maliyet etkinlik
maliyet etkinlik
maliyet etkinlik
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
SİGARA GARA BIRAKMA<br />
TEDAVİLER<br />
TEDAV LERİNİN N EKONOMİSİ-<br />
EKONOM<br />
MALİYET MAL YET ETKİNL ETK NLİK- ÖDEY DEYİCİ<br />
KURUMLAR<br />
Dr. Atilla UYSAL<br />
Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve<br />
Araştırma Hastanesi- İstanbul
• Sigara bağımlılığı, hem içen kişinin doğrudan kendi<br />
sağlığına verdiği zararlar, hem de sigara ile ilişkili<br />
hastalıklar için harcamalardan dolayı ciddi <strong>maliyet</strong><br />
getirir.
Tütün ve tütün ürünleri kullanımı hastalık mıdır?<br />
• ICD-10 Uluslar arası Hastalık Kodlama Sistemi<br />
– F17: Zihin ve davranış bozuklukları, tütün kullanımına bağlı<br />
• F17.2: Tütün kullanımına bağlı bağımlılık sendromu<br />
• F17.3: Tütün kullanımına bağlı yoksunluk sendromu<br />
– www.saglik.gov.tr
• Tedavi edilmelimidir?
Evet<br />
• Sigara bağımlılığı çok ciddi hastalık ve ölüm<br />
nedenidir.<br />
• Sigara içimi doğrudan ve dolaylı olarak para kaybına<br />
yol açar.<br />
– Tüketim <strong>maliyet</strong>i<br />
– Yoksunluğun yol açtığı <strong>maliyet</strong><br />
– Kazalar<br />
– İş gücü kaybı<br />
– Nielsen K, Fiore MC.Cost-benefit analysis of sustained-release bupropion,<br />
nicotine patch, or both for smoking cessation. Prev Med. 2000;30(3):209-<br />
16.
• Tedavi edilmelidir.<br />
• Nasıl tedavi edilmeli?<br />
Sigara Bağımlılığı<br />
• Tedavi yöntemleri yararlı mı?<br />
• Tedavi etmek <strong>maliyet</strong>- etkin midir?
• Hasta ve hekim en etkili, en az zaman alan tedaviyi,<br />
sağlık harcamalarını ödeyen devlet ve sigorta<br />
kuruluşları en az <strong>maliyet</strong>li tedavileri kullanma<br />
taraftarıdır.<br />
– Çuhadaroğlu Ç. Sağlık ekonomisinde kavramlar. Ankem Derg. 13 (No. 4); 1999: 447-<br />
450
Maliyet Analizlerinde Tanımlar<br />
• Maliyet (Cost) Analizleri<br />
– Ekonomik analizlerin en az komplike olanı <strong>maliyet</strong> analizidir<br />
– Sigara bırakmada bir yöntem veya bir tedavi rejimi <strong>maliyet</strong><br />
açısından değerlendirilir veya eşit <strong>etkinlik</strong>te olduğu kabul<br />
edilen iki yöntem ya da tedavi rejimi <strong>maliyet</strong> açısından<br />
karşılaştırılır.
