buraya

çirmekle b›rak›p, bu makâm› vermezler. Bu büyükler de, onlar gibi bu derecelerigeçmifllerdir. ‹mâmet makâm›n› almad›klar› için, onlardan ayr›l›rlar.Bu makâma ba¤l› olan fleylerden mahrûmdurlar. Resûlullaha “sallallahüaleyhi ve sellem” tâbi’ olanlar›n büyükleri, peygamberli¤in vilâyet derecelerinitemâmlay›nca, bunlardan birkaç›na (Hilâfet) makâm›n› verirler.Geri kalanlara bu makâm› vermeyip, yaln›z o dereceleri geçirirler. ‹mâmetve hilâfet makâmlar›, o derecelerin kendilerini geçerek elde edilir. Bu derecelerinz›llerinde, görüntülerinde, imâmet makâm›n›n karfl›l›¤› (Kutb-i irflâd)makâm›d›r. Hilâfet makâm›n›n karfl›l›¤› ise (Kutb-i medâr) makâm›d›r.Afla¤›da bulunan bu iki makâm, yukardaki o iki makâm›n sanki z›lli, gölgesigibidir. Muhyiddîn-i Arabî hazretlerine göre, (Gavs), Kutb-i medâr demekdir.Kutb-i medârdan baflka bir Gavslik makâm› olmad›¤›n› söylemekdedir.Bu fakîre göre, Gavs baflkad›r. Kutb-i medâr baflkad›r. Gavs [dahâ üstünolup] Kutb-i medâr›n yard›mc›s›d›r. Kutb-i medâr, birçok ifllerinde,ondan yard›m bekler. (Ebdâl) denilen makâmlara getirilecek Evliyây› seçmekdebunun rolü vard›r. Kutbun yard›mc›lar›, hizmet edenleri çok oldu-¤undan kutba, (Kutb-ül-aktâb) da denir. Çünki, Kutb-ül-aktâb›n yard›mc›-lar›, hizmet edenleri, Onun vekîlleri demekdir. Bunun içindir ki, Muhyiddîn-iArabî “rahmetullahi aleyh” buyuruyor ki, (Müslimânlar›n olsun, kâfirlerinolsun, her flehrde bir kutb bulunur).Makâm sâhibi olan, bilgi sâhibi olur. Makâm derecesi verilen, fekatmakâm verilmiyen Velînin ilm sâhibi olmas› lâz›m de¤ildir. Yapd›¤› hizmetleribilse de olur, bilmese de olur. Gaybden gelen müjde, o makâm›n derecesineyükseldi¤ini bildirir. O makâm›n verildi¤ini göstermez.Süâl: (Ebû Bekrin “rad›yallahü anh” îmân› ile, bütün ümmetimin îmân›dart›lsa, Ebû Bekrin îmân› dahâ a¤›r gelir) hadîs-i flerîfindeki îmân nedir?Onun îmân› niçin dahâ yüksekdir?Cevâb: Îmân›n üstün olmas›, îmân edilecek fleyler üstün oldu¤u içindir.Ebû Bekrin îmân etdi¤i fleyler, ümmetin îmân etdi¤i fleylerin üstünde oldu¤uiçin, hepsinden a¤›r olmakdad›r.Yavrum! Tesavvuf yolunda yükselirken, öyle bir yere ç›k›l›r ki, bir noktadahâ ç›k›lsa, o noktaya ç›kmakla geçilen dereceler, oraya kadar olan bütünderecelerden dahâ yüksekdir. Çünki o nokta, afla¤›s›nda olanlar›nhepsinden dahâ çokdur. Bu noktan›n üstündeki nokta da, bu noktadan öylecedahâ yüksekdir. Çünki altdaki nokta, kendi alt›ndakilerin hepsi ile birlikde,üstündeki noktadan çok küçükdürler. Dahâ yukardaki bütün noktalarda, hep böyledirler. ‹flte, bir kimsenin îmân etdi¤i fleylerin derecesiyukarda ise, alt›ndaki derecelerde olanlar›n hepsinden a¤›r gelir. Bunun içindirki, Ârif ilerlerken bir yere gelir ki, bir ânda, o âna kadar kazand›klar›-n›n hepsini kazan›r. Bu fakîrin “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz” ölçüsünegöre, bir ânda, önceki derecelerin hepsinden dahâ çok dereceleri geçmekdedir.Bu, Allahü teâlân›n ihsân›d›r. Allahü teâlâ bunu, diledi¤ine ihsâneder. Allahü teâlâ, çok büyük ihsân sâhibidir.Süâl: fieyh Muhyiddîn-i Arabî “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz” hazretlerive Ona tâbi’ olanlar diyorlar ki, (Hazret-i Mûsâ “aleyhisselâm” için öldürülençocuklar›n isti’dâdlar›n›n hepsi, hazret-i Mûsâ aleyhisselâma ve-– 319 –