buraya

kendi iste¤i ile dönmemifl, Allahü teâlân›n dilemesi ile, yukar›dan afla¤› inmifldir.Kavuflmufl iken, ayr›l›k hicrân›na düflmüfldür. Bunun için geri dönen,her ân, Allahü teâlân›n irâdesi iledir. Kendi irâdesi yok olmufldur. Allahüteâlâya teveccüh eden ise, kavuflmak ve bât›n› ile görmek zevkleri içindedir.Yak›nl›kla, berâber olmakla sevinmekdedir. Fârisî beyt tercemesi:Sevgilinin istedi¤i ayr›l›k, bana,Binlerce dahâ tatl›d›r, kavuflmakdansa!Arabî fli’r tercemesi:Kavuflmak, nefsinin dile¤idir,ayr›l›k, efendinin emridir.Her ân dost ile berâber olmak,nefse uymakdan dahâ sevgilidir!Geriye dönmenin üstünlükleri, yükseklikleri çokdur. Yukar›ya do¤ruolan Velî, geri dönmüfl Velînin yan›nda, deniz yan›ndaki bir damla su gibidir.Geri dönmek, Peygamberlerin “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” üstünlüklerindendir.Yukar›ya teveccüh ise, evliyâl›kdad›r. Aradaki uzakl›-¤› buradan anlamal›d›r. Bu inceli¤i herkes anl›yamaz. Bu, Allahü teâlân›nöyle bir ni’metidir ki, diledi¤ine verir. Allahü teâlâ, büyük ni’metler sâhibidir.Tenzîh ile teflbîhi kendinde topl›yanlardan birço¤u da diyor ki, bütünmü’minler tenzîh ile, görmeden îmân ediyorlar. Bu îmân ile birlikde teflbîhîmân›na da kavuflan ârif olur. Bu ârif, mahlûklar›, Allahü teâlân›n zuhûruolarak görür. Mahlûklar›, vahdetin muhtelif flekller alm›fl hâli olarak bilir.Yaratan› yaratd›klar›n›n içinde görür. Bunlara göre, yaln›z tenzîh ile olan,ya’nî yaratana, hiçbirfleye benzemeyen, anlafl›lamayan bir varl›k olarak inanmaknoksânl›kd›r. Bir olan varl›¤› bu çoklukdan ayr› olarak düflünme¤i aybbilirler. Hiçbirfleyle ba¤l›l›¤› olm›yan, hiçbirfleye benzemiyen bir varl›¤a inananlar›afla¤› derecede san›rlar. Çoklu¤u düflünmeden, yaln›z bir varl›¤› düflünme¤is›n›rl› dar bir çerçeve içinde kalmak san›rlar.Sübhânallah! Allahü teâlâya hamd olsun! Peygamberlerin hepsi, (Âfâkî),ya’nî insan›n d›fl›nda olan ve (Enfüsî), ya’nî insan›n içinde olan putlar›yok etme¤e u¤rafld›lar. Bu putlar›n yok edilmesini herkesden istediler. Hiçbirfleyebenzemiyen, nas›l oldu¤u anlafl›lam›yan ve varl›¤› lâz›m olan yaratan›nbir oldu¤unu bildirdiler. Hiçbir Peygamberin, mahlûklara benziyen biryaratana îmân edilmesini emr etdi¤i ve mahlûklar yaratan›n görünüflleridirdedi¤i hiç iflitilmemifldir. Bütün Peygamberler, varl›¤› lâz›m olan yaratan›nbir oldu¤unu, söz birli¤i ile bildirmifllerdir. Ondan baflka hiçbirfleye tap›lam›yaca¤›n›söylemifllerdir. Allahü teâlâ, Âl-i ‹mrân sûresinin altm›fldördüncü[64] âyet-i kerîmesinde meâlen, (Kitâbl› kâfirlere söyle! Aram›zda ortakolan kelimeyi söyleyiniz! Ya’nî Allahü teâlâdan baflka hiçbirfleye tap›nmay›n›z!Ona hiçbirfleyi ortak etmeyiniz. ‹çimizden hiçbir kimseyi yarat›-c› Rab tan›may›z deyiniz!) buyuruyor. Bu tesavvufcular›n sözleri, sonsuz Rabtan›d›klar›n› göstermekdedir. Herfley, bir olan Rabbimizin görünüflüdür, diyorlar.Bu sözlerine flâhid olarak Hadîd sûresinin üçüncü [3] âyet-i kerîme-– 388 –