Maliyet Analizlerinde Tanımlar<br />
• Maliyet-Yarar(MY) (Cost-benefit) Analizleri<br />
– Bu analizlerde bir yöntem veya bir tedavi rejimi hem <strong>maliyet</strong><br />
hem de yarar açısından değerlendirilir. Bir yarar (sağlık<br />
üzerinde etki) ve bir <strong>maliyet</strong> değeri bulunur.<br />
– Yarar- <strong>maliyet</strong> oranı 1’i aşarsa yöntemin <strong>maliyet</strong> açısından<br />
yararlı (Cost beneficial) olduğu kabul edilir.<br />
– MY= Net <strong>maliyet</strong>/ Sağlık üzerine net etki
Maliyet Analizlerinde Tanımlar<br />
• Maliyet-Etkinlik (Cost-effectiveness) Analizleri<br />
– Bu yöntemde aynı hastalığı tedavi etmek amacıyla kullanılan<br />
iki veya daha fazla yöntem <strong>maliyet</strong> ve sağlık ölçümleri<br />
açısından değerlendirilir.<br />
– Maliyet-yarar analizlerinden farklı olarak yakınmasız günler,<br />
yaşam kalitesi ve fizyolojik ölçütler değerlendirilebilir.<br />
• Maliyet-kullanılabilirlik (Cost-utility) analizleri, <strong>maliyet</strong>-<strong>etkinlik</strong><br />
analizinin bir varyantıdır ve tek bir ölçek üzerinde hastalığın<br />
hasta üzerindeki etkisi hem yaşam kalitesi hem de süresi<br />
açısından değerlendirilir. Bu ölçeğin bir ucunda tam sağlıklı<br />
olmak, diğer ucunda ise ölüm bulunur.<br />
• Yaşamdan kaybedilen yıl=Beklenen ortalama yaşölüm<br />
yaşı
Maliyet Analizlerinde Tanımlar<br />
• Kazanılan ek yıl başına <strong>maliyet</strong><br />
– Yapılan tedaviye bağlı olarak kazanılan yaşam yılının<br />
<strong>maliyet</strong>i<br />
11
• 1996 (Almanya)<br />
Sigaraya Bağlı Maliyetler<br />
– Hastalıkların <strong>maliyet</strong>i sigaraya bağlanan KOAH için 5,471<br />
milyar, sigaraya bağlı akciğer kanseri için 2,593 milyar avro<br />
harcama yapılmıştır.<br />
– Sigaraya bağlı kalp hastalıkları gibi diğer hastalaıklar da göz<br />
önüne alındığında toplam 16,6 milyar avroya mal olmaktadır.<br />
– Tønnesen P, Carrozzi L, Fagerstrom KO, et al. Smoking cessation in<br />
patients with respiratory diseases: a high priority, integral component of<br />
therapy. Eur Respir J 2007;29: 390–17.<br />
– 10. Godfrey C. The economic and social costs of lung cancer and the<br />
economics of smoking prevention. Monaldi Arch Chest Dis 2001;56:458–61.
Sigaraya Bağlı Maliyetler<br />
• Sigaranın sağlığa verdiği <strong>maliyet</strong>ler dışında verdiği<br />
zararlar göz önüne alındığında, sigaraya bağlı<br />
yangınlar İngiltere ve İskoçya’ da yaklaşık olarak 224<br />
milyon avroya mal olmaktadır.<br />
– Tønnesen P, Carrozzi L, Fagerstrom KO, et al. Smoking cessation in<br />
patients with respiratory diseases: a high priority, integral component of<br />
therapy. Eur Respir J 2007;29: 390–17.
S.Hacıevliyagil, ve ark.Göğüs Hastalıkları Servisine Yatan Hastaların Hastane<br />
Yatış Maliyetlerinin Karşılaştırılması. Toraks Dergisi. 2006; 7(1): 11-16.
Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma<br />
Hastanesi<br />
Hastalıklara göre Maliyet- 2006*<br />
Hastalık(Vaka) Hasta başına düşen (YTL)<br />
Akciğer CA n:2116<br />
(% 26)<br />
KOAH<br />
N:1718<br />
(%16)<br />
* Yayınlanmamış veri<br />
1.707,76±2.680<br />
(33,95-58.493)<br />
1.867,1 ±1.705,11 (42,21-28.047,65)
• Sigara içenler, sigara içmekten memnunlar mı?
• Sigara içenlerin yaklaşık % 70’i sigarayı bırakmak<br />
istemektedirler.<br />
• Sigara içenlerin yaklaşık % 46’ sı sigarayı bırakmayı<br />
denemektedirler.<br />
• Bu kişilerin % 5,7’ si ilk denemede sigarayı bırakırken<br />
ancak % 2,5’ u bir yıllık süre içinde sigara içmemeyi<br />
başarabilmektedir.
