buraya

dinlerle bildirilen hükmlerdir. Bunlar, dahâ çok insan›n bedeni ile ilgili bilgilerdir.Peygamberlerin de “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” Âlem-i halkile ilgileri dahâ çok oldu¤u için, Peygamberli¤i, insanlar› ça¤›rmak için, afla-¤› inmekdir sanm›fllard›r. Vilâyetde olan derecelere yükseldikden sonra inmekdirdemifllerdir. Yükselmenin sonu ve yak›nl›¤›n çoklu¤u, bu inmekdeoldu¤unu anlamam›fllard›r. Vilâyetin yüksek derecelerindeki yak›nl›k, buyak›nl›¤›n z›llerinden bir z›lle olan yak›nl›kd›r. Bu yak›nl›k, görünüfldeuzakl›k san›lmakdad›r. Vilâyetde olan yükselme, buradaki yükselmenin görüntülerindenbiridir. Buradaki yükselme, görünüflde, inifl san›lmakdad›r.Meselâ, dâirenin merkezi, çevresinden en uzak olan noktad›r. Hâlbuki, dâireninhiçbir noktas›, çevreye, merkezinden dahâ yak›n de¤ildir. Çünki çevre,merkezin genifllenmifl, aç›klanm›fl hâlidir. [Çevrenin ta’rîfi bile, merkeznoktas›n›n yard›m› ile yap›l›r. Çevrenin çizilebilmesi için, pergelin aya¤›-n› merkeze koymak lâz›m gelir. Merkez olmazsa, çevre olamaz.] Bu ba¤l›l›k,merkezden baflka, hiçbir noktada yokdur. Görünüfle bakan câhiller,bu yak›nl›¤› anl›yamazlar. Merkez, çevreye en uzak noktad›r derler. Merkezinen yak›n oldu¤unu söyliyene câhil ve ahmak derler.Vilâyet-i kübrâ derecesinde, fierh-i sadr olunca, nefs-i mutmeinne, makâm›ndanyükselerek, gö¤üs makâm›na ç›kar. Buraya yerleflir. Böylece, yak›nl›¤›nsonuna ulaflm›fl olur. Vilâyet-i kübrâ mertebesinin yükselmesindekimakâmlar›n en üstünü, iflte bu (Gö¤üs makâm›)d›r. Bu makâma yükseleningörüflü keskin olur ve gizli fleyleri görür. Evet, en yükse¤e ç›kan, enuza¤› görür. Nefs-i mutmeinne, makâm›na oturdukdan sonra, akl da, yerindenç›karak, nefsin yan›na gider ve (Akl-i mu’âd) ismini al›r. Her ikisi birleflerek,çal›flma¤a bafllarlar.Ey o¤lum “rahmetullahi aleyh”! Bu mutmeinne, islâmiyyete karfl› gelemez.Bafl kald›ramaz. Bütün varl›¤› ile, Rabbine dönmüfldür. Ona tutulmufldur.Onun r›zâs›n› kazanmakdan baflka, hiçbir düflüncesi yokdur. Onaitâ’at ve ibâdet etmekden baflka bir düflüncesi yokdur. Önce, mahlûklar›nen kötüsü olan nefs-i emmâre, flimdi itmînân kazanm›fl ve Allahü teâlây› râz›ederek, Âlem-i emrin latîfelerinden üstün olmufldur. Arkadafllar›n›nflefi olmufldur. Evet, muhbir-i sâd›k [ya’nî hep do¤ru söyleyici] “aleyhi vealâ âlihissalâtü vesselâm”, (Câhillikde en ileride olan›n›z, islâm âlimi olunca,en ileriniz olur!) buyurmufldur. Bundan sonra, insanda islâmiyyete uymamak,baflkald›rmak gibi fleyler görülürse, bunlar cesedi meydâna getirenmaddelerden hâs›l olur. Gadab, flehvet, h›rs gibi afla¤› düflünceler bumaddelerden ileri gelmekdedir. Birfleye düflkün olmak, cimrilik, baya¤› ifllerhep onlardan do¤makdad›r. Hayvanlarda nefs-i emmâre yokdur. Hâlbukibu kötülükler, hayvanlarda dahâ çok vard›r. Resûlullah “sallallahüaleyhi ve sellem”, (Küçük cihâddan döndük, cihâd-› ekbere geldik!) buyurdu¤unda,cihâd-› ekber olarak, çok kimselerin dedi¤i gibi nefsle cihâd› de-¤il, belki cesed ile cihâd› bildirmifldir. Çünki nefsleri itmînâna kavuflmufl,Rablerinden râz› olmufl, Rableri de o mubârek nefslerden râz› olmufldur.Bu nefsler islâmiyyetden ayr›lamaz. Rablerine karfl› bafl kald›ramazlar. Cesedimeydâna getiren maddelerin islâmiyyete uymuyor görünen arzûlar› vebafl kald›rmalar›, dahâ iyisini yapma¤› istememeleridir. ‹zn verilen fleyleriyapmalar›d›r. Azîmeti ya’nî en iyisini terk etmeleridir. Yoksa, harâm ifl-– 338 –