dosya indir - ankaratiphastaneleri

S174
P.J.F. Basket ve ark.
maktad›r. Ça¤dafl günlük uygulamada, hastalardan ö¤rencilerin
e¤itimleri için izin almak giderek zorlaflmakta
ve uygulay›c›lar bu sorunu hesaba katmak durumunda
kalmaktad›rlar. Eski dönemlerde, “e¤itim hastanesi”
ne baflvuran hastalar, denetim alt›nda ö¤rencilerin istenilen
konularda e¤itim yapmalar›n› otomatik olarak kabul
etmekteydiler. Nesiller sonras›nda, halk›n beklentisi
yetkin kiflilerin kendileri ile ilgilenmesi fleklindedir.
Ortaya ç›kan soru, ölü ya da sa¤ hastalarda e¤itim
yap›lmas›n›n etik aç›dan ve moral olarak uygun olup
olmad›¤›d›r. Bu konudaki düflünceler birbirlerinden büyük
farkl›l›lar göstermektedir. Özellikle ‹slam ülkelerinde,
ölü bedene duyulan sayg› gere¤i, yeni ölmüfl bir
insan üzerinde sözü edilen bir çok konuda e¤itim yap›lmas›
kesinlikle hofl karfl›lanmayan bir durumdur. Trakeal
entübasyon gibi iz b›rakmayan invazif olmayan giriflimler
ve ö¤renilmesi di¤er hastalar›n iyi olmalar› aç›-
s›ndan son derece gerekli olan becerilerin ölü beden
üzerinde çal›fl›lmas›n›n kabul edilebilece¤i oldukça nettir.
Bir görüfl hasta yak›nlar›ndan, yap›lacak giriflim için
bilgilendirilmifl onam al›nmas›d›r. Fakat, çok az hasta
yak›n› bu izni verecektir 1,40 ve ço¤u bunu, yak›n zamanda
yaflanan, yak›nlar›n›n kayb› ve kötü haberin gelece¤inin
beklendi¤i ortamda, onaylanmas› zor olan bir
durum olarak kabul ederler. Sonuç olarak, s›kl›kla invazif
olmayan ve s›k›nt›ya neden olmayacak giriflimlerin
uygulanmas› olas›d›r. ‹zin al›nmadan yap›lan giriflimler
h›zla sona ermektedir ve giderek artan oranda, hayatta
iken organ nakli için verilen izne benzer flekilde, öldüklerinde
bedenleri üzerinde e¤itim çal›flmalar›n›n yap›lmas›na
olanak tan›yacak iznin yaflarken verilmesine yönelik
bas›n yoluyla yap›lacak kampanyalara gereksinim
vard›r. Bunun için birçok ülkede hukuksal de¤ifliklikler
gerekmektedir. Bu nedenle, sa¤l›k çal›flanlar›na, çal›flt›klar›
bölge ve hastaneye ait bu konuyla ilgili uygulamalar›
ö¤renmeleri ve uygulamalar› önerilir.
Araflt›rma
Araflt›rmalarda yer almak üzere bilgilendirilmifl onam
belgesi verilmeyen kardiyak arrest hastalar›n›n, randomize
klinik çal›flmalara al›nmas› ile ilgili baz› önemli
etik konular vard›r. Pek iyi olmayan resüsitasyon baflar›
oranlar›n›n yükselmesi, ancak klinik çal›flmalar sonucu
bilimin ilerlemesiyle sa¤lanabilir. Etikteki “Yararl›l›k”
kavram›, en yüksek say›da kifliye en üst düzeyde yarar
sa¤lanmas›n› ifade eder. Bu, hastalar›n ayd›nlanm›fl
onamlar› olmadan araflt›rma çal›flmalar›na dahil edilmemeleri
ile, kendi otonomilerine sayg› gösterilerek,
dengelenmelidir. Son on y›l içinde, ABD ve Avrupa
Birli¤i'nde, hastalar›n kendilerinden veya yak›n akrabalar›ndan
al›nm›fl ayd›nlanm›fl onam belgesi al›nmad›kça,
resüsitasyon s›ras›nda araflt›rma çal›flmalar›na al›nmamalar›
konusunda yasa maddeleri yay›mlanm›flt›r.
