Mart 2005 - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

1011MÝMARLAR ODASIDÝLE GETÝRÝLMEMÝÞ BÝR TOPLUMSAL SÖZLEÞMEOLAN KURULUÞ ÝLKELERÝNE DÖNMELÝDÝRAþaðýdaki metin bir yeniden yapýlanma programý deðil, MimarlarOdasý'nýn zihinsel üst yapýsý ve maddi örgütlenmesi üzerine eleþtirelbir perspektif sunmak isteyen Ankara Þubesi'nin bir tür rehberprogramý olarak görülmelidir. 23 ÞUBAT 20051. Mimarlar Odasý hemen hemen 30 yýl süren gerilimli bir sürecin sonunda ve zaman zaman uç noktalardacereyan eden toplumsal hayatýmýzýn çalkantýsý içinde mimarlýðýn bir özgürleþme kültürü olduðunun bilincive sezgisiyle kurulmuþtur.2. Mimarlar Odas ý 'kapitalizm kentinin' yokluðunda doðmak zorunda kalmýþtýr. Bu durumun varlýkkoþullarýný zayýflatmasýna raðmen Mimarlar Odas ý, henüz söylenmemiþ olanýn ülkenin toplumsal hayatýnýngeliþimi sürecinde ortaya çýkacaðý inancýyla kurulmuþtur. Mimarlýk kültürünün meþruiyet sorunlarýnýn,öncelikle kurumsal bir formun içine girmekle kavranabileceðini öngören açýk uçlu bir örgütlenme anlayýþýnýMimarlar Odasýbir kuruluþ ilkesi olarak kabul etmiþtir.(Meslekçi ideolojik kesimler son 15 yýldýr etkin olduklarý yönetimlerde mimarlýk kültürününmeþruiyet sorunlarýný tepkisel önlemlerle ve mahkeme koridorlarýnda 'koruma' refleksleriyleçözümlemeye çalýþmýþlardýr.)3. Kuruluþ aþamasýndaki ülke koþullarý nedeniyle hem naif hem baþ kaldýrýcý kimliði ayný anda bünyesindebarýndýran bir süreçte, hiçbir zaman güdümlenemeyecek bir yapýlanma olarak Mimarlar Odasýülkenintoplumsal hayatýnýn sivilleþmesinde büyük rol oynamýþtýr.4. Özerk baðýmsýz bir yapý olmayý kendine ilke edinmiþ ve bu ilkeleri her zaman yeni kuþaklara yazýlýolmayan bir anayasa ya da sessiz bir konuþma olarak aktaran istisnai sivil örgütlenmelerden biri olanMimarlar Odas ý, bu tavrýn sürekliliðinde kurumlaþmasýný sürdürmüþtür.5. Mimarlar Odasý bir yandan merkezi otoriteyle arasýnda doðan karþýtlýklardan, bir yandan ortaya çýkançeþitli düþünce gruplarýnýn çatýþmalarýndan süzdüðü davranýþ kalýplarýný örgütsel iþleyiþinin demokratikgeleneði haline getirmiþtir.6. Mimarlar Odasý, ülkenin kurumsal demokrasisinin kesintiye uðradýðý baský dönemlerinde dahipaylaþýmcýlýk ruhunu, gönüllü ve dayanýþmacý iþbirliðini iþleyiþ esaslarýndan biri olarak belleðine almýþtýr.Örgütlenmesinin temelini düþünce üretilebilir ortamlar hazýrlamak ve bu ortamlarda tartýþýlandüþüncelerden çýkan karar üretme süreçlerini iþletmek çabasý olarak tanýmlamýþtýr.(Bugünkü yönetime kadar, Merkez ve þubeler, sorunlarý; tartýþarak, kaynaklarýný ve çözümyollarýný birlikte arayarak çözümlemiþ, merkezi otoritenin gerekçe bile açýklamaya lüzum görmeztavýrda tebliðleri aracýlýðýyla gerçekleþen yönetim anlayýþýndan kesinlikle uzak durulmuþtur.)7. Kurum-içi ve dýþý iliþkilerde açýklýk ve þeffaflýk demokratik iþlerliðin temel ilkeleri olmuþtur.(Bugünkü yönetime kadar, Oda-içi kurumsal iliþkilerin; 'dertleþme', 'mektuplaþma' vs. gibibelirsiz ve dayanaksýz kiþisel iletiþim kanallarý üzerinden kurulmasýna hiç izin verilmemiþtir.Kiþisel karizma edinme çabalarýyla yaratýlan baþkan ve efradý imgesi eþliðinde, MimarlarOdasý'nýn kurumsal kimliði hiçbir dönemde bu denli zedelenmemiþtir. “Kol kýrýlýr yen içinde kalýr”düsturu ancak kapalý, formel hiyerarþik -ve bu yüzden giderek çürüyen- topluluklardageçerlidir.)8. Mimarlar Odasýbaþlangýçta zorunlu koþullardan ötürü kendini toplumsal hayata 'empoze eden' birkurum olarak resmileþmiþtir. Buna karþýn, bu gerekirliliði toplumsal hayatý inþa edecek gelecek tasarýmlarýüzerinden dönüþtürerek toplumsal hayat tarafýndan 'önerilen' bir örgütlenmeye doðru evrilmiþtir.