buraya

Baflkalar›n›n yarad›l›fllar›na da, ye’s uygundur. Bu fakîre göre, yarad›l›fllar›naye’s uygun olanlar dahâ iyidir. Bununla berâber, o makâmda kavuflmakve kavuflmakdan ümmîdsiz olmak, birbirinden ayr› de¤ildir. ‹kinci süâlincevâb› da, buradan anlafl›lm›fl oldu. Çünki, hiçbirfleye ba¤l› olm›yan vasl baflkad›r.Vasl-› uryânî baflkad›r. Vasl-› uryânî demek, bütün perdelerin kalkmas›ve bütün mâni’lerin yok olmas›d›r. Perdelerin en büyü¤ü ve mâni’lerinen kuvvetlisi çeflidli tecellîler ve baflka baflka görünüfller oldu¤undan,bu tecellîlerin ve zuhûrlar›n temâm olmas›, bitmeleri lâz›md›r. Bu tecellîlerve zuhûrlar, isterse mahlûklarda görünsünler, isterse vücûb aynalar›ndagörünsünler, perde olmakda ayr›l›klar› yokdur. Aralar›nda fleref verütbe bak›m›ndan ayr›l›k varsa da, bu sâlik bu fark› görmez.Süâl: Yukar›daki yaz›dan, tecellîlerin sonu oldu¤u anlafl›l›yor. Hâlbukitarîkat büyükleri, tecellîlerin sonsuz oldu¤unu bildirmifllerdir.Cevâb: Tecellîlerin sonsuz olmas›, ismlerde ve s›fatlarda, ayr› ayr›, birerbirer seyr olundu¤u zemând›r. Böyle olan seyrde, Zât-i teâlâya kavuflulamaz.Vasl-› uryânî olamaz. Zât-i teâlâya kavuflabilmek için, ismleri ves›fatlar› k›saca ve topdan geçmek lâz›md›r. Böyle olan seyrde, tecellîlerinsonu vard›r.Süâl: Zât-i ilâhînin tecellîleri sonsuzdur demifllerdir. Molla Câmî hazretleri“kuddise sirruh” (Leme’ât) kitâb›n› aç›klarken böyle buyurmufldur.Böyle olunca, tecellîlerin sonu vard›r demek nas›l do¤ru olur?Cevâb: Zât-i ilâhînin o tecellîleri, flü’ûn ve i’tibârlardan ayr›lm›fl de¤ildir.Bunlardan ayr› olan tecellîlerin oldu¤u düflünülemez. Bizim anlatmakistedi¤imiz fley, ister s›fatl› olsun, ister s›fats›z yaln›z zâtî olsun, bütüntecellîlerin bulunmad›¤› birfleydir. Çünki o makâmda, herhangi bir tecellîsözünü söylemek câiz de¤ildir. Çünki (Tecellî) demek, birfleyin, ikinci veyâüçüncü veyâ... sonsuz olan mertebelerde görünmesi demekdir. Buradaise, hiçbir mertebe yokdur. Uzakl›k, uzunluk diye birfley yokdur.Süâl: Bu tecellîlere niçin zâtî denilmifldir?Cevâb: Tecellîlerde baflka ma’nâlar düflünülürse, tecellî-i s›fât denir.Baflka olm›yan ma’nâlar düflünülürse, tecellî-i zât denir. Bunun için, te’ayyün-ievvel olan ve zâtdan baflka olm›yan Vahdetin görünmesine, tecellî-izât demifllerdir. Biz ise, Zât-i teâlây› söylüyoruz. Bu makâmda, baflka olsun,baflka olmas›n, hiçbir ma’nây› düflünmek, hiç olamaz. Çünki bütün ma’nâlar,k›saca ve topdan geçilmifl, Zât-i teâlâ hazretlerine kavuflulmufldur. Bumertebede, kavuflmak sözü de, kavuflulan gibi anlafl›lam›yan birfleydir. Aklile, düflünce ile anlafl›lan kavuflman›n burada yeri yokdur. O mukaddeshazrete bu ma’nâ yak›flmaz. Çünki akla, düflünceye dayanan insan, akl›n ermedi¤ifleyleri anl›yamaz. Sultân›n eflyâs›n›, ancak onun vâs›talar› tafl›yabilir.Fârisî beyt tercemesi:Anlafl›lam›yan bir ba¤l›l›k hep,Rabla insan aras›nda var elbet!Bu yolun büyüklerinden hiçbiri, kendi yolunun sonundan haber vermemifldir.Yolun bafllang›c›n› bildirmifllerdir ki, yolun sonu, burada yerlefldi-– 270 –