Bîra qederê - Nefel
Bîra qederê - Nefel Bîra qederê - Nefel
Paþa, Mithed, Hesen, Xelîl Beg li Trablusgarbê hatin peya kirin û zîndankirin. Yên din jî li Rodos, Nablus, Þam, Akka, Yemen, Tayif û hin bajarên din hatin belavkirin. Cîhê jiyana sirgûniyê ya Emîn Âlî Beg û malbata wî bajarê Anatoliyê Sparte bû. Ew li keleha Akkayê, di bin çavnêriya ordiyê de, li benda çûyina Spartayê man. Rêwîtiya wan dewam dikir. Lê jiyan, jiyan bû. Jiyana nû li rêwîtiyê guhdarî nedikir, Bedirxan, di berbangekê de hatibû û bûbû pardarê jiyana wan. Bi hatina wî re, Emîn Âlî Begê jî dest pê kiribû, piþtî nîvroyan, li kêleka bîra bexçê rûne û þiîran li ser »berxê xwe« binivîse. Tu tiþtê ko wan di wê kelehê de bikira nîn bû. Piþtî nîvroyan Celadet û Kamuran ji bîrê av dikiþandin û pê bexçe av didan, kursî û masa bavê xwe tanîn û li kêleka bîrê datanîn. Samîha Xanimê jî sêv û porteqal perçe dikirin, ew dikirin sêniyekê biçûk û datanî ser masa mêrê xwe. Hîkmet, Tevfîk, Safter û Mezo jî bi Bedirxan re dilîstin û ew dilorandin. Lê niha Mezo dinehwirîne; »Ne mal û ne saxî û ne rahet, / Talan kirine hemî ji mîhnet; / Dijwar e gelek belayê xurbet, / Binve kezeba min binve lo! lo!.... Hewqas tu mebêje ev çi hal e / Bê sebr mebe welê menale; / Ewn û kerema Xwedê heval e, / Binve kezeba min binve lo! lo!...« Ew hem digirî, hem dibêje. Samîha Xanima ko li kêleka mêrê xwe rûniþtiye, jî bêdeng digirî. Vî danê êvarê ji bîrê av nehatiye kiþandin, Ceco û Kamo bexçe av nedane, li ser masê sêv û portakal nîn in, kes li esmanan nanihêre, teyr li esmanan naxuyin. Bedirxan, Berxoyê mala me, mir. Li ser ejnûyên bavê min, bi dengê zîz ê xweha min... Xurbet bû, jîneke dijwar û kirêt bû, bêgavî û bêçaretî bû. Þiîra bavê min ko navê wê »Delaliya Zarowan« bû, lorînek bû, qîrînek bû. Dengekî nerm mîna hewreþîm, xurt mîna pola bû ko li dijî bêgavî û bêçaretiyê bilind dibû. Bi dû re, sala 1932-an, min ew þiîr di HAWAR´ê de weþand, tevî nivîsareke kurt. Navê nivîsarê »Loriya Bedirxan« bû. Di þeveke ronî ya havîna germ a Þamê de, ez firiyam û çûm nik bav û bapîr, dê û birayê xwe Berxo û min ew nivîsar nivisî. Min di nivîsarê de weha digot; »Bi vê loriyê ne bapîrê min Bedirxan, lê neviyê wî, birayê min Bedirxan dinivînand û dilorandin. Ev loriya ha ko bi xwe, bi ziman û mana xwe ve hêja ye, ji bona min, ji hêleke din bîreke mezin û zelûl e. Pê bapîr, bav, dê û birayê min -ko her car ji zûda gehîþtine rehmeta Xwedê- têne bîra min. Ji ber ko Bedirxan navlêkirî ye, tê de navê bapîrê min heye. Ew Bedirxanê ko bi xurtî û mezinahiya xwe ve navê xwe, li þûna navê mal- E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM BÎRA QEDERÊ • 59
atekê xistiye. Ew Bedirxanê ko ji bona yekitiya Kurdistanê xebitiye, ji bona serxwebûna Kurdistanê ketiye þer û qrênan û her tiþtên xwe di vê riyê de feda kiriye û ji bona wê jî miriye. Ev lorî bavê min ji birayê min re gotiye. Ew bavê ko ji min re ne tinê xwîna xwe a pak daye -ew xwîna kurdî ko bi hezar salan ve di zozanên Botan de bi bayên bakurî honik dibû û di Cizîrê de di nav germiya lat û zinarên Burca-Belek de dikeliha û her gav di meydanên þer û rûmetê de ji sîngên dahatiyên malbata Azîzan dihat rêtin û ji rayên wan vedimîzt -lê ez ji dil û hiþê kurdanî bi xwedî kirim û xistim wê riya ko ew bi xwe û bavê wî tê de mirin. Ev lorî, diya min distrand û pê birayê min dinivînand. Ev diya ko