buraya

fi’lleri kendinden ayr›lmaz ki, kendi tecellîsi olmaks›z›n, tecellî edebilsinler.Onun zât›ndan ayr›lan, fi’llerinin ve s›fatlar›n›n z›lleri, aksleri, görünüflleridir.Herkes bunlar› anl›yamaz. Cenâb-› Hak, diledi¤i kullar›na bildirir.Onun ihsân› çokdur.Yine sözümüze gelelim: Allahü teâlâ, hiçbirfleye hulûl etmez. Hiçbir cismiçine ifllemez. Hiçbirfley Ona hulûl etmez. Fekat, Allahü teâlâ, herfleyiihâta etmifl, kaplam›fld›r ve herfleye yak›nd›r ve herfleyle berâberdir. Fekat,bizim al›fld›¤›m›z ve anlad›¤›m›z ihâta, kurb ve ma’›yyet gibi de¤ildir. Bunlar,Ona lây›k de¤ildir. Evliyân›n keflf ile, müflâhede ile anlad›¤›, ihâta, kurbve ma’›yyet de, Ona lây›k de¤ildir. Zîrâ, zevall› mahlûklar›n hiçbiri, Onuve s›fatlar›n› ve fi’llerini anl›yamaz, bilemez. Anlamadan inanmak lâz›md›r.Fârisî beyt tercemesi:Anka kuflu avlanamaz, tuza¤›n› topla!Bu avlanmada, giren yaln›z havad›r tuza¤a.Yüksek rehberimin “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz” (Mesnevî)sindenflu beyti buraya yazmak uygundur. Fârisî beyt:Gidilecek yol uzundur pek,Uygun olmaz kavufldum demek.Allahü teâlân›n, herfleyi ihâta etdi¤ine ve herfleye yak›n oldu¤una ve herfleyile berâber oldu¤una inan›r›z. Fekat, bu ihâta, kurb ve ma’›yyetin, nedemek oldu¤unu bilemeyiz. (‹lmi ihâta etmifldir, ilmi yak›nd›r) demek,Kur’ân-› kerîmin aç›k olan ma’nâs›n› çevirmek demekdir. Biz, böyle ma’nâlarverme¤i do¤ru bulmuyoruz.Allahü teâlâ, hiçbirfley ile ittihâd etmez, birleflmez. Hiçbirfley de, Onunlabirleflmez. Tesavvuf büyüklerinden, ittihâd ma’nâs› anlafl›lan sözler ç›km›flise de, onlar, baflka fley demek istemifldir. Meselâ, (Fakîrlik temâm olunca,Allahü teâlâd›r) sözleri ile, (Herfley yokdur, ancak Allahü teâlâ vard›r)demek istiyorlar. Yoksa, o fakîr, Allahü teâlâ ile birleflir, demek istemiyorlar.Bunu demek, kâfirlik, z›nd›kl›k olur. Allahü teâlâ, zâlimlerin, kâfirlerinsand›¤› gibi de¤ildir. Üstâd›m buyurmufldu ki: Hallâc-i Mensûrun, (BenHakk›m) sözünün ma’nâs›, (Ben yokum, yaln›z Allahü teâlâ vard›r) demekdir.[‹slâmiyyete uyanlar›n böyle sözlerine hüsn-i zan olunur. Te’vîl edilir.]Allahü teâlân›n zât›nda, s›fatlar›nda ve fi’llerinde de¤ifliklik olmaz.Hareketlerin, ifllerin olmas› ile, herfleyi yaratmas› ile, Onun zât›nda, s›fatlar›ndave fi’llerinde de¤ifliklik olmuyor. Vahdet-i vücûd var diyenler, (Tenezzülât-ihams) ya’nî Allahü teâlân›n, bu mevcûdât› var etmesi, befl derecedeolmufldur demeleri, Onda de¤ifliklik yapacak ma’nâda de¤ildir. Buma’nâ ile söyliyen kâfir olur, yoldan ç›kar. Bu büyükler, Allahü teâlân›n s›-fatlar›n›n zuhûrunda, meydâna ç›kmalar›nda, befl derecenin afla¤›ya indi-¤ini söylüyor ki, zât›nda ve s›fatlar›nda ve fi’llerinde bir de¤ifliklik olmuyor.Allahü teâlâ, (Ganiyy-i mutlak)d›r. Ya’nî, hiçbirfley için, hiçbirfleyemuhtâc de¤ildir. Ne kendine, ne s›fatlar›na, ne de fi’llerine, hiçbir sûretlehiçbirfley lâz›m de¤ildir. Varl›kda muhtâc olmad›klar› gibi, zuhûrda, belli– 354 –