mersinicd2004.pdf 8354KB May 03 2011 12:00:00 AM

MERSİN VALİLİĞİ 

İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 

2004 YILI MERSİN 

İL ÇEVRE DURUM RAPORU 

MERSİN - 2005

2004 Yılı Mersin İl Çevre Durum Raporu 

ÖNSÖZ 

Her tarafı doğal, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle dolu olmasının yanında sanayinin yoğun 

olması, liman şehri olması ve serbest bölge ilan edilmesiyle Mersin ili son yıllarda daha önemli bir il 

konumuna gelmiştir.108 km’si doğal kumsal olmak üzere, 321 km’lik kıyı bandına ve önemli 

çevresel değerlere sahip bir İldir. 

Göç nedeniyle nüfus artışı, sanayinin hızla gelişimi çevre kirliliğini de beraberinde getirmiş, 

bu da çarpık kentleşmeyi, hava, su ve toprak kirliliğine neden olmuştur. Ayrıca kıyının oldukça uzun 

olması nedeniyle de kıyıda ikinci konutlar yoğunlaşmış ve dolayısıyla çevre problemleri de 

artmıştır. 

Çevre sorunlarının artmasına paralel olarak çevre koruma gayretleri de artmaya 

başlamıştır. Çevrenin korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi konularında gösterilen çabaların 

amacı insanların daha sağlıklı ve güvenli bir çevrede yaşamalarının sağlanmasıdır. Bunu 

sağlayacak olanda insanın kendisidir.”Çevre Eğitimi” ise insan bilincinin gelişmesini sağlayacak tek 

unsurdur. 

Toplumun tüm kesimlerini çevre konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi, duyarlı 

ve olumlu davranış değişikliklerinin yaratılması, doğal çevrenin korunması, doğanın tahrip 

edilmeden kullanılabilmesi ve tahribe uğramış çevrenin yeniden kazanılmasının temelinde eğitim 

yatar. Bu nedenle ulusal çapta çevre eğitimini istenilen doğrultuda ve gereken düzeyde 

gerçekleştirebilmek için çeşitli ulusal ve uluslar arası kamu kuruluşları, özel-resmi kuruluşlarla 

koordinasyonun sağlanması gerekmektedir. Bu noktada bireylerin çevre ile ilgili hak ve görevleri 

konusunda çok büyük bir önemi olan çevre bilincinin ve duyarlılığının geliştirilebilmesi için çevre 

eğitiminin düzenli, tutarlı ve sürekli bir şekilde uygulanması sağlanmalıdır. 

Hızlı kentleşme ve sanayileşmenin olumsuz biçimde etkilediği İlimizde, bozulmanın 

yarattığı sorunları ortadan kaldırmak ve çözüm bulmak amacıyla 04/08/1992 tarihinde kurulan 

Müdürlüğümüz, bilinçli bir anlayışla uygulamaya çalıştığımız Kanun ve Yönetmelikler çerçevesinde 

büyük bir özveri ile çalışmaktadır. Bu doğrultuda; İlimizdeki çevre ile ilgili konuların toplumun her 

kesimine ulaşması ve çevreye ilişkin iletişimin sağlanması amacıyla hazırlanan bu raporun çevre 

bilincinin yerleşmesine ve yaygınlaşmasına katkıda bulunacağını umuyor, raporun hazırlanmasında 

emeği geçen tüm arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. 

Recep METİN 

İl Çevre ve Orman Müdürü 

I


TAKDİM 

Akdeniz’e kıyısı olan yerleşim yerlerinden biri olan İlimiz, kıyı şeridinin yaklaşık 108 km’ 

sinin doğal kumsal olması, yer yer tabii koylarla bezenmiş sahil bandı, önemli arkeolojik değerleri, 

tabii güzellikleri ile yüksek turizm potansiyeli, liman şehri olması ve sanayinin hızla gelişmesi 

nedeni ile Akdeniz Bölgesi’nde önemli bir konuma sahiptir. Sanayileşme, düzensiz kentleşme, 

göçün yarattığı nüfus artışı, diğer illerde olduğu gibi, İlimizde çevre sorunlarını da beraberinde 

getirmiştir. 

Tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir çevreyi eski haline getirmenin çok güç ve pahalı olduğu bir 

gerçektir. Bu nedenle çevreyi tahrip etmeden ve kirletmeden doğal kaynakları en akılcı bir şekilde 

kullanmak gerekir. Bu amaçla İlk baskısı 1994 yılında yapılan “Mersin İli Çevre Durum Raporu” nun 

son yıllardaki değişiklikleri de kapsayan bu baskısı Mersin’de çevre kirliliğinin giderilmesinde 

başvuru kaynağı niteliğindedir. “Mersin İli Çevre Durum Raporu” nun bundan sonra yapılacak 

çalışmalara ışık tutacağı ve çevresel değerlerin korunmasına katkıda bulunacağı inancındayım. 

“Mersin İli Çevre Durum Raporu” ndan ilgililerin istifade etmesini diliyor ve raporun 

hazırlanmasında emeği geçen İl Çevre ve Orman Müdürlüğü personeline teşekkür ediyorum. 

A. Atilla OSMANÇELEBİOĞLU 

Mersin Valisi 

II


İÇİNDEKİLER 

A. COĞRAFİK KAPSAM 

Sayfa No 

A.1 Giriş 1 

A.2 İl ve İlçe Sınırları 1 

A.3 İlin Coğrafi Durumu 2 

A.4 İlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu 2 

A.5 Jeolojik Yapı ve Stratigrafi 4 

A.5.1 Metamorfizma ve Mağmatizma 17 

A.5.2 Tektonik ve Paleocoğrafya 19 

B. DOĞAL KAYNAKLAR 

B.1 Enerji Kaynakları 20 

B.1.1 Güneş 20 

B.1.2 Su Gücü 20 

B.1.3 Kömür 20 

B.1.4 Doğalgaz 20 

B.1.5 Rüzgar 20 

B.1.6 Biyokütle 20 

B.1.7 Petrol 20 

B.1.8 Jeotermal Sahalar 21 

B.2 Biyolojik Çeşitlilik 21 

B.2.1 Ormanlar 21 

B.2.1.1 Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları 22 

B.2.2 Çayır ve Mera 22 

B.2.3 Sulak Alanlar 22 

B.2.4 Flora 23 

B.2.5 Fauna 27 

B.2.6 Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve 

Diğer Hassas Yöreler 27 

B.3 Toprak 27 

B.4 Su Kaynakları 31 

B.4.1 İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 32 

B.4.2 Yeraltı Su Kaynakları 32 

B.4.3 Akarsular 33 

B.4.4 Göller ve Göletler 34 

B.5 Mineral Kaynakları 35 

B.5.1 Sanayi Madenleri 35 

B.5.2 Metalik Madenler 35 

B.5.3 Enerji Madenleri 35 

B.5.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 35 

C. HAVA ( ATMOSFER VE İKLİM ) 

C.1 İklim ve Hava 36 

C.1.1 Doğal Değişkenler 36 

C.1.1.1 Rüzgar 36 

C.1.1.2 Basınç 37 

C.1.1.3 Nem 38 

III


C.1.1.4 Sıcaklık 38 

C.1.1.5 Buharlaşma 38 

C.1.1.6 Yağışlar 38 

C.1.1.6.1 Yağmur 38 

C.1.1.6.2 Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 39 

C.1.1.7 Seller 39 

C.1.1.8 Kuraklık 39 

C.1.1.9 Mikroklima 39 

C.1.2 Yapay Elementler 40 

C.1.2.1 Plansız Kentleşme 40 

C.1.2.2 Yeşil Alanların Azalması 40 

C.1.2.3 Isınmada Kullanılan Yakıtlar 40 

C.1.2.4 Endüstriyel Emisyonlar 42 

C.1.2.5 Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 42 

C.2 Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynaklar 43 

C.2.1 Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 43 

C.2.2 Partikül Madde (PM) Emisyonları 44 

C.2.3 Karbonmonoksit Emisyonları 44 

C.2.4 Azot Oksit Emisyonları 45 

C.2.5 Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 45 

C.3 Atmosferik Kirlilik 45 

C.3.1 Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri 45 

C.3.2 Asit Yağışlarının Etkileri 45 

C.4 Hava Kirleticilerin Çevreye Olan Etkileri 46 

C.4.1 Doğal Çevreye Etkileri 46 

C.4.1.1 Su Üzerindeki Etkileri 46 

C.4.1.2 Toprak Üzerine Etkileri 46 

C.4.1.3 Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 46 

C.4.1.4 İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 47 

C.4.2 Yapay Çevreye Etkisi (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri 47 

D. SU 

D.1 Su Kaynaklarının Kullanımı 48 

D.1.1 Yeraltı Suları 48 

D.1.2 Jeotermal Kaynaklar 48 

D.1.3 Akarsular 48 

D.1.4 Göller, Göletler ve Rezervuarlar 50 

D.1.5 Denizler 50 

D.2 Doğal Drenaj Sistemleri 50 

D.3 Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 51 

D.3.1 Yeraltı Suları ve Kirlilik 51 

D.3.2 Akarsularda Kirlilik 51 

D.3.3 Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 53 

D.3.4 Denizlerde Kirlilik 53 

D.4 Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 54 

D.5 Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 55 

E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 

E.1 Genel Toprak Yapısı 56 

E.2 Toprak Kirliliği 59 

E.2.1 Kimyasal Kirlenme 59 

E.2.1.1 Atmosferik Kirlenme 59 

IV


E.2.1.2 Atıklardan Kirlenme 59 

E.2.2 Mikrobiyal Kirlenme 59 

E.3 Arazi 59 

E.3.1 Arazi Varlığı 59 

E.3.1.1 Arazi Sınıfları 59 

E.3.1.2 Kullanım Durumu 61 

E.3.2 Arazi Problemleri 61 

F. FLORA, FAUNA VE HASSAS YÖRELER 

F.1 Ekosistem Tipleri 65 

F.1.1 Ormanlar 65 

F.1.1.1 Ormanların Ekolojik Yapısı 65 

F.1.1.2 İlin Orman Envanteri 66 

F.1.1.3 Orman Varlığının Yararları 67 

F.1.1.4 Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 67 

F.1.2 Çayır ve Meralar 68 

F.1.3 Sulak Alanlar 68 

F.1.4 Diğer Alanlar ( Stepler vb.) 68 

F.2 Flora 68 

F.2.1 Habitat ve Toplulukları 68 

F.2.2 Türler ve Popülasyonları 69 

F.3 Fauna 85 

F.3.1 Habitat ve Toplulukları 85 

F.3.2 Türler ve Popülasyonları 89 

F.3.3 Hayvan Yaşama Hakları 91 

F.3.3.1 Evcil Hayvanlar 91 

F.3.3.1.1 Sahipli Hayvanlar 92 

F.3.3.1.2 Sahipsiz Hayvanlar 92 

F.3.3.2 Nesli tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve Yaban 

Hayvanlar 92 

F.3.3.3 Hayvan Hakları İhlalleri 92 

F.3.3.4 Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 92 

F.4 Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin 

İsteneceği Alanlar 92 

F.4.1 Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 92 

F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu 

Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, 

“Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları” 92 

F.4.1.2 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca 

Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme 

Alanları” 94 

F.4.1.3 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin 

“a - Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, 

“Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı 

Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını 

Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna 

Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca 

Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar 95 

F.4.1.4 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal 

ve Üreme Sahaları 95 

F.4.1.5 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği 

Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi 

Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde 

Tanımlanan Alanlar 95 

V


F.4.1.6 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava 

Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan 

“Hassas Kirlenme Bölgeleri” 95 

F.4.1.7 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu 

Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan 

Edilen Alanlar 95 

F.4.1.8 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar 101 

F.4.1.9 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 101 

F.4.1.10 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 101 

F.4.1.11 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında 

Kanunda Belirtilen Alanlar 101 

F.4.1.12 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 101 

F.4.1.13 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe 

Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar 101 

F.4.2 Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması 

Gerekli Alanlar 101 

F.4.2.1 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe 

Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” 

(BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli 

Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, 

“Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları” 101 

F.4.2.2 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe 

Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona 

Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar 105 

F.4.2.2.1 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan 

“Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği 

Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar 105 

F.4.2.2.2 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler 

Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme 

Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar 105 

F.4.2.2.3 Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli 

Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan 

Kıyısal Alanlar 105 


Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2. 

Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına 

Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve 

Doğal Alanlar 105 


Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme 

Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) 

Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar 105 

F.4.3 Korunması Gereken Alanlar 105 

F.4.3.1 Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak 

Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri 

Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) 105 

F.4.3.2 Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün 

ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı 

Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının 

Tamamı 105 

F.4.3.3 Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun 

veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme 

Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları 

Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, 

Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren 

Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler 106 

F.4.3.4 Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları 106 

VI


F.4.3.5 Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş 

veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı 

Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, 

Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu 

Alanlar 106 

F.4.3.6 Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın 

Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine 

Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 106 

F.4.3.6.1 Kuyuluk Orman İçi Mesire Yeri 106 

F.4.3.6.2 100. Yıl Orman İçi Mesire Yeri 107 

F.4.3.6.3 Talat Göktepe Orman İçi Dinlenme Yeri 108 

F.4.3.6.4 İncekum Orman İçi Mesire sahası 110 

F.4.3.6.5 Kemer Orman İçi Mesire sahası 110 

F.4.3.6.6 Şehitlik Mesire Sahası 111 

F.4.3.6.7 Karaekşi Mesire Yeri ve Alabalık Üretme İstasyonu 112 

F.4.3.6.8 Pullu-1 Orman İçi Dinlenme Yeri 113 

F.4.3.6.9 Pullu-2 Orman İçi Dinlenme Yeri 114 

F.4.3.6.10 Yoğunduvar Orman İçi Dinlenme Yeri 116 

G. TURİZM 

G.1 Yörenin Turistik Değerleri 118 

G.1.1 Yörenin Doğal Değerleri 118 

G.1.1.1 Konum 118 

G.1.1.2 Fiziki Özellikler 121 

G.1.2 Kültürel Değerler 121 

G.2 Turizm Çeşitleri 141 

G.3 Turistik Altyapı 144 

G.4 Turist Sayısı 146 

G.5 Turizm Ekonomisi 146 

G.6 Turizm-Çevre İlişkisi 146 

H. TARIM VE HAYVANCILIK 

H.1 Genel Tarımsal Yapı 147 

H.2 Tarımsal Üretim 148 

H.2.1 Bitkisel Üretim 149 

H.2.1.1 Tarla Bitkileri 149 

H.2.1.1.1 Buğdaygiller 149 

H.2 1.1.2 Baklagiller 149 

H.2.1.1.3 Yem Bitkileri 149 

H.2.1.1.4 Endüstriyel Bitkiler 149 

H.2.1.2 Bahçe Bitkileri 150 

H.2.1.2.1 Meyve Üretimi 150 

H.2.1.2.2 Sebze Üretimi 150 

H.2.1.2.3 Süs Bitkileri 151 

H.2.2 Hayvansal Üretim 151 

H.2.2.1 Büyükbaş Hayvancılık 151 

H.2.2.2 Küçükbaş Hayvancılık 152 

H.2.2.3 Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) 152 

H.2 2.4 Su Ürünleri 152 

H.2.2.5 Kürk Hayvancılığı 152 

H.2.2.6 Arıcılık ve İpek Böcekçiliği 152 

H.3 Organik Tarım 152 

H.4 Tarımsal İşletmeler 153 

VII


H.4.1 Kamu İşletmeleri 153 

H.4.2 Özel İşletmeler 154 

H.5 Tarımsal Faaliyetler 154 

H.5.1 Pestisit Kullanımı 154 

H.5.2 Gübre Kullanımı 154 

H.5.3 Toprak Kullanımı 155 

I. MADENCİLİK 

I.1 Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine 

Tabi Olan Doğal Malzemeler 156 

I.1.1 Sanayi Madenleri 156 

I.1.2 Metalik Madenler 156 

I.1.3 Enerji Madenleri 157 

I.1.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 159 

I.2 Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 160 

I.3 Cevher Zenginleştirme 160 

I.4 Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 161 

I.5 Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan 

Rehabilitasyon Çalışmaları 161 

J. ENERJİ 

J.1 Birincil Enerji Kaynakları 162 

J.1.1 Taşkömürü 162 

J.1.2 Linyit 162 

J.1.3 Asfaltit 162 

J.1.4 Bitümlü Şist 162 

J.1.5 Hampetrol 162 

J.1.6 Doğalgaz 162 

J.1.7 Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) 162 

J.1.8 Orman 162 

J.1.9 Hidrolik 162 

J.1.10 Jeotermal 163 

J.1.11 Güneş 163 

J.1.12 Rüzgar 163 

J.1.13 Biyokütle 163 

J.2 İkincil Enerji Kaynaları 163 

J.2.1 Termik Enerji 163 

J.2.2 Hidrolik Enerji 163 

J.2.3 Nükleer Enerji 164 

J.2.4 Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi 164 

J.3 Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 164 

J.4 Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar 165 

K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ 

K.1 İl Sanayinin Gelişimi, Yer seçimi Süreçleri ve Bunu 

Etkileyen Etkenler 166 

K.2 Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması 166 

K.3 Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı 167 

K.4 Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 169 

K.5 Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 170 

K.6 Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 170 

K.6.1 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 170 

VIII


K.6.2 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 171 

K.6.3 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 174 

K.6.4 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 174 

K.6.5 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 174 

K.7 Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 175 

L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 

L.1 Altyapı 176 

L.1.1 Temiz Su Sistemi 176 

L.1.2 Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 177 

L.1.3 Yeşil Alanlar 180 

L.1.4 Elektrik İletim Hatları 180 

L.1.5 Doğalgaz Boru Hatları 180 

L.2 Ulaşım 180 

L.2.1 Karayolları 180 

L.2.1.1 Karayolları Genel 180 

L.2.1.2 Ulaşım Planlaması 180 

L.2.1.3 Toplu Taşıma Sistemleri 183 

L.2.1.4 Kent İçi Yollar 183 

L.2.1.5 Araç Sayıları 184 

L.2.2 Demiryolları 185 

L.2.2.1 Kullanılan Raylı Sistemler 185 

L.2.2.2 Taşımacılıkta Demiryolları 185 

L.2.3 Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı 185 

L.2.3.1 Limanlar 185 

L.2.3.2 Taşımacılık 186 

L.2.4 Havayolları 186 

L.3 Haberleşme 186 

L.4 İlin Plan Durumu 186 

L.5 İldeki Baz İstasyonları 186 

M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 

M.1 Kentsel ve Kırsal Planlama 187 

M.1.1 Kentsel Alanlar 187 

M.1.1.1 Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 187 

M.1.1.2 Kentsel Büyüme Deseni 187 

M.1.1.3 Planlı Kentsel Gelişme Alanları 188 

M.1.1.4 Kentsel Alanlarda Yoğunluk 191 

M.1.1.5 Kentsel Yenileme Alanları 191 

M.1.1.6 Endüstri Alanları Yer Seçimi 191 

M.1.1.7 Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 191 

M.1.2 Kırsal Alanlar 191 

M.1.2.1 Kırsal Yerleşme Deseni 191 

M.1.2.2 Arazi Mülkiyeti 191 

M.2 Altyapı 192 

M.3 Binalar ve Yapı Çeşitleri 192 

M.3.1 Kamu Binaları 193 

M.3.2 Okullar 193 

M.3.3 Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 194 

M.3.4 Sosyal ve Kültürel Tesisler 194 

M.3.5 Endüstriyel Yapılar 194 

M.3.6 Göçer ve Hareketli Barınaklar 194 

IX


M.3.7 Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 194 

M.3.8 Bürolar ve Dükkanlar 194 

M.3.9 Kırsal Alanda Yapılaşma 194 

M.3.10 Yerel Mimari Özellikler 194 

M.3.11 Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 195 

M.4 Sosyo - Ekonomik Yapı 195 

M.4.1 İş Alanları ve İşsizlik 195 

M.4.2 Göçler 196 

M.4.3 Göçebe İşçiler ( Mevsimlik ) 196 

M.4.4 Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 196 

M.4.5 Konut Yapım Süreçleri 196 

M.4.6 Gecekondu Islah ve Önlenme Bölgeleri 196 

M.5 Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 196 

M.5.1 Görüntü Kirliliği 196 

M.5.2 Binalarda Ses İzolasyonu 196 

M.5.3 Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 197 

M.5.4 Ticari ve Endüstriyel Gürültü 197 

M.5.5 Kentsel Atıklar 197 

M.5.6 Binalarda Isı Yalıtımı 197 

M.6 Nüfus 197 

M.6.1 Nüfusun Yıllara Göre Değişimi 197 

M.6.2 Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı 198 

M.6.3 İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları 198 

M.6.4 Nüfus Değişim Oranı 201 

N. ATIKLAR 

N.1 Evsel Katı Atıklar 202 

N.2 Tehlikeli Atıklar 208 

N.3 Özel Atıklar 208 

N.3.1 Tıbbi Atıklar 208 

N.3.2 Atık Yağlar 208 

N.3.3 Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 208 

N.3.4 Pil ve Aküler 208 

N.3.5 Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 208 

N.3.6 Tarama Çamurları 208 

N.3.7 Elektrik ve Elektronik Atıklar 214 

N.3.8 Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 214 

N.4 Diğer Atıklar 214 

N.4.1 Ambalaj Atıkları 214 

N.4.2 Hayvan Kadavraları 214 

N.4.3 Mezbaha Atıkları 214 

N.5 Atık Yönetimi 214 

N.6 Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 214 

N.7 Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma 

Merkezleri 214 

N.8 Atıkların Bertaraf Yöntemleri 215 

N.8.1 Katı Atıkların Depolanması 215 

N.8.2 Atıkların Yakılması 215 

N.8.3 Kompost 215 

N.9 Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirilmesi 215 

N.10 Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 215 

X


O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM 

O.1 Gürültü 216 

O.1.1 Gürültü Kaynakları 216 

O.1.1.1 Trafik Gürültüsü 216 

O.1.1.2 Endüstri Gürültüsü 217 

O.1.1.3 İnşaat Gürültüsü 217 

O.1.1.4 Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 217 

O.1.1.5 Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 219 

O.1.2 Gürültü ile Mücadele 219 

O.1.3 Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 219 

O.1.3.1 Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 219 

O.1.3.2 Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 219 

O.1.4 Gürültünün İnsanlar Üzerine Etkileri 219 

O.1.4.1 Fiziksel Etkileri 219 

O.1.4.2 Fizyolojik Etkileri 219 

O.1.4.3 Psikolojik Etkileri 219 

O.1.4.4 Performans Üzerine Etkileri 220 

O.2 Titreşim 220 

P. AFETLER 

P.1 Doğal Afetler 221 

P.1.1 Depremler 221 

P.1.2 Heyelanlar ve Çığlar 222 

P.1.3 Seller 224 

P.1.4 Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları 225 

P.1.5 Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri 225 

P.1.6 Fırtınalar 225 

P.2 Diğer Afetler 225 

P.2.1 Radyoaktif Maddeler 225 

P.2.2 Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 225 

P.2.3 Tehlikeli Maddeler 225 

P.3 Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 227 

P.3.1 Sivil Savunma Birimleri 227 

P.3.2 Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 227 

P.3.3 İlkyardım Servisleri 227 

P.3.4 Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı 228 

P.3.5 Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan 

Tedbirler 228 

P.3.6 Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 228 

R. SAĞLIK VE ÇEVRE 

R.1 Temel Sağlık Hizmetleri 229 

R.1.1 Sağlık Kurumlarının Dağılımı 229 

R.1.2 Bulaşıcı Hastalıklar 230 

R.1.2.1 İçme ve Kullanma Sularının Durumu 232 

R.1.2.2 Denizler 233 

R.1.2.3 Zoonoz Hastalıklar 234 

R.1.3 Gıda Hijyeni 234 

R.1.4 Aşılama Çalışmaları 234 

R.1.5 Bebek Ölümleri 235 

R.1.6 Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 235 

XI


R.1.7 Aile Planlaması Çalışmaları 236 

R.2 Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 236 

R.2.1 Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 236 

R.2.2 Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 236 

R.2.3 Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 236 

R.2.4 Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 236 

R.2.5 Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 236 

R.2.6 İyonize Radyasyondan korunma 236 

R.2.7 Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 236 

S. ÇEVRE EĞİTİMİ 

S.1 Kamu Kurumlarının Çevre Eğitimi İle İlgili Faaliyetleri 237 

S.2 Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar Ve Faaliyetleri 237 

S.2.1 Çevre Vakıfları 237 

S.2.2 Çevre Dernekleri 239 

S.2.3 Çevreyle İlgili Federasyonlar 240 

T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 

T.1 Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 241 

T.2 Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli 

Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi 243 

T.3 Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini 

Aşmayacak Biçimde, Planlanması 243 

T.4 Çevrenin İnsan Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 243 

T.5 Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 244 

T.6 Çevresel Etki Değerlendirmesi 244 

XII


TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ 

Sayfa No 

Tablo A.1 : İlin Uç Noktalarına İlişkin Enlem ve Boylamlar 2 

Şekil A.1 : Mersin İli, İl Sınırlarını Gösteren Harita 3 

Şekil A. 2 : İlin Jeomorfoloji Haritası 5-6 

Şekil A.3 : Mersin İli Jeolojik Harita 7 

Şekil A.4 : İlin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kesiti 9 

Şekil A.5 : Mersin İlinde Bulunan Tektonik Birlikler ve Örtü Kayaları Gösteren Harita 18 

Tablo B.1 : Aylar İtibariyle Güneşlenme Süresi ve Güneşlenme Şiddeti 20 

Tablo B.2 : İlin Önemli Akarsuları ve Özellikleri 20 

Tablo B.3 : İlde Bulunan Kömür Yatakları ve Özellikleri 20 

Şekil B.1 : Orman Alanları 21 

Şekil B.2 : Mersin Doğal Vejetasyon Haritası 21 

Şekil B.3 : Göksu Deltası Koruma Statüleri 22 

Şekil B.4 : Mersin Büyük Toprak Grupları 28 

Şekil B.5 : Toprakların Dağılımı 32 

Tablo B.4 : Göletler ve Özellikleri 35 

Tablo B.5 : Endüstriyel Hammaddeler 35 

Tablo B.6 : Metalik Madenler 35 

Tablo C.1 : 2004 Yılı Rüzgar Değerleri 37 

Tablo C.2 : 2004 Yılı Ortalama Basınç Değerleri(mb) 37 

Tablo C.3 : 2004 Yılı Nisbi Nem Değerleri (%) 38 

Tablo C.4 : 2004 Yılı Ortalama Sıcaklık Değerleri 38 

Tablo C.5 : 2004 Yılı Buharlaşma Miktarları(mm) 38 

Tablo C.6 : 2004 Yılı Yağış Değerleri(mm) 38 

Tablo C.7 : 2004 Yılı Dolu, Sis ve Kırağılı Günler 39 

Tablo C.8 : Satışa Sunulan Isınma Amaçlı Yerli Linyit Kömürlerinin Özellikleri 40 

Tablo C.9 : Satışa Sunulan Isınma Amaçlı İthal Kömürlerin Özellikleri 41 

Tablo C.10: Sanayi Amaçlı İthal Edilen Kömürlerinin Özellikleri 41 

Tablo C.11: Satışa Sunulan Briket Kömürlerinin Özellikleri 41 

Tablo C.12: Satışa Sunulacak Sıvı Yakıtların Özellikleri 42 

Tablo C.13: Motorlu Kara Taşıtlarını Cinsi ve Sayısı 42 

Tablo C.14: Mersin'de Egzoz Gazı Ölçülen Araç Sayısı 43 

Tablo C.15: Mersin'de Egzoz Gazı Ölçüm Yetkisine Sahip Kuruluşlar 43 

Tablo C.16: Trafikte Kullanılmakta Olan Benzin Motorlu Taşıtlarda CO Sınır Değerleri 43 

Tablo C.17: Trafikte Kullanılmakta Olan Dizel Motorlu Taşıtlarda Absorbsiyon 

Katsayısı Sınır Değerleri. 43 

Tablo C.18: Mersin’de Kükürtdioksit Ölçüm Sonuçları Aylık Ortalamaları 43 

Şekil C.1 : Yıllara Göre Ortalama SO 2 Değişim Değerleri 44 

Tablo C.19: Mersin’de Ölçülen Partikülün Ortalama Aylık Sonuçları 44 

Şekil C.2 : Yıllara Göre Ortalama PM Değişim Değerleri 44 

Tablo C.20: 17-19 Aralık 2003 Tarihlerinde Ortalama CO Ölçüm Sonuçları 44 

Tablo C.21: 17-19 Aralık 2003 Tarihlerinde Ortalama NO x Ölçüm Sonuçları 45 

Tablo D.1 : Belgeli Kuyu Listesi 48 

Şekil D.1 : DSİ Genel Durum Planı 49 

Tablo E.1 : Tarım Topraklarının İlçeler İtibarıyla Verimlilik Değerleri 56 

Tablo E.2 : Toprak Reaksiyonu 56 

Tablo E.3 : Toprak tuzluluğu 57 

Tablo E.4 : Toprak Kireci 57 

Tablo E.5 : Organik Madde 58 

Tablo E.6 : Fosfor 58 

Şekil E.1 : Mersin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması 60 

Şekil E.2 : Mersin Şimdiki Arazi Kullanım Şekli 62 

XIII


Tablo F.1 : Bölge Nüfusu 96 

Şekil G.1 : Turizm Merkezleri 119 

Tablo G.1 : İlimizdeki Turizm İşletme Belgeli Yeme-İçme Tesisleri - 2004 144 

Tablo G.2 : İlimizdeki Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri 145 

Tablo G.3 : İlimizdeki Turistik Tesislerde Geceleyen Turist Sayısı 146 

Tablo H.1 : İlimiz Tarım Arazisinin Kullanım Durumu 148 

Tablo H.2 : Sulanan Arazinin Kullanım Durumu 148 

Tablo H.3 : Tarla Ürünleri (2004 Yılı) 149 

Tablo H.4 : Meyveler (2004 Yılı) 150 

Tablo H.5 : Sebzeler (2004 Yılı) 150 

Tablo H.6 : Örtü Altı Sebzeler (2004 Yılı) 151 

Tablo H.7 : İlimizde Hayvancılık 151 

Tablo H.8 : Hayvansal Ürünler 151 

Tablo H.9 : Su Ürünleri Üretimi 152 

Tablo H.10: 2003 Yılında İlimizdeki Deniz ve Tatlı Su Balıkçılığının Durumu 153 

Tablo H.11: İlimizde Organik Tarımla Uğraşan Üreticiler 153 

Tablo H.12: Arazi Miktarlarına Göre İşletme Sayıları 154 

Tablo H.13: İlimizdeki Tarımsal Amaçlı Kooperatifler 154 

Tablo H.14: 2004 Yılında Kullanılan Pestisitler 154 

Tablo H.15: İlçeler Bazında Kimyevi Gübre Kullanımı 155 

Şekil I.1 : İlin Maden Yatakları 158 

Tablo I.1 : 2003 Yıllarına Ait Faaliyette Bulunan Ocak Listesi 159 

Tablo I.2 : İlimiz Sınırları İçerisinde Bulunan Resmi Dairelere Ait Taş Ocakları 160 

Tablo J.1 : Mersin Su Kaynakları Potansiyeli 162 

Tablo J.2 : İlimizdeki Jeotermal Kaynaklar 163 

Tablo J.3 : 2004 Yılı Güneşlenme Değerleri 163 

Tablo J.4 : Hidroelektrik enerji 164 

Tablo J.5 : Elektrik Enerjisi Tüketim Durumu 165 

Tablo K.1 : OSB’nde Tahsis Yapılmış Firmaların Sektörler İtibariyle Durumu 166 

Tablo K.2 : Organize Sanayi Bölgesinin 2003 Yılı İtibariyle Son Parselasyon Durumu 167 

Tablo K.3 : Mersin İlinde Faaliyette Bulunan Küçük Sanayi Siteleri ve Doluluk Oranları 167 

Tablo K.4 : Mersin İlinde Bulunan Taş Ocaklarının Dağılımı ve Oranları 167 

Tablo K.5 : İlde ve İlçelerde Sanayi Dağılımı ve Oranları 167 

Şekil K.1 : İlde Bulunan Sanayi Kuruluşları, Taş ve Kum-Çakıl Ocaklarının İlçelerdeki 

Yoğunluğunu Gösteren Harita 168 

Tablo K.6 : Sanayi Gruplarına Göre Mersin İli'nin İşyeri Sayısı(Küçük) 169 

Tablo K.7 : Sanayi Gruplarına Göre Mersin İli'nin İşyeri Sayısı(Büyük) 170 

Tablo K.8 : İmalat Sanayi Özet Tablosu 170 

Tablo K.9 : Gıda Sanayi - Süt ve Süt Ürünleri (Su Kirliliği Kontrolü Yön. Tablo 5.3) 171 

Tablo K.10: Gıda Sanayi - Hayvan Kesimi Yan Ürünleri İşleme ve Benzeri Tesisler 

(Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 5.8) 172 

Tablo K.11: Gıda Sanayi-Sebze, Meyve Yıkama ve işleme Tesisleri(S.K.K.Y. Tablo 5.9) 172 

Tablo K.12: İçki Sanayi - Alkolsüz İçkiler ‘Meşrubat’ Üretimi ve Benzerleri 

(Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 6.1) 173 

Tablo K.13: Cam Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 8) 173 

Tablo K.14: Tekstil Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 10) 173 

Tablo K.15: Petrol Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 11) 173 

Tablo K.16: Selüloz, Kağıt, Karton ve Benzeri Sanayi (S.K.K.Y. Tablo 13) 173 

Tablo K.17: Kimya Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 14) 174 

Tablo K.18: Karışık Endüstriyel (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 19) 174 

Tablo K.19: Evsel Nitelikli (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21) 174 

Tablo L.1 : Kimyasal Su Analiz Raporu 176 

Tablo L.2 : Kimyasal Su Analizi Raporu 177 

Tablo L.3 : Bakteriyolojik Su Analizi Raporu 177 

Tablo L.4 : Mevcut Kanalizasyon Hattı Toplama Sistemi Çap ve Uzunlukları 177 

Şekil L.1 : Kanalizasyon Toplama Sistemi 178 

XIV


Tablo L.5 : Mevcut Yağmur Suyu Toplama Sistemi Çap ve Uzunlukları 179 

Tablo L.6 : Otoyol ve Devlet Yolunda Taşıt-Km., Yolcu- Km., Ton-Km. Değerleri 180 

Tablo L.7 : Bugünkü Türel Dağılım Yapısı(%) 180 

Şekil L.2 : İlin Yol Durumunu Gösteren Harita 181 

Şekil L.3 : Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası 182 

Tablo L.8 : 31.12.2004 Tarihi İtibariyle İl ve İlçeler Araç Sayısı 184 

Tablo L.9 : 2004 Yılı Gemi Hareketleri Mersin ( Gros aralığı: 0-1000000) 185 

Tablo L.10: 2004 Yılı Mersin Limanı Yükleme Boşaltma Bilgileri 186 

Tablo M.1 : Planlama Alanı Genel Arazi Kullanış Durumu 190 

Tablo M.2 : Planlama Alanında Öneri Nüfus Dağılımı 191 

Tablo M.3 : 1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarının Karşılaştırması Bina Sayılarına Göre 

İlk On İl,1984-2000 192 

Tablo M.4 : 2000 Bina Sayımı Sonuçlarına Göre Belediye Sınırları İçindeki Binaların 

Kullanma Amacına Göre Dağılımı 192 

Tablo M.5: Çalışan İl Nüfusunun İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı (Yıl 2000) 195 

Tablo M.6 : Yıllara Göre Nüfus Gelişimi 197 

Şekil M.1 : Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı 197 

Tablo M.7 : İlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusları 198 

Tablo M.8 : Nüfusun Yaş ve Cins Gruplarına Göre dağılımı 198 

Tablo M.9 : 2000 Yılı Sayımlarına Göre İlçeler Nüfusu, Nüfus Yoğun. ile Yüzölçümleri 198 

Şekil M.2 : Mersin İli 2000 Yılı Nüfus Piramidi 199 

Şekil M.3 : Nüfus yoğunluğu 200 

Şekil M.4 : İl Yüzölçümünün İlçelere Dağılımı 200 

Şekil M.5 : Nüfusun İlçelere Göre Dağılımı 200 

Tablo M.10:İlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus Artış Hızı 201 

Şekil M.6 : İlçelerin Nüfus Artış Hızı 201 

Tablo N.1 : Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Oluşum Miktarı 202 

Tablo N.2 : Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Kompozisyonu 202 

Tablo N.3 : Mersin İlindeki Belediyelerin Katı Atık Durumları 203 

Tablo N.4 : İlimizde Bazı Sanayi Sektörlerinde Oluşan Tehlikeli Atık Türleri, Miktarları, 

Geri Kazanım ve Bertaraf Yöntemleri(2004) 209 

Tablo N.5 : 2004 Yılında Poliklinik ve Tıp Merkezlerinden Toplanan ve Bertaraf 

Edilen Tıbbi Atık Miktarı 212 

Tablo N.6 : 2004 Yılında Mersin İli Merkez Sağlık Ocaklarından Alınan ve Bertaraf 

Edilen Tıbbi Atık Miktarları 213 

Tablo N.7 : 2003 Yılında Hastanelerden Alınan ve Bertaraf Edilen Tıbbi Atık Miktarı 213 

Tablo O.1 : Taşıtların Gürültü seviyeleri (dBA) 216 

Tablo O.2 : Trafiğe ilk defa çıkacak motorlu araçlar için dış gürültü seviyeleri 216 

Tablo O.3 : Gürültü düzeylerine karşı çalışma süreleri 217 

Tablo O.4 : Yerleşme Yerine ve Gün İçindeki Zaman Dilimine Göre Kriterler 217 

Tablo O.5 : Yapıların 1.00 M. Uzaklığındaki Gürültü Seviyeleri 218 

Tablo O.6 : Yapı Tiplerine Göre Kabul Edilebilir İç Mekân Ses Basıncı Seviyeleri 218 

Tablo O.7 : Yapılar İçindeki Gürültüye Hassas Faaliyet Alanları İle Gürültü Kaynağı 

Olan Faaliyet Alanları 218 

Tablo O.8 : Gürültünün İnsanlar Üzerindeki Etkileri 219 

Tablo P.1 : 27.06.1998 Tarihinde olan deprem sonrası hasar tespit durumu 222 

Tablo P.2 : Mersin ve civarında deprem tehlikesi (%) olasılığı 222 

Şekil P.1 : Deprem Haritası 223 

Tablo P.3 : Mersin Merkez ve İlçelerinde Meydana Gelen Su Baskınları 224 

Tablo P.4 : 1977-2002 Yılları Arası 23 Yıllık Orman Yangınları 226 

Tablo R.1 : İlimizde Bulunan Sağlık Kurumlarının Durumu 229 

Tablo R.2 : İlimizdeki Yataklı Sağlık Kurumları 2004 Çalışmaları (Kamu-Özel) 229 

Tablo R.3 : İlçelere Göre Sağlık Evleri 230 

Tablo R.4 : Bulaşıcı hastalıkların İlçe Bazında ve Aylara Dağılımı 230 

Tablo R.5 : Gıda – Su ve Bakiye Klor Kontrolü 233 

Şekil R.1 : Su Hijyen Çalışmalarının Aylara Dağılımı 233 

XV


Tablo R.6 : Aşılama Çalışmaları 234 

Tablo R.7 : Bütün Ölenlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı 235 

Şekil R.3 : Ölümlerin Yaş Ve Cins Gruplarına Dağılımı 235 

Tablo T.1 : ÇED Olumlu/Olumsuz Kararı Verilen Faaliyetler Listesi 245 

Tablo T.2 : ÇED Gereklidir/Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi 246 

XVI


A- COĞRAFİK KAPSAM 

A. 1 GİRİŞ 

Akdeniz Bölgesinde, kuzeyi ve batısı Toros dağları, güneyi Akdeniz ile çevrili olan Mersin İli 

bereketli Çukurova toprakları üzerinde yer almaktadır. Bölgeye dağlar arasından girilmesi ve 

görülmesi zor olduğu için Konya Selçukluları döneminde " İÇ-EL " denilmiş ve bu ad 2002 yılına 

kadar kullanıla gelmiş olup, 28. 06. 2002 tarihinden itibaren "MERSİN" adını almıştır. Bölge 

Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden olduğu halde bugünkü Mersin, Türkiye’nin hemen hemen 

en yeni şehirlerinden birisidir. Şehrin kesin olarak hangi tarihte kurulduğu hakkında resmi bir kayda 

rastlanmamıştır. Evliya Çelebi 1671 yılında Silifke’den Tarsus’a geçerken, şimdiki Üseleli köyünün 

kuzeyinde bulunan Mersinlioğlu isimli bir yerleşim yerinden bahsetmiştir. Texier ise Mersin'in 

kuruluş tarihini 1836 yılı olarak belirtmiştir. Adana Vilayet Salnamesi ise, Mersin'in 1257(1841) 

yılında birkaç haneli köy olduğunu yazmıştır. 

Klasik devirde Kilikya olarak adlandırılan MERSİN; sırası ile Hititler, Frigler, Asurlular, 

Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslıların hakimiyeti altına girmiştir. Mersin ili daha sonra XI. 

Yüzyılda Selçuklular, XIV. Yüzyılda Karamanoğulları ve Ramazanoğulları, XV. Yüzyılda da 

Osmanlı İmparatorluğunun eline geçmiştir. 

İl dâhilinde Yumuktepe ve Gözlükulede yapılan kazılarda Mersin'in tarihten önceki 

devirlerden beri önemli bir yerleşim merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Kazı sonuçları göstermektedir 

ki; İlin en alt tabakası Neolitik devir izlerini taşımaktadır. Yöre Neolitik devir sonrası Madeni ve Tunç 

devri arasında geçiş yapmıştır. 

Yöremize daha sonra Eti devrinin girdiği görülür Eti Kralı Hattuşşiş'in yöreyi imar ve iskân 

ettiği anlaşılmaktadır. Asur Kralı III. Salamossar'ın müteakiben ele geçirdiği Mersin yöresi, MÖ. 520 

tarihinde İran Hükümdarlığına geçer, MÖ. 334 senesinde Büyük İskender yöreyi Makedonyalılara 

katar. 

MÖ. 261-246'da yöreyi Mısır Hükümdarı Batlenios Ogustos zapteder, MÖ. 70 yıllarında 

Mersin Romalıların eline geçer, daha sonra kısa süre Araplar tarafından işgal edilirse de Romalılar 

Arapları barındırmaz. 

Halife Osman zamanında Mersin yöresi Arapların eline geçer, Halife Osman'ın ölmesi 

üzerine bölge bu defa Asurluların eline geçer. 718 yılında halifeliğin Abbasilerin eline geçmesi 

üzerine 853 yılında Sultan Mehdi yöreyi Abbasi hegomanyasına katar. Daha sonra yöre 

Selçukluların eline geçer. Selçuklular döneminde kısmi haçlı istilasına uğrayan yöre Selçukluların 

zayıflamasından sonra Karamanoğullarına geçer. 

Mersin yöresi Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı idaresi altına girmiştir. 1.Dünya 

Harbinde ittifak devletlerinin istilasına uğrayan Mersin, Milli Mücadele ile 3 Ocak 1922'de 

kurtulmuştur. 1924 yılında Vilayet olan Mersin 1933 yılında, Merkezi Silifke olan eski İçel Vilayeti 

lağvedilerek, Silifke, Anamur, Gülnar ve Mut İlçeleri de Mersin'e bağlanmış ve Vilayetin adına İçel 

denmiştir. 1954 yılında Erdemli, 1989 yılında Aydıncık, Bozyazı ve Çamlıyayla ilçelerinin 

kurulmasıyla İlin merkez ilçe Mersin ile birlikte 10 ilçesi vardır. 

Toros dağlarının kuzeye yalnız iki geçitle yol verdiği Mersin ili E-5 ve E-24 karayolları, 

Ortadoğu ülkelerine ve Türkiye’nin her yönüne uzanan demiryolları, Mersin, Taşucu, Anamur sınır 

deniz kapılarıyla ülkemizin dışa açık en önemli pencerelerinden biridir. Mersin, Silifke limanları ve 

Mersin Serbest Bölgesi Mersin ilinde iş turizminde büyük bir canlılık, uluslararası ticari ilişkilerde 

geniş boyutlar kazandırmıştır. 

Doğal güzellikleri, ılıman iklimi, hiç sönmeyen güneşi, ince kumlu uzun ve geniş kumsalları, 

tarihi-kültürel-folklorik zenginlikleri, canlı iş dünyası ile Mersin yerli yabancı herkesin ilgisini çeken 

Akdeniz'in incisidir. 

A. 2 İL VE İLÇE SINIRLARI 

Mersin İli; doğuda Adana, kuzeydoğuda Niğde, kuzeyde Konya, kuzeybatıda Karaman, 

batıda Antalya illeri ve güneyde Akdeniz ile çevrilidir (Bkz. Şekil A.1). İlin ilçeleri sırasıyla şöyledir: 

Mersin, Tarsus, Silifke, Erdemli, Anamur, Gülnar, Mut, Aydıncık, Bozyazı, Çamlıyayla. 

1


A. 3 İLİN COĞRAFİ DURUMU 

Mersin ili Akdeniz Bölgesinin Çukurova bölümünün batısında; 32 derece 56 dakika ve 35 

derece 11 dakika doğu boylamları ile 37 derece 26 dakika ve 36 derece 01 dakika kuzey enlemleri 

arasında bulunmaktadır. Mersin Merkez ilçe 1772, Tarsus 2024, Çamlıyayla 675, Silifke 2666, Mut 

2554, Gülnar 1669, Erdemli 2078, Anamur 1380, Aydıncık 410, Bozyazı 625 km2 olmak üzere 

Mersin ili 15.853 km2 yüzölçümü ile Türkiye topraklarının %2 sini kaplar. 

İl doğuda Adana'nın Karataş, Merkez, Karaisalı ve Pozantı; kuzeydoğuda Niğde’nin 

Ulukışla; kuzeybatıda Karaman Merkez, Ermenek; kuzeyde Konya'nın Ereğli ve doğuda Antalya'nın 

Gazipaşa ilçeleriyle çevrilmiştir. Güneyi Akdeniz ile kuşatılmış olan Mersin ili; kuzeyden Batı ve 

Orta Toros Dağlarının yüksek plato ve zirveleriyle Anadolu'nun iç kesimlerinden ayrılmaktadır. İlin 

uç noktalarına ilişkin enlem ve boylamlar aşağıdaki Tablo A.1’de görülmektedir. 

Tablo. A.1: İlin uç noktalarına ilişkin enlem ve boylamlar (1/25.000 lik haritalara göre dakika cinsinden yaklaşık olarak 

gösterilmiştir.) 

YÖNLER UÇ NOKTALAR ENLEM(Kuzey) BOYLAM(Doğu) 

DOĞU - Kuşcular köyünün kuzeydoğusu, Kozan (N33-b3) 

- Avadan köyünün kuzeydoğusu, Kozan (N34-d4) 

37' 16' 59'' 

37' 02' 48'' 

34' 58' 23'' 

35' 06' 45'' 

BATI - Anıtlı ( Kaladıran köyü), Alanya ( P29-d4) 36' 05' 06'' 32' 33' 41'' 

KUZEY - Ara köyünün güneyi, Silifke (O30-o12) 36' 56' 23'' 33' 13' 44'' 

GÜNEY 

- Anamur Feneri, Alanya (P29-c4) 

- Boğaz mevkii, Mersin (O33-c2) 

36' 01' 03'' 

36' 42' 57'' 



Kaynak: Mersin Valiliği 

A. 4 İLİN TOPOGRAFYASI VE JEOMORFOLOJİK DURUMU 

MERSİN İLİNİN TOPOGRAFYASI: Mersin il alanı, Batı ve Orta Toros Dağları üzerinde 

bulunmaktadır. İl sınırları içine giren Toros Dağları, İç Anadolu'nun Konya düzlüğü ile Akdeniz 

arasında, yüksek çatılı bir kuşak halinde, Batı - Doğu yönünde uzanır. İli kuzeyden çevreleyen 

Toros Dağları; genç dağlar olup, volkanik granit, gnays ve mikaşistlerden oluşmuştur. Bu dağlar; 

Silifke, Gülnar, Anamur ve Mut ilçe topraklarının büyük bölümünü örter. Doğuya gidildikçe, 

denizden yavaş yavaş uzaklaşan dağ sırasıyla deniz arasında geniş düzlükler oluşur. Bu geniş 

düzlüklerde merkez ilçe Mersin ile Tarsus yer alır. Taşeli platosunun batı sınırlarını oluşturan batı 

Toros Dağları, Antalya Körfezinin doğusundan Mersin İline doğru iki kol halinde uzanır. Birinci kol 

Alanya ve Gazipaşa ilçelerinin kuzeyinden geçerek Silifke' ye dek uzanır. İkinci kol, Ermenek 

Göksu Vadisi ile Hadim Göksu vadisi arasında il topraklarına sokulur. Daha sonra Mut'un 

güneybatısında, her iki vadinin birleştiği yerde son bulur. Orta Toros Dağlarının il alanı içinde kalan 

kesimine Bolkar Dağları adı verilir. Göksu Vadisinin doğusundan başlayan Limonlu çayı vadisi, 

kaynak alanından sonra düzenli ve yüksek sıralar oluşturan Bolkar dağları, Mersin topraklarını İç 

Anadolu'dan bir duvar gibi ayırır. En yüksek yeri 3524 metre ile Medetsiz tepesidir. 

Orta Toros Dağları, İç Anadolu ile Güney Anadolu’yu birbirinden ayıran sistemli sıralar 

oluşturduğundan, güç geçit verir. Orta Torosların tek geçidi Gülek Boğazıdır(1050 metre). İkinci 

önemli geçit ise; Orta Toroslar ile Batı Torosları birbirinden ayıran Göksu Vadisi oluğundaki 

Sertavul geçididir. Silifke - Mut karayolu bu geçitten Konya'ya bağlanır. 

İl alanını kaplayan Batı ve Orta Toros Dağlarının temel özelliği, yüksek ve sürekli sıralar 

oluşturmasıdır. Bu dagların arasında geniş plato düzlükleri vardır. Akdeniz kıyı kuşağı ve Göksu 

ırmağı çevresi dışında geniş sayılabilecek ova yoktur. İlin bu kesiminde vadiler önemli yer 

tutmaktadır. Akarsular, derin vadilere gömülmüş durumdadır. Akdeniz iklim özellikleri, güneyden 

kuzeye doğru uzanan bu vadilerden Toros Dağlarının içlerine dek sokulur. Vadilerin yamaçlarında 

verimli tarım toprakları bulunan taraçalar yer alır. Bu vadi ve ovaların başlıcaları şunlardır: Göksu 

Vadisi, Anamur Vadisi, Tarsus Vadisi, Silifke Ovası, Anamur Ovası, Tarsus ve Berdan Ovalarıdır. 

Mersin'de il topraklarının %24 ünü kaplayan plato oluşumları çok önemlidir. Göksu 

Vadisinin batısında kalan Mut, Silifke ve Anamur yöresi, Türkiye'nin en önemli Platolarından biri 

olan Taşeli Platosunun üzerindedir. Taşeli platosunun Akdeniz’e ve Göksu Vadisine bakan 

kesimlerinde, yaz aylarında yöre halkının yaylak olarak kullandığı yaylalar vardır. Bunların 

başlıcaları; Silifke de Balandız, Gökbelen ve Kırobası; Anamur'da Kaş, Beşoluk ve Kozağaç; 

Gülnar'da Bardat, Tersakan ve Balyaran; Mut'ta Kozlar, Çivi, Söğütözü ve Sertavul yaylalarıdır. 

Bolkar Dağının Akdeniz’e bakan yüzlerinde vadilerle parçalanmış plato düzlükleri uzanır. 

Kıyıdan 30 - 60 Km. uzaklıkta bulunan bu platolar üzerinde (700-1.500 metre); Merkez İlçede 

Gözne, Fındıkpınarı, Soğucak, Mihrican, Ayvagediği, Arslanköy, Bekiralanı ve Kızılbağ; Tarsus’ta 

Namrun ve Sebil; Erdemli’ de Sorgun, Küçükfındık ve Güzeloluk gibi yaylalık alanlar bulunmaktadır. 

2


Şekil A. 1: Mersin İli, İl sınırlarını gösteren harita. 

3


İlde aşınma ve jeolojik hareketler sonucu oluşmuş birçok mağara vardır. Bunların bazıları 

mağaradan çok çukurluk biçiminde olduğunda " Obruk" adıyla da anılmaktadır. Obrukların en 

önemlileri " Cennet ", " Cehennem " ve " Kanlıdivane " dir. Narlıkuyu Mağarası, Mersin'e 63 Km 

uzaklıktaki Köşkbükü Mağarası ile yine Anamur'un 500 metre kuzeybatısındaki Buğu Deliği 

Mağarası ilin en önemli mağaralarıdır. 

İLİN JEOMORFOLOJİSİ: Mersin ilinin kuzeyinde en yaşlı morfolojik görünüm, 

inselberglerle aşırı yüklenmiş 1.000 metre seviyesinden kuzeybatıda hem doğu hem de güney 

yönlerine yamaç yapan bir peneplendir. 900–950 metre seviyeleri üzerinde iyi korunmuş 

kalıntılardan güneye gidildikçe kalıntıların, Kızıldere 'nin geniş ve derin vadisiyle kesildiği, fakat 900 

metre seviyelerinde devam ettiği görülmektedir. 

Korucular'ın kuzeyinde; 950–1100 metre yükseltiler arasında yüksek ova kalıntıları görülür. 

Masa Dere, Şarlak Dere ve İçme Dere drenaj sistemleri ile kesilir. Düz zirveli tepeler, İlin 

kuzeydoğusunda 800 metre seviyelerinde görülmektedir. Sığırlı Dağı, kuzeyde Korkun Dere 

Vadisinden ve güneyde 250 metre seviyesinde dik yamaçlarla yükselir; fakat her iki taraftaki 

yamaçlar keskin bir tepe halinde gelmekte 500–700 metre seviyelerde ova olarak yükselmektedir. 

Diğer bir kayacın jeomorfolojik özelliği ise, 300 metre kontur hattı güneybatıda Emirler'den sadece 

Kızıl Dere tarafından kesilmiştir; Camili'ye kuzeydoğuya doğru uzanır ve İçme Dere Vadisinden 

önce birden bire kuzeybatıya dönüş yapar. İçme Derenin 200 metre seviye doğusunda Iğdır'ın her 

iki tarafında kuzeydoğu yönünü izlemektedir. Iğdır'ın doğusunda 200 metre kontur tekrar 

kuzeybatının etrafında dönüş yapar ve 100 metre kontur. Karacadağ’dan ileriye doğru Deliçay' ın 

doğusunda kuzeydoğu yönünü izler. 

İlin genel olarak jeomorfolojik durumuna bakıldığında; geniş plato düzlükleri, Akdeniz kıyı 

kuşağı ve Göksu ırmağı çevresindeki geniş ovalar, vadiler önemli yer tutmaktadır. Güneyden 

kuzeye doğru uzanan vadiler, Toros Dağlarının içlerine dek sokulmaktadır. İlin jeomorfolojik haritası 

Şekil A.2’ de verilmektedir. 

A. 5 JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ 

Çevre faktörlerinin en önemlilerinden biri de jeolojik durumdur. Jeolojik alt yapı ve mineral 

çeşitleri, o yörenin antropojen tesislere karşı hassas olup olmadığını belirler. Ayrıca jeolojik alt yapı 

ve bunun materyal özelliği ise; yörenin jeomorfolojisini belirler. Bir yörenin jeoloji ve jeomorfolojisi 

ise; kentlerin veya endüstri tesislerinin, toprak, su, hava kirliliğine ve afetlere karşı hassas olan 

yörelere kurulup kurulmadığını ortaya koyar. 

M.T.A tarafından yapılan çalışmalar neticesi, İlin jeolojik durumu (bkz. Şekil A.3); paleozoik, 

mesozoik ve eosen yaşlı kayalar üzerine denizin transgresyonun orta miyosende başladığı, alt 

miyosenin bu basende aşınım safhasında karakterize edildiğini söyleyebiliriz. Bölgede fosiller ile 

tespit edilen bir üst miyosene rastlanmıştır. Pliyosen yaşında; konglomeratik kireçtaşı ve gevşek 

kireçtaşı litolojisinde kayalar gelmektedir. Daha üstte; Göksu Vadisi boyunca kısmen ve Silifke 

Ovasının tamamını alüvyon kaplamaktadır. 

Miyosen basenine temel teşkil eden paleozoik, bir kısım mesozoik ve eosen yaşlı kayalar 

mevcuttur. Bütün bunların üzerine orta miyosen diskordan oluşturmaktadır. Sahile yakın Silifke ve 

çevresinde orta miyosen ile diskordan pliyoseni örten alüvyonla strafiğrafik istif tamamlanmaktadır. 

Mersin ili sınırları içinde yüzeyleyen jeolojik birimler Demirtaşlı, 1986; Gedik ve Diğ., 1979; 

Bilgin ve Diğ., 1994, Demirtaşlı ve Diğ., 1983, Ulu, 1983; Ulu, 1998 gibi önceki çalışmalardan 

yararlanılarak aşağıdaki şekilde özetlenebilir. 

STRATİGRAFİ 

Çalışma alanında Özgül (1971) tarafından ayrımlanan birlikler Temel Kayalar, Tersiyer’den 

sonraki birimler ise Örtü Kayaları olarak ayrımlanmıştır. Temel kayaları; Alanya Birliği, Antalya 

Birliği, Geyikdağı Birliği, Aladağ Birliği, Bolkardağ Birliği ve Bozkır Birliği şeklindedir. Örtü Kayaları; 

Paleo-otokton Kayalar ve Neo-otokton Kayalar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Erken Tersiyer’e ait 

Belbağ ve Sarıtaş formasyonları Paleo-otokton, Oligosen-Pliyosen yaşlı kayalar ise Neo-otokton 

Kayalar şeklinde ayrımlanmıştır (Ulu, 1998). Genelleştirilmiş stratigrafik kesit Şekil A.4’de 

verilmiştir. 

• Alanya Birliği 

Yörede ilk çalışan Blumenthal (1951) bu metamorfik topluluğunu “Alanya Masifi” olarak 

adlandırmıştır. Daha sonra Özgül (1976) Bu topluluğa “Alanya Birliği” adını vermiştir. 

4


Şekil A . 2 : İlin Jeomorfoloji Haritası Ölçek: 1/ 2.000.000 

5

6 

2004 Yılı Mersin İl Çevre Durum Raporu


Şekil A . 3 : İlin Jeolojik Haritası 

7 

MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü


1. Bağlıca Formasyonu (Pba) 

Alttan üste doğru muskovit şist, mika-kuvars-kalkşist, mika-kuvars şist, kuvars-albitmuskovit 

şist, kuvars-albit-klorit şist, klorit-kuvars şist, klorit-muskovit-kuvars şist ve klorit-kuvarskalkşist 

olarak devam eden formasyona Ulu (1983) Bağlıca Formasyonu adını vermiştir. 

Formasyon Üst Permiyen ve/veya daha yaşlı olabilir. Birim altındaki Antalya Birliği ile tektonik, 

üstündeki Pınarlıkır Formasyonu ile uyumsuz dokanaklıdır (Ulu, 1983). 

2. Pınarlıkır Formasyonu (Pmp) 

Formasyonu tanımlayan Ulu (1983), formasyonun koyu gri renkli, orta kalın tabakalı, 

bitümlü pis kokulu, sparlaşmış kristalize kireçtaşlarından oluştuğunu belirtmiştir. Formasyonun 

üstüne Sivastıyayla Formasyonu genelde uyumlu, yer yer uyumsuz olarak gelir. Formasyonun yaşı 

Üst Permiyen’dir (Ulu, 1983). 

3. Sivastıyayla Formasyonu (Trs) 

Birim, Ulu (1983) tarafından adlandırılmıştır. Altta kaba, üste doğru orta-ince taneli, 

foliasyonlu, yeşil-sarı renkli pelitikler ile killi karbonat litofasiyeslerinden türeyen formasyonu; 

kuvars-muskovit kalkşist, albit-muskovit-kuvars şist, kuvars-kalk şist, epidot-glokofan şist, 

glokofan-epidot şist oluşturur. Birim Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Belbağ Formasyonu tarafından 

açısal uyumsuzlukla örtülür. Altındaki Üst Permiyen yaşlı Pınarlıkır Formasyonu ile yer yer uyumlu, 

yer yer de uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun stratigrafik özelliklerinden dolayı Alt Triyas yaşında 

olabileceği düşünülmüştür (Ulu, 1983). 

• Antalya Birliği 

Bu birlik, Erken Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı çökelleri içeren karmaşık yapılı bir naptır. Birlik 

içinde altı adet formasyon ayırt edilmiştir (Ulu, 1983). 

1. Çakmak Formasyonu (ЄOç) 

Anamur İlçesi ve civarında yüzeyleyen formasyonun tabanı çalışma alanında görülmez. 

Koyu yeşil-sarı renkli, ince dokulu, kırılgan, fucoides’li, ince katmanlı, mikalı şeyller ile nefti yeşil 

renkli, mika pullu, foliasyonlu, çürüme yüzeyli, ince-çok ince katmanlı fillatların ardalanmasından 

oluşan birim içinde yer yer dolomit ve yumrulu kireçtaşı kapsar. Formasyon, Üst Permiyen yaşlı 

Bıçkıcı Formasyonu tarafın açısal diskordansla örtülür. Birim, yanal olarak dolomit ve kuvarsitlere 

geçebilir. Birim Kambro-Ordovisiyen yaşındadır (Ulu, 1983). 

