“Bu il inhisarçılığa vä süni qiymät artımına son qoyulmalıdır”

Sözün CövhäriBir çox hädislärdä insanlarýn cähännämägirmäsinä säbäb olaraq, onlarýndüþünmädän vä ya äsäbi haldasöylädikläri sözlär göstärilmäkdädir.15-17 YANVAR 2011 SÄHÝFÄ 07 WWW.ZAMAN.AZSözün CövhäriAllah Räsulu “länät” kälmäsini iþlätmiþdir,amma hansý mäqamlarda, bilirsinizmi?- Ýnsanlar arasýnda, cämiyyätdä fitnä-fäsadçýxaran yollarý baðlamaq üçün.1Bäzän hirslänirik, yeri oldu-olmadýbäddua edirik. Amma düþünmürük ki,aðzýmýzdan çýxan heç bir säs, heç birsöz boþa getmir. Deyilän här sözün hesabý var.Aðzýmýzdan çýxan här dua vä bäddua üçün qarþýlýqgöräcäyik.Qurani-Kärimin Käf suräsindä Allah-Täala(c.c.) insanýn aðzýndan çýxan bütün sözlärinmäläk täräfindän qeydä alýndýðýný açýq-aydýnbildirmäkdädir.Peyðämbärimiz (s.ä.s) dä bir hädisi-þäriflärindä:“Ýnsan bäzän xätasýz hesab etdiyi, däyärsizbildiyi bir söz söylädiyini zänn edär, halbukio söz säbäbilä cähännämin yetmiþ illik dibiniboylar” buyurmuþdur.Baþqa bir hädisi-þäriflärindä Räsulullah(s.ä.s.): “Müsälman digär insanlarýn älindän vädilindän zärär görmädiyi þäxsdir” söyläyäräk,aðýzdan çýxan sözün, kälmänin önämini, ähämiyyätinibir daha diqqät önünä çäkmiþdir. Räsulullah(s.ä.s.) insanýn daha çox dilinin ucbatýndanbälaya düþdüyünü müxtälif hädislärindävurðulamýþ vä aðýzdan çýxan här kälmäyä diqqätetmäyi buyurmuþdur.Bäzän guya sevirmiþik kimi uþaða “þeytan”deyirik. Heç bu qädär dä cahillik, bu qädär däxäta olarmý?Bäzän dä guya zarafat edirmiþ kimi kimäsälänät oxuyuruq. Länätin nä olduðunu bilänlär osözü häläm-häläm dilä gätirmäzlär. Länät sözününhärfi mänasý “qovmaq”, “uzaqlaþdýrmaq”dýr.Tam anlamý ilä bu söz bir kimsäni väya här hansý bir mäxluqu Allahýn märhämätindänuzaqlaþdýrmaq mänasýna gälir.Qurani-Kärimin bildirdiyinä görä, þeytan“läin”dir, “mälun”dur, yäni länätlänmiþdir, Allah-Täalanýnmärhämätindän uzaqlaþdýrýlmýþdýr.Ona görä dä länät sözünü dilinä gätirmäkistäyän insan ävvälcä bu sözün mänasýný vä varabiläcäyi ünvaný, mänzili düþünäräk, onu iþlädib-iþlätmämäkhaqqýnda qärar vermälidir.Häzräti Hämzä kimi bir ämini, bir dostu,bir sähabäni, bir fädakar insaný Vähþi adlý birkölä öldürdü. Täkcä öldürmädi ki, sinäsini parçaladý,burnunu, qulaqlarýný, äzalarýný käsdi, ciyäriniçýxartdý, üräyini qopartdý, qanýný ovucladý...Bu zülm häläm-häläm unudulacaq bir þeydeyil, amma Allah Räsulunun Vähþiyä länätelädiyini görän olmadý. Bu da bir hikmätdir ki,Vähþi sonradan müsälman olub sähabälär cärgäsinäqatýldý, Räsulullahýn bir zärrä täbässümünälayiq ola bilmäk üçün gecäläri göz yaþýilä, dualarla, Allaha yalvarmaqla keçirdi. Allahbaðýþlayana bändä nä deyä bilär ki?Baþqa bir örnäk veräk. Uhud savaþýndaAllah Räsulunun diþi qýrýldý, sifäti parçalandý,amma aðzýndan bäddua çýxmadý.Uhudda kafirlär cärgäsindä yer alan Xalidbin Välid Mäkkänin fäthindän öncä Ýslamdinini qäbul etdi vä Seyfullah, yäni Allahýnqýlýncý ünvanýna layiq görüldü.Amma bütün bunlarla yanaþý, Allah Räsulu“länät” kälmäsini iþlätmiþdir, ammahansý mäqamlarda, bilirsinizmi? - Ýnsanlararasýnda, cämiyyätdä fitnä-fäsad çýxaran yollarýbaðlamaq üçün. Räsulullahýn dilindän çýxanhär länät bir bäla qapýsýný baðlamaq üçündür:- Faiz yeyänä dä, faiz yedirdänä dä Allahlänät eläsin.