1996 Senesi "Bugünkü Sohbet" Yazıları - Mehmet Oruç

Yahyâ Efendi, İstanbul'da yetişen büyük velîlerden biridir. Kabr-i şerîfi, Beşiktaş ile
Ortaköy arasında yaptırdığı ve kendi adıyla anılan câminin yanında olup, ziyâret edenler
istifâde etmektedir.
Halkın her kesiminden insanlar, bilhassa gemiciler, Yahyâ Efendiyi ziyâret ederler, hediye
ve adak gönderirler, hâcetleri için duâ isterlerdi. Yahyâ Efendi, yanına gelen ziyâretçilere
çeşit çeşit yemekler, şerbetler ve meyveler ikrâm eder, geleni boş çevirmezdi.
Her sene Resûlullah efendimizin, dünyaya teşriflerinin sene-i devriyesi olan mevlid
kandilinde, daha çok iyilik ve ikrâmlarda bulunur, daha geniş ziyâfetler verirdi. İlim
talebelerinden, fakîrlerden ve zayıflardan ziyâretine gelenlere çok sadakalar verirdi.
Bahçesinde bulunan meyvelerden Kânûnî Sultân Süleymân hâna takdîm ve hediye eder,
Sultân da ona, maddî yardımda bulunurdu.
Güzel ahlâk sâhibi idi
Yahyâ Efendi, tasavvuf ilminden başka; tıp, matematik, geometri ve fizik gibi ilimlerinde
de mahâret ve ihtisas sâhibi idi. Duâsı Allahü teâlânın izniyle hastalara şifâ olurdu. Kendisi,
her türlü olgunluğa sahipti.
Dil ve gönül ehlî, şâir, tabîb, hakîm, cömert, iyilik edici, şefkatli, yumuşak huylu ve güzel
ahlâk sâhibi bir zâttı. Ziyâretine gelenler, onun kereminden, kerâmetinden, hikmetli
sözlerinden, tıbba dâir bilgilerinden, ilim ve fazîletinden istifâde ederler, feyz almış olarak
dönerlerdi. Sohbetinde bulunanların herbirine "Âşık" diye hitâb ederdi. Sohbetlerinde din
büyüklerinden bahseder, onların mankıbelerini, güzel hâllerini anlatırdı. Yahyâ Efendinin
iyilik, ikrâm ve ihsânları pek çok olmakla birlikte, kendisi gâyet sâde bir hayat yaşar, her türlü
lüzûmsuz âdetten kaçınır, resmiyetten uzak dururdu. Tekellüf ve fazla masraftan uzak olup,
elbisesi ve sarığı sâdeydi.
Çeşitli yerlerden adak ve hediye olarak gelen malların çoğunu, binâ yapmakta ve
bahçelerinin bakımında harcardı. Her tarafta binâlar yapardı. Buralarda fakîr fukarayı
barındırırdı. Yaptığı inşâatın biri tamam olmadan diğerine başlardı. Mescid, medrese, tıb
mektebi, hânekâh, hamam gibi binâlar inşâ ederdi. İnşâat işinde çok mâhir idi. Dağları
kazdırır, toprakları indirip deniz sâhillerini doldurur, oralara yeni binâlar yapardı.
Böyle çok binâ yapmasının hikmeti suâl edildiğinde; "Bekâra sûresi 36. ve A'raf sûresi 24.
âyet-i kerîmelerinde meâlen, (Yeryüzünde sizin için muayyen vakte kadar yerleşmek,
geçinmek ve menfaatlenmek vardır) buyuruldu. Bizim ve bizden sonra gelip yolumuzda
olanlar için, en güzel kalma yerler, en munâsip ve lâzım olan yerler böyle binâlardır. Bunun
için bu tip binâların inşâsına bu kadar gayret ediyoruz" buyururdu.
O kendini tanıttı
Kânûnî, bir gün kayıkla Boğaz'da gezmeye çıkmıştı. Ortaköy hizâsına gelince kıyıya
yanaşıp, bir adam göndererek Yahyâ Efendiyi çağırttı. Kânûnî, Yahya Efendi ile süt kardeş
idiler. O da yanında bir ahbâbı ile gelip kayığa bindiler. Birlikte giderlerken, Yahyâ Efendinin
ahbâbı, devamlı olarak Kânûnî'nin parmağında bulunan çok kıymetli bir yüzüğe bakıyor ve bu
bakış dikkati çekiyordu. Kânûnî bu hâli farkedince, parmağındaki o kıymetli yüzüğü çıkarıp;
"Buyurun, daha yakından iyice bakıp inceleyebilirsiniz" dedi. O zât yüzüğü aldı. Evirip
çevirdikten sonra, denize atıverdi. Yahyâ Efendi hâriç, kayıkta bulunanlar çok hayret ettiler.
Bir müddet gittikten sonra, o zât inmek istediğini bildirince, kayık kıyıya yanaştı. O zât,
ineceği sırada denizden bir avuç su alıp Sultâna uzattı. Avucunda biraz önce denize attığı
yüzük vardı. Yahyâ Efendi hâriç, kayıkta bulunan herkes, yine çok hayret ettiler. Kânûnî, elini
uzatıp yüzüğü alınca, o zât birdenbire gözden kayboluverdi.
Kânûnî, Yahyâ Efendiye dönüp; "Ağabey, neler oluyor?" dedi. O da; "O gördüğünüz
Hızır aleyhisselâm idi" dedi. Bunun üzerine Kânûnî; "O hâlde bizi niye tanıştırmadınız?"
deyince, Yahyâ Efendi; "O kendini tanıttı. Ama siz tanımakta geç kaldınız" buyurdu.
Ey cihân sultânı! Bu nasıl iştir? 9 EYLÜL 1996