gava ez hejdeh, niwanzdeh salî bûm û min dil kir ez bikevim mekteba herbiyê, ji min re gotibû: -Ma ji te re ne namûs e? Tu çawan bikevî mekteba herbiyê û bibî zabitê tirko. Ev tirko ko welatê te ji destê te standine, miletê te xistine xulamiyê, bapîrê te dîl û malbata te pêrîþan kirine û hon avêtine zîvariyê. Ev loriya ha ji birayê min ê kiçîk Bedirxan re dihat gotin. Ev birayê ko Xwedê di menfayê de da û di menfayê de standibû. Ev birayê kiçîk û delal ko di nav sê çar saetan de ser ejnûwên bavê min, di keleha Akkayê de mir...« Bibore ko min weha dirêj kir. Lê carina veguhezandina nivîsarên kevn dikarin xweþ alîkarî li yên nû bikin û saloxdanên çêtir bînin pê. Xwîdan li ser eniya Emîn Âlî Beg civiyaye. Ew li lawê xwe yê biçûk dinihêre. Bi destê xwe yê rastê serrûyê lêwik, bi hêdîka, mist dide. Dilopên xwîdanê û giriyê bi ûsil dikevin nav hev. Dilopên avê yên li ser kevirên bîrê, bi aramî û rêzdarî, hevaltî li dilopên din dikin. Kerba bêçaretî û kesera veqetînê, bi ûsil, dilên li dora bîra keleha Akkayê diguviþînin. Bîra bêdeng ko bûye pardarê jiyana rojane ya dilên derketî, niha jî, bi ûsil, bi wan re li þînê rûdine. 5Bîra bêdeng li Spartayê ko bûye pardarê jiyana rojane ya mala Emîn Âlî Begê, niha jî, bi ûsil, bi wan re di þînê de ye. Þîn ji malê kêm nabe. Her gav ew xebereke nexweþ dibihîsin, xebera mirina yekî hezkirî bi wan digihê. Digel ko malbata Bedirxanî li her aliyên tixûbên dewleta Osmanî hatine belavkirin, ew xeberên xwe digihînin hev. Xeberên jiyana menfayê, xeberên keser û hesretê. Berî niha bi du ro- 60• BÎRA QEDERÊ E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM
- Page 9 and 10: gotin û xeberdanên do, tahm û b
- Page 11 and 12: destên wî di bêrîkên pantolon
- Page 13 and 14: qesreke pir mezin dixuyê. Qesr sp
- Page 15 and 16: yên ewran, bi aramî, xwe dilivîn
- Page 17 and 18: kûr-kûr dinale. Rûþen Xanim, di
- Page 19 and 20: çare nîn e. Min nexwest ji Emîn
- Page 21 and 22: Esad Paþa qahwa tahl dixwaze. Di d
- Page 23 and 24: Lê ew çi ye! Dengek tê. Dengê z
- Page 25 and 26: - Yadê, helbet lawê min ê li bap
- Page 27 and 28: »Fotograf û fotografkêþî þore
- Page 29 and 30: wî, dev û lêvên wî, poz û çe
- Page 31 and 32: latê Kurdistanê ye. Ji nêrîna w
- Page 33 and 34: havingeh û seyrangehan. Girav, bi
- Page 35 and 36: - Eferim kurê min, ji niha ve tu n
- Page 37 and 38: nîvroyê jî, Emîn Beg zarok werg
- Page 39 and 40: Amojna Sitî jî pê re bûne. Umr
- Page 41 and 42: û. Çavên wî, mîna çavên teyr
- Page 43 and 44: Kurdi... Yek jî, bi tîpên erebî
- Page 45 and 46: Emîn Beg spasî wezîrê ko weha d
- Page 47 and 48: Bedirxaniyan digirt. Celadet, di v
- Page 49 and 50: 48• BÎRA QEDERÊ E-POSTE: INFO@N
- Page 51 and 52: li pey hev, derin. Dîsan li jor ç
- Page 53 and 54: danê êvarê, bi kêfxweþî dadiq
- Page 55 and 56: zîzî û melûlî, stran û þiîr
- Page 57 and 58: cîh de bû. Ew roj, tevî her kitk
- Page 59: Sirgûn, sirgûna me kurdan bû. Ga
- Page 63 and 64: Âlî Beg hertim li malê bû, bi t
- Page 65 and 66: hatiye pê. Kes, hêz û quwetên k
- Page 67 and 68: Amojna we li dora we bigere, berxik
- Page 69 and 70: li ser kaxiza nemir dixuye, dirêj
- Page 71 and 72: Celadet bi ken û bi germahî jê d
- Page 73 and 74: - Signore, hûn bi halê xortiyê d
- Page 75 and 76: min, bersivên dilê min ê xort ko
- Page 77 and 78: Wê roja Þehzadebaþiyê, Ismaîl