– Tavsiye<br />
Sigara bırakma yöntemleri<br />
– Davranış tedavisi<br />
– Nikotin yerine koyma tedavisi<br />
– Farmakolojik ilaçlar
Sigara için kullanılan <strong>maliyet</strong>- <strong>etkinlik</strong><br />
ölçütlerinde temel bilgiler<br />
• Sigara bırakmada takip süresi genellikle 1 yıldır.<br />
• Hayat boyu relaps oranının % 1- 45 arasında olduğu<br />
bildirilmiştir.<br />
• Her bir sigarayı bırakan kişi için ortalama kurtarılan<br />
hayat (life- years saved), sigara içmeye devam<br />
edenler göre 0,28-2,8 kat daha fazla olduğu<br />
gösterilmiştir.<br />
– Song F. Cost-effectiveness of pharmacological interventions for smoking<br />
cessation: a literature review and a decision analytic analysis. Med Decis<br />
Making. 2002;22(5):S26-37
Sigara bağımlılarının kullanılan bu yöntemlere<br />
göre sigara bırakma başarı oranları<br />
• Yıllık spontan sigara bırakma %1 (%0,5-2)<br />
• oranı<br />
• Sağlık çalışanı tarafından tavsiye %4 (%3- 5)<br />
• (12 ay süresince)<br />
• Doktor tarafından değerlendirme % 10 (% 8-1<br />
• (12 ay süresince)<br />
• Plaseboya göre Nikotin 1,67X (1,55- 1,80)<br />
• yerine koyma tedavisi<br />
• Plaseboya göre Bupropion SR 2,1X (1,62-2,73)
Sigara bağımlılarının kullanılan bu yöntemlere<br />
göre sigara bırakma başarı oranları<br />
• Plaseboya göre 2,65 (1,65-4,25)<br />
• NYT+Bupropion SR<br />
• Yaşam boyu relaps % 40(% 30-50)<br />
• Uzun süre bırakıldığında 2X (1-3)<br />
• kazanılan yaşam<br />
– Song F. Cost-effectiveness of pharmacological interventions for smoking cessation: a<br />
literature review and a decision analytic analysis. Med Decis Making. 2002 Sep-<br />
Oct;22(5 Suppl):S26-37. Review.
Sigarayı bırakmanın sonucu olarak yaşamdam<br />
kazanılan yıl başına düşen <strong>maliyet</strong><br />
– Sigara bıraktırma Yaşamdan kazanılan<br />
– yöntemi ek yıl başına<br />
($)<br />
• Telefonla danışma 311- 401<br />
• Bırak kazan 235-1528<br />
• Sigara karşıtı kampanyalar 950<br />
• Kısa tavsiye 282<br />
• Tavsiye ve görsel malzeme 358
Sigarayı bırakmanın sonucu olarak yaşamdam<br />
kazanılan yıl başına düşen <strong>maliyet</strong><br />
• Sigara bıraktırma Yaşamdan<br />
kazanılan yöntemi yöntemi ek yıl başına<br />
($)<br />
• Pratisyen hekim değerlendirmesi 949<br />
• Nikotin yerine koyma 10.520<br />
• Bupropion 10.520<br />
• Nikotin ve Bupropion 19.492<br />
– Tomson T, Helgason AR, Gilljam H.Quitline in smoking cessation: a costeffectiveness<br />
analysis.Int J Technol Assess Health Care. 2004;20(4):469-74
Maliyet (ABD, 2001, $)<br />
Her bir deneme için<br />
• Kısa tavsiye 5,08 (2,12-8,04)<br />
• Profesyonel destek 50,76 (31,58-72,19)<br />
• Kısa tavsiye+NRT 108,72 (77,2- 133,42)<br />
• Tavsiye+ Bupropion SR 109,56 (88,49-130,75)<br />
• Profesyonel destek+ NRT 148,44 (102,61-187,63)<br />
• Profesyonel destek 149,27 (113,85-175,03)<br />
• +Bupropion SR<br />
• Tavsiye + NRT 207,23 (159,52-246,20)<br />
• Profesyonel destek 246,95 (184,88-290,48)<br />
• + NRT + Bupropion SR<br />
•<br />
– Cornuz J, Pinget C, Gilbert A.Cost-effectiveness analysis of the first-line therapies for<br />
nicotine dependence. Eur J Clin Pharmacol. 2003 Jul;59(3):201-6.
