buraya

Cevâb: Söylediklerimizden, ayr›labilecekleri anlafl›lmaz. Çünki bu z›l,o asla lâz›md›r. Ondan ayr›lamaz. Böyle olmakla berâber, yaln›z Zât-i teâlây›arayan, ismleri ve s›fatlar› hiç düflünmiyen bir ârif, o mertebede yaln›zzât› bulur. Hiçbir s›fat› düflünmez. Bu, o zemân s›fatlar bulunmaz demekde¤ildir. Görülüyor ki, ârife göre, s›fatlar, Zât-i ilâhîden ayr›lm›fl gibisan›lmakdad›r. D›flarda ayr›lm›fl de¤ildirler. Bunun için, Ehl-i sünnet âlimlerinin“rahmetullahi teâlâ aleyhim ecma’în” bildirdiklerine uygun olur. Bunuiyi anlamal›d›r.Bu aç›klamalardan sonra, (Kendini tan›yan, Rabbini tan›r) sözü iyi anlafl›l›r.[‹bni Hacer-i Mekkî “rahmetullahi aleyh”, bu sözün sâhibinin hazret-iAlî “rad›yallahü anh” oldu¤unu bildiriyor. Mâverdî, (Edeb-üd-dünyâ)kitâb›nda bunun hadîs-i flerîf oldu¤unu yazmakdad›r. Demek ki, ibni Hacerinsözü, bunun hadîs-i flerîf olmad›¤›n› göstermemekdedir.] Çünki birkimse, kendisini kötü olarak ve afla¤› olarak tan›y›nca ve kendisinde bulunanher iyili¤in ve üstünlü¤ün Vâcib-ül-vücûd hazretleri taraf›ndan ödünçverilmifl oldu¤unu anlay›nca, Hak teâlây› iyi ve üstün ve güzel olarak tan›r.Buraya kadar yap›lan aç›klamalar anlafl›l›nca, Nûr sûresindeki, (Allahüteâlâ, yerin ve göklerin nûrudur) meâlindeki âyet-i kerîmenin özümeydâna ç›kar. Çünki, mümkinlerin hepsi ademlerdir. Ademler de hep kötülükve afla¤›l›kd›r. Mümkinlerdeki iyilik ve üstünlük ve güzellik ve düzgünlük,Allahü teâlân›n kendisi olan vücûdden gelmifldir. Bu vücûd, iyiliklerinve üstünlüklerin kayna¤›d›r. Bu anlafl›l›nca, göklerin ve yerin nûru buvücûddür. Bu vücûd, Vâcib-i teâlân›n kendisidir. Bu nûr, göklerde ve yerde,z›llerinin yard›m› ile bulundu¤undan, z›llerin yard›m› olmaks›z›n, do¤rudando¤ruya bulundu¤unu sanmamak için, bu nûru bir misâl ile anlatmakdad›r.(Onun nûru bir fenere benzer. O fenerin içinde zeytinya¤›ndakifitilde yanan ›fl›k vard›r. Bu ›fl›kl› fitil cam bir kandil içindedir...) meâlindekiâyet-i kerîmeyi inflâallah baflka bir mektûbda uzun aç›klayaca¤›z.Çünki, uzun yaz›lacak fleyler vard›r. Bu mektûbumuza s›¤d›ramayaca¤›z.Âyet-i kerîmeleri böyle aç›klamaya (Te’vîl) denir.Kur’ân-› kerîmin tefsîri, ancak Resûlullahdan “sallallahü aleyhi ve sellem”iflitildi¤i gibi yap›labilir. (Kur’ân-› kerîmi, kendi görüflüne, anlay›fl›-na göre tefsîr eden kâfir olur) hadîs-i flerîfi, bunu bildirmekdedir. (Te’vîl)böyle de¤ildir. Kur’ân-› kerîme ve hadîs-i flerîflere uygun olmak flart› ile,her âlim, anlad›¤› gibi te’vîl yapabilir.Mümkinlerin asllar›, kendileri ademlerdir dedik. Mümkinlerin afla¤›, bozuks›fatlar›, bu ademlerden, Allahü teâlân›n îcâd etmesiyle hâs›l olur.Mümkinlerdeki iyilikler ve üstünlükler, vücûdün kemâllerinin z›llerindenödünc olarak al›nm›fld›r ve Allahü teâlân›n îcâd› ile hâs›l olmakdad›rlar.Birfleyin iyi veyâ kötü oldu¤unu anlamak kolayd›r. Âh›ret için olanfleyler, güzel görünmeseler bile, güzeldir. Dünyâ için olan fleyler, güzelgörünseler, tatl› ve iyi anlafl›lsalar bile çirkindir. Dünyân›n yald›zl› güzellikleri,hep böyledir. Bunun içindir ki, islâmiyyetde o¤lanlar›n ve yabanc›kad›nlar›n güzelli¤ine istek ve flehvetle bakmak yasak edilmifldir. Dünyân›nyald›zl›, güzel görünen bütün pislikleri böyledir. Bunlar hep ademdenhâs›l olur. Ademden ise, hep kötülük ve bozukluk meydâna gelir. E¤er bu– 290 –