- Anasýna vä atasýna söyän kimsä länätlänmiþdir.- Ärazi iþarälärini pozana Allah länät eläsin.- Allahýn länäti rüþvät alana vä veränädir.Göstärdiyimiz bu örnäklärdän dä aydýn olduðukimi, Räsulullahýn dilinä gätirdiyi bu “länät”läräslindä cämiyyätin, toplumun saðlamlýðýüçündür, fitnä-fäsadýn qarþýsýný almaq mäqsädigüdür. Bir baþqa hädisi-þäriflärindä UcaPeyðämbärimiz: “fitnä yuxudadýr, onu oyadanaAllah länät eläsin” buyuraraq fitnänin cämiyyätdänä qädär böyük qarýþýqlýq saldýðýný göstärmiþdir.Cämiyyätin asayiþini pozduðu üçünfitnä bir çox hallarda adam öldürmäkdän dahaböyük täxribat meydana gätirir.Hicrätin dördüncü ilindä Quran tädrisedän yetmiþ sähabäni kafirlär xaincäsinä öldürmüþdülär.Räsulullah bu säbäblä bir ayboyunca sähär namazýnda onlarý qätlä yetiränläräbäddua etmiþdir. Hämin qatillär däelä bu dünyadaca cäzalarýný almýþlar.Qurani-Kärimin bildirdiyinä görä,Häzräti Mähämmäd rähmät Peyðämbäridir,märhämät Peyðämbäridir. Ägär o, kimlärinsäcäzalanmasýný istäyirsä, onun bu istäyiädalät üçündür, cämiyyätin rifahý üçündür.Bundan älavä, Räsulullahýn bu davranýþýhäm dä Qurana ömür vermäyin,Quran xidmätçisi olmaðýnnä qädär böyük þäräf olduðunuaçýq-aydýn göstärmäkdädir.Peyðämbärimiz (s.ä.s):“Möminä länät edän onu öldürmüþkimidir. Kim birmöminä küfr nisbät edärmä,onu öldürmüþ kimidir”buyurmaqdadýr.Bir incä mäqamý dadiqqätinizä çatdýraqki, länätlämäköldürmäkdändaha aðýr sayýlýr.Bu daonunlabaðlýdýrk i ,Länät ya oxunanýndýr, ya oxuyanýnsän birini öldürsän, onu dünya häyatýndanmährum etmiþ olursan, axirätdä dä üz-üzä gälibhesablaþacaqsýnýz. Sän birinä länät etmiþolsan, onu Allahýn märhämätindän uzaqlaþdýrmaq,mährum qoymaq istäyirsän, yäni länättäkcä dünya ilä tamamlanmýr, axirätdä dä davamedir.Länät edän länät etdiyini Allahýn märhämätindänmährum etmäyä çalýþýr. Qurani-Kärimdä:“Allahýn länäti zalýmlarýn üzärinä olsun!”buyurulur, yäni zalýmlarýn vä kafirlärinAllahýn länätinä uðrayacaðý bildirilir. Ona görädä möminlär heç zaman Allahýn qäzäbi, Allahýnlänäti vä cähännäm odu ilä bir-birinälänät etmämälidir. Bu haqda Uca Peyðämbärimizindä ciddi xäbärdarlýqlarý var.Bir mäsälä dä var ki, kimliyindän asýlý olmayaraq,insan öz särhädini aþarsa, Allahýnqäzäbinä uðrayar. Bu haqda bir söhbätisizlärlä paylaþaq: Qädimdä iki dost vardý,biri günahkar, digäri isä ibadät ähli.Ýbadät ähli o birini günah üstündä görärkän,“bu iþlärdän äl çäk” deyä tänbehedärdi. Bir däfä dä eyni väziyyät täkrarlandý,ibadät edän günahkar dostunubäd ämällärindän çäkindirmäk istädi.Günahkar adam da ona belä dedi:- Mäni Räbbimlä baþ-baþa burax,sän mäni niyä güdürsän ki?