buraya

Bu fakîr “kuddise sirruhül’azîz” mektûblar›mda ve kitâblar›mda, vücûd zâtdanbaflkad›r dedi¤im zemân, z›l olan vücûdün baflka oldu¤unu bildirmifldim.Bu z›l olan vücûd de, d›flardaki [ilmdeki de¤il] her varl›¤›n bafllang›-c›d›r. Bu vücûde mâlik olan mâhiyyetler, hâricde var olan mertebelerin hermertebesinde bulunurlar. Bunu iyi anlamal›. Birçok yerde ifle yarar.Görülüyor ki, Allahü teâlân›n sekiz s›fat› da d›flarda vard›r. Mahlûklarda d›flarda vard›r.Ey o¤lum! ‹nce bilgileri dinle! Allahü teâlân›n kemâlleri, Zât-i ilâhî mertebesinde,zâtdan baflka de¤ildirler. Meselâ ilm s›fat›, o mertebede, Zât-iteâlâdan baflka de¤ildir. Bunun gibi, zât›n hepsi kudretdir. Zât›n bir parças›ilm, baflka bir parças› kudret de¤ildir. Orada parçalanmak, ayr›lmakyokdur. Zâtda böyle olan bütün kemâller, ilm mertebesinde genifllemifller,birbirinden ayr›lm›fllard›r. Zât-i ilâhîde, o basîtlik, o toplu kemâller hiç de-¤iflmeksizin, ilm s›fat›nda hepsi da¤›lm›fllard›r. Zâtda bulunan bütün kemâller,üstünlükler, ilmde de yerleflmifllerdir. ‹lmdeki bu kemâllerin de, z›llerivard›r. Bu z›llere (S›fatlar) denilmifldir. Bunlar›n da asl kayna¤› Zât-i teâlâoldu¤undan, Zât-i teâlân›n varl›¤› ile vard›rlar. (Füsûs) kitâb›n›n sâhibi,birbirlerinden ayr› olarak ilmde bulunan, ya’nî (Vücûd-i ilmî)leri olankemâllere, (A’yân-i sâbite) demifldir. Bu fakîre göre, mümkinlerin, ya’nîmahlûklar›n hakîkatleri, ademlerle bu ademlere yerleflmifl olan kemâllerinz›lleridir. (Adem), yokluk demek olup, her kötülü¤ün, her bozuklu¤unkayna¤›d›r. Bunu biraz aç›kl›yal›m. Cân kula¤› ile dinleyiniz! Adem, vücûdünkarfl›l›¤›d›r. Ya’nî yokluk, varl›¤›n tâm tersidir. Ona bütün bütün ayk›r›d›r.Bunun için, her kötülü¤ün, her bozuklu¤un bafllang›c›d›r. Hattâ kötülüklerin,bozukluklar›n tâ kendisidir. Vücûd, toplu iken, her iyili¤in,her üstünlü¤ün tâ kendisi oldu¤u gibidir. O asl mertebede, vücûd, zâtdanbaflka olmad›¤› gibi, o vücûdün tersi olan adem de, yokluk mâhiyyetindenbaflka de¤ildir. O mertebede, o mâhiyyete yok denilemez. Tâm yoklukdur.Bu yokluk mâhiyyetinin ilm-i ilâhîde ayr›ld›¤› mertebelerde, bu mâhiyyetdenhâs›l olan parçalara yok denilebilir. Bunlar o mâhiyyetden baflkad›rlardenilebilir. O toplu olan yokluk mâhiyyetinden meydâna gelmifl gibi olanve bu mâhiyyetin z›lli gibi olan adem, o z›llerin her parças›nda baflka baflkad›r.Bunu dahâ afla¤›da aç›kl›yaca¤›z. Bu adem, o toplu mertebede, herkötülü¤ün, her bozuklu¤un tâm kendileri oldu¤undan ve ilm-i ilâhîde,her kötülük, baflka kötülüklerden ayr› oldu¤undan, ilm-i ilâhîde birbirlerindenayr›lm›fl olan herbir kemâl ve her bir hayr karfl›lar›nda bulunan herbirkötülük üzerine aks etmifl, birbirleri ile birleflmifllerdir. Herbiri kötülükve bozukluk olan ademler, kendileri ile birleflmifl olan kemâller ile birlikde,mümkinlerin, ya’nî mahlûklar›n mâhiyyetleri, ya’nî asllar› olmufldurlar.Böyle olmakla berâber, bu ademler, bu mâhiyyetlerin asllar›, özleri gibidirler.Bu kemâller ise, bunlar›n özellikleri gibidirler. ‹flte bu fakîre göre,(A’yân-› sâbite), bu ademler ve bunlarla birleflmifl olan kemâllerin herikisidir. Her diledi¤ine gücü yeten Allahü teâlâ, bu yokluk mâhiyyetlerinibütün lüzûmlu fleyleri ile birlikde ve ilm-i ilâhîde bu ademlere aks etmiflolan vücûd z›llerinin kemâlleri ile birlikde, mümkinlerin, mâhiyyetleriyapm›fld›r. Diledi¤i zemân, bu mâhiyyetleri, ilmdeki vücûd z›lline yaklafld›rarak,d›flardaki varl›klar› yaratm›fld›r. Bu mâhiyyetleri, d›flardaki– 287 –