2. Narlıca Formasyonu (Dn) 

Yüzeylendiği yerlerde tabanı tektonik ilişkili olan birimin alt seviyeleri hakkında bilgi yoktur. 

Mostralarında, altta kıymıklı-kırıklı, sarı-yeşil renkli, fosilli şeyl ve kumlu silttaşı ile başlar. Üste 

doğru, gittikçe artan karbonat tabakaları da karışır. En üstte kireçtaşları yer alır. Formasyon Üst 

Permiyen yaşlı Bıçkıcı Formasyonu tarafından açısal diskordansla örtülür. Birime Alt Devonyen 

yaşı verilmiştir (Ulu, 1983). 

3. Bıçkıcı Formasyonu (Pmb) 

Formasyon, en altta yer yer şeyl, kalkşist, kumlu kireçtaşı ardalanması ile başlar, üste 

doğru gri renkli, orta-kalın katmanlı, bol fosilli, kalsit damarlı kireçtaşlarına geçer. Bu karbonat 

istifinin taban kesiminde bazen kuvarsitik arenitik kumtaşı ile birlikte kömür içeren daha ince taneli 

çökeller yer alır. Transgresif ve resifal nitelikli olan Bıçkıcı Formasyonu, oolitli seviyelerle dereceli 

olarak orta-kalın katmanlı marnlarla temsil olunan Alt Triyas yaşlı Yöreme Formasyonu’na geçer. 

Formasyona Üst Permiyen yaşı verilmiştir(Ulu, 1983). 

4. Yöreme Formasyonu (Try) 

En altta orta-kalın katmanlı, fosilsiz, stromatolitli kireçtaşlarından, orta-kalın katmanlı, 

kumlu, fosilsiz, oolitli kireçtaşlarına geçen istiften oluşan birim, üste doğru, sarı renkli, ince-orta 

kalın katmanlı kiltaşı, kırmızı-yeşil-bej renkli orta kalın katmanlı fosilli, killi kireçtaşları ve alacalı 

marnlardan oluşmuştur. Yöreme Formasyonu altındaki Bıçkıcı Formasyonu ile genelde geçişli 

olmasına rağmen, yersel olarak uyumsuzluk göstermektedir. Birim üstündeki Çamlıca Formasyonu 

ile de geçişlidir. Birime Alt Triyas yaşı verilmiştir (Ulu, 1983). 

5. Çamlıca Formasyonu (Trç) 

Alacalı marnlar üzerinde sarı renkli, killi kireçtaşı-marn ardalanması ile başlayan birim, üste 

doğru filiş fasiyesine geçen kumtaşı-kiltaşı ardalanmasına geçer. Birim daha üste doğru Halobiya’lı, 

kırmızı renkli, çörtlü kireçtaşı, radyolarit, sarımtırak-gri renkli kireçtaşı, bitkili kumtaşı ve kiltaşı 

8


Şekil A . 4 : İlin Genelleştirilmiş stratigrafik kesiti 

Ölçeksiz 

9


nöbetleşmesinden oluşan bir istif sunar. Çamlıca Formasyonu altındaki Yöreme Formasyonu İle 

geçişli, üstündeki Karaçukur Formasyonu ile diskordanslıdır. Çamlıca Formasyonu’na Orta-Üst 

Triyas yaşı verilmiştir (Ulu, 1983). 

6. Karaçukur Formasyonu (Krüka) 

Formasyon; kumtaşı, şeyl, kireçtaşı ve kırıntılılar içinde çeşitli boyutlardaki bloklardan 

oluşur. Birimi oluşturan istiflerin kaba taneliden ince taneliye doğru derecelenmesi ve iç yapısıyla 

formasyon tipik bir filiş özelliği taşır. Çoğu yerde şeyl kumtaşından daha yaygındır. Kireçtaşları ise 

yersel arakatkılar halinde olup; kil, kum ve pelajik foraminifer kalıntısı içerir. Formasyon altındaki 

Çamlıca Formasyonu üzerine diskordansla gelir. Bu formasyon üzerine stratigrafik olarak herhangi 

bir birim gelmemektedir. Ancak hem Alanya hemde Aladağ Birlikleri tarafından tektonik olarak 

üzerlenir. Birime Mestriştiyen yaşı verilmiştir. 

• Geyikdağı Birliği 

Bu birlik, Orta Torosların naplı yapısının en alttaki otokton veya paraotokton kesimini 

oluşturur ve metamorfik olmayan çökel kayalardan meydana gelir. Bu kayalar Erken Paleozoyik 

yaşlı karbonat ve silisli-kırıntılılarla temsil olunan bir temel ile bunun üzerine uyumsuz olarak gelen 

ve Mesozoyik’ten başlayarak Erken Tersiyer’e kadar çıkan platform karbonatlarından oluşur. 

1. Hacıishaklı Formasyonu (Єh) 

Hacıishaklı Formasyonu altta pembe renkli, çapraz tabakalı kuvarsitler üzerine gelen, bordo yeşil 

renkli, ince orta tabakalı ince laminalı silttaşlarından ve en üstte de beyazımsı pembe renkli, çok 

kalın tabakalı, çok sert, iri taneli kuvarsitlerden oluşur. Stratigrafik konumuna göre Alt Kambriyen 

yaşlı olduğu düşünülmektedir (Demirtaşlı, 1986). 

2.Ovacıkışıklı Formasyonu (Єo) 

Kambriyen yaşlı Ovacıkışıklı Formasyonu orta-kalın tabakalı, gri renkli, kristalize kireçtaşı ile 

başlar. Üstte ise pembe renkli, ince laminalı çörtlü mikritik kiraçtaşlarına geçer. Ovacıkışıklı 

Formasyonu alttaki Hacıisaklı ve üstteki Ovacık Formasyonu ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975). 

3. Ovacık Formasyonu (ЄOo) 

Çalışma alanının güneyinde Ovacık, Büyükeceli, Akdere ve civarında yüzeylenmektedir. 

Formasyon kuvarsit bantlarını kapsayan metamorfik şistlerden oluşmaktadır. Formasyonun kalınlığı 

Ovacık civarında Demirtaşlı (1986) tarafından 450 metre olarak ölçülmüştür ve formasyonun yaşı 

Ordovisyen olarak saptanmıştır. Alt sınırı görünmemekle birlikte, üst sınırını daha genç birimler 

uyumsuz olarak oluşturmaktadır (Demirtaşlı, 1975). 

4. Eğripınar Formasyonu (Se) 

Hacıishaklı ve civarındaki Silüriyen yaşlı kaba klastikler, çakıl taşı ve kumtaşları Demirtaşlı 

tarafından Eğripınar Formasyonu olarak adlandırılmıştır. Formasyonunun kalınlığı 125 m’dir. 

Eğripınar Formasyonu’nun üst seviyesinden elde edilen fosiller Alt Silüriyen yaşını vermiştir. 

Formasyon alttaki Ovacık Formasyonu ve üstteki Hırmanlı Formasyonu ile uyumludur (Demirtaşlı, 

1975). 

5. Hırmanlı Formasyonu (Sh) 

Bu formasyon graptolitli şeyller ile temsil edilir. Uyumlu olarak gelen Hırmanlı, Formasyonu 

yaklaşık 200 metre kalınlığa sahip olup yaşı Silüriyen olarak saptanmıştır (Demirtaşlı, 1986). 

Başlıca çok ince tabakalı-laminalı silisli siyah şeyller, bazen piritli birimden oluşur. Erken Silüriyen 

yaşlı aşağıdaki fosilleri içerir. Monograptus cf. M. Spiralis Geinitz, Monograptus cf. M. scitulum 

Lapworth, Climacograptus cf., C. Scalaris Hisinger, Rastrites sp.Yüksek organik içeriği, 

biyoturbasyonsuz düzenli laminalanma ve şeyllerin silissiz olması, diğer birçok Alt Paleozoyik siyah 

şeyl çökellerine göre derin sınırlı bir havza içinde çökeldiğini gösterir (Demirtaşlı, 1975). 

6. Karayar Formasyonu (SDk) 

Karayar Formasyonu orta-kalın tabakalı, koyu renkli kireçtaşılarının düzgün ince tabakalı 

siyah şeyl ile ardalanmasından oluşmaktadır. Fosil bulgularına göre Karayar Formasyonu’nun yaşı 

Üst Silüriyen-Alt Devoniyen olarak belirlenmiştir. Formasyon alttaki Hırmanlı ve üstteki Sığırcık 

Formasyonları ile uyumludur (Demirtaşlı, 1975). 

7. Sığırcık Formasyonu (Ds) 

Sığırcık Formasyonu kireçtaşı, tabana yakın yerlerde kuvarsit-şeylli ardalanmalardan ve 

üste doğru kuvarsit-dolomit ardalanmasından oluşmaktadır. Kuvarsit beyaz-sarımsı ve çapraz 

10


tabakalanmalı iken kireçtaşları kalın tabakalanmalı, koyu gri-kahverengi ve Erken Devoniyen yaşlı 

crincids, mercanlar (örn. Favosites sp.) ve brakiyopotlar içerir. Sığırcık Formasyonu Büyükeceli 

Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenmektedir (Demirtaşlı, 1986). 

8. Büyükeceli Formasyonu (Db) 

Büyükeceli Formasyonu çoğunlukla kireçtaşından ve kireçtaşları ile ardalanan kuvarsitik 

kumtaşı, şeyl ve megabreş’den oluşmaktadır. Bu karbonat istifi Demirtaşlı tarafından 

adlandırılmıştır (Demirtaşlı, 1975, 1978,). Büyükeceli Formasyonu’na elde edilen fosil bulguları ile 

Orta-Üst Devoniyen yaşı verilmiştir. Birim üstteki Akdere Formasyonu tarafından uyumlu olarak 

üzerlenir. 

9. Akdere Formasyonu (Da) 

Çalışma bölgesinde Akdere, Yeşilovacık ve civarında gözlenen, başlıca kireçtaşı ve şeyl 

ardalanmasından oluşan formasyon yaklaşık 250 metre kalınlığa sahiptir. Formasyonun alt sınırı 

gözlenememekte, üst sınırını ise Permo-Karbonifer yaşlı Belpınartepe Formasyonu 

oluşturmaktadır. Formasyonun yaşı Gedik (1979) tarafından Orta-Üst Devoniyen olarak tesbit 

edilmiştir (Demirtaşlı, 1975). 

10. Korucuk Formasyonu (Ck) 

Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1978) vermiştir. Birim, en altta beyaz-kahverengimsi 

sarı renkli, kuvarsitlerle başlar, üste doğru çört bant ve yumruları ile farklı kireçtaşı kırıntıları içeren 

gri-krem renkli, ince taneli biyoklastik kireçtaşı, dolomit ve dolomitik kireçtaşı ardalanması ile 

devam eder. Formasyonun orta seviyelerini krem renkli oosparit ve dolomit ara katkılı oofelsparitler 

oluşturur. Formasyon altında bulunan Akdere Formasyonu ve üzerindeki İmamuşağı Formasyonu 

ile açısız uyumsuz ilişkilidir. Formasyonun yaşı Alt Karbonifer’dir. 

11. İmamuşağı Formasyonu (Ci) 

Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1981) vermiştir. Birim taban kesiminde, pembe renkli 

demirli kuvarsitlerle başlar, üste doğru sarımsı gri renkli, fusulin’ce zengin, kısmen oolitik 

biyomikritlere geçer. Formasyonun en üst kesimlerini alaca renkli şeyl, marn, kumlu kireçtaşı 

ardalanması ile bununda üzerinde pembe-beyaz renkli kuvarsitler oluşturur. Formasyon altındaki 

Korucuk Formasyonu ile açısız ve üzerindeki Kırtıldağı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. 

Orta-Üst Karbonifer yaş aralığındadır. 

12. Kırtıldağı Formasyonu (Pmk) 

Kırtıldağı Formasyonu başlıca koyu griden açık griye kadar değişen renkte, çok kalın 

tabakalı, kısmen oldukça dolomitize olmuş fosilli kireçtaşı, pembe-pas renkli çapraz katmanlı 

kuvarsit arakatkılarından oluşur. Bu Formasyondan elde edilen mikrofauna Üst Permiyen yaşını 

vermiştir. Kırtıldağı Formasyonu Kargıcak Formasyonu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. Ancak 

Kargıcak Formasyonu’nun sıfırlandığı yerlerde Kuşyuvasıtepe Formasyonu tarafından açısal 

uyumsuzlukla üzerlenir (Demirtaşlı, 1975). 

13. Kargıcak Formasyonu (Trka) 

Alt-Orta Triyas yaşlı şeyl ve kireçtaşından oluşan formasyon Kırtıldağı Formasyonu’nu 

uyumlu olarak üzerler ve Kuşyuvasıtepe Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. 

Formasyon açık bir deniz, dalga tabanı altındaki bir derinlikte çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980). 

14. Kuşyuvasıtepe Formasyonu (Trk) 

Orta Triyas yaşlı kireçtaşlarından oluşan formasyon, Kargıcak Formasyonu ve Kırtıldağı 

Formasyonu’nu açısal uyumsuzlukla üzerler. Hacıisaklı civarında ise Dibekli Formasyonu 

tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon sığ bir karbonat şelfinde çökelmiştir 

(Demirtaşlı, 1980). 

15. Sipahili Formasyonu (Єs) 

Formasyonun büyük bir kısmı kristalize karbonat çamurtaşı ve vaketaşından oluşur. Ayrıca 

hafif metamorfik şeyller ve intraformasyonel çakıltaşları da içermektedir. Formasyonun tabanı 

çalışma alanında görülmemektedir. Babadıl Grubu tarafından uyumlu olarak üzerlenir. İnceleme 

alanında Karayar ve Sığırcık Formasyonları üzerine bindirmiştir. Formasyonun kalınlığı 900 m’dir. 

Güney bölgede yüzeyleyen Ovacıkışıklı Formasyonu’na litolojik olarak benzediği düşünülerek ve 

stratigrafik konumuna göre yaşının Alt-Orta Kambriyen olduğu kabul edilir. Formasyon, bir karbonat 

platform kenarından kopan parçalar, moloz akıntısı olarak karbonat platformunun derin 

kısımlarında yeniden çökelmiştir (Demirtaşlı, 1980). 

11


16. Babadıl Grubu (ЄDb) 

Kireçtaşı, şeyl, kuvarsit kumtaşı ardalanmasından oluşan ince bir Paleozoyik istif 

Demirtaşlı (1980) tarafından Babadıl Grubu olarak adlandırılmıştır. Babadıl Grubu, Karbonifer yaşlı 

Korucuk Formasyonu ve Üst Permiyen yaşlı Kırtıldağı Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla 

üzerlenir. Babadıl Grubu’nu oluşturan formasyonlar içinde Ordovisyen ve Silüriyen yaşını işaret 

eden graptolitler, Silüriyen yaşını veren ortoceras ve brakiyopodlar ve Devoniyen yaşını veren 

mercanlar bulunmaktadır. Formasyon Alt Paleozoyik yaşlı formasyonların çökeldiği havzaları 

ayıran yüksek bir sırt üzerinde çökelmiş olmalıdır. 

17. Murtçukuru Formasyonu (Trm) 

Kuvarsitik kumtaşları ile silttaşı ve şeyl ardalanmasından oluşan formasyon Üst Triyas 

yaşındadır. Uyumsuz olarak Babadıl Grubu ve Kırtıldağı Formasyonu üzerinde bulunur. Uyumsuz 

olarak Yanışlı Formasyonu tarafından örtülür. Formasyonun çok sığ su koşulları altında molas tipi 

bir çöküntü havzası içinde çökelmiş olduğu düşünülmüştür (Demirtaşlı, 1980). 

18. Yanışlı Formasyonu (Jy) 

Formasyon başlıca gri renkli tatlı su gastrapodlarınca zengin çakıllı kireçtaşlarından 

oluşmuştur. Kireçtaşı istifi içinde bazen kırmızı renkli demirli kumtaşı ve çakıltaşı ara tabakaları 

gözlenmiştir. Birim altındaki Murtçukuru Formasyonu ve üzerindeki Dibekli Formasyonu ile 

uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre Alt Jura yaşında olduğu sanılmaktadır (Demirtaşlı, 

1980). 

19. Dibekli Formasyonu (Jd) 

Formasyon Alt Jura yaşlı kireçtaşlarından oluşur. Dibekli Formasyonu Kargıcak 

Formasyonu, Yanışlı Formasyonu ve Kuşyuvası Tepe Formasyonu’nu açısal uyumsuzlukla üzerler 

ve Tokmar Formasyonu tarafından açısal uyumsuzlukla üzerlenir (Demirtaşlı, 1980). 

20. Tokmar Formasyonu (JKrt) 

Dolomit-dolomitik kireçtaşı, karbonat çamurtaşı ve vaketaşı ile temsil edilen formasyon Üst 

Jura-Alt Kreatase yaşındadır. Formasyon Dibekli Formasyonunu ve bölgelerde yüzeyleyen diğer 

yaşlı formasyıonları açısal uyumsuzlukla üzerler ve Hayvandağı Formasyonu tarafından açısız 

uyumsuzlukla üzerlenir. Formasyon açık bir karbonat şelfinde çökelmiştir. 

21. Hayvandağı Formasyonu (Krph) 

Karbonatlı çimento ve vaketaşlarından oluşan formasyon Alt Paleozoyik yaşlı formasyonlar da dahil 

olmak üzere Üst Kratase’den yaşlı tüm kaya birimlerini açısal uyumsuzlukla örter ve Miyosen yaşlı 

birimler tarafından açısal üzerlenir. Formasyonun yaşı Üst Kretase ve açık deniz karbonat 

platformunun kıyısında çökelmiştir. 

• Aladağ Birliği 

Bu birlik, Geyikdağı Birliği üzerine kuzey-kuzeydoğudan, güney-güneybatıya doğru ilerleyerek 

yerleşen bir birliktir. Birlik adı ilk kez Özgül (1976) tarafından kullanılmıştır. Bu nap Üst 

Devoniyen’den Üst Kretase’ye kadar değişen yaştaki şelf türü karbonat ve silisli klastik çökel 

kayalarını kapsar. Birlik Blumenthal (1947) tarafından Hadım Napı olarak ayırtlanmıştır. 

1. Tozlucayayla Formasyonu (DCt) 

Formasyon adını Uğuz (1994) ilk kez kullanmıştır. Birim; altta, gri renkli mercanlı kireçtaşı 

ara katmanları içeren sarımsı boz renkli, kumlu silttaşı-kiltaşı düzeyleri ile başlar, üste doğru pas 

renkli kumtaşı, silttaşı ve seyrek olarak şeyl ardalanmasından oluşur. Formasyonun taban ilişkisi 

tektonik, üstünde yer alan Harzadındağı Formasyonu ile geçişlidir. Bulunan fosillere ve stratigrafik 

konumuna göre birimin yaşı Orta-Üst Devoniyen’dir. 

2. Harzadındağı Formasyonu (CPh) 

Formasyona adını Uğuz (1994) vermiştir. Formasyon gri renkl bol brakiyapod ve tek 

mercan içerikli miltaşı, kiltaşı ve killi kireçtaşı ardalanması ile başlar, Koyu gri renkli çört yumrulu 

fosil kırıtıları içeren kumlu kireçtaşı-kireçtaşı ardalanması ile devam eder. Bu düzeylerin üzerinde 

beyaz-gül kurusu renkli çapraz tabakalı kumtaşı, kuvarsitik kumtaşı ara düzeyleri yer alır. Daha 

üstte koyu gri renkli kireçtaşları bulunur. En üstte ise açık gri renkli oolitli-pizolitli kireçtaşı, kırıntılı 

kireçtaşı ve şeyl ardalanmasından oluşur. Formasyon altındaki Tuzlucayayla Formasyonu ve 

üzerindeki Dumlugöze Formasyonu ile geçişlidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre yaşı 

karbonifer’dir. 

12


3. Dumlugöze Formasyonu (Pd) 

Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1976) vermiştir. Birim; altta kumtaşı-kuvarsitik 

kumtaşı, şeyl ile Girvanellalı kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu düzey üzerinde yer yer kumtaşı 

ve şeyl ara düzeyleri içeren kireçtaşları yer alır. Formasyonun üst bölümü, çoğu tutturulmamış 

kiltaşı, marn ile gri renkli kireçtaşı ardalanmasından oluşur. Bu formasyon altındaki Harzadındağı 

Formasyonu ve üzerindeki Dişdöken Formasyonu geçişli ilişkilidir. Formasyonun yaşı Üst 

Karbonifer-Permiyen yaş aralığındadır. 

