08 - çevresel etki değerlendirme planlama genel müdürlüğü

arasında, doğu-batı doğrultusundaki uzunluğu 1200km ye yaklaşır. Kuzey ve Güney kıyıları arasında
en çok 600 km ulaşır. Genelde batıdan doğuya giderek daralır. Samsun Kerç arasında 480 km olan
genişliği Giresun ile Tuapse arasını 350 km’ ye, Rize ile suhumi (Sohumkale) arasında ise 225 km’ ye
düşer. Anadolu ve Kırım yarımadalarının karşılıklı birer çıkıntı oluşturduğu orta kesimin genişliği,
İnebolu ile kırım arasında 270 km’dir. Karadeniz güneybatısındaki İstanbul Boğazı üzerinden
Marmara denizi, Çanakkale Boğazı ve Ege Denizi aracılığıyla Akdenize bağlanır. Kuzeyindeki sığ
Azak Denizi ile bağlantısını Kerç Boğazı sağlar. Tek başına 422.000 km 2 olan yüzölçümü 460.000 km 2
ye yaklaşır. Karadeniz kıyılarının en önemli özelliği girinti ve çıkıntılarının az olmasıdır. Bu nedenle
korunaklı doğal limanlarının sayısı çok azdır. Odessa, Burgaz ve Varna körfezleri Karadenizin
batısındaki başlıca girintileridir. Anadolu kıyılarında doğal liman özelliğini taşıyan irili ufaklı
koylardan başlıcaları Ereğli, Sinop ve Vonadır.(Perşembe).Karadeniz’in bir başka özelliği de ada
bakımından son derece fakir oluşudur. Karadeniz’deki adalar Giresun ve Kefken adaları gibi küçük
parçacıkları ve Tuna Deltası’nın önündeki Yılan Adası gibi kil ve kum oluşumlu alçak kara yüzeyleri
vardır. Karadenizin derinlik haritasında yapılan gözlemler bu denizde derinlik bakımından üç ayrı
kesim bulunduğunu gösterir. Bunlardan ilki olan ve 90-100 m derinliğe kadar izlenen sığ alanlar,
bütün deniz yüzeyinin dörtte birini kaplar. Karadeniz’de derinlik bakımından ayırt edilen ikinci alan,
sığ kesimlerle derin çukuru birleştiren dik kenardır. Kıta yamacı adıyla anılan bu dik kenar, çok dik bir
eğimle 2000 m. derinliğe inerek sona erer. Daha sonra dibi son derece düz olan bu derin çanak
kesiminin yüz ölçümü Karadeniz yüzeyinin yaklaşık yarısı kadardır. Karadenizin bilinen enderin yeri,
Kerempe burnunun 90 Km. açığında yer alan ve 2212 m ye ulaşan çukurdur. Ortalama derinlik 1272
m dir. Karadenizin suları genelde az tuzludur. Orta ve Doğu kesiminde yüzey sularının tuzluluğu
binde 18-19 dur. Akarsu ağızlarına yaklaştıkça ırmakların taşıdığı su miktarına bağlı olarak azalan
tuzluluk oranı Tuna ırmağı ağzında binde 12, Sakarya ırmağı ağzında binde 17,Kızılırmak ve
Yeşilırmak deltaları açıklarında binde 15-16’dır. Odessa Körfezi’nin kuzey kesimleri ancak binde 10’u
bulan tuzluluk oranıyla Karadeniz suları en az tuzlu köşesidir. 100 m den sonra tuzluluk artar. 200 m
de binde 22 olan tuzluluk en dipte binde 22,4 olur. Tuzluluk oranındaki değişmeden kaynaklanan
yoğunluk farkı nedeniyle yüzey suları ile derin sular birbirine karışmadan iki ayrı tabaka halinde üst
üste durur. Bu durum, derindeki su kütlesine oksijen karışmasını önler. Oksijenin karışmadığı derin
sularda yüksek oranda kükürtlü hidrojen gazı birikmiştir. Bu zehirli kesimde yalnızca ortama uyan
bakteriler yaşar. Yüzey sularındaki kükürtlü hidrojen gazının miktarı litrede 12 cm 3 ’e çıkar. Karadeniz
sularının yüzey kesimlerinde sıcaklık yaz mevsiminde 20-26˚C arasındadır. Suların 50 m derinlikte
8˚C, 90 m derinlikte 9˚C sıcaklığa sahiptir. Bu derinlikten dibe kadar sıcaklık yaz kış değişmez.
Karadeniz’de önemli düzey değişiklikleri görülmez. Gel-git olayı sonucunda 5-8 cm arasında düşey
değişikliği olur. Karadeniz’in yüzey sularında, saat yönünün tersine bir akıntı sistemi vardır.
Karadeniz’in yüzey suları, oksijen ve besin tuzları bakımından verimli bir ortam oluşturur. Bu verimli
ortama karşın balık türü azdır. Karadeniz’de kapalı havza olduğu döneme ait balık türleri, sularının
Kuvatener (4.) dönemde (Y. 2,5 milyon yıl öncesinden günümüze) tatlılaşmasıyla oluşan balık türleri
ve Akdeniz’in tuzlu sularının bu denize girmesinden sonraki döneme ait balık türleri bir arada bulunur.
D.2 Doğal Drenaj Sistemleri
Bu konudaki açıklamalar D.1.1 bölümünde verilmiştir.
D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri
D.3.1. Yer altı Suları ve Kirlilik
Yeraltı suyu kirliliğini yüzeysel sular ve toprak kirlenmesinden ayrı tutmak mümkün değildir.
Yağmur suyu yeryüzüne indiğinden itibaren kirlilik yükünde ani bir artış olur. Organik ve anorganik
partiküller, hayvansal ve bitkisel atıklar, doğal ve yapay gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar su
ile yeraltına doğru taşınır. Yüzey kısımındaki toprak tabakasında, kalite ve zemin cinsi özelliklerine
bağlı olarak önemli miktarda iyileşme sağlanabilir. Aslında maddeler hemen tamamıyla süzülme
yoluyla uzaklaşır. Organik maddeler ayrışır, mineraller bitkiler tarafından alınır; suyun oksijen özelliği
azalırken CO 2 miktarı artar. Suyun süzülmesi sırasında organik maddenin kısıtlı akışı nedeniyle
mikroorganizmalar büyük ölçüde azalmakta, bakteri ölümü sonucu ortaya çıkan organik maddeler,
daha alt kısımlarda başka bakteriler tarafından kullanılmaktadır.
Yer altı suyu kirlenmesinin en büyük nedeni evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan alıcı
ortama verilmesidir. Katı, sıvı ve gaz atıklar ortama verildikten sonra iklim durumuna, toprağın
52