buraya

hü teâlâdan geliyor. Her çirkin, her fenâ fleye de, nefsin sebeb oluyor)buyuruldu. Cennete girme¤i îmâna ba¤lamak, îmân›n k›ymetini bildirmekiçindir. Bu da, îmân olunacak fleylerin k›ymeti ve ehemmiyyeti demekdir.Bunun gibi, Cehenneme girme¤i de küfre ba¤lamak, küfrü tahkîr içindirki, inan›lm›yan fleylerin k›ymetini bildiriyor ve onlara inan›lmad›¤›için, böyle sonsuz azâb veriliyor. Ba’z› meflây›h›n, baflka dürlü söylemelerindebu incelik yokdur.Dünyâdan âh›rete îmânl› giden, Cennetde Allahü teâlây› cihetsiz ve keyfiyyetsizve hiçbirfleye benzetmiyerek ve misâli olm›yarak görecekdir. Buna,müslimânlar›n yetmiflüç f›rkas›ndan, yaln›z Ehl-i sünnet inanm›fld›r. Di-¤erleri inkâr etmifl ve cihetsiz ve keyfiyyetsiz olarak görmek olamaz demifllerdir.Hattâ, Muhyiddîn-i Arabî “kuddise sirruh”, âh›retde Allahü teâlây›görmek, (Tecellî-i sûrî)dir. [Ya’nî, kendini de¤il, sûretini görmekdir diyor.]Baflka dürlü görmek olmaz diyor. Birgün üstâd›m, Muhyiddîn-i Arabîninflöyle buyurdu¤unu söyledi: (Mu’tezile f›rkas›, Allahü teâlâ, akl›n ermedi¤ibir görmekle, cihetsiz, keyfiyyetsiz olarak görülecek demeselerdi,baflka fleylerin görülmesi gibi, görülecek deselerdi ve Onu görme¤i, sûrî birtecellî olarak bilselerdi, Onu görme¤i inkâr etmez, görülemez demezlerdi.Ya’nî cihetsiz, keyfiyyetsiz olarak görülece¤ine inanm›yorlar. Sûretin tecellîsindeise, cihet ve keyfiyyet vard›r). Hâlbuki Cennetde Allahü teâlây› görme¤i,sûretin tecellîsi [görünmesidir] demek, Onu görme¤i inkâr etmekdir.Her ne kadar oradaki sûretin tecellîsi, dünyâda eflyâ sûretlerinin görünmesigibi de¤il ise de, yine Onun kendini görmek de¤ildir. Arabî fli’r tercemesi:Îmân sâhibleri, Cennetde Allahü teâlây› keyfiyyetsiz görecekdir.Bu görme¤i anlatmak, mümkin de¤ildir.[Îmân›n dördüncü flart›, Peygamberlere inanmakd›r]. Allahü teâlâ, kullar›naac›d›¤› için, Peygamberler “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” gönderdi.E¤er bu büyük insanlar gönderilmeseydi, yolu flafl›rm›fl olan insanlara,Onu ve s›fatlar›n› kim bildirirdi? Be¤endiklerini, be¤enmediklerindenkim ay›rabilirdi? ‹nsan akl›, noksân oldu¤u için, o büyüklerin da’vet nûruile ayd›nlanmad›kça bunlar› bilemez ve ay›ramaz. Anlay›fl›m›z tâm olmad›¤›için, bu büyüklerin izinde gitmedikçe, bunlar› anlamakda flafl›r›r ve aldan›r›z.Evet akl, do¤ruyu i¤riden ay›rma¤a yar›yan bir âletdir. Fekat,tâm olm›yan bir âletdir. O büyüklerin da’veti ile, haber vermeleri ile temâmolmakdad›r. Âh›retin azâb›, sevâb›, bu da’vet ve haberden sonra olur.[Akl göz gibidir. ‹slâmiyyet de ›fl›k gibidir. Ya’nî, insan›n akl›, gözü gibiza’îf yarat›lm›fld›r. Gözümüz karanl›kda göremiyor. Allahü teâlâ, görmeâletimizden istifâde edebilmemiz için günefli yaratd›. Güneflin ve çeflidli ›fl›kkaynaklar›n›n nûru olmasayd›, gözümüz ifle yaramaz, tehlükeli cismlerden,yerlerden kaçamaz, fâideli fleyleri bulamazd›k. Evet, gözünü açm›yan veyâgözü bozuk olan, güneflden fâidelenemez. Fekat, bunlar›n günefle kabâhatbulma¤a haklar› olmaz.Akl›m›z da, yaln›z bafl›na ma’neviyyât›, fâideli, zararl› fleyleri anl›yam›-yor. Allahü teâlâ, akl›m›zdan fâidelenmemiz için, Peygamberleri, islâmiy-– 363 –