Bîra qederê - Nefel

li pey hev, derin. Dîsan li jor çend kes û çend sîwan dixuyin. Eger meriv
bixwaze bihijmêre, li ser Pirê ji sed û pênceyî zêdetir meriv derin û tên û
radiwestin. Yanê hejmar, li gora pira Galatayê kêm e.
Sebebê vê kêmaniyê ev e; rojê hê nû dest pê kiriye, bajar hê baþ þên
nebûye, kar û þixul, hatin û çûyin hê baþ germ nebûye. Û baraneke sivik
hêdî hêdî dibare. Di fotografê de destpêka lebata jiyanê û hiþyarbûna bajarekî
mezin heye. Baran, av, ewr, sîwan, mizgeft û minareyên dirêj
aramiyekê direþîne ser wênê. Li milê din, tehsîldar, hatin û çûyin, þênî,
ker, payton jî jîndareyekê didinê. Deng û bêdengî, jîndarî û aramî, bajar
û însan... ev hemû perçeyên esasî yên Pira Galatayê ne. Pira Galatayê
jixwe bê van nabe. Lê belê, kî dikare van li ser wêneyek û fotografekê
bineqiþîne û diyar bike?
Abdullah Freres, bêguman Abdullah Fréres, yanê Evdillahên bira. Di
bin fotografa siyemîn a romana Bîra Qederê de navê wan, di nav
çarçeweyeke neqiþkirî de, bi tîpên mezin, heye. Ew û fotografxana wan
navdar e. Herçend R. Xendamian fotografkêþê navdar ê aliyê Kadiköyê
ye, ewçend Abdullah Fréres jî fotografkêþên navdar ên aliyê Galatayê ne.
Meriv dikare, bi misogerî, bibêje ko nîþana »Abdullah Fréres« , nîþana
hostehî û bedewiya hunera fotografkêþînê ye. Ne bi tenê li Stembolê, lê
herweha li hemû aliyên dewleta Osmanî û li Awrûpayê jî, ew navdar in.
Ew, navdartirîn fotografkêþên Stembolê ne. Ew fotografkêþên Stembolê
û yên sultan, wezîr, paþa, ronakbîr, nivîskar, lewanten, jinên societé yên
bajarê Stembolê ne. Nîþana Abdullah Fréres ji navê birayê mezin
Abdullah Þukrî Efendî tê. Navê birayê biçûk nayê gotin. Ew bi tenê »birayê
Abdullah Þukrî Efendî« ye û ew herdu bi hev re Abdullah Fréres in.
Fotografxana wan li Beyoglu, di nav kuçeyeke teng a Beyoðluyê de ye.
Fotografên herî spehî yên Beyoðlu û Galatayê ji destê wan derketine û bi
makînên wan hatine kiþandin. Ew fotografkêþên Beyoðlu û Galatayê ne;
fotografkêþên herî hoste, herî kal û bi tecrube. Fotografxane, salona
rûniþtinê û studyoya wan hertim tijî meriv in. Li dîwarê salonê çend fotografên
Beyoðlu û Galatayê ko wan kiþandine di nav çarçeweyên spehî
de daleqandî ne. Di nav çarçeweyeke zêrhêlî de jî seneda ko wan ji Sultan
Abdulezîz wergirtiye, »îrade-î seniye«, dibiriqe. Bi vê senedê ew bûne
»Ressam-i Hazret-î Þehriyari« û bi kêfxweþî, bi serbilindî vê payeyê nîþanî
xelkê didin. Bi dû Sultan Abdilezîz re, gava Evdilhemîd dibe sultan,
Abdullah Þukrî Efendî û birayê wî îcar dibin fotografkêþên Hunkar...
Li gora Kadiköyê, li aliyê Galata û Beyoðluyê fotografxane û fo-
50• BÎRA QEDERÊ E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM