buraya

mas›, büyüklü¤e dahâ uygun olur san›yor. Sebeblerde te’sîr yokdur, sebeblerkar›flmadan herfley do¤rudan do¤ruya, Allahü teâlân›n yaratmas› ile varoluyor diyorlar. Bunlar anlam›yor ki, sebebleri aradan kald›rmak, hikmeti[ya’nî Allahü teâlân›n uygun gördü¤ünü], âdetini bozmak demekdir.Bu hikmetde ise, nice fâideler vard›r. Yâ Rabbî! Bu varl›kda, hiçbirfleyi hikmetsiz,yersiz, uygunsuz yapmad›n! Peygamberlerin hepsi “aleyhimüssalevâtüvetteslîmât” her ifllerinde, sebeblere yap›fl›rd› ve bununla berâber, ifllerinyarat›lmas›n› Allahü teâlâdan dilerdi. Meselâ, Ya’kûb “aleyhisselâm”çocuklar›n› Sûriyeden, M›sra gönderdi¤i zemân, nazar de¤mesin diye,(Hepsi bir kap›dan girmeyip, ayr› kap›lardan girmelerini) nasîhat etdi.Bununla berâber, nazar de¤memesini Allahü teâlâdan dileyip, (Bu nasîhatiyapmakla, Allahü teâlân›n sizin için diledi¤ini de¤ifldiremem. Çünkitedbîr, kaderi de¤ifldiremez. Her zemân Onun dedi¤i olur. Sizi Ona emânetediyorum. Ona güveniyorum. Herkes de, her iflinde yaln›z Ona güvenmelidir.Herkesin, zevall› bir vâs›tadan baflka birfley olmad›¤›n› düflünerek,yaln›z Ona güvenenlerin imdâd›na elbette yetiflir) dedi. Allahü teâlâ, bu hâliYûsüf sûresinde, (O âlim idi. Kazâ ve kaderimi biliyordu. Ona bildirmifldim.Fekat insanlar›n ço¤u, kazâ ve kaderimi anlam›yor) meâlindeki altm›flsekizinciâyetinde bildiriyor ve be¤eniyor. [Beyt:‹nsan tedbîr al›r, sebeblere yap›fl›r, takdîri bilmez,Allah›n takdîri, kulun tedbîri ile de¤iflmez!]Allahü teâlâ, Peygamberimiz Muhammed aleyhissalâtü vesselâma da sebeblereyap›flmas›n› emr ediyor. Enfâl sûresi, altm›fldördüncü âyetindemeâlen, (Ey sevgili Peygamberim “sallallahü aleyhi ve sellem”! Sana, Allahüteâlâ ve mü’minlerden, sana tâbi’ olanlar yetiflir!) buyuruldu.Sebeblerin te’sîrine gelince, Allahü teâlâ, sebeblerde ba’zan te’sîr, ya’nîifl yapabilecek kuvvet de yarat›yor. O ifli hâs›l ediyorlar. Ba’zan da, ayn› sebeblerde,bu te’sîri yaratm›yor. O ifli yapam›yorlar. Bu hâli herkes her zemângörmekdedir. Ayn› sebeblerin, ayn› ifli, ba’zan meydâna getirdi¤ini,ba’zan da, ifli yapamad›¤›n› hepimiz görmekdeyiz. Sebeblerde, te’sîr yokdurdemek, tecribeleri, hâdiseleri körü körüne inkâr etmekdir. Te’sîrineinanmal›. Fekat, sebeblerdeki bu te’sîrlerin de, kendileri gibi, Allahü teâlân›nyaratmas› ile, vücûde geldi¤ini bilmelidir. Bu fakîrin “rahmetullahiteâlâ aleyh”, bu mes’eledeki sözü, iflte böyledir. Demek ki, sebeblere yap›flmak,tevekküle, [Allahü teâlâya güvenme¤e] mâni’ de¤ildir. Aksini tesavvufyolunda yürüyen ve henüz ilerlememifl olan sôfiler söyler. Hâlbukisebeblere yap›flmak, sebebleri araya koymak, tevekkülün en yüksekderecesidir. Ya’kûb “aleyhisselâm”, hem sebeblere yap›fld›, hem de Allahüteâlâya tevekkül etdi. [Ci¤erler geniflleyince, temiz havâ içeri giriyor. Daral›nca,kirli havâ d›flar› ç›k›yor. Bu hâl, her dakîka devâm ederek, yaflayabiliyoruz.Ci¤erleri hareket etdiren kuvvet sâhibinin ve havâdaki yüzde yetmiflsekizazot ve yüzde yirmibir oksijen mikdâr›n›n hiç de¤iflmedi¤ini görenakl sâhibleri, Allahü teâlân›n varl›¤›n› hemen anlar. Bu yarat›c›, var oldu¤unuhaber de veriyor. ‹nanm›yan› sonsuz yakaca¤›m diyor.][Îmân›n alt› flart›ndan biri de kadere, hayr›n ve flerrin Allahü teâlâdanoldu¤una inanmakd›r]. Allahü teâlâ, hayr› ve flerri, iyiyi kötüyü irâde eder,– 361 –