You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Doğal gaz ve petrol fiyatları: Karmaşık bir ilişki (mi?)<br />
VİZYON<br />
Grafik: Petrol Fiyatı (West Texas Intermediate) / Doğal Gaz Fiyatı (Henry Hub) Oranı<br />
Kaynak: Energy Information Administration<br />
Türkiye için formül bulmak çok zor<br />
Petrol ve doğal gaz fiyatları arasındaki<br />
yukarıda sözünü ettiğimiz<br />
asimetrik ilişkinin ışığında, petrol<br />
fiyatlarının son zamanlarda varil<br />
başına 50 doların altına inmesinin<br />
Türkiye’de doğal gaz fiyatları için<br />
sonuçları olacağı aşikâr. Ancak bu<br />
sonuçların büyüklüğü konusunda<br />
net bir yanıt vermemiz mümkün<br />
görünmüyor. Bunun en temel nedeni<br />
ise doğal gaz fiyat formüllerinin<br />
gizli ve kontrata özel olması.<br />
Piyasanın büyük bir bölümüne<br />
gaz arzı sağlayan BOTAŞ, üçer aylık<br />
dönemlerde (Ocak, nisan, temmuz,<br />
ekim) düzenlenen ve farklı<br />
petrol ürünlerinin (gas oil, ağır fuel<br />
oil ve hafif fuel oil) fiyatına dayalı<br />
formüllerle gaz ithalatını gerçekleştiriyor.<br />
Üç ayda bir yapılan bu düzenlemelerde,<br />
formüllerde yer alan<br />
petrol ürünlerinin Avrupa’daki son<br />
6 aylık fiyat ortalamaları dikkate<br />
alınıyor. 1 Dolayısıyla, örneğin <strong>2015</strong><br />
Ocak ayı içerisinde güncellenecek<br />
fiyatlarda 2014 Haziran-2014<br />
1 Bkz: Rekabet Kurulu’nun BOTAŞ ile<br />
ilgili aldığı kararlar.<br />
Aralık ayı süresince Avrupa’daki<br />
ortalama gas oil (GO %0,2 S), ağır<br />
fuel oil (FO %1 S) ve hafif fuel oil<br />
(FO %3,5 S) fiyatları etkili olacak.<br />
Şimdi, Türkiye’de ocak ayı fiyatları<br />
için çok kaba bir hesap yapalım.<br />
Avrupa’da 2014 Haziran-2014 Aralık<br />
döneminde ağır fuel oil fiyatında<br />
yüzde 36, hafif fuel oil fiyatında<br />
ise yüzde 29’luk bir düşüş görüldü.<br />
Vergi ve harçlar dâhil edildiğinde<br />
aynı rakamlar sırasıyla yüzde 31 ve<br />
yüzde 28’e çıkıyor. 2<br />
Gas oil fiyatına tam olarak erişememekle<br />
birlikte, onun fiyatındaki<br />
değişimin de ağır ve hafif fuel oil<br />
fiyatındaki değişimden geri kalmadığını<br />
varsayalım. Yani, ilgili petrol<br />
ürünlerinin Avrupa’daki ortalama<br />
fiyatlarında son 6 ayda yaklaşık<br />
yüzde 30 civarında bir düşüş göze<br />
çarpıyor. O halde Türkiye’de doğal<br />
gazın fiyatı ocak ayı içinde yüzde<br />
30 düşmeli mi? Yanıtımız hayır!<br />
Çünkü doğal gaz fiyatının hesaplanmasında<br />
kullanılan formüllerde<br />
ilgili petrol ürünleri için kullanılan<br />
2 Kaynak: Oil Bulletin, Avrupa<br />
Komisyonu<br />
katsayıları bilmiyoruz. Öte yandan,<br />
ilgili petrol ürünlerinin fiyat<br />
artışlarının ve düşüşlerinin doğal<br />
gaz fiyatına simetrik bir şekilde<br />
yansıtıldığından da emin değiliz.<br />
Yani, petrol fiyatındaki artışlar<br />
doğal gaz fiyatına tam olarak yansıtılırken,<br />
petrol fiyatındaki düşüşler<br />
doğal gaz fiyatlarına aynı ölçüde<br />
yansıtılmayabilir. Formülle ilgili<br />
bilmediğimiz ve emin olmadığımız<br />
bütün bu unsurların yanı sıra aynı<br />
dönem içerisinde dolar kurunun<br />
yaklaşık yüzde 10 artmış olması da<br />
doğal gaz fiyatının düşmesinde bir<br />
engel olarak karşımıza çıkıyor.<br />
Doğal gaz fiyatındaki düşüş<br />
ile ilgili bir başka muamma ise<br />
Putin’in son Türkiye ziyaretiyle<br />
birlikte gelen yüzde 6’lık indirim.<br />
Bu indirimin doğal gaz fiyat<br />
formüllerinden mi kaynaklandığı<br />
yoksa ilave bir indirim mi olduğu<br />
henüz netleşmiş değil. Bütün bu<br />
belirsizliklerin yanında kesin olarak<br />
bildiğimiz bir şey var ki o da yapılacak<br />
olan nihai indirimlerin tüketicilere<br />
yansıtılmayacağı ve önceliğin<br />
BOTAŞ’ın zararının kapatılması<br />
olduğu.<br />
Şubat <strong>2015</strong><strong>Enerji</strong><strong>Panorama</strong> 69
Change language