Bu tip düzenlemelerin, resüsitasyon konusundaki çal›flmalar›n
yap›lmas›n› engelledi¤ine iliflkin veriler mevcuttur.
Asl›nda bu tip zorlamalar, temel insan haklar›ndan
olan ve Helsinki bildirgesinde yer alan “iyi t›bbi tedavi
hakk›” ile çeliflmektedir. Son on y›lda ABD'den ç›-
kan resüsitasyon ile ilgili çal›flmalar dramatik olarak
azalm›flt›r ve yüksek olas›l›kla Avrupa Birli¤i'nde de
benzer s›k›nt›lar›n yaflanmas› beklenmektedir. Birleflik
Devletler yönetimi çok s›n›rl› çapta muafiyet yöntemleri
sunmufltur, fakat bunlar halen sorunlar ve bafl edilemez
dertlerle ilgilidir.
Yak›n zamanda ölmüfl hastada araflt›rma yapmak da
benzer sorunlar› içerir, ancak hastadan daha önceki evrelerde
izin al›nm›flsa veya yak›n akrabalar›ndan hemen
olay s›ras›nda izin al›nm›flsa sorun afl›labilir. Yeni ölmüfl
hastan›n “Yasal olarak sahiplenilmesi” kavram› sadece
az say›daki ülkelerde mevcuttur, di¤erlerinde ise ölünün
bedeni akrabalar›na “aittir” (e¤er ortada flüpheli bir
durum yoksa ve ölüm nedeni biliniyorsa). Bu durumda,
e¤er önceden verilmifl bir izin belgesi yoksa, herhangi
bir araflt›rma için yak›n akrabalar›ndan izin istenmelidir.
Ölüme yak›n stresli bir evrede iznin al›nmas› arzu edilmeyen
bir durum olup, doktor hasta yak›n› iliflkisini
olumsuz etkileyebilir.
Araflt›rmalar hala postmortem olarak yap›lmaktad›r.
Örne¤in; de¤iflik gö¤üs bas›lar›n›n travmatik sonuçlar›
ile ilgili bir çal›flma yap›lmas›, bu konumdad›r. Ancak,
aksinin yap›lmas› konusunda bir izin al›nmad›ysa, tüm
vücut parçalar› hasta yak›nlar›na geri dönmelidir.
Kötü haberin verilmesi ve ölümün
bildirilmesi
Hasta yak›nlar›na ölümün bildirilmesi son derece s›k›nt›l›
bir ifltir. Bu an hasta yak›nlar›n›n yaflamlar› boyunca
an›msayacaklar› bir zaman dilimidir. Bundan dolay›, bu
ifllemin mümkün oldu¤unca do¤ru ve duyarl›l›kla yap›lmas›
gerekir. Durum, bu ifli yapacak sa¤l›k çal›flanlar›na
önemli bir stres eklemektedir. Her iki taraf da ilerleyen
saatlerde ve günlerde deste¤e gereksinim duyabilirler.
Hasta yak›nlar›na kötü haberin verilmesi konular›,
t›p fakültelerinde ya da mezuniyet sonras› e¤itimlerde
nadiren yer almaktad›r.
Akrabalar bulunmad›¤›nda ölüm
gerçekleflmesi durumunda aile ile
iletiflime geçmek
Hasta öldü¤ünde ailesi o anda mevcut de¤ilse, en k›sa
zamanda ulafl›larak iletiflime geçilmelidir. Arayan kifliyi
aile tan›m›yor olabilir. Bu nedenle arayan kifli kimli¤inin