4. Dişdöken Formasyonu (Trd) 

Birim; tabanda kiltaşı marn ara katkılı stramatolitli kireçtaşları ile başlar, üste doğru killi 

kireçtaşı ara katkılı küçük pelisipod içeren çamurtaşı-kiltaşı-marn ardalanması ile devam eder. 

Bunların üzerinde kiltaşı, marn, killi kireçtaşı ardalanması yer alır. Formasyon alttaki Dumlugöze 

Formasyonu ile geçişli, üstteki Gevne Formasyonu ile uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamı ve 

stratigrafik konumuna göre birimin yaşı Alt-Orta-Erken Üst Triyas yaş aralığındadır. 

5. Gevne Formasyonu (TrJg) 

Birim, altta çakıltaşı, çakıllı kumtaşı, silttaşı, çamurtaşı ardalanması ile başlar. Breşli bir 

kireçtaşı ile devam eder. Bunun üzerinde resifal kireçtaşı ara düzeyleri içeren çakıltaşı, çakıllı 

kumtaşı, kumtaşı, silttaşı, kiltaşı marn ardalanması yer alır. Daha üstte çört yumrulu mikritik 

kireçtaşları ile ardalanan kiltaşı, marn düzeyleri yer alır. En üstte resifal kireçtaşı ara düzeyleri 

içeren çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, marn, çamurtaşı ardalanması ile devam eden birim kireçtaşı, 

kiltaşı, marn ardalanması ile sona erer. Formasyon alttaki Dişdöken Formasyonu ile uyumsuz 

üstteki Boğuntu Formasyonu ile geçişli ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre yaşı Geç Üst Triyas’tır. 

6. Boğuntu Formasyonu (JKb) 

Birim; karasal kökenli, kırmızı, mor renkli çört bileşenli çakıltaşı, kumtaşı ve 

çamurtaşlarından oluşmaktadır. Formasyon içinde Permiyen yaşlı kireçtaşı blokları yer almaktadır. 

Formasyon altındaki Gevne Formasyonu ile uyumlu, üstündeki Çakozdağı Formasyonu ile geçişli 

ilişkilidir. Formasyonun yaşı Alt-Orta Jura’dır. 

7. Çakozdağı Formasyonu (Jkrç) 

Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı (1975) kullanmıştır. Birim ince kiltaşı-marn arakatmanlı, 

kalsit dolgulu, sparikalsit çimentolu kireçtaşları ile başlar, yer yer şeker dokulu ve yer yer dolomitik 

kireçtaşı-dolomit ara düzeyleri içeren kireçtaşlarıyla devam eder. Birimin en üst düzeyleri yer yer 

oolitik kireçtaşlarından oluşmuştur. Formasyon altındaki Boğuntu Formasyonu ile geçişli, üzerindeki 

Akçaldağı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamı ve stratigrafik konumuna göre 

formasyon, Jura-Üst Kretase yaş aralığındadır. 

8. Akçaldağı Formasyonu (Krüa) 

Formasyon adını ilk kez Ulu (1983) kullanmıştır. Birim; fosilli, bol eklemli, kalsit dolgulu 

kumlu kireçtaşı ile karbonat çimentolu kumtaşı ardalanmasından oluşmuştur. Formasyon 

Çakozdağı Formasyonu ve üzerindeki örtü kayaları ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Birim Üst Kretase 

yaşlıdır. 

• Bolkardağı Birliği 

Birlik adını, Orta Toroslar’daki Bolkardağları’ndan almıştır. Bu birlik çoğunlukla yeşil şist 

fasiyesli metamorfikleri kapsar. Bolkardağı Birliği Menderes masifi ve olasılıkla Kırşehir masifinin 

örtüsünü oluşturur. Birliğin en yaşlı birimi Devoniyen şist ve mermerleridir (Özgül, 1976). 

1. Dumlutepe Formasyonu (Pmd) 

Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ. (1997) kullanmıştır. Bolkardağı Birliği’nin en yaşlı birimi 

olan formasyon, dolomitik ve kristalize kireçtaşları ile ve bunlarla ardalanan mikalı şeyllerden 

oluşur. En üst seviyelerinde boksit cepleri içerir. Birim üzerindeki Gerdekesyayla Formasyonu ile 

uyumlu ilişkilidir. Formasyon yaşı Üst Permiyen’dir. 

2. Gerdekesyayla Formasyonu (Trg) 

Şeyl-dolomitik kireçtaşı ve şist ardalanmasından oluşan birimi Demirtaşlı ve diğ. (1975) 

adlamıştır. Formasyon tabanda şeyl killi kireçtaşı ardalanması ile başlar. Bunu dolomitik kireçtaşları 

şeyl ve killi kireçtaşı ardalanması takip eder, daha üste doğru kurtçuk izli kireçtaşı gözlenir. En 

üstte ise şeyl ve kireçtaşı ardalanması yer alır. Dolomitik kireçtaşları ile ardalanan şist içinde yer 

yer diyabaz arakatkıları ile glakofan şistler gözlenir. Formasyon alttaki Dumlutepe ve üstteki 

13


Ballıktepe Formasyonları ile uyumlu ilişkilidir. Fosil bulgularına ve stratigrafik konumuna göre Alt- 

Orta Triyas yaşındadır. 

3. Ballıktepe Formasyonu (TrJb) 

Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ.(1994) kullanmıştır. Birim; mermer, kristalize kireçtaşı, 

dolomitik kireçtaşı ve dolomitten oluşmuştur. Formasyon altındaki Gerdekesyayla ve üstündeki 

Andıklıktepe Formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Özcan ve diğ.(1990), birimin metamorfik olmayan; 

eşdeğeri olan Loras Formasyonu içinde Alt Anizyen-Üst Jura yaş aralığını veren fosiller bulmuştur. 

Buna göre formasyonun yaşı Orta Triyas- Üst Jura yaş aralığında olabileceği kabul edilmiştir. 

4. Andıklıktepe Formasyonu (Kra) 

Formasyon adını ilk kez Ulu ve diğ. (1994) kullanmıştır. Birim; altta gri renkli, pelajik 

çamurtaşı radyolaryalı çört ara bantlı pelajik rekristalize kireçtaşları ile başlar, üste doğru giderek 

artan çört bantlarına geçer. Bu istif içerisinde yer yer gri renkli, kristalize türbiditik kireçtaşları ile 

yeşilimsi renkli şeyl arakatkıları da gözlenir. Bunların da üstünde çört yumrulu ve radyolaritli, çört 

arabantlı kristalize kireçtaşı yer alır ve birim en üstte çört arakatkılı pelajik kristalize kireçtaşları ile 

son bulur. Formasyon, altındaki Ballıktepe ve üstünddeki Koçyaka Formasyonları ile geçişli 

ilişkilidir. Formasyon’un yaşı Berriasiyen-Alt Mestriştiyen yaş aralığındadır. 

5. Koçyaka Formasyonu (Krük) 

Formasyon adı ilk kez Ulu ve diğ. (1994) tarafından kullanılmıştır. Birim; kalsitürbidit, 

olistostromal kumtaşı, şeyl ara katkıları ile başlar, üste doğru serpantin, volkanit, çört, lisvenit, 

dünit, gabro ve çörtlü kristalize kireçtaşı blokları içeren seviyelerle devam eder. Koçyaka 

Formasyonu, altındaki Andıklıktepe Formasyonu ile geçişli, üzerindeki örtü kayalarına ait birimlerle 

de uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumları ve önceki çalışmalar değerlendirildiğinde birime 

Mestriştiyen yaşı verilebilir (Ulu ve diğ., 1994). 

• Bozkır Birliği 

Bu birlik, temel kesimi yersel olarak haritalanabilecek boyutta büyük ofiyolit kütlesi ile, 

bunun üzerine çökelmiş pelajik kireçtaşı ve en üstte yeniden çökelen pelajik ve/veye resifal 

karbonatlar, spilitler ve/veya radyolaritler, Pedra-Verde tipi yeşil tüfler ile diyabaz, serpantinit ve 

diğer ultramafik bloklardan ibaret bir olistostromal melanjdan oluşan kompleks bir naptır. 

Bozkır Birliği, Toroslar’ın değişik kesimlerinde değişik adlar altında incelenmiştir. Bozkır 

Birliği (Özgül, 1976), Karaman Melanjı (Koçyiğit, 1976), Ofiyolitli Melanj (Demirtaşlı ve diğ., 1975). 

1. Güneydağı Ofiyoliti (Mof) 

Bolkardağları kuzeyinde, Ereğli-Ulukışla havzasında, Ereğli doğusundaki Güneydağı’nda 

bulunan başlıca peridodit, gabro, serpantinit gibi derinlik kayaçları ve yastık lavlardan oluşmuştur. 

Güneydağı Ofiyoliti üzerinde yer alan globotruncanalı pelajik kireçtaşları (Çiftehan Formasyonu); 

tabanında yuvarlak ofiyolit çakıllarından oluşan bir taban çakıltaşı ile başlar. Bu da; bu ofiyolit 

kütlesinin Kampaniyen’den önce yerleştiğini gösterir. 

2. Çiftehan Formasyonu (Kuç) 

Formasyon adını ilk kez Demirtaşlı ve diğ. (1975) kullanmıştır. Birim tabanda 

yuvarlaklaşmış ofiyolit çakılları içeren ince bir taban konglomerası ile başlar. Üste doğru ofiyolitik 

olistromlar ve olistolitler ile aglomeralar içeren kumlu pelajik kireçtaşları ile devam eder. 

Formasyonun en üst kesimleri çörtlü kireçtaşlarından oluşur. Formasyon altındaki Güneydağı 

Ofiyoliti ve üzerindeki Bloklu Filiş ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil bulgularına göre formasyon 

Kampaniyen- Alt Mestriştiyen yaşındadır. 

3. Bloklu Filiş (Krüf) 

Birim, ilk kez Ulu ve diğ. (1994) tarafından tanımlanmıştır. Formasyon tabanda ince bir 

çakıltaşı seviyesi ile başlar, üste doğru kiltaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanması ile devam eder. 

Bunların üzerinde çakıltaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanması yer alır. Daha üste doğru formasyon 

içinde çeşitli yaş ve boyutlarda kireçtaşı ve kuvarsit blokları bulunmaktadır. Bloklu Filiş, altındaki 

Çiftehan Formasyonu ve üzerindeki örtü kayalar ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Fosil kapsamına göre 

formasyonun yaşı Mestriştiyen’dir. 

• Örtü Kayaları 

‘Birlik’ adı altında toplanan temel kayalar üzerine uyumsuz olarak gelen Paleosen-Eosen 

ve daha genç yaşlı birimler ‘Örtü Kayaları’ adı altında incelenmiştir. Örtü Kayaları Miyosen öncesi 

14


yaşlı topluluklarından oluşan ‘Paleo-Otokton Örtü Kayalar’ ile, Miyosen ve sonrası yaşlı birimlerden 

oluşan ‘Neo-Otokton Örtü Kayaları’ olarak iki kaya topluluğundan oluşmuştur (Ulu, 1998). 

1. Paleo-otokton Örtü Kayaları 

Bu örtü kayaları içinde, Üst Paleosen-Alt Eosen yaşlı Belbağ Formasyonu ile Üst Lütesiyen 

yaşlı Sarıtaş Formasyonu ayırtlanmıştır. 

1.1. Belbağ Formasyonu (Teb) 

Formasyon adı ilk kez Ulu (1983) tarafından verilmiştir. Birim; tabanda, Triyas ve daha 

yaşlı kaya birimleri ve özellikle Alanya Birliği’nin birimlerinden kopan çeşitli cinste bloklardan 

oluşmuş bir taban çakıltaşı ile başlar, üste doğru çörtlü kireçtaşlarından, mikrobreşik kireçtaşlarına, 

daha üste doğru da kireçtaşı-kumlu kireçtaşı ardalanmasına geçer. Formasyon, altındaki Alanya 

Birliği ile açısal uyumsuz; üzerindeki Sarıtaş Formasyonu ile de uyumsuz ilişkilidir. Fosil bulgularına 

göre birimin yaşı Üst Paleosen-Alt Eosen yaş aralığındadır. 

1.2. Sarıtaş Formasyonu (Tes) 

Formasyon adını ilk kez Ulu (1983) vermiştir. Birim; altta kumlu kireçtaşı-kumtaşı 

ardalanması ile başlar; üste doğru konglomeratik kumtaşı, çakıltaşı-kumtaşı nöbetleşmesi ile 

devam eder. Daha üste doğru kumtaşı, silttaşı ve kumtaşı, kumlu kireçtaşı ardalanmasına geçer. 

Formasyon transgresif aşma özelliğine sahip olduğundan daha yaşlı birimler üzerinde açısal 

uyumsuzdur. Aladağ Birliği’nin birimleri, formasyonu tektonik olarak üzerler. Fosil kapsamına göre 

formasyon Üst Lütesiyen yaşındadır. 

2. Neo-otokton Örtü Kayaları 

Oligosen-Miyosen ve sonrası yaşlı kayalar bu isim altında toplanmıştır. 

2.1. Çavuşlar Formasyonu (Tolç) 

Formasyona adını ilk kez Demirtaşlı (1983) vermiştir. Birim, başlıca kumtaşı ve çakıltaşı ile 

az miktarda şeyl, killi kireçtaşı ve marnlardan oluşur. Formasyon kendisinden daha yaşlı birimler ve 

üzerindeki Karaisalı Formasyonu ile açısal uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre 

formasyona Oligosen-Miyosen yaşı verilmiştir. 

2.2. Karsantı Formasyonu (Tolk) 

Formasyon adını ilk kez Yetiş (1988) kullanmıştır. Birim tabanda olistostromal 

görünümündeki yeniden çökelen çakıltaşları ile başlar, üste doğru kumtaşı-şeyl ardalanması 

belirginleşir. Formasyon, altındaki Bozkır Birliği’ne ait birimler üzerinde açıssal uyumsuz, üzerindeki 

Gildirli Formasyonu ile de uyumsuz ilişkilidir. Stratigrafik konumuna göre Oligosen yaşındadır. 

2.3. Gildirli Formasyonu (Tgi) 

Başlıca konglomera-kumtaşı, silttaşı-kiltaşı ve killi kireçtaşı-marn gibi belirgin üç kaya 

biriminden oluşan formasyon, Oligo-Miyosen zamanında bölgede oluşan akarsu, geçiş ortamı 

(taşkın ovası, göl, lagün bataklık, kıyı) ve sığ deniz gibi ortam ve alt ortamlarda çökelmiştir. Gildirli 

Formasyonu, oturduğu birimler üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Formasyon, Karaisalı 

Formasyonu ile düşey geçişlidir. Formasyonunun kalınlığı oturduğu eski topoğrafyanın 

(paleotopoğtafya) özelliklerine bağlı olarak çok değişken olup, 1-175 m. arasında değişmektedir. 

Schmıdt (1961) bu formasyona Alt Miyosen yaşı vererek Gildirli Formasyonu adını vermiştir. 

2.4. Fakırca Üyesi (Tgif) 

Üye adını ilk kez Gedik ve diğ. (1979) kullanmıştır. Birim; beyaz-krem renkli görünüşü ile 

Gildirli Formasyonu içinde kolayca tanınabilir. Şeyl ve marnlardan oluşan üye yer yer silttaşı 

bantları da kapsar. Fakırca üyesi, Gildirli Formasyonu içinde yer alır. Fosil kapsamına göre yaşı Üst 

Oligosen- Alt Miyosen’dir. 

2.5. Kaplankaya Formasyonu (Tkp) 

Formasyon adını ilk kez Yetiş ve Demirkol (1986) kullanmıştır. Birim; tabanda seyrek çakıllı 

kumtaşı-kumtaşı ile başlar, üste doğru kumtaşı-silttaşı ardalanmasına geçer. Bunların da üzerinde 

marnlar, daha üste doğru da marnlar, killi- kumlu resifal kireçtaşı ile şeyl ardalanması yer alır. 

Formasyon, altındaki Gildirli Formasyonu ve üstündeki Karaisalı Formasyonu ile geçişli ilişkilidir. 

Fosil kapsamına göre Burdigaliyen- Langiyen yaş aralığındadır. 

2.6. Karaisalı Formasyonu (Tka) 

Karaisalı Formasyonu genellikle beyaz, açık gri, bej renklerde, yer yer bol algli, mercanlı, 

gastrapod ve lamelli kavkılı, killi, yumrulu, erime boşluklu, yer yer iyi katmanlı resifal 

15


kireçtaşlarından oluşmuştur. Karaisalı Formasyonunun karbonatlı kıyı (resif) ortamında çökeldiği 

söylenebilir. Formasyon Gildirli formasyonu üzerinde bulunmaktadır. Üst seviyelerini yanal ve 

düşey geçişli olarak Güvenç Formasyonu oluşturmaktadır. Formasyonun yaşı Alt-Orta Miyosen 

olarak saptanmıştır. 

2.7. Köselerli Formasyonu (Tkö) 

Formasyon adı ilk kez Gedik (1982) tarafından kullanılmıştır. Ana litolijisi marn olup yer yer 

killi kireçtaşı, kireçtaşı, kumtaşı ve çakıltaşı bantları içerir. Doğrudan temel üzerine geldiği yerlerde 

alt sınırı açısal uyumsuz, Gildirli Formasyonu üzerinde uyumludur. Karaisalı Formasyonu ile yanal 

ve düşey geçişlidir. Formasyonun yaşı Langiyen-Serravaliyen’dir. 

2.8. Cingöz Formasyonu (Tc) 

Formasyon adını ilk kez Schmidt (1961) kullanmıştır. Birim; tabanda çakıltaşı, çakıllı 

kumtaşı ve amalgamasyonlu kumtaşı ardalanması ile bunları kesen bir seri kanal dolguları ile 

başlar, üste doğru daha az çakıllı kumtaşı, kumtaşı ve şeyl ardalanmasına, daha üste doğru ise 

kumtaşı-şeyl ardalanması ile kumtaşı bantları içeren şeyllere geçer. Formasyon, altındaki Karaisalı 

Formasyonu ve üzerindeki Güvenç Formasyonları ile geçişli ilişkilidir. Fosil bulgularına göre yaşı 

Üst Burdigaliyen- Serravaliyen’ dir. 

2.9. Güvenç Formasyonu (Tgü) 

Yeşilimsi gri, gri, beyazımsı sarı renklerde olan Güvenç Formasyonu stratigrafik olarak alt 

bölümlerde killi kireçtaşı-marn, üst bölümlerde kiltaşı-sittaşı birimlerinin egemen olduğu çökellerden 

meydana gelmiştir. Alt-Orta Miyosen zamanında bölgede oluşan resif önü, sığ-derin deniz 

ortamlarında çökelen Güvenç Formasyonu, Karaisalı Formasyonu ile yanal ve düşey geçişli olup, 

bazı yerlerde bu formasyon ile yalancı diskordans görünümündedir. Güvenç Formasyonu üzerine, 

Kuzgun Formasyonu konkordan ve girik olarak gelmiştir. Formasyon’un yaşı Miyosen'in Langiyen- 

Serravaliyen-Tortoniyen katlarını temsil etmektedir. Birimlerin fasiyes özelliklerine göre Güvenç 

Formasyonunun resif önü sığ deniz-derin deniz ortamlarında çökeldiği söylenebilir. 

2.10. Kuzgun Formasyonu (Tku) 

Çalışılan bölgede sarımsı beyaz, yeşilimsi, gri-syah renklerde olan Kuzgun Formasyonu 

kumtaşı-konglomera, resifal kireçtaşı, tüfit ve kiltaşı(Şeyl)-marn-silttaşı gibi belirgin dört birimden 

oluşmuştur. Kuzgun Formasyonu alttaki formasyonlar üzerine uyumlu ve geçişli olarak gelir. 

Formasyonun üzerine, Handere Formasyonu uyumlu ve geçişli olarak gelmektedir. Kuzgun 

Formasyonunun kalınlığı 50-1500 metre arasında değişmekte ve kıyı-sığ deniz ortamı koşullarında 

çökelmiştir. Formasyonun yaşı Tortoniyen-Messiniyen’dir. 