(Bugünkü yönetimin, sadece geriye bakan perspektifi ülke fiziksel çevresinin yaratýlmasýnda tekgeçerli bakýþ olarak kabul etmesi, mimarlýk kültürünün ve fiziksel çevrenin toplumsal hayatakatýlmasýnýn önünde büyük bir engel haline gelmiþtir.)9. Mimarlar Odasý sancýlý ve zor kuruluþ süreci içinde kuruluþuna emeði geçenleri saygýyla yad ederekkendi'yayýnýnýn' toplumsal katmanlarla iletiþimdeki önemini kavramýþ ve 1950'li yýllarýn kýsýtlý ortamýnda birdergi yayýnlamayý neredeyse onur sorunu haline getirmiþtir. Mimarlar Odasý'nýn dergisi olan 'Mimarlýk';mimarlýk topluluðunun kiþiler ve kurumlarla iliþkisinde, açýklýðýn, þeffaflýðýn ve katýlýmcýlýðýn simgesi olarak,cunta koþullarý altýnda bile yüksek düzeyde mimarlýk düþüncesinin savunucusu olagelmiþtir.(1980'li yýllarýn baþýndaki Mimarlýk dergilerine bir göz atmak bile bu derginin mimarlýk kültürüiçinde yüklendiði riskli sorumluluðu bize hissettirmeye yetecektir.)10. Her kurumsal örgütlenmenin, öncelikle toplumsal hayatýn görünür yüzü olarak bir biçimsel düzeni, birde sezgiler, niyetler, duyuþlar temelinde görünmeyen yapýsý vardýr. Bu görünmeyen yapý, tarihsel olarakuzun ve acýlý bir geçmiþten süzülerek gelir ve her kuþaða yazýya dökülmemiþ bir toplumsal sözleþmeolarak korunmasý amacýyla devredilir. Mimarlar Odasý'nýn baðlý olduðu en temel ilke, ister fizikselçevrenin, ister mimarlýk kültürünün herhangi bir bölgesindeki insani edimin tasarlanmasý olsun,sadece ve sadece tasarlama kültürü üzerine kurulmasý þartýdýr. Yarýþmalar, tasarlama kültürününmimarlýðýn fiziksel çevre yaratma çabasýnda, özel hatta deyim yerindeyse mahrem bölgesini oluþturur.Çünkü baðýmsýz bir akla eriþilmedikçe toplumsal anlamda ekonomik önkoþullarýn dayattýðý þekillenmeleriiliþkilerden azad etmek mümkün deðildir. Baðýmsýz aklýn gücüne eriþmek için bir tür sosyal sýnama süreciolan yarýþmalar vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Kuruluþundan itibaren 30 yýl boyunca yarýþmalar örtük deolsa Mimarlar Odasý’nýn kendi kurumsal yapýsýný sosyal bir omurga haline getirmesinde baskýn bir roloynamýþtýr.(Meslekçi ideoloji, varlýðýna karþý içten içe bir tehdit unsuru olarak algýladýðý yarýþmalarý,mimarlýk kültürü içindeki yerinden soyutlayarak, vakit kaybettirici bir çalýþma alaný olarakgörmüþtür. Son 15 yýlda Mimarlar Odasý'nýn hemen bütün yönetmelik maddeleri bir þekildegözden geçirildiði halde Yarýþmalar Komitesi ve baðlayýcý düzenlemeler Oda'nýn bir yerlerindeunutulmuþtur. Son UÝA Kongre Vadisi Yarýþmasý vakasý ile ilgili olarak bugünkü Komite veMimarlýk Dergisi aylarca sessiz kalarak sonuçlarýn sorumluluðunu MYK ile paylaþmýþtýr. MYK,bu yarýþma özelinde yeniden açýða çýkan politikasýnýn ve ideolojik sapmalarýnýn hesaplaþmasýný,mimarlýk kamuoyu ve örgütünün kendisiyle yapmak zorundadýr.)Yukarýda anlatýlan Mimarlar Odasý'nýn kuruluþundaki dile getirilmemiþ toplumsal sözleþmeyi,Oda'nýn çok kültürlü mimarlýk paradigmasýný ve ülke sorunlarýyla dolaysýz iliþkilenen geometrisiniOda'nýn varlýk nedeni olarak görüyoruz ve bugünkü mimarlýk kültürünün asli ve ortak kaygýsýnýnkamusal hayat ve onun fiziksel çevresinin geliþtirilmesi için programlar önermek olduðunuhatýrlatýyoruz.Mimarlar Odasý, kuruluþunda beslendiði kaynaklara ve dile getirilmemiþ bir toplumsal sözleþmeolan baþlangýç ilkelerine dönmeli, bu ilkeler üzerinden kendini sýnayarak kurumsallýðýný vemeþruiyetini yeniden kurmayý denemelidir.MÝMARLAR ODASI DÝLE GETÝRÝLMEMÝÞ BÝR TOPLUMSAL SÖZLEÞME OLANKURULUÞ ÝLKELERÝNE DÖNMELÝDÝR.TMMOB Mimarlar Odasý Ankara Þubesi23 Þubat 2005