Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
NOSTALJİ<br />
MUHAMMET MADEN / EPDK Grup Başkanı<br />
‘Aydınlık’ Türkiye’nin<br />
temelleri Osmanlı’da atıldı<br />
Osmanlı İmparatorluğu’nda<br />
ilk elektrik, eski<br />
Balkan illerinin bazılarında<br />
kullanıldı. Osmanlı<br />
İmparatorluğu’nun şimdiki Türkiye<br />
Cumhuriyeti sınırları içinde kalan<br />
topraklarında ilk elektrik santralı,<br />
1902 yılında Tarsus’ta kuruldu.<br />
1908 yılında 2. meşrutiyetin ilanından<br />
sonra bazı büyük şehirlerde de<br />
elektrik üretim ve dağıtım tesisleri<br />
yapmak üzere yabancılara imtiyazlar<br />
tanınmaya başlandı. Bu kararın<br />
ardından İstanbul, 1913 yılında<br />
elektriğe kavuştu, Karaköy ve Ortaköy<br />
ilk aydınlanan semtler oldu.<br />
Cumhuriyetin ilk yılları imtiyazlı<br />
şirketlerin elindeki tesislerin<br />
millileştirilmesi ve geleceğe dönük<br />
hazırlık çabalarıyla geçti. Toparlanma<br />
döneminden sonra başlayan<br />
ilk sanayileşme çabalarıyla birlikte,<br />
elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak<br />
için güvenilir bölge santralları<br />
fikri ortaya çıktı. Bu amaçla 1935<br />
yılında elektrik konularını incelemek<br />
üzere Elektrik İşleri İdaresi<br />
Etüd İdaresi (EİE) Genel Direktörlüğü,<br />
elektrik santralları ve iletim<br />
hatlarını yapmak üzere Etibank<br />
Genel Müdürlüğü kuruldu.<br />
1923 yılında Türkiye sınırları<br />
içinde var olan elektrik santrallarındaki<br />
toplam kurulu güç 33 MW’tı,<br />
bu rakam 1971 yılında yani 48<br />
yıl sonra 92 kat artarak 2 bin 645<br />
MW’a ulaştı.<br />
Elektrik enerjisi üretimi ise aynı<br />
süre içerisinde 50 milyon kWh’ten<br />
9 milyar 780 milyon kWh’e yükseldi,<br />
bir başka ifadeyle 196 kat arttı.<br />
Cumhuriyet, 50 yılı geride bırakırken<br />
kurulu güç, 100 kat, yıllık<br />
elektrik üretimi ise 200 kat artış<br />
göstermişti.<br />
Köy elektriklendirilmesinin gelişimi<br />
Uygulama açısından konunun,<br />
sosyal ve ekonomik olmak üzere iki<br />
ayrı amacı olduğunu belirtmemiz<br />
gerekiyor. Şehirlerdeki gibi sokak<br />
ve konut aydınlatılması konunun<br />
sosyal yönüne denk gelirken köylerde<br />
el sanatları ve küçük sanayilerin<br />
gelişimi de ekonomik açıdan<br />
önem taşıyor.<br />
Cumhuriyetin ilk yıllarında<br />
sadece Türkiye’de değil, bütün<br />
dünyada köylerde elektrik neredeyse<br />
yok denecek kadar azdı. Üretim,<br />
iletim ve dağıtım tesislerinin uzak<br />
ve dağınık olması elektrik kullanımı<br />
için büyük yatırımları zorunlu<br />
kılıyordu. Getirisi de az olduğu için<br />
elektrik şirketleri kırsal alanlara<br />
58 <strong>Enerji</strong><strong>Panorama</strong>Şubat <strong>2015</strong>
Change language