You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ANALİZ<br />
Doğal gazda arz krizine neşter vuracak reçete<br />
tansiyeli taşıyor. Dolayısıyla rekabet<br />
koşullarını güncel duruma göre<br />
değerlendirme yetkisi EPDK’ya<br />
verilmeli, bu üst sınır kaldırılmalı.<br />
Diğer taraftan birden fazla ithalatçı<br />
şirketin, aynı kaynak ülke ya<br />
da aynı yabancı tedarikçi şirketle<br />
yakın dönemlerde ithalat sözleşmesi<br />
yapmasına izin verilmemeli.<br />
Böylece farklı gaz kaynaklarından<br />
gaz tedarik eden farklı ithalat<br />
şirketlerinin milli piyasada rekabet<br />
etmeleri sağlanmış olur. Süresi<br />
biten sözleşmelerde öncelik, mevcut<br />
şirketin sözleşmesinin yenilenmesi<br />
yönünde olmalı, bu konuda ilgili<br />
şirketten en az bir yıl önce ithalat<br />
sözleşmesini sunması istenmeli.<br />
EPDK, lisans verirken yalnızca<br />
başvuru sahibi şirketin piyasa payına<br />
fazla önem yüklemeden kaynağın<br />
ülkenin milli piyasadaki payını<br />
hesaba katarak hareket etmeli.<br />
Burada yasal bir sınır koymaktan<br />
daha çok dinamik bir seyir ve tavır<br />
sergilenmeli.<br />
Diğer taraftan, teknolojinin ve<br />
ticaret hareketlerinin gelişmesi paralelinde<br />
ortaya çıkan yüzen LNG<br />
sıvılaştırma terminalleri aracılığıyla<br />
Türkiye’de LNG ithalatına ilişkin<br />
düzenlemeler yapılmalı.<br />
Doğal gaz piyasasında faaliyet<br />
gösteren ithalat ve toptan satış<br />
şirketlerinin fiyat rekabetini arz<br />
güvenliğine halel getirmeden yapmaları<br />
sağlanmalı.<br />
Spot piyasanın geliştirilmesi<br />
Doğal gaz organize piyasalarının<br />
gelişimi sağlanmalı, bu çerçevede<br />
sanal veya fiziki noktalarda kısa<br />
dönemli (spot) ticaretin yapılması<br />
imkanı sunulmalı. Böylece piyasada<br />
likidite ve esneklik artacak, doğru<br />
fiyat sinyalleri verilebilecek; fiyat ve<br />
kısa dönemli arz riski sınırlanacaktır.<br />
Bunun için kaynak çeşitliliğinin<br />
artmasının yanı sıra kısa dönemli<br />
giriş çıkışlara izin verilmeli, bu<br />
yolla talep yönlü fiyatın belirlenmesinin<br />
yolu açılmalı. Dengeleme<br />
gazı fiyatı piyasada belirlenmeli,<br />
elektronik bülten tablosu yatırımları<br />
tamamlanarak boru hatlarından<br />
da spot ticaretin yapılmasına imkan<br />
verilmeli.<br />
Tedarik piyasasının izlenmesi<br />
Tedarikçilerin fiyat hareketleri<br />
ve arz güvenliğine ilişkin taahhütleri,<br />
lisans kapsamındaki hak<br />
ve yükümlükleri muhtemel arz<br />
açıklarının öngörülmesi ve piyasada<br />
manipülatif giriş-çıkışların önüne<br />
geçilmesi için EPDK tarafından<br />
daha yakından izlenmeli. Tedarikçilerin<br />
farklı piyasalar arasında<br />
sübvansiyon yapması engellenmeli,<br />
yıkıcı fiyat uygulanmamalı.<br />
Sistem gelişim ve güvenliği ile yatırım<br />
planlaması<br />
Doğal gaz piyasasında kısa<br />
ve uzun vadede arz güvenliğinin<br />
sağlanması genel olarak üç koşulun<br />
birlikte varlığına bağlı. Söz konusu<br />
koşullar; doğal gazın varlığı, alt yapısının<br />
yeterliliği ve sistem bütünlüğüdür.<br />
Bu kapsamda, Türkiye’nin<br />
artan doğal gaz talebini karşılayacak<br />
alt yapıların söz konusu alt<br />
yapılarda yetersizlik/kısıt oluşmadan<br />
önce inşaatı için arz ve talep<br />
tahminleri paralelinde yatırımların<br />
planlanmasına dikkat edilmeli.<br />
Yatırımların planlanması,<br />
onaylanması ve denetimi<br />
Doğal gaz talebinde gözlemlenen<br />
artış ve bu doğrultuda hem<br />
ortalama koşullarda hem de aşırı<br />
soğuk havalar veya bir arz kaynağında<br />
yaşanabilecek kesinti gibi<br />
beklenmedik koşullarda doğal gaz<br />
talebinin karşılanabilmesi doğal<br />
gaz alt yapılarının sürekli olarak<br />
geliştirilmesini gerektiriyor. Bu<br />
kapsamda, doğal gaz arama ve üretim<br />
faaliyetlerine ilişkin yatırımlar,<br />
yeni doğal gaz boru hatları, LNG<br />
terminalleri ve depolama yatırımlarının<br />
yapılması ayrıca mevcut boru<br />
hattı ve tesislerde bakım, onarım<br />
ve modernizasyon çalışmalarının<br />
yapılması sağlanmalı.<br />
Yatırımların yapılabilmesi için<br />
gerekli sinyalleri piyasanın vermesi<br />
gerekli olmakla beraber yeterli değil.<br />
Bu nedenle, piyasanın arz talep<br />
yapısının belirlenebilmesi açısından<br />
gerekli bilgiler düzenli bir şekilde<br />
toplanmalı.<br />
Yeni yatırımların teşvik edilmesi<br />
Serbestleşme sürecinin başladığı<br />
ve mevcut doğal gaz şebekeleriyle<br />
doğal gaz tesislerinin üçüncü tarafların<br />
erişimine açıldığı süreçte serbestleşme<br />
öncesi yapılmış altyapılar<br />
doğal gaz talebi açısından yeterli<br />
olsa da gaz talebinin artışına paralel<br />
olarak mevcut tesis ve şebekelerin<br />
kapasitesinin yeterli olmadığı tartışılıyor.<br />
Ancak serbestleşme öncesi<br />
süreçte uygulanabilir olan yatırım<br />
risklerinden korunma önlemlerinin<br />
bazılarına yeni piyasa yapısında<br />
50 <strong>Enerji</strong><strong>Panorama</strong>Şubat <strong>2015</strong>
Change language