2.11. Handere Formasyonu (Th) 

Beyazımsı, sarımsı, yeşilimsi, gri ve siyah renklerde olan Handere Formasyonu kiltaşı 

(şeyl)-marn- silttaşı, fosilli oolitik kireçtaşı, alçıtaşı (jips) ve kumtaşı-konglomera gibi belirgin dört 

birimden oluşmuştur. Handere Formasyonu alttaki Kuzgun Formasyonu üzerine uyumlu olarak 

gelmektedir ve geçişli dokanaklıdır. Bu formasyon üzerine Kuvaterner birimleri diskordan olarak 

gelmektedir. Handere Formasyonunun üzeri genellikle Kuveterner Birimleri ile örtülü olduğundan 

kesin kalınlığı bilinmemektedir. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı formasyon, kurak-sıcak iklimler ile sık 

sık değişen küçük ölçekli transgresyon ve regresyonlar sonucu oluşan sığ deniz ve geçiş (kıyı, 

lagün, delta, gelgit) ve akarsu ortamlarında çökeldiği söylenebilir. 

2.12. Taraça (Qt) 

Bölgede Şenol (1989)’un glasi tipi konglomera veya konglomeratik kaliş olarak tanımladığı 

birimin aynısı olanYüksek Seki Konglomeraları aşınma yüzeyleri üzerinde çökelmişlerdir. Pliyosen- 

Pleyistosen zamanında oluşan bu yüzey, kuzeyden güneye doğru göreceli olarak eğimi azalan 

doğu-batı yönünde ondülasyon gösteren, enine ve boyuna onlarca km. uzanımı olan Adana-Mersin 

hattı güneyinde denize erişen etekdüzü şeklinde bir morfolojik birimdir. Birim 2-25 cm. boyutlarında 

çakıllı, kum, silt ve kil matriksli, karbonat (kaliş) çimento ile sıkı-çok sıkı tutturulmuş, iç yapısız ve 

kötü boylanmalıdır. Bu birimin mostrası genellikle Mersin-Tarsus hattının kuzey bölümlerindeki vadi 

yamaçlarının üst bölümlerinde, kalişlerin altında sıkça görülmektedir. Alüvyon yelpazesi fasiyes 

özelliklerine benzerlik gösteren bu birimin üzerinde genellikle sıvama şeklinde kaliş görülür. 

2.13. Kaliş (Qk) 

Kaliş (Qk), özelikle killi-kalkerli tortul istiflerin tamamen ayrışmış kesimi içerisinde ve 

üzerinde oluşan bir kimyasal tortul birimdir. Suda çözünür tuzlar ve asılı maddenin kimyasal ve 

fiziksel özellikleri farklıdır. Bu farklılığın doğal sonucu olarak, kapillarite ile yükselme sırasında yer 

16


yer birbirlerinden ayrılırlar. Bu nedenle kaliş, yüzeye doğru genellikle sertken ve alt dokanağına 

doğru yüksek plastisiteli, parlak yüzeyli, dolgulu çatlaklı ve kalker yumrulu killi seviyelerden oluşan 

yumuşakken seviyelerini içerir. Sertken, çok sayıda yatay ve yataya yakın ince çökelim 

bantlarından oluşup, yüzeye doğru kütlesel görünüm kazanır (Yılmazer, 1991b). 

Kaliş, çalışma alanındaki düşük eğimli eski yamaçlarda genellikle denize eğimli olarak 

gözlenmekte, genellikle çökeldiği yüzeyin eğimini, daha düşük derecede olmak üzere 

yansıtmaktadır. Bu nedenle, ova kesimlerinin dışındaki sahalarda 10 dereceye kadar eğim 

kazanabilmektedir. Çalışma bölgesinde kalınlığı, 6 metreye kadar ulaşmaktadır. Kalişlerin yaşı, 

Kuvaterner’dir. 

2.14. Yamaç Molozu (QYm) 

Morfolojik olarak yaşlılar üst seviyelerde ve vadi tabanlarında yer alır. Bunlara dağ 

eteklerinde ve vadilerin memba bölümlerinde sıkça rastlanır. Kırıntılar, üzerine oturduğu kayalardan 

ve yakın çevredeki birimlerden türemiş olup, blok boyundan kil boyuna kadar değişir ve köşelidir. 

Kötü boylanmalı, yaşlıların karbonat çimento ile sıkı tutturulmalarına karşın yenileri gevşektir. 

2.15. Delta Çökelleri (Dç) 

Siciliyen sonlarında Adana bölgesinde meydana gelen çöküntü alanlarının daha sonra 

oluşan akarsu ve kolları tarafından getirilen materyallerle dolması sonucu delta çökelleri birikmiştir 

(Şenol, 1989). 

2.16. Akarsu Sekisi (SA) 

Çalışma bölgesinde genellikle devamlı akan akarsuların vadi tabanında yer alan bu birimin 

kalınlığı 0.5-3 metre, genişlikleri 5-3000 metre arasında değişen mercek ve kama şeklindedirler. 

Sık sık yan dereler tarafından aşındırılarak parçalara bölünmüşler, küçülmüşler veya yok 

olmuşlardır. Yaşlılar karbonat çimento ile orta-sıkı tutturulmalarına karşın daha genç olanlar 

gevşektir. Bu akarsular ilk olarak Tirreniyen başlarında oluşmuşlardır (Şenol ve Diğ., 1993). 

2.17. Kumullar (Ku) 

Yakın tarihte ve günümüzde kıyıda esen şiddetli rüzgarların etkisi ile kıyıdaki kumların 

onlarca metre içerilere kadar taşınması sonucu bölgede kıyı kumulları oluşmuştur. Bunlar kıyı 

boyunca yayılım gösteren 1-10 metre yükseklikteki tepecikler veya şeritler halindedir. Bitki 

örtüsünden yoksun olanlar, rüzgarın etkisi ile hareket ederler ve sık sık yer değiştirirler. Kumulların 

kaynak kayasının Miyosen öncesi metamorfikler, mağmatikler, ofiyolitler, Neojen ve daha genç 

birimlerden türediği söylenebilir. 

A. 5. 1 Metamorfizma ve Mağmatizma 

Genel litolojiler ve özellikleri, bütün denizin sığ koşullarda olduğunu ve açık denizlere 

irtibatlı bir çanak özelliğini taşıdığına işaret etmektedirler. Çanak kontinentten devamlı bir beslenme 

görmemiş, genellikle kimyasal reaksiyonlar fonksiyonlarını sürdürmüşlerdir. Bu çökelmede 

mikroorganizmalar büyük rol oynamışlardır. Fauna fazlaca zengin görülmemiş, fakat fertlerin 

çokluğu dikkati çekmiştir. Oolitlerin pizolit boyuna (5 cm.ye kadar) erişmeleri temiz denizin 

enerjisinin yüksek olduğuna işaret etmektedir. Resif mercanları ise bu denizin sıcaklığının normalin 

üzerinde olduğunu ve açık denize geçiş yaptığını ispatlarlar. İklim ılık veya sıcak geçmiştir. 

Silifke'de, Erdemli ve Mersin'in kuzeyinde rastlanan taban konglomerasının hemen 

üzerindeki ostrea ve echinid'li seviyeler burdigaliyen yaşını vermişlerdir. Oysa Mut-Kozlar kesitinde 

bu fosillere istifin 600 m. de rastlanmıştır. Bu alttaki 600 m.lik seviye kesif karakterli ve yer yer 

oolitik kireçtaşları ile temsil edilmiştir. İçinde sadece geniş yayımlı fosillere rastlanabilmiştir. Ostrealı 

seviye burdigaliyen yaşını verdiğine göre bu alttaki istif burdigaliyenin alt seviyesi ve akitaniyen 

olarak kabul edilebilir. 

Orta miyosen denizinin baseni Mut-Silifke şeridinde devamlı çökmekte ve kalın istifin 

teşekkülüne zemin hazırlamaktadır. Bu çökelme N-S doğrultulu düşey faylarla kontrol edilmektedir. 

Ermenek-Gülnar İlçeleri yönünde bu çökelmeler tedricen olmuştur. Buna karşılık Erdemli- 

Fındıkpınarı çevrelerinde subsidans asgaridir. Bundan dolayıdır ki havzanın bu kesiminde çökelme 

kalınlığı orta miyosende 170 m. geçmemiştir. Bu faraziyeden gidilerek yapılan gözlemlerde elde 

edilmiştir ki; Mut-Kozlar kesitinde rastlanan 600 m.lik seviyenin karşılığı Silifke-Mersin arası şeritte 

yoktur. 

Sahil şeridinde orta miyoseni örten pliyosenin altında üst miyosene rastlanmamıştır. Bu da 

deniz regresyonunun şimdiki kara kesiminde miyosende olduğuna işaret etmektedir. 

17


Şekil A. 5: Mersin İlinde Bulunan Tektonik Birlikler ve Örtü Kayaları Gösteren Harita. 

18


A. 5. 2 Tektonik ve Paleocoğrafya 

İlde bulunan tektonik birlikler ve örtü kayaları Şekil A. 5.’de gösterilmektedir. 

Çalışma alanı, coğrafik açıdan batıda sağ yönlü Kırkavak fayı, doğuda sol yölü Ecemiş fayı 

gibi iki ana doğrultu atımlı fay arasında kalan Orta Toroslar içerisinde yer almaktadır. Orta Toroslar 

bu iki fay arasında olduğundan dolayı Batı-Doğu Toroslara göre daha çok güneye hareket eder. 

Toros Kuşağının karakteristik özelliklerini daha iyi göstermesinden dolayı Orta Toroslar 

üzerinde daha çok araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda stratigrafik, yapısal ve 

metamorfik özelliklerinden dolayı, Orta Torosların birçok tektono-stratigrafik kaya birliliğine sahip 

olduğu bulunmuştur ( Blumenthal,1947; Özgül, 1971). 

Bu kaya birlikleri, tüm Senoniyen Lütesiyen boyunca Orta Torosların kompleks nap yapısı 

veren yatay hareketlerle birbirinin üzerine faylanmışlardır: Bu tektono-stratigrafik birimler; Geyik 

Dağı, Aladağ Dağ, Boklar Dağı, Bozkır, Antalya ve Alanya birlikleridir. 

Üst Kretase sırasında Tetis’in kapanması sonucu tüm Toroslar boyunca ofiyolit bindirmeleri 

bu birimler üzerine yürümüşlerdir. İnceleme alanında bulunan Güneydağı Ofiyoliti, Üst Kretase’den 

yaşlı birimler üzerine bindirme ile gelmiştir. Geyikdağı birliliği en altta olmak üzere diğer birlikler 

birbirleri üzerine bindirmeler yapmıştır. 

Mersin ve çevresinin Landsat TM 432 [RGB] Band Kompoziti ve Çizgisellik haritasına göre 

kırık ve fayların genel doğrultusu KD-GB yönlü olmakla beraber KKB-GGD yönlü faylarda çalışma 

alanı içinde yaygındır. Fayların genel doğrultusu tüm Toroslarda gelişen bindirme yönlerine 

paraleldir. 

Torosların sıkışma tektoniğine bağlı olarak formasyonlarda KD-GB yönlü antkinal ve 

senklinaller gelişmiştir. Bolkar Dağlarında Büyükeceli civarında kıvrımlanmalar haritalanabilmiştir. 

Çalışma alanı içindeki Tersiyer birimlerinde herhangi bir kıvrımlanma gözlenmemektedir. 

Ecemiş fayı çalışma alanında Gülek civarında da gözlenen Ecemiş Fay Koridoru, bazı 

bölgelerde 5 km genişliğe sahiptir. Tersiyer sediman ları ile dolmuştur. Çalışmacıların çoğu Ecemiş 

fay kuşağının sol yönlü doğrultu atımlı fay olduğunu ifade etmişlerdir. 

Kalın orta miyosen örtüsünün 2000 m. yüksekliklerde görünüşü, orta miyosenden beriye 

Anadolu'nun hiç olmazsa bu kesiminde dipten düşey bir tazyikle yükseldiğine işaret etmektedir. 

Orta miyosenin bu yüksekliklerde yalak denebilecek derecede, hiçbir kıvrılmaya maruz kalmadan 

bulunması dikkate şayandır. Denize doğru eğimlerde tedricen artmakta, kıyıda 25 – 35 m.yi 

bulmaktadır. Ayrıca gelişmiş eklemler, kırıklar ve E-W doğrultulu gravite fayları ile orta miyosenin 

hiç bir kompresyona maruz kalmadan yüksekliğini söyleyebiliriz. Pliyosen çalışılan alan içinde en 

fazla 400 m. yükseklikte tespit edilmiştir. Anadolu bu kesimde pliyosen devrine kadar 1500-1600 

m.lik bir irtifaya erişen epiorojenik hareketli yükselmiş ve yükselmektedir. 

SONUÇ: Yukarıdaki bölümlerde ayrıntılı olarak anlatıldığı üzere Toros Dağları Mersin’i bir duvar 

gibi İç Anadolu’dan ayırır. İlin doğusuna doğru gidildikçe, denizden yavaş yavaş uzaklaşan dağ 

sıraları ile deniz arasında geniş düzlükler oluşur. Bu geniş düzlüklerde yerleşim merkezleri ve 

sanayi kuruluşları yer almaktadır. Mersin sahil bandının çok uzun olması nedeniyle yapılaşmaların 

yoğun olduğu yerler kıyı bandı üzerindedir. Jeolojik konum açısından günümüze kadar kalabilen en 

yaşlı denizi (190 milyon yıl) Akdeniz’e kıyısı olan ilimizde, kıyı doldurularak alan kazanma işlemleri 

yapılmış buda beraberinde denizdeki doğal hayatın etkilenmesine ve kıyıların tahribine yol açmıştır. 

Ayrıca İlin doğusunda yoğunluk kazanmış sanayi kuruluşları alivyon zemin üzerine ve 

kıyıya yakın yerlerde kurulmuştur. Gerekli bilimsel(zemin etüdü vb.) çalışmalar yapılmadan ve 

çevre düzeni planları olmadan yerleşim yerlerinin ve sanayi kuruluşlarının kurulması çarpık 

yapılaşma, erozyon, deniz kirliliği, su kirliliği gibi birçok çevre problemleri ile karşılaşılmaktadır. 

KAYNAKÇA 

1. M.T.A. Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü, ADANA 

2. BLUMFENTHAL, M., Cenubi Anadolu Torosların Sahil Sıra Dağlarında Silifke-Anamur 

Arasındaki Jeolojik İncelmeler. MTA Rapor No: 1942. Ankara, 1942. 

3. TERNEK, Z., Mersin Tarsus Kuzey Bölgesi Jeolojisi MTA Rapor No: 44/45, Ankara, Aralık 1953, 

4. TERNEK, Z., Adana Havzasının Alt Miyosen (Buradgaliyen) Formasyonları, Bunların diğer 

Formasyonlarla Olan Münasebetleri ve Petrol İmkanları. MTA Enstitüsü Dergisi (40), Ankara, 1957. 

19


B. DOĞAL KAYNAKLAR 

B. 1 ENERJİ KAYNAKLARI 

B. 1. 1 Güneş 

Mersin İline ait yıllık tüketilen toplam güneş enerjisi miktarı ve net olarak ne kadar 

kullanıldığı hakkında bir çalışma yoktur. Fakat İlde iklimin sıcak oluşundan dolayı yaz ve kış 

aylarında güneş enerjisinden ısıtmada faydalanılmaktadır. 

Tablo B. 1: Aylar İtibariyle Güneşlenme Süresi ve Güneşlenme Şiddeti 

Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Yıllık ort. 

Güneşlenme süresi 3,0 5,2 7,3 8,5 9,7 10,6 10,8 10,2 10,0 8,6 6,1 5,2 14,6 

Güneşlenme Şiddeti 156,48 281,72 417,41 501,84 577,68 614,64 591,59 526,30 455,47 341,34 229,38 191,28 751,6 

Mersin Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü-2004 

B. 1. 2 Su Gücü 

Başlıca önemli akarsular; Berdan, Efrenk, Lamas, Göksu ve Dragon' dur. Bunların toplam 

uzunlukları, İl içerisindeki sınırları, yıllık ortalama debisi, başlangıç ve bitiş noktaları aşağıda Tablo 

B.2'de verilmektedir. 

Tablo B. 2: İlin Önemli Akarsuları ve Özellikleri 

Akarsuyun Toplam 

İl Sınırları İçindeki Debisi İl Sınırları İçinde İl Sınırları İçinde Bitiş 

Adı 

Uzunluk(Km) Uzunluğu (Km) (M3/ Sn ) Baş Noktaları Noktaları 

BERDAN 124 124 42 At Dağı Akdeniz (Kulaköy) 

EFRENK 80 80 3.2 Arslanköy Akdeniz (Mersin) 

LAMAS 91 91 7 Develiören Akdeniz (Limonlu) 

GÖKSU 312 160 126 Çampınar Akdeniz (Arap Alanı) 

DRAGON 50 50 26 Dikili T. Akdeniz(İskele Mah.) 

DSİ VI. Bölge Müdürlüğü 

Denizlerde dalga enerjisi, dalgaların yüksekliği ve hızı hakkında bilimsel bir çalışma 

yapılmadığından dolayı bilgi verilememiştir. 

B. 1. 3 Kömür 

Tablo B. 3: İlde Bulunan Kömür Yatakları ve Özellikleri 

Yatağın 

Kimyasal Özellikleri 

Rezerv(1.000 Ton) 

Bulunduğu Yer Su Kül Kükürt KCal/Kg Gör Muh Mum Jeo Açıklama 

Tarsus-Namrun 19.00 35.00 3.50 2800 4458 Kapalı İşletme 

Mut-Kargacık 

Ekonomik Değil 

Mut-Kargacık 

Mostra 

B. 1. 4 Doğalgaz 

İl sınırları içinde doğalgaz rezervleri yoktur. 

B. 1. 5 Rüzgar 

MTA Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü 

İl sınırları içerisinde yapılan rüzgar ölçümleri (maksimum rüzgar yönü ve hızı, kuvvetli 

rüzgar gün sayısı, fırtınalı gün sayısı) C.1.1.1 Rüzgar konusunda verilmektedir. Rüzgar enerjisi 

doğal potansiyeli konusunda ayrıntılı bir çalışma bulunamamıştır. 

B. 1. 6 Biyokütle 

İl sınırları dahilinde biyokütle enerjisinin kullanımı konusunda bir çalışma bulunamamıştır. 

B. 1. 7 Petrol 

İl sınırları içerisinde petrol rezervi yoktur. Mevcut olan petrol rafinerisi (Ataş) kapatılarak 

petrol depolama tesisine dönüştürülmüştür. 

20


B. 1. 8 Jeotermal Sahalar 

İl sınırları içerisinde bulunan jeotermal kaynakla ilgili bilgiler J.1.10’ da verilmektedir. 

B. 2 BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK 

Bu konu ile ilgili bilgiler ayrıntılı olarak F konusunda işlenmiştir. 

B. 2. 1 Ormanlar 

Orman amenajman planına göre İlimizde toplam 840.347 hektar ormanlık alan mevcuttur. 

Bu miktar İl genel alanının %54' üne tekamül etmektedir. 

Şekil B. 1: Orman Alanları 

Şekil B. 2: Mersin Doğal Vejetasyon Haritası 

Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü web sitesi 

21 

Kaynak: Orman Genel Müdürlüğü web sitesi


B. 2. 1. 1 Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları 

Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 

B. 2. 2 Çayır ve Mera 

Toplam 1.585.300 hektarlık il arazisinin 6109 hektarı çayır ve mera’dır. Amacı 

doğrultusunda kullanılırsa erozyonun önlenmesi, hayvancılığın gelişimini olumlu yönde etkilemesi 

ve biyolojik zenginliğin devamında etkili olması gibi yararları bulunan çayır ve meralar, ilde genel 

olarak hayvan otlatmak amacıyla kullanılmaktadır. 

İlçe Arazi Miktarı Çayır ve Arazi Miktarı 

Merkez 177.200 Ha. 761 Ha. 

Gülnar 166.900 Ha. 130 Ha. 

Mut 255.400 Ha. 22 Ha. 

Silifke 266.600 Ha. 1166 Ha. 

Tarsus 269.900 Ha. 4080 Ha. 

Aydıncık 41.000 Ha. 10 Ha. 

B. 2. 3 Sulak Alanlar 

İlimiz sınırları içerisinde blunan Göksu Deltası A Sınıfı bir sulak alandır. Alanın Yasal 

Konumu: 

Su Kuşları Üretme ve Koruma Sahası (1989), 

Özel Çevre Koruma Alanı (1990), 

Ramsar Alanı (1994), 

I. Derece Doğal Sit Alanı (1996), 

Yaban hayatı Koruma Sahası, 

Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı, 

Önemli Kuş Alanı ve Önemli Bitki Alanı dır. 

Ayrıntılı bilgi için Bkz F.4.1.7. 

Şekil B. 3: Göksu Deltası Koruma Statüleri 

Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü 

22


B. 2. 4 Flora 

Endemik türler aşağıda verilmektedir. 