• Başarılı bir şekilde sigarayı bırakan bir kişi için MI ve<br />
inmeye bağlı öngörülebilecek <strong>maliyet</strong>ler için ilk yılda<br />
$47 ve sonraki 7 yılda $853 tasarruf sağlanır.<br />
•<br />
• Sigara bırakma ör. Mammografi, kolon kanseri<br />
taraması, PAP testleri, hafif ve orta hipertansiyonun<br />
tedavisi ve yüksek kolesterol tedavisi gibi yaygın<br />
koruyucu hekimlik uygulamalarından daha <strong>maliyet</strong>etkindir.<br />
– Cummings KM, Stiles J, Mahoney MV, Sciandra R. Health and economic<br />
impact of cigarette smoking in New York State, 1987-1989. N Y State J<br />
Med. 1992; 92(11):469-73.<br />
– Tsevat J. Impact and cost-effectiveness of smoking interventions. Am J<br />
Med. 1992; 93: 43S-47S. Review. .
Sigara Bırakmanın Maliyeti (£)<br />
(İngiltere)<br />
• Sigara bıraktırma programına harcanan 20.000.000<br />
• Sigara bıraktırma <strong>maliyet</strong> <strong>etkinlik</strong> 212- 873<br />
• her kazanılan yaşam yılı)<br />
• Statinlere harcanan 245x10 6<br />
• Statinlerin <strong>maliyet</strong> etkinliği 5.400- 13.300<br />
• <strong>maliyet</strong>-<strong>etkinlik</strong> (her kazanılan yaşam yılı)<br />
•<br />
– Parrott S, Godfrey C, Raw M, et al. Guidance for commissioners on the cost<br />
effectiveness of smoking cessation interventions. Health Educational Authority.<br />
Thorax. 1998;53: S1-38.<br />
– Muir J, Fuller A, Lancaster T. Applying the Sheffield tables to data from general<br />
practice. British Journal of General Practice. 1999; 49:218.
Sigara Bırakmanın Maliyeti<br />
(Hollanda)<br />
• Sigara ile ilişkli hastalıkların hayat boyu <strong>maliyet</strong>i<br />
erkekler için 7.27 milyon dolar, kadınlar için 9.47 milyon<br />
dolar,<br />
• Sigara ile ilişkili hastalıklar, sigara ile ilişkili olmayan<br />
hastalıklarla kıyaslandığında yıllık harcama farkı 6<br />
milyar dolar olarak bulunmuştur.<br />
– Barendregt JJ, Bonneux L, van der Maas J. The health care costs of smoking. N Engl J Med<br />
1997;337:1052–57.<br />
– 21. Johnson E, Dominici F, Griswold M, Zeger SL. Disease cases and their medical costs<br />
attributable to smoking: an analysis of the national medical expenditure survey. J<br />
Econometrics 2003; 112: 135–51.
İngiltere örneği<br />
• Yüksek kolesterol tedavisi için, sigara bıraktırma için<br />
harcanan paranın 12 katı para harcanmaktadır.<br />
• Statinler için harcanan paranın <strong>maliyet</strong>- etkinliği, sigara<br />
bıraktırmak için harcanan paranın <strong>maliyet</strong>- etkinliğinden<br />
17 kat daha fazladır.<br />
– Muir J, Fuller A, Lancaster T. Applying the Sheffield tables to data from general<br />
practice. British Journal of General Practice. 1999; 49: 218.
İngiltere örneği<br />
• Statin tedavisine ihtiyaç duyanların % 87’ si sigara<br />
içmektedir.<br />
• İngiltere’ de 1 haftalık ücretsiz NRT tedavisi<br />
verilmektedir.<br />
• Bu tüm sigara bıraktırmak için harcanan bütçesinin %<br />
12,5 ini oluşturmaktadır.
