buraya

huzûrlar›nda oldu¤u için, o teveccühlerin çok fâideler sa¤l›yaca¤›n› ümmîdediyorum.Baban›z›n, herhâlde yap›lmas› lâz›m gelen emrlerini ve herne behâs›naolursa olsun yerine getirilmesi gereken vas›yyetlerini unutaca¤›m› veyâ dalg›nl›¤›magelece¤ini sanmay›n›z! Buna imkân olur mu? Ufak bir iflâretinizibekliyorum. fiimdilik, birkaç sat›r nasîhat yaz›yorum. Cân kula¤› iledinleyiniz! Cenâb-› Hak, ikinizi de, se’âdet-i ebediyyeye kavufldursun!Her müslimân›n, önce i’tikâd›n› düzeltmesi, ya’nî Ehl-i sünnet vel-cemâ’atâlimlerinin “rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în” bildirdikleri gibi,inanmas› lâz›md›r. Durmadan, y›lmadan çal›flan o âlimlere, Allahü teâlâ,bol bol mükâfat versin! Cehennemin ebedî azâb›ndan kurtulan, yaln›zbunlar ve bunlar›n izinde gidenlerdir. Bunlar›n bildirdi¤i i’tikâdlardanunutulmakda olanlar› anlataca¤›m:[Îmân›n flart› alt›d›r: Birincisi, Allahü teâlâya inanmakd›r]. Allahü teâlâ,kendi Zât› ile vard›r. Ondan baflka herfley, Onun var etmesi ile, var olmufldur.Kendisi ve s›fatlar› ve iflleri yegânedir, birdir. [Ya’nî, hiçbirfley, hiçbirbak›mdan, Allahü teâlâya benzemez.] Varl›kda, flerîki, orta¤› olmad›-¤› gibi, hiçbir bak›mdan benzeri yokdur. Benzerlik yaln›z ismde ve kelimelerdedir.Onun s›fatlar› da, iflleri de, kendi gibi, akl ile anlafl›lmaz ve anlat›lamazve insanlar›n s›fatlar›na, ifllerine, hiç benzemez ve uymaz. [Onunsekiz s›fat› vard›r. Bunlara, (S›fât-› sübûtiyye) denir.] Bunlardan biri, ilms›fat›d›r, ya’nî Allahü teâlâ bilicidir. Bu s›fat› da, kendi gibi kadîmdir.Ya’nî sonradan olma de¤ildir. Hep vard› ve basît, [ya’nî bir hâldedir. Hiçde¤iflmez, bölünmez ve ço¤almaz]. Bildi¤i fleyler de¤iflmekde, her de¤iflmeyibilmekdedir. Fekat, ilminde ve ilminin bu fleylere ba¤lanmas›nda, bir de-¤ifliklik olmaz. [Geçmifldeki sonsuzdan gelecekdeki sonsuza kadar, ya’nîezelden ebede kadar herfleyi, her de¤iflme¤i, yaln›z bir bilifl ile bilmekdedir.Ya’nî, bu sonsuz zemânlarda olan herfleyi], birbirine benzeyen ve benzemiyenhâlleri ile, hem büyüklerini, hem de ufak zerrelerini, herbirini kendizemân›nda olarak bir anda bilmekdedir. Meselâ, bir kimsenin hem varl›¤›n›,hem yoklu¤unu, hem do¤madan evvelki hâllerini, çocuklu¤unu,gençli¤ini, ihtiyârl›¤›n›, diri olmas›n› ve ölü olmas›n›, ayakda, oturmakda,dayanmakda, yatmakda, gülmekde, a¤lamakda, nefl’e ve lezzetde, derd vekederde, izzet ve k›ymetde, zillet ve afla¤›l›kda, mezârda, k›yâmetde ve mahfleryerinde ve meselâ Cennetde ni’metler içinde oldu¤unu, hep bir ânda vebir hâlde bilmekdedir. Ne ilminde, ne de ilminin bu fleylere ba¤lanmas›ndabir de¤ifliklik olmaz. De¤ifliklik olsa, zemân›n da, de¤iflmesi olur. Hâlbukiorada, ezelden ebede kadar, parçalanam›yan bir ân vard›r. Dahâdo¤rusu, Allahü teâlâ, zemânl› de¤ildir. Öncelik ve sonral›k yokdur. ‹lmiherfleye yetiflir dersek, herfleyi bir bilmekle ve ilmin bunlara bir ba¤lanmas›ile biliyor. Bu bir bilgi ve bir ba¤lant› da, akl›n eremiyece¤i bir ba¤lanmakd›r.Bunu akla anlatabilmek için, flu misâli uygun buluyorum: ‹nsan, birkelimenin çeflidli hâllerini, birbirine benzemiyen flekllerini bir ânda düflünebilir.Bir kelimeyi, bir ân içinde, hem ism, hem fi’l, hem harflerin kümesi,hem mâdî, hem müstakbel, hem emr, hem men’, hem edatl›, hem edats›z,hem müsbet, hem menfî bilebilir. Çeflidli fleklleri bir ânda, kelimede ayr›ayr› görüyorum diyebilir. Bir insan›n, ilminde ve hattâ görmesinde, ters– 352 –