dosya indir - ankaratiphastaneleri

S150
J. Soar ve ark.
vidir, günümüzde lateks ihtiva etmeyen, hasta ve operasyon
odalar›n› içeren klinik ve hastane ortamlar›n›n
haz›rlanmas› öncelikle yap›lmas› gerekenler aras›ndad›r.
Lateks ile hayat› tehdit eden reaksiyonlar çok nadirdir.
166,167 ‹ngiltere'de anafilaktik ölümler ile ilgili on
y›ll›k kay›tlarda lateks ile iliflkili ölüm hiç kaydedilmemifltir.
168,169
Böcek sokmalar›
Böcek ›s›rmalar› ile oluflan IgE kaynakl› sistemik reaksiyonlar›n
s›kl›¤› ›l›man iklimlerde % 2.8 olmas›na karfl›n,
böcek ›s›rmalar›n›n fazla görüldü¤ü Avustralya gibi ülkelerde
daha yüksektir. 170 Is›ran böcekler Hymenoptera
yap›s›ndand›r ve eflek ar›lar›, bal ar›lar› ve k›rm›z› kar›ncalar›
içerir. Birço¤u ›s›rma yerinde sadece a¤r› ve
fliflmeye neden olurken duyarl› kiflilerde anafilaksi geliflebilir.
Önceki ›s›rmada IgE oluflan kiflilerde yeniden
›s›r›lma oldu¤unda ölümcül anafilaksi meydana gelir.
Ölümcül reaksiyonlar 10-15 dakika içerisinde geliflir,
ölümün en s›k nedeni kardiyovasküler kollapst›r.
168,169,171
Yiyecekler
Yiyeceklere karfl› hayat› tehdit eden allerjik reaksiyonlar
artmaktad›r. Hayat› tehdit eden anafilaksi s›kl›kla; f›st›k,
deniz ürünleri (özellikle karides, kabuklu deniz ürünleri)
ve bu¤day gibi g›dalarla oluflur. En s›k karfl›lafl›lan ölümcül
mekanizmalar bronkospazm, anjiyo ödem, hava yolu
obstrüksiyonu ve asfiksidir. 168,169,171
Belirti ve bulgular
Kardiyovasküler sistem veya hava yollar› dâhil olsun ya
da olmas›n, vücudun iki veya daha fazla sistemi (deri,
solunum, kardiyovasküler, nörolojik veya gastrointestinal)
etkilendi¤i zaman anafilaksi düflünülmelidir. Bulgular
özellikle beta adrenoseptör blokör alan ast›ml›
hastalarda ve nöroaksiyel anestezi esnas›nda a¤›rd›r:
Bu durumlarda, endojen katekolamin yan›t› azalm›flt›r.
Belirti ve bulgular›n bafllang›ç h›z›, sonradan oluflan
anafilaksinin fliddeti ile iliflkilidir.
Erken belirti ve bulgular ürtiker, rinit, konjuktivit,
kar›n a¤r›s›, kusma ve ishali içerir. K›zarma s›kt›r, solukluk
da görülebilir. Belirgin üst hava yolu ödemi (laringeal)
ve bronkospazm geliflebilir, stridor ve wheezinge
(veya ventile edilen hastalarda yüksek hava yolu bas›nçlar›na)
yol açar. Ast›ml›larda bu özellikle fliddetlidir
ve tedavi etmek güçtür. Kardiyovasküler kollaps en s›k
karfl›lafl›lan peri-arrest durumdur. Vazodilatasyon rölatif
hipovolemiye neden olur, artm›fl kapiller geçirgenlik
sonucu intravasküler s›v›n›n damar d›fl›na kaçmas› mutlak
volüm kayb›na neden olarak tabloyu fliddetlendirir.
Altta yatan hastal›ktan veya adrenalin uygulamas› sonras›
geliflen miyokard iskemisinden sonra ilave kardiyak
disfonksiyon geliflir. 168,169,171
Ay›r›c› tan›
Sabit bir klinik tablonun olmamas› ve genifl bir spektrumda
ortaya ç›kan bulgular tan›y› güçlefltirir. Her olguda
mümkünse hikaye tam olarak ö¤renilmeli ve hasta
muayene edilmelidir. Önceki alerjik reaksiyonlar›n
hikâyesi halihaz›rdaki olay kadar önemlidir. Cildin durumu,
kalp at›m h›z›, kan bas›nc› ve üst hava yollar›na
özellikle dikkat edilmeli, gö¤üs oskültasyonu yap›lmal›d›r.
Mümkün ise tepe ak›m h›z› ölçülmeli ve kaydedilmelidir.
Di¤er tan›lar ancak anafilaksi d›flland›ktan sonra
düflünülmelidir; çünkü anafilaksiyi ay›rt etme ve tedavi
etmedeki yetersizlik ölümcül sonuçlara yol açabilir.
173,174
• ACE inhibitörleri üst hava yollar›nda belirgin fliflme
ile anjiyo ödeme neden olabilir. Bu reaksiyon herhangi
bir zamanda meydana gelir ve ilaca ilk kez
maruz kal›nmas› ile ilgili de¤ildir. Bu formdaki anjiyo
ödem için en iyi tedavinin ne oldu¤u aç›k de¤ildir,
fakat erken tan›ma ve uygun flekilde hava yolu
aç›kl›¤›n›n sa¤lanmas› önemlidir. 175
• Kal›tsal anjiyo ödem aileseldir ve anafilakside görülen
erken anjiyo-ödem veya ilaçlarla iliflkili ödemden
ayr›lamaz. Önemli bir ay›rt edici özellik kal›tsal
anjiyo-ödemde ürtiker olmamas›d›r. Bu özel bir
konsantre veya taze donmufl plazma içerisinde bulunan
C1 esteraz inhibitörü ile tedavi edilir.
• A¤›r ast›m bronkospazm ve stridor ile görülebilir ki
bunlar ayn› zamanda a¤›r anafilaksinin de bulgular›-
d›r. Bununla beraber ast›m ataklar› s›kl›kla ürtiker
veya anjiyo-ödem ile birlikte de¤ildir.
• Nadiren panik ataklar, vokal kordlar›n zorlanmas›
sonucunda fonksiyonel stridor ile birlikte olabilir.
Ast›mda oldu¤u gibi ürtiker, anjiyo-ödem, hipoksi
veya hipotansiyon yoktur.
• Vazovagal reaksiyonlar ani kollaps ve afl›r› bradikardiye
neden olur, yanl›fll›kla nab›z yok gibi alg›lanabilir.
Genellikle iyileflme nispeten h›zl›d›r ve ürtiker,
anjiyo ödem veya bronkospazm ile birlikte de¤ildir.
Tedavi ile ilgili hususlar
Etiyoloji, durumun a¤›rl›k derecesi ve organ kat›l›m›ndaki
çeflitlilik standart tedavi önerilerini olanaks›z hale
getirir. Klinik çal›flmalar›n bulunmamas›, bir konsensüs
rehberine gereksinim duyulmas›na yolaçmaktad›r.
Adrenalinin herhangi bir a¤›r anafilaktik reaksiyon
için en önemli ilaç oldu¤u genel olarak kabul edilir. Bir