İngiltere örneği<br />
• NYT’ nin devlet tarafından ödenmesi Ulusal Sağlık<br />
Sistemine 50.000.000 £ mal olacaktır.<br />
• 12 adet sakız 2.55 £ (Bir günlük <strong>maliyet</strong>) 19,95 £ bir<br />
haftalık nikotin bandı <strong>maliyet</strong>i<br />
• 1 haftalık Bupropion <strong>maliyet</strong>i 10 £ (NRT tedavisine<br />
yakın)
İngiltere örneği<br />
• Nikotin bandı ortalama 12 hafta kullanılmakta,<br />
bupropion genellikle 9 hafta kullanılmaktadır.<br />
• Nikotin bandının bir deneme için <strong>maliyet</strong>i 240 £<br />
• Bupropion SR için 90 £<br />
• Her ikisi beraber kullanıldığında 230 £<br />
– Denscombe M. UK health policy and 'underage' smokers: the case for<br />
smoking cessation services. Health Policy. 2007;80(1):69-76.
Ülkemizde Sigara Bırakma Başarı Oranları<br />
Merkez Bir yıllık başarı<br />
%<br />
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi 37<br />
İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi 33.6<br />
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi 30<br />
Karadeniz Teknik Üniv. Tıp Fakültesi 53.5<br />
Abant İzzet Baysal Tıp Fakültesi 18.2<br />
Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve<br />
Araştırma Hastanesi<br />
Yedikule Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve<br />
Araştırma Hastanesl<br />
GATA 31<br />
29.4<br />
Süleyman Demirel Üniversitesi 43,3-20,3<br />
Prof. Dr. Esra Uzaslan: Toraks Derneği. Tütün ve Tütün Kontrolü Sempozyumu. 3-4 Aralık 2005, İstanbul<br />
49
Ülkemizde Sigara Bırakma Başarı Oranları<br />
Merkez Bir yıllık başarı<br />
%<br />
Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi 41,2<br />
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi 30<br />
Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi 35<br />
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi 33<br />
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi 24<br />
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi 17<br />
İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi 35<br />
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi 38<br />
Fatih Üniversitesi Tıp Fakültesi 28<br />
Prof. Dr. Esra Uzaslan: Toraks Derneği. Tütün ve Tütün Kontrolü Sempozyumu. 3-4 Aralık 2005, İstanbul
Ülkemizde sigara bırakmada kullanılan<br />
farmakolojik tedavilerin <strong>maliyet</strong>leri<br />
(Mart 2007) (YTL)<br />
• Nikotin Bandı (7 adet)<br />
• Nicotinell 1 17,17<br />
• Nicotinell 2 17,17<br />
• Nicotinell 3 16,15<br />
• Nikotin Sakızı (24 adet) (Nicotinell): 4<br />
• Nikotin inhaler (Kartuşlu): 105<br />
• Bupropion SR (Zyban): 128,40<br />
• (60 adet)
Ülkemizde sigara bırakmada kullanılan<br />
farmakolojik tedavilerin <strong>maliyet</strong>leri<br />
(Mart 2007) (YTL)<br />
• Nikotin Bandı 7 günlük <strong>maliyet</strong> 17,7<br />
• 12 haftalık <strong>maliyet</strong>: 212,4<br />
• Bupropion SR (8 haftalık) <strong>maliyet</strong>: 256,8<br />
• Bupropion SR (12 haftalık) <strong>maliyet</strong>: 385,2<br />
• Haftalık (Günde 20 adet) yabancı sigara 34,3<br />
• (En pahalı sigara paketi: 4.9 YTL)<br />
• 8 haftalık yabancı sigara <strong>maliyet</strong>i: 274,4<br />
• 12 haftalık yabancı sigara <strong>maliyet</strong>i: 411,6
SSK Ödemesi- 2006 yılı bütçe talimatına<br />
göre (2007 için değiştirilmemiştir)<br />
• Sigara polikliniği: Para ödemiyor<br />
• Muayene ücreti: 15,50 YTL<br />
• CO ölçümü: Ödemiyor<br />
• Solunum Fonksiyon Testi 29,70 YTL<br />
• (Reversibiliteli)<br />
• PA Akciğer grafisi (tek yön): 7,48 YTL<br />
• PA Akciğer grafisi (çift yön): 14,08 YTL
Sonuçlar<br />
• Sigara bıraktırmanın en <strong>maliyet</strong> etkin yolu, sigaraya<br />
başlatmamaktır<br />
• Sigara bağımlılığı bir hastalıktır ve sağlık<br />
kurumlarında sağlık çalışanları tarafından tedavi<br />
edilmelidir.<br />
• Sigara bıraktırmada kullanılan yöntem ve tedavilerin<br />
<strong>maliyet</strong>- etkinliği çok yüksektir.
