstün ve en yüksek olanlardanafla¤› derecelerde olduklar›ndan, mahlûklar›n var olduklar›na inanmalar›ve bunlar›n vücûdlerine tâm varl›k demeleri çok güçdür. Bunun içindirki, mümkinin varl›¤›, tâm varl›¤a benzedi¤i için, ona mevcûd denilmifldirderler. Güneflde durmufl suya, günefllenmifl su deme¤e benzemekdedir.Vücûd, onunla bulunmuyor ki varl›¤› do¤ru olsun. Bu tesavvufculardan birkaç›da, mahlûklar›n vücûdü üzerinde birfley söylememifldir. Vücûdlerivard›r veyâ yokdur diye aç›kça konuflmam›fllard›r. Birkaç› ise, mahlûklar›nvücûdü yokdur dedi. Vâcib-i teâlâdan baflka mevcûd yokdur dediler. Birkaç›da, mahlûklar›n vücûdünü Vâcib-i teâlâdan baflka bilmezler. ‹ki vücûdbirdir de demezler. Birkaç› ise, mahlûklar› Allahü teâlân›n var oldu¤u vücûdile mevcûddürler dedi ki, bu söz mahlûklar›n ayr›ca vücûdleri yokdurdemekdir.Mahlûklar›n vücûdü vard›r demek için keskin görüfllü olmak lâz›md›r.Allahü teâlân›n vücûdü ya’nî varl›¤› yan›nda, mahlûklar›n vücûdünü, bunlargörebilir. Keskin görüfllü olanlar, gündüzün, güneflin vücûdü yan›nda y›ld›zlar›görürler. Görmesi kuvvetli olm›yanlar ise göremez. Mahlûklar›n vücûdü,gündüz y›ld›zlar›n vücûdü gibidir. Görüflü kuvvetli olanlar görebilir.Görmesi az olanlar görmekden mahrûm kal›r.Süâl: Câhillerin görmesi za’îf ve basîretleri, ya’nî kalb gözleri kör oldu-¤u hâlde, mahlûklar›n vücûdünü nas›l görebiliyorlar. Vâcib-i teâlân›n vücûdünün›fl›klar›, onlar›n görmesine niçin mâni’ olm›yor?Cevâb: Câhiller, birfleyi ö¤renmekle anlar. Görmekle anlamaz. Biz buradaö¤renerek de¤il, görerek anl›yanlar› söylüyoruz. Ö¤renmekle anl›yanlariçin birfley demiyoruz. Vâcib-i teâlân›n vücûdünün ›fl›klar›, câhillere göresanki yok gibidir. Bunun için, mahlûklar›n, vücûdünü görme¤e mâni’ olmaz.fiöyle de cevâb veririz ki, ›fl›klar›n görünmesi, mahlûklar›n vücûdünügörme¤e mâni’dir. Mahlûklar›n vücûdünü bilme¤e mâni’ de¤ildir. Çünki birfleyi bilmek, çok olur ki, iflitmekle ve baflkalar›na uymakla da hâs›l olur. Düflünmekleve benzetmekle de bilinebilir. Görüflleri za’îf olanlar da, gündüzleriy›ld›zlar›n vücûdünü bilir. Güneflin ›fl›klar›, bu bilgiye mâni’ olmaz. Câhiller,mümkinlerin vücûdünü bilmekdedir. Görmekde de¤ildirler. Çünkiflühûd, ya’nî görmek, kalb gözü ile olur. Bunlar›n basîretleri ya’nî kalb gözleriise, kördür. Görülecek fley, melek de olsa veyâ melekût veyâ ceberûtyâhud lâhut da olsa göremezler.Mahlûklar›n vücûdü var demekde, câhiller en yüksek âlimler gibidir dedik.Baflka birçok yerlerde de onlar gibidirler. Bunun içindir ki, Peygamberler“aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” birçok iflleri câhiller gibi yapmakdad›rlar.Herkes ile ve çoluk çocuklar› ile, onlar gibi yaflarlar. ‹nsanlar›nen iyisinin “aleyhissalâtü vesselâm” çoluk çocu¤una karfl› güzel ifllerini herkesbilir. Meselâ birgün, insanlar›n en iyisi “aleyhi ve alâ âlihissalâtü vesselâm”hazret-i Hasen ile hazret-i Hüseyni öpdüler. Onlarla sevinçli ve gü-– 396 –