1996 Senesi "Bugünkü Sohbet" Yazıları - Mehmet Oruç

Dede Korkut Hikâyelerinde, hanların başa geçmelerini, doğum ve zaferlerini kutlamak için
toplandıkları, şölenler tertip ettikleri, ölümleri için yuğ, ya'nî yas merâsimi yaptıkları
bilinmektedir.
İslâmiyette bayramlar ikidir:
Birincisi, arabî aylardan Şevvâl ayının birinci günü Ramazan bayramı, ikincisi, Zilhicce
ayının onuncu günü Kurban bayramıdır. Ramazan bayramı, üç gün, Kurban bayramı ise dört
gündür.
Müslümanlar bayram günlerine ayrı bir önem verirler. Zîrâ bu günler, günâhların
affedildiği, birlik ve berâberlik duygularının pekiştirildiği, yoksulların sevindirildiği günler
olması bakımından sevinç ve neşe kaynağıdır. Bayramlarda yapılması gerekli vazîfelerden
ba'zıları şunlardır:
Bayram günlerinde herkes temiz ve iyi giyinir, çocuklara yeni elbiseler alınır, yoksullar,
yetimler sevindirilir, dost akrabâ ziyâret edilir. Dargınlar barıştırılır. Ekseriyâ bayram
namazlarından sonra kabristanlar ziyâret edilerek, geçmiş akrabâ ve dîn büyükleri için Kur'ânı
kerîm ve duâlar okunur. Bayramların, müslümanlar için sevinç ve neşe günleri olduğu
bildirilmiştir.
Peygamber efendimiz Medîne'ye hicret edince, Medînelilerin câhiliye âdetlerinden kalma
bayramları kutladıklarını görünce; (Allahü teâlâ size onlardan daha hayırlı iki bayram
[Ramazan ve Kurban Bayramı] ihsân etti) buyurdu.
Bayram günleri, günâhların affedildiği, rahmet kapılarının açıldığı günlerdir. Hadîs-i
şerîfte buyuruldu ki: (Rahmet kapıları dört gece açılır. O gecelerde yapılan duâ, tövbe
reddolmaz. Fıtr [Ramazan] ve Kurban bayramının birinci geceleri, Şâban [ayı] nın on
beşinci [Berât] gecesi ve arefe gecesi.)
Ayrıca İslâm büyükleri, bir müslümanın Allahü teâlânın emirlerine uyup, yasaklarından
sakınarak, günâh işlemeden, harâm lokma yemeden geçirdiği günleri de bayram kabûl
etmişlerdir.
Esas bayram günleri
Hazret-i Ali bir kalabalığı eğlence içinde görüp, böyle eğlenip neşelenmelerinin sebebini
sorduğunda onlar, "Bugün bayramımızdır" dediler. Bunun üzerine hazret-i Ali de; "Günâh
işlemediğimiz günler de bizim bayramımızdır" buyurdu.
Yine Müslüman rûhunu teslim (vefât) edeceği zaman rahmet meleklerini, Cennetteki
ni'metleri görünce, onları görmenin zevkiyle can verme vakti de Müslümanın bayramı olduğu
bildirilmiştir.
Osmanlı Devletinde Ramazan ve Kurban bayramlarında yapılan merâsim şöyle olurdu:
Pâdişâh bayram sabahı ba'zan Hırka-i Şerîf dâiresinde ve ba'zan da saray mescidinde sabah
namazını cemâ'atle kılar ve sonra has odaya gelirdi. Bundan sonra Bayram namazına gidiş
hazırlıkları başlardı. Pâdişâh tahtına gelip, oturmadan önce, akrabâ ve yakınlarına hil'atlar
giydirip tahtın sol tarafında bekletilirdi. Bunların arkasında devlet erkânı rütbelerine göre
dururlardı.
Pâdişâh bayram namazı için kalktığında sadrâzam sağında ve bâbüssaâde ağası solunda
olduğu hâlde büyük bir alayla yola çıkılırdı. Bayram namazı genellikle Sultan Ahmet ve
ba'zan da Ayasofya Câmiinde kılınırdı.
Bayram namazından sonra sadrazâm, vezirler ve diğerleri dışarı çıkıp pâdişâhı beklerler ve
sonra alayla kubbe-i hümâyûna kadar gelirlerdi. Burada bayramlaşma merâsimini Bâbıâlî
teşrîfat kalemi idâre ederdi. Herkes yerini aldıktan sonra, pâdişâh, "Aleyke avnullah" ve
"Mağrûr olma pâdişâhım, senden büyük Allah var" sesleri arasında tahta oturur ve bu
esnâda mehterân bölüğü tarafından hünkâr marşı çalınırdı. Bu merâsim, son zamanlarda
umûmiyetle Dolmabahçe Sarayı muâyede (bayramlaşma) salonunda yapılırdı.
Şevvâl ayında oruç tutmak 23 ŞUBAT 1996