- Page 79 and 80: þirîkê stranê û bi alîkariya
- Page 81 and 82: demên pir pêwist pê ve, ew ji od
- Page 83 and 84: 82• BÎRA QEDERÊ E-POSTE: INFO@N
- Page 85 and 86: çiyan jî, bergeha çiyê temam di
- Page 87 and 88: Zabitekî ittîhatçî ji aliyê pa
- Page 89 and 90: er derî dike û bi ken ji yên dor
- Page 91 and 92: kesên osmanî, çi tirk û kurd,
- Page 93 and 94: Dilê wî diþewite, hinekî av bid
- Page 95 and 96: 6Celadet ji xeweke giran hiþyar di
- Page 97 and 98: Ittîhatçiyan xwîn rijandibû û
- Page 99 and 100: wênekêþan, di rêzê de ne. Miri
- Page 101 and 102: piþtî þer û qiyametê tên. Dig
- Page 103 and 104: dinasî, min her alî, tiþt û mil
- Page 105 and 106: nivîskarên din ên þoreþên Fra
- Page 107 and 108: Welê dixuye ko ev halê mirov û m
- Page 109 and 110: im... çavvekirî, bi vê hesreta k
atekê xistiye. Ew Bedirxanê ko ji bona yekitiya Kurdistanê xebitiye, ji<br />
bona serxwebûna Kurdistanê ketiye þer û qrênan û her tiþtên xwe di vê<br />
riyê de feda kiriye û ji bona wê jî miriye.<br />
Ev lorî bavê min ji birayê min re gotiye. Ew bavê ko ji min re ne tinê xwîna<br />
xwe a pak daye -ew xwîna kurdî ko bi hezar salan ve di zozanên Botan<br />
de bi bayên bakurî honik dibû û di Cizîrê de di nav germiya lat û zinarên<br />
Burca-Belek de dikeliha û her gav di meydanên þer û rûmetê de ji sîngên<br />
dahatiyên malbata Azîzan dihat rêtin û ji rayên wan vedimîzt -lê ez ji dil û<br />
hiþê kurdanî bi xwedî kirim û xistim wê riya ko ew bi xwe û bavê wî tê de<br />
mirin.<br />
Ev lorî, diya min distrand û pê birayê min dinivînand. Ev diya ko gava ez<br />
hejdeh, niwanzdeh salî bûm û min dil kir ez bikevim mekteba herbiyê, ji<br />
min re gotibû: -Ma ji te re ne namûs e? Tu çawan bikevî mekteba herbiyê<br />
û bibî zabitê tirko. Ev tirko ko welatê te ji destê te standine, miletê te xistine<br />
xulamiyê, bapîrê te dîl û malbata te pêrîþan kirine û hon avêtine zîvariyê.<br />
Ev loriya ha ji birayê min ê kiçîk Bedirxan re dihat gotin. Ev birayê ko<br />
Xwedê di menfayê de da û di menfayê de standibû. Ev birayê kiçîk û delal<br />
ko di nav sê çar saetan de ser ejnûwên bavê min, di keleha Akkayê de<br />
mir...«<br />
Bibore ko min weha dirêj kir. Lê carina veguhezandina nivîsarên kevn<br />
dikarin xweþ alîkarî li yên nû bikin û saloxdanên çêtir bînin pê.<br />
Xwîdan li ser eniya Emîn Âlî Beg civiyaye. Ew li lawê xwe yê biçûk dinihêre.<br />
Bi destê xwe yê rastê serrûyê lêwik, bi hêdîka, mist dide. Dilopên<br />
xwîdanê û giriyê bi ûsil dikevin nav hev. Dilopên avê yên li ser kevirên<br />
bîrê, bi aramî û rêzdarî, hevaltî li dilopên din dikin. Kerba bêçaretî û kesera<br />
veqetînê, bi ûsil, dilên li dora bîra keleha Akkayê diguviþînin. Bîra<br />
bêdeng ko bûye pardarê jiyana rojane ya dilên derketî, niha jî, bi ûsil, bi<br />
wan re li þînê rûdine.<br />
5Bîra bêdeng li Spartayê ko bûye pardarê jiyana rojane ya mala<br />
Emîn Âlî Begê, niha jî, bi ûsil, bi wan re di þînê de ye. Þîn ji malê<br />
kêm nabe. Her gav ew xebereke nexweþ dibihîsin, xebera mirina<br />
yekî hezkirî bi wan digihê. Digel ko malbata Bedirxanî li her aliyên<br />
tixûbên dewleta Osmanî hatine belavkirin, ew xeberên xwe digihînin<br />
hev. Xeberên jiyana menfayê, xeberên keser û hesretê. Berî niha bi du ro-<br />
60• BÎRA QEDERÊ E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM
Change language