buraya

ve Roma felsefelerini çürüterek, yere sermifl, onlar›n hukûk, ahlâk ve t›büzerindeki sözlerinden do¤ru olanlar›n, eski Peygamberlerin “aleyhimüssalevâtüvetteslîmât” kitâblar›ndan çalma olduklar›n› bildirmifllerdir. Sôfiyye-ialiyyenin, tesavvufa âid sözleri, câhillerin sand›klar› gibi, kitâbdanokumakla, baflkalar›ndan ö¤renmekle ve taklîd ile de¤il, keflf ile ya’nî mubârekkalblerine, temiz rûhlar›na ak›p gelmekle anlad›klar› ma’rifetlerdir.Eski Yunan felsefecileri, herfleyi akl ile anlama¤a, akla uydurma¤a kalk›flanve yaln›z akl›n be¤endi¤ine inanan kimselerdir. Bunlar, akl›n erebilece¤ifleylerde do¤ruyu bulabilirler ise de, akl›n kavr›yamad›¤›, eriflemedi¤ibirçok fleylerde yan›l›yor, aldan›yorlar. Nitekim, sonra gelenleri, öncekilerininyanl›fllar›n› ç›karmakda, birbirlerini be¤enmemekdedirler. ‹slâmâlimleri ise, zemânlar›na kadar olan fen bilgilerini okuyarak ve islâmiyyetingösterdi¤i yolda, kalblerini ve nefslerini temizliyerek, akl›n eriflemedi¤ibilgilerde de do¤ruyu bulmufllar, hakîkate varm›fllard›r. ‹slâm âlimlerinefelesof demek, bunlar› küçültmek olur. Eski Yunan felsefecileri, yan›-l›c› olan akl›n esîri, mahkûmu kimselerdir. Bunlar tecribe etmeyip, akl ilesöylediklerinde ve deneyleri aç›klarken vehmlerine kap›ld›klar› zemânlardaaldan›yor, zararl› oluyorlar. Bunun için ve akl›n üstüne ç›kamad›klar› için,bunlar islâm âlimi gibi yüksek olamaz.Akl› olm›yan delidir. Akl›n› kullanm›yan sefîhdir. Akla uygun ifl yapmamaksefâhetdir. Akl› az olan da ahmakd›r. Yaln›z akla uyup, yaln›z ona güvenip,akl›n ermedi¤i fleylerde yan›lan kimse, eski kafal› felsefecidir. Akl›nerdi¤i fleylerde, ona güvenen, akl›n ermedi¤i, yan›ld›¤› yerlerde, Kur’ân-› kerîmin›fl›¤› alt›nda akla do¤ruyu gösteren yüksek insanlar da, islâm âlimleridir.O hâlde islâmiyyetde felsefe yokdur, islâm felsefesi, islâm felesofu yokdur.Felsefenin üstünde olan islâm ilmleri ve felsefecilerin üstünde olan islâmâlimleri vard›r].Muhyiddîn-i Arabînin “kuddise sirruh” kitâblar›ndan da Allahü teâlân›n,tabî’at kuvvetleri gibi, herfleyi irâdesiz yapd›¤› ma’nâs› anlafl›l›yor.Allahü teâlân›n kudretini anlat›rken, eski Yunan felsefecilerine uydu¤u seziliyor.(‹sterse yapmaz) demiyor da, (Yapmas› lâz›md›r) diyor. Büyüklerimizinbe¤endi¤i, büyük bildi¤i Muhyiddîn-i Arabînin birçok sözlerinin,Ehl-i sünnetin do¤ru sözlerine uymamas›, yanl›fl olmas›, ne kadar flafl›lacakfleydir. Hatâlar›, keflfinde, kalbe do¤an bilgilerde oldu¤u için, belki kabâhatsay›lmaz. ‹ctihâddaki hatâlar gibi birfley söylenemez. Onun büyük oldu¤unuve hatâlar›n›n kusûr say›lam›yaca¤›n›, yaln›z bu fakîr söyliyorum.Onu büyük bilir ve severim. Ehl-i sünnet âlimlerinin sözlerine uym›yan yaz›lar›n›yanl›fl ve zararl› bilirim. Sôfiyyûndan bir k›sm›, onu be¤enmiyor veçirkin fleyler söylüyor. Bütün ilmlerini yanl›fl ve bozuk biliyorlar. Bir k›sm›da ona uyarak, bütün ilmlerini, yaz›lar›n› oldu¤u gibi al›yor. Hepsini do¤rubiliyor ve do¤ruluklar›n› isbât etme¤e kalk›fl›yor. Bu iki k›sm da yan›l›-yor, adâletden ayr›l›yor. Bir k›sm› haddi afl›yor. Birisi de, büsbütün mahrûmkal›yor. Evliyân›n büyüklerinden olan Muhyiddîn-i Arabî “kuddise sirruh”keflflerindeki hatâs›ndan dolay›, büsbütün red olunabilir mi? Fekat,Ehl-i sünnetin do¤ru sözlerine uym›yan, hatâl› bilgilerine uyulur mu ve herfleyide kabûl olunur mu? Burada do¤ru yol, cenâb-› Hakk›n bize ihsân etdi¤i,iki tarafa sapm›yan orta yoldur. [‹mâm-› Süyûtî hazretleri (Tenbîh-ul-– 359 –