Fam: Acanthaceae 

Cins: Acanthus 

Tür: Acanthus dioscoridis var. perringii (Ayı 

Pençesi) 

Fam: Apiaceae 

Cins: Bupleurum 

Tür:Bupleurum koechelii 

Bupleurum lophocarpum 

Bupleurum lycaonicum 

Bupleurum pauciradiatum 

Bupleurum polyactis 

Bupleurum subuniflorum 

Bupleurum sulphureum 

Bupleurum zoharii 

Cins: Echinophora 

Tür:Echinophora carvifolia (Çördük, Çöyür otu) 

Cins: Eryngium 

Tür:Eryngium kotschyi (Boğa dikeni) 

Cins: Ferulago 

Tür:Ferulago pachyloba (Kuzu kişnişi) 

Ferulago pauciradiata 

Cins: Heptaptera 

Tür:Heptaptera cilicica 

Cins: Johrenia 

Tür:Johrenia alpina 

Johrenia silenoides 

Cins: Pastinaca 

Tür:Pastinaca zozimioides (Kelemenkeşir, 

Koyun ekmeği) 

Cins:Peucedanum 

Tür:Peucedanum chryseum 

Cins:Pimpinella 

Tür:Pimpinella isaurica 

Cins: Scandix 

Tür:Scandix balansae 

Cins:Tordylium 

Tür:Tordylium elegans 

Tordylium pustulosum 

Cins: Torilis 

Tür: Torilis triradiata 

Fam: Araceae 

Cins: Biarum 

Tür: Biarum eximium 

Fam: Aristolochiaceae 

Cins: Aristolochia (Loğusa çiçeği, Yılan otu) 

Tür:Aristolochia auricularia 

Aristolochia cilicica 

Aristolochia krausei 

Aristolochia stenosiphon 

Fam: Asclepiadaceae 

Cins: Vincetoxicum 

Tür: Vincetoxicum parviflorum 

Fam: Aspleniaceae 

Cins: Asplenium (Baldırıkara, Bağrıkara) 

Tür: Asplenium reuteri 

Fam: Asteraceae 

Cins: Achillea 

Tür: Achillea spinulifolia 

Cins: Anthemis (Papatya) 

Tür:Anthemis arenicola var. arenicola 

Anthemis fimbriata 

Anthemis halophila 

Anthemis pauciloba var. pauciloba 

Anthemis pauciloba var. sieheana 

Anthemis rosea subsp. carnea 

Cins: Carduus (Deve kangalı, Deve dikeni) 

Tür: Carduus lanuginosus 

Cins: Centaurea 

Tür:Centaurea amanicola 

Centaurea antiochia var. praealta 

Cins: Centaurea 

Tür:Centaurea calcitrapa subsp. Cilicica 

(Çobankaldıran) 

Centaurea pichleri subsp. extrarosularis 

(Peygamber çiçeği) 

Centaurea pinetorum 

Centaurea scopulorum var. scopulorum 

Centaurea solstitialis subsp. carneola 

Centaurea solstitialis subsp. pyracantha 

Cins: Cicerbita 

Tür: Cicerbita brevirostis 

Cins: Cirsium 

Tür:Cirsium cilicicum 

Cirsium libanoticum subsp. lycaonicum 

Cins: Erigeron 

Tür: Erigeron cilicicus 

Cins: Geropogon 

Tür: Geropogon hybridus 

Cins: Helichrysum (Ölmez çiçek) 

Tür: Helichrysum chionophilum 

Helichrysum pamphylicum 

Cins: Hieracium 

Tür: Hieracium leucothecum 

Cins:Onopordum (Eşek dikeni) 

Tür: Onopordum boisseri 

Cins: Picris 

Tür: Picris campylocarpa 

Cins: Prenanthes 

Tür: Prenanthes glareosa 

Cins:Scorzonera (Yemlik) 

Tür: Scorzonera lacera 

Cins: Senecio (Kanarya otu) 

Tür:Senecio farfarifolius 

Cins: Serratula 

Tür: Serratula lasiocephala 

Cins:Tanacetum (Pire otu) 

Tür: Tanacetum argenteum subsp. flabellifolium 

Tanacetum cadmeum subsp. cadmeum 

Tanacetum nitens 

Cins: Tripleurospermum 

Tür: Tripleurospermum conoclinium 

Tripleurospermum kotschyi 

Cins: Uechtritzia 

Tür: Uechtritzia armena 

Fam: Betulaceae 

Cins: Alnus (Kızılağaç) 

Tür: Alnus orientalis var. pubescens 

Fam: Boraginaceae 

Cins:Alkanna (Havaciva) 

Tür: Alkanna aucherana 

Alkanna hispida 

Alkanna kotschyana 

Alkanna pinardii 

Alkanna punctulata 

Alkanna sieheana 

Cins: Cynoglottis 

Tür: Cynoglottis chetikiana subsp. paphlagonica 

Cins: Heliotropium (Siğil otu) 

Tür: Heliotropium haussknechtii 

Cins: Myosotis (Boncuk otu, Kuşgözü) 

Tür: Myosotis ramosissima subsp. uncata 

Cins: Omphalodes 

Tür: Omphalodes luciliae subsp. cilicica 

Cins: Onosma (Emzik otu, Yalancı havaciva) 

23


Tür: Onosma angustissimum 

Onosma bornmuelleri 

Onosma rutilum 


Cins: Symphytum (Karakafes, eşekkulağı) 

Tür: Symphytum longisetum 

Fam: Brassicaceae 

Cins: Aethionema 

Tür: Aethionema capitatum 

Aethionema demirizii 

Aethionema eunomioides 

Aethionema schistosum 

Cins: Alyssum (Kevke) 

Tür: Alyssum aizoides 

Alyssum argyrophyllum 

Alyssum bulbotrichum 

Alyssum cilicicum 

Alyssum filiforme 

Alyssum floribundum 

Alyssum giosnanum 

Alyssum praecox var. praecox 

Cins: Arabis 

Tür: Arabis aubrietioides 

Cins: Aubrieta 

Tür: Aubrieta canescens subsp. cilicica 

Cins: Draba 

Tür: Draba acaulis 

Draba bruniifolia subsp. heterocoma 

var. nana 

Draba elegans 

Cins: Hesperis (Gecegündüz çiçeği, gece 

menekşesi) 

Tür: Hesperis campicarpa 

Hesperis kotschyi 


Cins: Hesperis 

Tür: Hesperis matronalis subsp. cilicica 

Cins: Isatis (Çivit otu) 

Tür:Isatis callifera 

Isatis constricta 

Isatis frigida 

Cins: Thlaspi 

Tür: Thlaspi cilicicum 

Thlaspi elegans 

Thlaspi violascens 

Fam:Campanulaceae 

Cins: Asyneuma 

Tür: Asyneuma limonifolium subsp. pestalozzae 

Cins: Campanula (Çıngırak otu) 

Tür: Campanula axillaris 

Campanula davisii 

Campanula isaurica 

Campanula macrostyla 

Campanula psilostachya 

Campanula trachyphylla 

Cins: Michauxia (Keçi biciği, Gerçimek, Çeşir) 

Tür:Michauxia tchihatchewii 

Michauxia thyrsoidea 

Tür:Arenaria acerosa 

Arenaria kotschyana subsp. kotschyana 

Arenaria ledebouriana var. ledebouriana 

Fam: Caryophyllaceae 

Cins: Arenaria 

Tür: Arenaria pamphylica subsp. pamphylica 

var. turcica 

Cins: Bolanthus 

Tür: Bolanthus minuartioides 

Cins: Bufonia 

Tür: Bufonia calyculata 

Cins: Dianthus (Hüsnüyusuf, Çin karanfili) 

Tür:Dianthus anatolicus 

24 

Dianthus elegans var. actinopetalus 

Cins: Gypsophila (Çöven) 

Tür: Gypsophila curvifolia 

Cins: Minuartia 

Tür:Minuartia hybrida subsp. vaillantiana var. 

macmeillii 

Minuartia isaurica 

Minuartia leucocephaloides 

Minuartia umbellulifera subsp. umbellulifera 

var. umbellulifera 

Cins: Petrorhagia 

Tür: Petrorhagia peroninii 

Cins: Saponaria (Sabun çiçeği) 

Tür: Saponaria kotschyi 

Cins: Silene (Salkım çiçeği) 

Tür:Silene brevicaulis 

Silene delicatula subsp. delicatula 

Silene pompeiopolitana 

Silene squamigera subsp. vesiculifera 

Fam: Crassulaceae 

Cins: Rosularia 

Tür: Rosularia globulariifolia 

Fam: Cyperaceae 

Cins: Carex 

Tür: Carex divulsa subsp. coriogyne 

Fam:Dipsacaceae 

Cins: Cephalaria 

Tür: Cephalaria cilicica 

Fam: Euphorbiaceae 

Cins: Euphorbia (Sütleğen) 

Tür:Euphorbia cardiophylla 

Euphorbia davisii 

Euphorbia rhytidosperma 

Fam: Fabaceae 

Cins: Astragalus (Geven) 

Tür:Astragalus acmonotrichus 

Astragalus albicalycinus 

Astragalus amoenus 

Astragalus angustiflorus subsp. anatolicus 

Astragalus berytius 

Astragalus chrysochlorus 

Astragalus commagenicus 

Astragalus eriophyllus 

Astragalus huber-morathii 

Astragalus leporinus var. hirsutus 

Astragalus leporinus var. leporinus 

Astragalus melanocephalus 

Astragalus mesogitanus 

Astragalus oxytropifolius 

Astragalus pisidicus 

Astragalus plumosus var. plumosus 

Astragalus roseocalycinus 

Astragalus schizopterus 

Astragalus schottianus 

Astragalus sericans 

Astragalus suberosus subsp. mersinensis 

Astragalus vaginans 

Astragalus zederbaueri 

Cins: Chamaecytisus (Süpürgelik) 

Tür: Chamaecytisus drepanolobus 

Cins: Cicer (Yabani nohut) 

Tür: Cicer floribundum 

Cins: Dorycnium 

Tür:Dorycnium pentaphyllum subsp. 

haussknechtii 

Cins: Ebenus 

Tür: Ebenus laguroides var. cilicica 

Cins: Genista 

Tür: Genista involucrata 

Cins: Glycyrrhiza (Meyan) 

Tür: Glycyrrhiza flavescens


Cins: Lathyrus (Müdürmük) 

Tür:Lathyrus cilicicus 

Lathyrus elongatus 

Lathyrus lycicus 

Cins: Onobrychis 

Tür: Onobrychis argyrea subsp. isaurica (Pişik 

taşağı) 

Onobrychis cilicica 

Onobrychis mutensis 

Onobrychis pisidica 

Cins: Ononis (Kayışkıran) 

Tür: Ononis basiadnata 

Cins: Trifolium 

Tür: Trifolium aintabense 

Fam: Fabaceae 

Cins: Trifolium (Yonca) 

Tür:Trifolium caudatum 

Trifolium roussaeanum 

Cins: Trigonella (Bay otu, Pıltan, Poy otu) 

Tür: Trigonella cilicica 

Trigonella halophila 

Trigonella kotschyi 

Trigonella macrorrhyncha 

Trigonella plicata 

Trigonella raphanina 

Trigonella rhytidocarpa 

Cins: Vicia (Burçak, Efek) 

Tür: Vicia alpestris subsp. hypoleuca (Furçak) 

Fam: Fagaceae 

Cins: Quercus 

Tür: Quercus petraea subsp. pinnatiloba 

Fam: Gentianaceae 

Cins: Gentiana (Centiyana) 

Tür: Gentiana boissieri 

Fam: Geraniaceae 

Cins: Erodium (İğnelik) 

Tür: Erodium cedrorum subsp. salmoneum 

Erodium cedrorum subsp. cedrorum 

Erodium micropetalum 

Erodium pelargoniiflorum 

Fam: Guttiferae 

Cins: Hypericum (Kantaron) 

Tür:Hypericum aviculariifolium subsp. 

depilatum var. leprosum 

Hypericum imbricatum 

Hypericum polyphyllum subsp. polyphyllum 

Hypericum rupestre 

Hypericum vacciniifolium 

Fam: Iridaceae 

Cins: Crocus (Çiğdem) 

Tür: Crocus biflorus subsp. isauricus 

Crocus boissieri 

Crocus cancellatus subsp. cancellatus 

Crocus cancellatus subsp. pamphylicus 

Crocus fleischeri 

Crocus reticulatus subsp. hittiticus 

Cins: Gladiolus (Karga soğanı) 

Tür: Gladiolus anatolicus 

Cins: Iris (Süsen, Zambak) 

Tür: Iris junonia 

Iris stenophylla subsp. stenophylla 

Fam: Lamiaceae 

Cins: Ajuga 

Tür: Ajuga postii 

Cins: Ballota 

Tür:Ballota rotundiflora 

Ballota saxatilis subsp. brachyodonta 

Cins: Calamintha 

Tür: Calamintha tauricola 

Cins: Lamium (Ballıbaba) 

25 

Tür:Lamium eriocephalum subsp. 

eriocephalum 

Lamium garganicum subsp. nepetifolium 

Lamium tenuiflorum 

Cins: Marrubium (Boz ot) 

Tür:Marrubium globosum subsp. micranthum 

Marrubium heterodon 

Marrubium lutescens 

Cins: Micromeria (taş nanesi) 

Tür:Micromeria cilicica 

Micromeria cremnophila subsp. anatolica 

Micromeria dolichodonta 

Cins: Nepeta (Arı otu) 

Tür:Nepeta caesarea 

Nepeta isaurica 

Nepeta nuda subsp. glandulifera 

Nepeta sulfuriflora 

Cins: Origanum (Mercanköşk) 

Tür:Origanum boisseri 

Origanum micranthum 

Cins: Phlomis (Çalba, Şalba) 

Tür: Phlomis capitata 

Phlomis leucophracta 

Phlomis monocephala 

Phlomis nissolii 

Cins: Salvia (Ada çayı) 

Tür:Salvia aucheri var. aucheri 

Salvia heldreichiana 

Salvia hypargeia 

Salvia quezelii 

Salvia recognita 

Cins: Scutellaria 

Tür:Scutellaria rubicunda subsp. pannosula 

Scutellaria salviifolia 

Cins: Sideritis (Dağ çayı) 

Tür:Sideritis brevidens 

Sideritis cilicica 

Sideritis congesta 

Sideritis niveotomentosa 

Sideritis rubriflora 

Cins: Stachys (Dağ çayı, Tüylü çay) 

Tür:Stachys bombycina 

Stachys cretica subsp. mersinaea 

Stachys distans var. cilicica 

Stachys euadenia 

Stachys longiflora 

Stachys pseudopinardii 

Stachys rupestris 

Stachys sparsipilosa 

Cins: Teucrium (Acı yavşan) 

Tür:Teucrium chamaedrys subsp. tauricolum 

Teucrium odontites 

Cins: Thymus (Kekik) 

Tür:Thymus brachychilus 

Thymus cherlerioides var. cherlerioides 

Thymus revolutus 

Fam: Liliaceae 

Cins: Allium (Soğan) 

Tür:Allium alpinari 

Allium brevicaule 

Allium deciduum subsp. retrorsum 

Allium gayi 

Allium junceum subsp. tridentatum 

Allium phanerantherum subsp. deciduum 

Allium tauricola 

Cins: Asphodeline (Çiriş otu, Dededeğneği) 

Tür: Asphodeline cilicica 

Cins: Bellevalia (Dağ sümbülü) 

Tür:Bellevalia modesta 

Bellevalia tauri 

Cins: Colchicum (Güz çiğdemi) 

Tür: Colchicum balansae 

Cins: Fritillaria (Ağlayan Gelin) 

Tür:Fritillaria alfredae subsp. glaucoviridis 

Fritillaria assyriaca subsp. melananthera


Fritillaria aurea 

Fritillaria elwesii. 

Cins: Hyacinthella (Sümbül) 

Tür:Hyacinthella glabrescens 

Hyacinthella heldreichii 

Hyacinthella hispida 

Cins: Muscari (Dağ Sümbülü) 

Tür:Muscari azureum 

Muscari massayanum 

Cins: Ornithogalum (Akyıldız) 

Tür: Ornithogalum alpigenum 

Cins: Tulipa (Lale) 

Tür: Tulipa armena var. lycica 

Fam: Linaceae 

Cins: Linum (Keten) 

Tür:Linum anisocalyx 

Linum olympicum 

Fam: Malvaceae 

Cins: Alcea (Hatmi) 

Tür:Alcea apterocarpa 

Tür:Kitaibelia 

Kitaibelia balansae 

Fam: Oleaceae 

Cins: Fraxinus (Dişbudak) 

Tür: Fraxinus ornus subsp. cilicica 

Fam: Orchidaceae 

Cins: Cephalanthera 

Tür: Cephalanthera kotschyana 

Cins: Ophrys (Salep Otu) 

Tür:Ophrys cilicica 

Ophrys isaura 

Ophrys phrygia 

Ophrys transhyrcana subsp. amanensis 

Fam: Papaveraceae 

Cins: Corydalis (Kaz Gagası) 

Tür: Corydalis solida subsp. tauricola 

Cins: Papaver (Gelincik) 

Tür:Papaver polychaetum 

Papaver spicatum var. spicatum 

Fam: Plumbaginaceae 

Cins: Acantholimon (Pışık Geveni) 

Tür:Acantholimon acerosum var., brachystachyum (keven) 

Fam: Poaceae 

Cins: Alopecurus 

Tür: Alopecurus lanatus 

Cins: Amblyopyrum 

Tür:Amblyopyrum muticum var. loliaceum 

Cins: Bromus 

Tür: Bromus psammophilus 

Cins: Festuca (Yumak Otu) 

Tür:Festuca anatolica subsp. anatolica 

Festuca cataonica 

Festuca glaucispicula 

Cins: Piptatherum 

Tür: Piptatherum holciforme subsp. holciforme 

var. glabrum 

Cins: Poa 

Tür: Poa speluncarum 

Fam: Primulaceae 

Cins: Cyclamen (Domuz Ağırşağı, domuz turpu, 

tavşan kulağı) 

Tür:Cyclamen cilicium var. Cilicium (Kır 

Menekşesi) 

Fam: Ranunculaceae 

Cins: Consolida (Mor Çiçek) 

Tür:Consolida cruciata 

Consolida lineolata 

26 

Cins: Delphinium (Hezaren) 

Tür: Delphinium dasystachyum 

Cins: Ranunculus (Düğün Çiçeği) 

Tür:Ranunculus demissus var. major 

Ranunculus fenzlii 

Fam: Resedaceae 

Cins: Reseda (Kuzu Otu) 

Tür: Reseda balansae 

Fam: Rhamnaceae 

Cins: Rhamnus (Ak Diken) 

Tür:Rhamnus hirtellus 

Rhamnus petiolaris (Kırobaası, Cehri) 

Fam: Rosaceae 

Cins: Alchemilla (Aslan Pençesi) 

Tür: Alchemilla paracompactilis 

Cins:Amelanchier 

Tür: Amelanchier parviflora var. parviflora 

(Karagöz) 

Cins: Crataegus 

Tür: Crataegus aronia var. minuta (Sarı Alıç) 

Cins: Potentilla (Beşparmak otu, Hayıt) 

Tür: Potentilla calycina 

Potentilla tauricola 

Cins: Pyrus (Ahlat) 

Tür: Pyrus syriaca var. microphylla 

Fam: Rubiaceae 

Cins: Asperula 

Tür: Asperula lilaciflora subsp. mutensis 

Asperula stricta . subsp. grandiflora 

Cins: Crucianella 

Tür: Crucianella sorgerae 

Cins: Galium 

Tür:Galium adhaerens 

Galium brevifolium subsp. brevifolium 

Galium cilicicum 

Galium dieckii 

Galium exsurgens 

Galium incanum subsp. psedocornigerum 

Galium membranaceum 

Galium scabrifolium 

Galium shepardii 

Fam: Rutaceae 

Cins: Haplophyllum 

Tür: Haplophyllum myrtifolium 

Haplophyllum suaveolens var. cilicicum 

Fam: Scrophulariaceae 

Cins: Euphrasia 

Tür: Euphrasia minima subsp. davisii 

Cins: Linaria (Nevruz Otu) 

Tür: Linaria corifolia 

Linaria genistifolia subsp. polyclada 

Linaria genistifolia subsp. praealta 

Cins: Pedicularis 

Tür: Pedicularis cadmea 

Cins: Scrophularia 

Tür: Scrophularia cryptophila 

Scrophularia libanotica subsp. libanotica 

var. cappadocica 


var. antalyensis 


var. nevshehirensis 

Scrophularia mersinensis 

Scrophularia pinardii 

Scrophularia trichopoda 

Cins: Verbascum (Sığır kuyruğu, Bozkulak) 

Tür: Verbascum brachysepalum 

Verbascum chionophyllum 

Verbascum cilicicum 

Verbascum cucullatibracteum


Verbascum cymigerum 

Verbascum flavipannosum 

Verbascum glomerulosum 

Verbascum inulifolium 

Verbascum leianthum 

Verbascum linearilobum 

Verbascum linguifolium 

Verbascum lyratifolium 

Verbascum meinckeanum 

Verbascum obtusifolium 

Verbascum orbicularifolium 

Verbascum pellitum 

Verbascum protractum 

Verbascum pseudoholotrichum 

Verbascum pterocalycinum var. 

pterocalycinum 

Verbascum pterocalycinum var. mutense 

Verbascum serratifolium 

Verbascum tauri 

Verbascum tossiense 

Cins: Veronica 

Tür:Veronica antalyensis 

Veronica balansae 

Veronica bombycina subsp. froediniana 

Veronica dichrus 

Veronica kotschyana 

Veronica surculosa 

Fam: Thymelaeaceae 

Cins: Thymelaea (Çoban Yastığı) 

Tür: Thymelaea cilicica 

Fam: Valerianaceae 

Cins:Valeriana (Kedi Otu) 

Tür:Valeriana bolkarica 

Valeriana speluncaria. var. speluncaria 

Valeriana speluncaria var. Glabriuscula 

B. 2. 5 Fauna 

Bir bölgede yaşayan tek hücreli hayvanlardan, zooplanktonlardan, memeli hayvanlara, 

kadar gelişerek yoğunlaşan hayvanlar alemi, o bölgenin faunası olarak tanımlanmaktadır. Fauna 

bilimsel, ekonomik, kültürel yönden olduğu gibi rekreasyon açısından da büyük önem taşımaktadır. 

