buraya

234‹K‹YÜZOTUZDÖRDÜNCÜ MEKTÛBBu mektûb, hakîkatleri bilen, ma’rifetler kayna¤›, Allahü teâlây› tan›-tan bilgilerin sâhibi olan büyük o¤lu fleyh Muhammed Sâd›ka “rahmetullahiteâlâ aleyh” yaz›lm›fld›r. Allahü teâlân›n kendisi varl›kd›r. Mahlûklar›nasllar› ise yoklukdur. Kendini anl›yan, Allahü teâlây› bilir. Tecellî-izâtîyi ve Nûr âyetindeki incelikleri bildirmekdedir:[‹mâm-› Rabbânî hazretleri “rahmetullahi teâlâ aleyh”, bu mektûbda,Allahü teâlân›n hakîkati vücûddür demifl ise de, birinci cildin ikiyüzaltm›-fl›nc› [260] mektûbunda, bu sözüne tevbe etmifl, (Böyle olmad›¤›n› sonradananlad›m) buyurmufldur].[Bu mektûb ve bundan evvelki birkaç mektûb, akl ile hiç anlafl›lam›yaca¤›için, bunlar› okumak flâyan-› tavsiye de¤ildir.]Bismillâhirrahmânirrahîm. Allahü teâlâya hamd olsun. Onun sevgili Peygamberinesalât ve selâm olsun! K›ymetli o¤lum! Hak teâlân›n hakîkati, yaln›zvücûddür. [(Vücûd) var olmak demekdir.] Allahü teâlân›n bu vücûdü,her hayr›n, her kemâlin kayna¤›d›r ve her güzelli¤in bafllang›c›d›r. Bu vücûd,bir hakîkî cüz’dür. Bir basîtdir ki, buna hiçbirfley kar›flm›fl, hiçbirfleylebirleflmifl de¤ildir. Böyle olmad›¤› gibi, olmas› düflünülemez de. ‹nsan, Allahüteâlân›n bu vücûdünü anl›yamaz. Zât-i teâlân›n ayn›d›r. Ondan baflkade¤ildir. Ayn›d›r demek bile, baflkal›¤› düflündürebilir. Ayn›d›r da denilemez.Zât ile birlikde olan vücûd, bu anlafl›lam›yan vücûdün z›lli, görüntülerindendir.Bu ikinci vücûd, Zât-i teâlân›n ve mahlûklar›n varl›klar›ndanbaflka bir varl›kd›r. Bu ikinci vücûd, Allahü teâlân›n hakîkati olan vücûdün,afla¤› mertebelerde meydâna ç›kmas›d›r. Bu çeflidli görüntülerin enyükse¤i, en birincisi ve en üstünü, Zât-i teâlân›n vücûdüdür. Demek ki, Allahüteâlân›n hakîkati vücûddür denilebilir. Fekat, Allahü teâlâ, o mertebedemevcûddür denilemez. Z›l mertebesinde, Allahü teâlâ mevcûddür denilebilir.Fekat, Allahü teâlâ vücûddür denilemez. Tesavvufculardan vücûd,zâtdan baflka de¤ildir diyenler, ikisi aras›ndaki baflkal›¤› göremediler, z›lliasldan ay›ramad›lar. Bunlar ve felsefeciler, zâtdan baflka olan ve olm›yanvücûdleri birbirlerinden ay›ramad›lar. Vücûdün baflka oldu¤unu çok gücsöylediler. ‹flin do¤rusu, Allahü teâlân›n bize ilhâm eyledi¤idir. Vücûdünböyle asl ve z›l olarak baflka baflka olmas›, öteki s›fatlar›n da asl ve z›l olmalar›gibidir. Asllar›n mertebesi, icmâl, topluluk ve anlafl›lamamak mertebesidir.S›fatlar›n bu asllar›, Allahü teâlâdan baflka de¤ildirler. Bu mertebede,Allahü teâlâ ilmdir denilebilir. Fekat böyle söylemek de, bir z›l mertebesiolur. Çünki zât mertebesinde, Allahü teâlâya hiçbirfley söylenemez.Allahü teâlâ âlimdir de denilemez. Çünki ilmin Ondan baflkal›¤›n› gösterir.Bu makâmda baflkal›k hiç yokdur. Baflkal›k, z›l mertebelerinde olur.Burada z›l yokdur. Çünki, te’ayyün-i evvelin pekçok üstündedir. Çünki toplucabir ba¤lant›, bu te’ayyünde bulunur. Bu makâmda, hiçbir bak›mdan,hiçbirfley düflünülemez. Bu toplulu¤un aç›klanmas› demek olan z›l mertebesinde,baflkal›k söylenebilir. Uygunluk söylenemez. Fekat bu mertebede,s›fatlar›n uygunlu¤u, vücûdün uygun olmas›ndan ileri gelir. Bu vücûd,her iyili¤in ve kemâlin bafllang›c›d›r. Her güzelli¤in ve düzenin kayna¤›d›r.– 286 –