buraya

lar›n› bitirmeden, inifle bafllam›fld›r. Bunun için, gözü hep yukar›dad›r.Bütün varl›¤› ile halka bakamamakdad›r. Nübüvvet sâhibi ise,yükselme makâmlar›n›nhepsini bitirip de indi¤i için, bütün varl›¤› ile insanlar› Hak teâlâyaça¤›rma¤a bakmakdad›r. Bunu iyi anla! Bu flerefli bilgileri, flimdiyekadar, hiçbir kimse söylememifldir.Yukar› ç›k›flda, toprak maddeleri, insan›n bütün parçalar› içinde, enyukar› yükseleni oldu¤u gibi, iniflde de, en afla¤› inerler. Çünki bunlar›n yarat›ld›¤›yer, hepsinden dahâ afla¤›d›r. Hepsinden dahâ afla¤› indi¤i için, onunsâhibinin da’veti, dahâ kuvvetli olur. O, herkesden dahâ çok fâide verici olur.Ey o¤lum! Bizim yolumuzda seyr kalbden bafllar. Kalb de, Âlem-i emrdendir.Bunun için, söze Âlem-i emrden baflland›. Baflka tarîkatlerde, öncenefsin tezkiyesinden, temizlenmesinden bafllan›r. Cesedi temizlerler.Bundan sonra, Âlem-i emre s›ra gelir. Allahü teâlân›n diledi¤i kadar yükselirler.Bunun içindir ki, baflkalar›n›n sonu, bu büyüklerin bafl›nda yerlefldirilmifldir.Bu tarîk, yollar›n en çok yaklafld›r›c›s› olmufldur. Çünki bu seyrde,nefsin tezkiyesi ve cesedin temizlenmesi de birlikde olmakdad›r. Böylece,yol k›sa olur. Bunun içindir ki, bu büyükler, Âlem-i halk›n seyrini boflunavakt geçirmek bilirler. Hattâ, zararl›, ifli bozucu oldu¤unu anlam›fllard›r.Çünki baflka tarîkatlerin sâlikleri, s›k›nt›l› riyâzetler ve a¤›r mücâhedelerletezkiye yaparak, Âlem-i halk›n sûretinin çöllerini geçdikden sonra,Âlem-i emrin seyrine bafllay›nca ve kalbin çekilmesi ve rûhun lezzet almas›hâs›l olunca çok olur ki, bu çekilme¤e ve lezzete ba¤lan›p kal›rlar.Âlem-i emrin mekâns›z, maddesiz olmas› bunlar› aldat›r. Bu âlemin nas›loldu¤u anlafl›lmamas› karfl›s›nda, nas›l oldu¤u hiç anlafl›lam›yan maksada,hedefe gitme¤i unuturlar. Bunun içindir ki, bir sâlik, (Otuz senedir rûhumuHak sanarak tap›nd›m) demifldir. Bir baflkas›, âyet-i kerîmedeki (‹stivâ)n›niç yüzü ve Arfl›n üstündeki münezzeh mertebenin görünmesi, anlafl›lmas›güc olan ma’rifetlerdir demifldir. Hâlbuki, yukar›da bildirilenlerdenanlafl›ld› ki, münezzeh dedikleri o mertebe, mahlûklar dâiresindedir.Hiçbirfleye benzemez görünür ise de, benzetilir. Tenzîh gibi görünen teflbîhdir.Bu yüksek yolun büyükleri “kaddesallahü teâlâ esrârehümül’azîz”böyle de¤ildirler. Seyre, Cezbe makâm›ndan bafllarlar. Lezzetlerin yard›m›ile, ilerlerler. Bu çekilifl ve lezzet bunlar için baflkalar›n›n riyâzetlerive mücâhedeleri gibi olur. Baflkalar›n›n kavuflmalar›n› bozan fleyler, bubüyüklerin kavuflmalar›na yard›mc› olurlar. Âlem-i emrin mekâns›zl›¤›n›,maddesizli¤ini, mekânl›, maddeli bulur; tâm mekâns›z olan› ararlar. Oâlemin anlafl›lamazl›¤›n› anlafl›labilir bularak, hiç anlafl›lam›yana yükselirler.Bunun için de, baflkalar› gibi, vecde, hâle aldanmazlar. Bu yolun cevizine,cam parçalar›na, çocuklar gibi bakmazlar. Tesavvufcular›n, yald›zl›bofl sözleri ile ö¤ünmezler. Onlar›n anlad›k sanarak söyledikleri ile iftihâretmezler. Yaln›z bir olan› isterler. ‹sm ve s›fatlar› de¤il, yaln›z zât› ararlar.Yukar›da bildirilen yükselme, yarad›l›flda, tâm uygun, Muhammedîolanlar içindir. Bunlar, Âlem-i emrin, hem Âlem-i sagîrde olan, hem deÂlem-i kebîrde olan, befl cevherinin bütün derecelerine yükselebilirler.Bunlar›n asllar› olan, Allahü teâlân›n ismlerinin z›lleri dâiresinden depay al›rlar. Bu z›llerin asllar› olan ismlerin ve s›fatlar›n makâm›nda da seyrederler. Yarad›l›flda tâm uygun dedim. Çünki Muhammedî oldu¤u hâlde,– 332 –