Ýbadät edän þäxs däona belä cavab verdi:- Vallah, Allah sänibaðýþlamaz, säni özcännätinä qovuþdurmaz.Bäli, vaxt çatdý,onlarýn ikisidä ölüb, Allah-Täala-nýn hüzuruna çýxdý. Allah-Täala o ibadät edänäbelä dedi:- Sän Mänim älimdäki qüdrätä qadirsänmi?Sonra da Allah-Täala o günahkara üz tutaraq:“Sän get, Mänim märhämätimlä cännätägir” buyurdu. Dünyada ikän ibadät edän, ammaAllah adýndan väd verän o þäxs haqqýndaisä belä buyurdu: “Bunu da atäþä atýn!”Häzräti Peyðämbärimiz (s.ä.s) zamanýndaAbdullah bin Nuayman adýnda bir þäxs var idivä o, xalq arasýnda “eþþäk” läqäbi ilä tanýnýrdý.Bu adam çox zarafatcýl idi vä bäzän Räsulullahýbelä güldürürdü.Ýçki haram buyurulduqdan sonra da, deyilänägörä, Abdullah bin Nuayman aradabirgizli-gizli içärmiþ. Bir gün onu içkili halda tutub,Räsulullahýn yanýna gätirirlär. HäzrätiÖmär dä orada imiþ vä Abdullahýn bu halýnýgörändä bäddua edir: -Allahým, Sän bu adamýÖz märhämätindän uzaq tut. O, särxoþ haldaRäsulullahýn hüzuruna gätirilir vä onu üzür.Häzräti Ömärin bu sözlärini eþidän SevimliPeyðämbärimiz (s.ä.s) ona täräf dönäräk:- Ey Ömär! Vallah, män Abdullah bin NuaymanýnAllahý vä Räsulunu sevdiyini biliräm,- deyir vä inanclý bir kimsäni här hansý xätasýüzündän länätlämämäyi tövsiyä edir.Bir çox hädislärdä insanlarýn cähännämägirmäsinä säbäb olaraq, onlarýn düþünmädänvä ya äsäbi halda söylädikläri sözlär göstärilmäkdädir.Bu bir gerçäkdir ki, aðýzdan çýxan söz mütläqbir ünvana yetiþmälidir: ya söylänän ünvana, yada söyläyän ünvana. Bu haqda bir hädisdä beläbuyurulmaqdadýr: “Ýnsan bir þeyä bäddua ilä länätetdisä, bu länät sämaya yüksälir. Säma qapýlarýlänätin üzünä baðlanýr, sonra bu länät yerüzünä enir vä orada da qapýlar üzünä baðlanýr.Sonra bu länät sözü saða vä sola yönälir. Oradada bir keçid tapa bilmir, länät olunana dönür.Ägär o, länätä layiqdirsä, onda qalýr. Ägär layiqdeyilsä, bu söz onu söyläyänä dönür”.Bir däfä Räsululluh (s.ä.s.) sähabälärläoturub söhbät edärkän küläk äsib sähabälärdänbirinin paltarýný qaldýrýr. O sähabädä küläyä länät oxuyur. Bunu eþidän Peyðämbärimiz:“Küläyä söymä, ona länätetmä, çünki o, Allahýn ämrindädir, öz väzifäsiniyerinä yetirir. Här kim länätä layiqolmayan bir þeyä länät edärsä, o länätözünä dönär” buyurur.Bir däfä dä Häzräti Peyðämbärimizindä säfär etdiyi karvanda bir qadýn hirslänäräkdäväsinä “länät olsun!” deyir.Peyðämbärimiz bu sözü eþidän kimibuyurur ki, o dävänin yükünü belindänalsýnlar, dävä artýq länätlänmiþdir,kimsä dä o däväyä minmäsin väonu särbäst buraxdýrýr.Peyðämbärimiz buyurur ki, çoxlänät edänlär qiyamät günündä þäfaätcivä þahid ola bilmäzlär.Bäli, däyärli oxucular, bäzän aðzýmýzdançýxan sözün baþýmýza nä qädärböyük bälalar gätirä biläcäyini aðlýmýzabelä gätirmirik. Halbuki Räsulullahýn(s.ä.s.) da buyurduðu kimi, çoxlarýnýn cähännämägirmäsinin säbäbi elä färqinä varmadansöylädiyi sözlär, bäddualar olur. Dilimizihär cür xätadan, bäladan, günahlardanuzaq tuta bilmäk tämännasý ilä...