buraya

Bu yan›lmaya, sâliklerin kimisinde de, sebeb flu olmakdad›r: Sâlik, kendimebde-i te’ayyünü olan ismde seyr ederken, ilerlerken, büyüklerinmebde-i te’ayyünleri olan ismleri de topluca geçmekdedir. Çünki her ismde,bütün ismler k›saca bulunmakdad›r. ‹nsan›n, herfleyi kendinde bulundurmas›,mebde-i te’ayyünü olan ismde, bütün ismlerin bulundu¤u içindir.Sâlik kendi isminde ilerlerken, büyüklerin ismlerini de k›saca geçerek, isminsonuna gelir. Kendinin dahâ üstün oldu¤unu san›r. Görmüfl oldu¤u vehepsinin geçmifl oldu¤u, büyüklerin makâmlar›n›n, makâmlar›n asl› olmay›p,nümûneleri oldu¤unu anl›yamaz. Bu makâmda, kendini, hepsini toplam›flve onlar› kendinin parçalar› sanarak, kendini dahâ yüksek görür. Bâyezîd-iBistâmî “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz” bunun için, (Bayra¤›m,Muhammed aleyhisselâm›n bayra¤›ndan dahâ yüksekdir) dedi. Akl› bafl›ndaolmad›¤› için, bayra¤›n›n, Muhammed aleyhisselâm›n bayra¤›ndan de-¤il, o bayra¤›n görüntüsünden dahâ yüksek oldu¤unu anl›yamad›. Kendi ismininhakîkatinde, o ismin görüntüsünü görmüfldü. Yine bunun için, kalbininçok genifl oldu¤unu bildirdi. (Arfl ve bütün içindekiler, ârifin kalbininköflesine konsalar, hiç duymaz) dedi. Burada da, birfleyin görüntüsünü,kendisi ile kar›fld›rd›. Çünki Allahü teâlâ, Arfla (Büyük) buyurdu. Ârifinkalbinin Arfl yan›nda ne k›ymeti olur, ne mikdâr› olur? Arflda olan zuhûrunyüzde biri kalbde görülmez. ‹sterse ârifin kalbi olsun. Cennetde olangörmek, Arflda zuhûr edecekdir. Bu söz, bugün tesavvufculardan birço¤unaa¤›r gelirse de, fekat yar›n do¤ru oldu¤unu anl›yacaklard›r. Bu sözümüzübir misâl ile aç›kl›yal›m:‹nsanda elementler bulundu¤u gibi, göklerden de benzerler vard›r. ‹nsan,bütün bunlar›n kendinde bulundu¤unu düflünür. Bütün elementleri vegökleri kendi parçalar› olarak görürse ve bu görüflü kendini kaplarsa, benyer küresinden dahâ büyüküm ve göklerden dahâ geniflim diyebilir. Akl›olan kimse, bu sözü iflitince, onun kendinde bulunan parçalardan dahâ büyükoldu¤unu, yer küresinin ve göklerin ise, onun parçalar› olmad›klar›n›anlar. Bunlar›n benzerleri, onun parçalar›d›r. O, bu parçalar› olan nümûnelerdendahâ büyükdür. Yoksa, yer küresinin ve göklerin kendilerindendahâ büyük de¤ildir. Birfleyin nümûnesi, ya’nî benzerini, onun kendisizan etdi¤i içindir ki, (Fütûhât-i Mekkiyye) kitâb›n›n sâhibi olan Muhyiddîn-iArabî “kuddise sirruh”, (Cem-i Muhammedî, cem-i ilâhîden dahâ genifldir)dedi. Çünki, (Cem-i Muhammedî)de ilâhî hakîkatler ile mahlûklar›nhakîkatleri vard›r. Bunun için, dahâ genifl olur dedi. Hâlbuki, orada ancak,ülûhiyyet mertebesinin z›llerinden, görüntülerinden bir z›llin bulundu¤unu,o mertebenin hakîkatinin bulunmad›¤›n› anl›yamad›. O mukaddesmertebe, azametli ve kibriyâ s›fatl›d›r. Cem-i Muhammedî bunun yan›ndahiç kal›r. Bir avuç toprak nerede, herfleyin sâhibi nerede?fiunu da söyliyelim ki, sâlik kendi rabbi olan ismde seyr eder, ilerlerken,üstünlükleri sözbirli¤i ile belli olan büyüklerden birkaç›n›, kendisi yüksekderecelere ç›kard›¤›n›, onlar› ilerletdi¤ini zan eder. Buras› da, sâliklerinayaklar›n›n kayd›¤› yerdir. Böyle sanarak, kendini dahâ yüksek bilmekden,böylece sonsuz felâkete düflmekden, Allahü teâlâya s›¤›n›r›z. Büyük bir pâdiflâh,flerefli bir sultân, emrindeki bir vâlîsine gider, vâlî yard›m› ile, o vilâyetingüzel yerlerini gezer ve k›ymetli yerleri görürse, buna flafl›l›r m› ve– 267 –