Sonuçlar<br />
• Günümüzde, doktorların hastalarına sigara bırakmayı<br />
önerme oranı ABD’de sağlık kuruluşları için bir kalite<br />
standartıdır.<br />
– The state of managed care quality, 2000. Washington, D.C.: National.<br />
Committee for Quality Assurance, 2000:28.
Sonuçlar<br />
• En hızlı ve muhtemelen en büyük yarar sağlayan<br />
tütün kontrol yöntemi gençlere ve erişkinlere sunulan<br />
başarılı bir sigara bırakma programıdır.<br />
• 50 yaşından önce bırakanlar sonraki 15 yılda<br />
sigaraya bağlı hastalıklardan ölme risklerini %50<br />
azaltmış olurlar.<br />
• Kişisel ve sağlık sistemi bazında sağlık için yapılacak<br />
en önemli işlerden birisi sigara bırakmadır.<br />
– California Department of Health Services. October 1998.<br />
– Pierce JP, et al. JAMA 1998;280(10):893–9.<br />
– Hu T-W, et al. Am J Public Health 1995b;85(9):1218–22.
Sonuçlar<br />
• Sigara bıraktırmada kullanılan farmakolojik tedaviler<br />
şu anda ödeyici sosyal güvenlik kurumları tarafından<br />
ödenmemektedir.<br />
• Özel sigorta şirketleri şu anda sigara bıraktırmada<br />
kullanılan farmakolojik tedavileri karşılamamaktadır.
Sonuçlar<br />
• Dünyanın gelişmiş ülkelerinin çoğunda farmakolojik<br />
tedaviler sosyal güvenlik kurumları tarafından<br />
ödenmemektedir.<br />
• İngiltere gibi halkın tamamına yakın sağlık<br />
harcamalarının Ulusal Sağlık Sisteminden finanse<br />
edildiği ülkelerde farmakolojik tedavinin reçete<br />
edilmesinin devlete getireceği mali yük<br />
tartışılmaktadır.
Sonuçlar<br />
• Farmakolojik tedavinin devlet veya özel sigorta<br />
şirketleri tarafından finanse edilmesinin kurallara<br />
bağlı olması gerektiği yaygın düşüncedir.<br />
• Sigara içenlerin, sağlık harcamalarının daha yüksek<br />
olması beklendiğinden özel sigorta şirketlerince daha<br />
yüksek pirimler alınmaktadır.
Sonuçlar<br />
• Sigara içenlerin verdiği zararlar, öncelikle işverenlere<br />
olduğundan, işverenlerin konuya ilgisi çekilmeye<br />
çalışılmaktadır.<br />
• Ülkemizde <strong>maliyet</strong>- <strong>etkinlik</strong> çalışmalarına ihtiyaç<br />
vardır.
Ekonomik Sonuç<br />
(1994, Z. Önder)<br />
• 1 Aylık Sigara Parası 12 Lt süt<br />
• 20 kg portakal<br />
• 106 yumurta<br />
• 1,5 çocuk paltosu<br />
• 7 çocuk pantolonu<br />
• 1 yıllık sigara parası: 1.1 ton linyit kömürü<br />
• 3 ay bırakmakla Dostlara PARTİ verebilirsiniz.
Change language