Mersin ili deniz kenti olması nedeniyle bölgede hem deniz hayvanlarına, hem de karasal 

hayvanlara bolca rastlanmaktadır. Akdeniz Bölgesinin en önemli sulak alanlarından biri olup, nadir 

ve nesli tehlike altındaki kuş türlerinin yaşama, üreme, beslenme ve konaklamalarına imkan 

sağlayan Göksu Deltası İlimizde bulunmaktadır. 

Nesli tehlikede olan ve Bern ve Barselona sözleşmeleri gereğince koruma altına alınan 

deniz kaplumbağaları (Caretta caretta-Chelonia mydas) Kazanlı, Göksu Deltası ve Anamur 

kumsallarında, Akdeniz Foku (Monachus monachus) Taşucu-Anamur arasında yaşamaktadır. 

(Flora ve Fauna hakkında daha ayrıntılı bilgi için bkz. Flora-Fauna ve Hassas Yöreler) 

B. 2. 6 Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer 

Hassas Yöreler 

İlimiz Mut İlçesinde Yerköprü Tabiat Anıtı bulunmakta olup Milli Park, Tabiatı Koruma Alanı 

ve Tabiat Parkı bulunmamaktadır. 110 milyon bir oluşumla kratase yaşlı kireçtaşlarının faylanması 

sonucunda çok dar bir kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kaynak bol 

karbonatlı suyuyla traverten oluşturmaya başlamıştır. Halen bu oluşum devam etmekte olup son 

derece güzel görünümü ile yaklaşık 30 metre yükseklikten aşağıya akan bir şelale bulunmaktadır. 

Şelaleyi oluşturan su tünelinin içerisinde doğallığı bozulmamış rengârenk sarkıtlar mevcuttur. 

Şelalenin üzerini oluşturan alanda ise son derece zengin bir bitki örtüsü vardır. Alanı 117.5 ha. dır 

B. 3 TOPRAK 

Mersin İli coğrafi konum itibari ile 321 Km uzunluğunda Akdeniz kıyı şeridine ve 0 m. den 

2400 m. ye kadar değişen yükseltiye sahip olduğundan, topoğrafyası da değişkendir. Farklı 

yükselti, iklim, bitki örtüsü, topografya ve zamanın etkisi ile farklı karakterlerde topraklar 

oluşmuştur. Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden ve profil gelişmesinden yoksun 

bazı arazi tipleri de görülmektedir. Mersin İli büyük toprak gruplarını gösteren harita, Şekil B.4’de 

verilmekte olup İldeki büyük toprak grupları, özellikleri ve dağılımı aşağıda kısaca açıklanmıştır. 

ALÜVİYAL TOPRAKLAR: Bu topraklar akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller 

üzerinde oluşan A, C profili genç topraklardır. Mineral birleşimleri akarsu havzasının litolojik 

birleşimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerine 

bağlı olup, heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok, ya da çok az belirgindir. Buna 

karşılık değişik özellikte katlar görülür, çoğu yukarı arazilerden yıkanarak gelen kireççe zengin 

katlardır. 

Alüviyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine göre 

sınıflandırılırlar. Bunlardan üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce bünyeli ve taban 

suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt 

toprakta hafif seyreden bir indirgeme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan 

yüzey katları çabuk kurur. 

27


Şekil B.4: Mersin Büyük Toprak Grupları 

28


Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür 

bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. 

Mersin ilindeki büyük alüviyal toprakları, Berdan, Göksu ve Anamur Çaylarının taşınma 

ürünü olan sedimentler oluşturmuştur. Toros Dağları denize paralel olduğundan akarsuların boyları 

kısa olup, getirdikleri materyallerle oluşturdukları alüviyal topraklar oldukça dar bir alana yayılmıştır. 

Bu tip alüviyal topraklara Mersin'in batısından Anamur’a kadar olan kıyı şeridinde sık sık rastlanır. 

Büyük alüviyal ovalardan Anamur Ovasındaki alüviyal topraklar ince ve orta bünyeli, 

genellikle iyi drenajlı, yer yer yetersiz drenajlı tuzluluk ve alkalilik sorunları olmayan topraklardır. 

Deniz kıyısına sahil kumullarına varmadan fena drenajlı topraklara da rastlanılır. 

Silifke Ovası alüviyal toprakları ise kentin bulunduğu yerden doğu, batı ve güneye doğru 

yelpaze şeklinde yayılmıştır. Kent vadi dolgusu toprakları üzerine kurulmuştur. Bu topraklar üstte 

killi-tın, alt kotlarda siltli-tın bünyeli, iyi drenajlı tuzluluk ve alkalilik sorunları olmayan topraklardır. 

Göksu ırmağının her iki kıyısında çok ince kumlu tın bünyeli nehir terası topraklarına rastlanır. Yer 

yer kaba bünyeli olan ve az yer kaplayan teraslar da bulunmaktadır. Nehir teraslarından doğu ve 

batıya doğru gidildikçe genel olarak ince bünyeli yetersiz drenajlı yer yer hafif tuzlu alüviyal 

topraklar gözlenir. Bu grup topraklar güneyde Altınkum ve Kurtuluş Köylerine kadar yayılım 

gösterirler. Çiftlik Köyünün doğusundan itibaren koyu grimsi kahve renkli, kil bünyeli fena drenajlı 

alüviyal topraklar yer alır. Göksu'nun sağ yakasında Kurtuluş Köyünden batıya doğru yine koyu 

grimsi kahve renkli, kil bünyeli fena drenajlı, tuzlu alüviyaller bulunur. Sökün Köyünden güneye 

doğru fena drenajlı, tuzlu delta tabanı toprakları denize kadar uzanır. 

Tarsus Ovası alüviyal toprakları oldukça karışık bir dağılıma sahiptirler. Alüviyal 

topraklarının haritalama birimlerinin tümünü görmek mümkündür. 

İlin üç önemli alüviyallerinin birbirinden farkları kısaca şöyle özetlenebilir. Anamur 

Ovasında yetersiz drenaj, hafif tuzluluk görülmekte, şiddetli tuzluluk fena drenaj şartları ve sodiklik 

bulunmamaktadır. Silifke Ovası alüviyallerinde yetersiz ve fena drenaj şartları, tuzluluk görülmekte, 

sodiklik bulunmamaktadır. Tarsus Ovasında ise yetersiz ve fena drenaj koşulları ile birlikte hafif ve 

şiddetli tuzluluk ve sodiklik mevcuttur. Ancak Tarsus ovasında büyük ölçüde derin drenaj ve ıslah 

çalışmaları yapılmış olup, sorun büyük ölçüde giderilmiştir. 

Mersin İlinde alüviyal topraklar 80.723 Ha'dır. Bunun 26.590 hektarı birinci sınıf, 7.637 

hektarı ikinci sınıf, 34.083 hektarı üçüncü sınıf, 8.464 hektarı dördüncü sınıf, 3.949 hektarı beşinci 

sınıftır. 

KOLÜVİYAL TOPRAKLAR: Dağlık ve tepelik arazilerin eteklerinde dar vadi tabanlarında 

yer çekimi ve küçük akıntılarla sürüklenmiş, zerre büyüklüğüne göre alüviyallerdeki gibi 

sıralanmamış birikintiler, kolüviyal toprakları oluşturur. Ana madde yumuşak kireç, sert kireç taşı, 

şistler, serpantin yada bunlardan oluşmuş torak gövdelerinden taşınmıştır. Buna göre kireçli, 

kireçsiz, kaba veya ince bünyeli olabilirler, kısacası taşındıkları materyale göre toprak özellikleri 

değişir. 

Kolüviyal toprakların alüviyallerden farkı, taşınmış materyalin zerre büyüklüğüne göre 

sıralanmaya uğramış olmasıdır. Alüviyal topraklara göre yüzey eğimli ve drenaj iyidir ve daha çok 

kurudur. Bunun sonucu olarak daha zayıf bir bitki örtüsüne sahiptirler ve üst toprakta daha az 

organik madde birikir. 

İlde değişik yükseltilerde ve değişik iklim kesimlerinde bu toprağa rastlanılır. Bitki örtüsü 

buna bağlı olarak otlaktan çalılı ormana kadar değişir. Taşlılığın problem olmadığı yerlerde açılarak 

işlemeli tarıma alınmıştır. Toroslarda, sarp engebeler arasına sıkışmış yerleşim noktalarının 

dolaylarında kolüviyal topraklar çok değerlidir. Buralarda toprak sekilenerek meyve ve sebze 

tarımında kullanılır. 

Mersin İlinde kolüviyal topraklar 45.000 hektar kadardır. Bunun 13.000 hektarı I.sınıf, 

19.000 hektarı II.sınıf, 8.350 hektarı III.sınıf, 3.800 hektarı IV.sınıf, 750 hektarı VI. sınıf, 100 hektarı 

VII. sınıftır. 

KİREÇSİZ KAHVERENGİ ORMAN TOPRAKLARI: Şistler, serpantin ve kristal kireçtaşı 

üzerinde; orman ve çalı örtüsü altında, zayıf-ileri derecede katmanlaşmış kireçsiz kahverengi 

orman toprakları oluşmuştur. Kireçsiz kahverengi oluşumu gösteren sert kalkerler eski olup 

Permien yaşlıdır. Şistler devoniyene ve serpantin mesozoike aittir. Serpantin ve bazı şistlerden 

ayrışan materyal serbest kireçten yoksundur. Kireç taşından ayrışan materyal yüksek oranda 

kireçlidir. Yoğun yağış altında ve uzun zaman içinde profilden yıkanmıştır. Toprak kireçtaşına 

29


oturmasına rağmen köpürmez. Ancak üstteki çakılların ayrışmasıyla toprağa katılan kireç hızla 

yıkanırsa oluşumu geriletir. Bu nedenle pH ve bazla doyma yüksektir. 

Mersin İlinde bu gruptaki topraklar Anamur ilçesinin çevresinden Konya ve Antalya sınırına 

kadar olan alanda, Arslanköy'ün güneybatısında, Namrun-Gözne Yaylaları arasında Hacıisaklı'nın 

batısında yer alırlar. 

İl' deki alanları 355 000 hektar civarındadır. Bunun yaklaşık 1000 hektarı III. sınıf, 4000 

hektarı IV. sınıf, 13 000 hektarı VI. sınıf, 337 000 hektarı VIII. sınıftır. Genellikle orman örtüsü 

altında olup 18 000 hektarında işlemeli tarım yapılmakta, 100 000 hektar kadarı da mera olarak 

kullanılmaktadır. 

KIRMIZI AKDENİZ TOPRAKLARI: Kırmızı Akdeniz Toprakları seki ve yüksek arazilerde 

kristal kireçtaşı üzerinde oluşmuşlardır.5 YR' den daha kırmızı renkleri ile tipiktirler. Oluşumunda 

kireç yıkanmış, yerine Fe 2 O 3 geçmiştir. Kırmızı rengi veren demir ve bileşikleridir. Organik madde 

hızlı ayrıştığından toprakta düşük seviyededir. Kırmızı Akdenizlerin doğal örtüsü Akdeniz iklimine 

öz çalı-maki topluluğudur. Pınarlı (Q. ile X) ve meşe (Quercus) topluluğunun baskın türleridir. 

Kıyıdan uzaklaştıkça meşe yaygınlaşır. Bu örtü içinde incir, dut, zeytin serpilmiştir. 

Kırmızı Akdeniz Toprakları, komşu bulunduğu Kahverengi Orman ve Rendzinalardan, 

kırmızı renk özelliğiyle belirli şekilde ayrılır. Kahverengi Orman ve Rendzinalarda renk koyu gri-gri 

kahverengidir. Üst toprak organik maddece zengin daha yumuşak kıvamda ve kuvvetli taneli 

yapıdadır. Sert kireçtaşı üzerinde oluşan kireçtaşı kahverengi orman toprakları ise Kırmızı 

Akdenizlere çok benzer. PH nötr ve hafif baziktir. Organik maddenin düşüklüğü ve kil fraksiyonu 

içinde yüksek oranda demir oksitlerinin bulunması nedeniyle su ve besin tutma sığaları ortadadır. 

Değişen katyonlar içerisinde Ca+Mg baskındır. Na ve K derinlikle birlikte azalır. 

Mersin İlinde bu grup topraklar Mersin-Silifke Hacıisaklı kıyı şeridinde ve Silifke’nin 

kuzeydoğusunda, Erdemli'nin kuzeyinde Konya sınırına kadar uzanırlar. İldeki alanı toplam 226 

000 hektar civarındadır. Bunun yaklaşık 500 ha'sı I.sınıf, 500 hektarı II.sınıf, 2000 Ha’sı III. Sınıf, 

6000 Ha’sı IV. Sınıf, 13 000 hektarı VI.sınıf, 204 000 hektarı VII. sınıftır. 

KIRMIZI KAHVERENGİ AKDENİZ TOPRAKLARI: Kırmızı Akdeniz topraklarıyla benzer 

özellikler taşıyan bu toprak gurubunu Kırmızı Akdeniz Topraklarından ayıran farklılıkları şöyle 

sıralayabiliriz. 

-Kırmızı – Kahverengi Akdeniz Toprakları, Kırmızı Akdeniz Topraklarına göre daha alçak 

sekilerde, daha az eğimlerde ve daha nemli koşullarda oluşur. Bunun sonucu üst toprak daha koyu 

ve kahverengiye kaçan renktedir. Organik madde daha yüksek, toprak gövdesi daha derindir. 

-Renk 5 YR’ dir. Renkte organik madde ve nemlilik etkilidir. Kırmızı- Kahverengi Akdeniz 

Toprakları kristal kalker çakıllı ve Kalker çimentolu konglomeralar üzerinde; Kırmızı Akdeniz 

Toprakları ise kristal kalker üzerinde oluşmuştur. Toprak gövdesiyle konglomera arasında kalınca 

bir geçiş katı veya yumuşak kireç katı vardır. Kırmızı Akdeniz Topraklarında solum doğrudan kaya 

üzerine oturur. 

-Kırmızı- Kahverengi Akdeniz Toprakları; Kırmızı Akdeniz Topraklarından, zonlu ve organik 

madde kapsamlarıyla kırmızı çayır, kırmızı kestane, bazende kireçsiz kahverengi orman 

topraklarına geçiş özellikleri gösteren bir gurup olarak ele alınabilir. . PH 7.3-7.6 arasındadır. 

Bu toprak Erdemli-Mersin arasında ve Tarsus kuzeyindeki şeritte yaygındır. Sebze ve 

turunçgil tarımında kullanılır. Bu yüzden İl tarımında önemlidir. Dik eğimler ve taşlı kısımları çalı 

örtüsü altındadır. 

Mersin İlinde bu topraklar 85 883 hektarlık bir alan kaplar. 1086 hektarı I.sınıf, 6399 hektarı 

II.sınıf, 2555 hektarı III.sınıf, 8755 hektarı IV.sınıf, 5855 hektarı VI.sınıf, 61233 hektarı VII.sınıftır. 

RENDZİNA TOPRAKLARI: Yumuşak yahut parçalı kireçtaşı üzerinde hafif kireç yıkanımı 

ve organik madde birikimiyle oluşmuş zayıf A1 ve altında C veya R katlarından ibaret rendzinalar 

intrazonal topraklardır. Rengi gri olup kireç oranı yüksek organik madde düşüktür. 

Mersin-Tarsus kuzeyi şeridindeki rendzinalar traverten üzerinde oluşmuştur. Traverten 

oluşumu arada yahut altta yer yer anhidrit ihtiva eder. Mut güneyinde ise yumuşak Alt Miosen 

kalkeri ana maddeyi teşkil eder. Her iki oluşumda kireç oranı %50'nin üzerindedir. İnce, soluk Al ve 

kolayca yüzeye çıkan akçıl C katları dolayısıyla, rendzina toprakları yüzeyden tanınabilir. 

30


Rendzina alanında yağış 400-650 mm. arasında ve sıcaklık yüksektir. Yazlar sıcak ve 

kuraktır. Bu koşullarda seyrek, kısa çalı, çayır ve kurakçıl otlar: kekik, geven vb. bitki örtüsünü teşkil 

eder. Mut’ta arada seyrek çam görülür. 

Tarsus kuzeyindeki traverten alanı sekiler halindedir. Yüzey dalgalıdır. Buranın bir kısmıyla 

Mut güneyi ise hafif ve orta eğilimli tepelikler halindedir. Yükselti Tarsus kuzeyinde 100, Mutta 400- 

500 metredir. 

Rendzinalar, komşu bulunduğu Kahverengi Orman topraklarına göre daha sığdır, organik 

madde daha düşüktür ve kireç oranı yüksektir. Al daha soluk gridir. Kırmızı Akdenizlerdeki kırmızı 

renk başlı başına iki toprağın ayırt edilmesi için yeterli özelliktedir. Bu gruptaki topraklar 47813 

hektardır. Bunun 3813 hektarı II.sınıf, 5050 hektarı III. sınıf, 4967 hektarı IV. sınıf, 27803 hektarı VI. 

sınıf, 6180 hektarı VII.sınıftır. 

Çoğunlukla orman vejetasyonu altında otlak, bağ ve kuru tarım arazileri olup verimsizdir. 

REGOSAL TOPRAKLAR: Regosal topraklar A ve C horizonlu azonal topraklardır. 

Bağlantısız sedimentler üzerinde oluşmuş çok az profil gelişmesi gösteren kültür yapılan alanlarda 

zorlukla teşhis edilebilen A horizonuna sahiptirler. İldeki regosoller kumlu sedimentler üzerinde 

gelişmişler ve bütün özelliklerini bu ana maddeden almışlardır. Renk genellikle soluk veya açık 

kahverengidir. Organik maddece fakirdirler. Topografya düz ve ondülelidir. Düz düze, yakın hafif 

eğilimler arz ederler. Bünye ve topografya olarak iyi geçirgen biliniyorsa da tahliye olanağı 

bulunmayan arazilerde yetersiz drenajlı olanlarına rastlanır. Doğal örtü bodur çalılar ve dikenli 

otlardır. 

İldeki regosal toprakların alanı 3565 hektardır. Tarsus'un Kulak köyü ile Mersin'in Kazanlı 

bucağı arasındaki sahil şeridinde yer alır. Çoğunluğu orman örtüsü altında, mera, sera ve kuru 

tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Bu guruptaki toprakların 580 hektarı III. sınıf, 2985 hektarı 

IV.sınıf tarım arazisidir. 

ÇIPLAK KAYALAR (ÇK): Kahverengi Orman, Kireçsiz Kahverengi Orman ve Kırmızı 

Akdeniz toprak kuşaklarında, haritalanabilir genişlikte olmayan kaya çıkışları halinde, yahut arada 

toprak örtüsü bulunduğu için bu grupların çok sığ, taşlı birimlerine sokulmuş geniş çıplak kaya 

yüzeyleri bulunur. Toroslar, özellikle sert kalker oluşumları bu niteliktedir. Ayrıca ilin kuzey 

doğusunda ve batıda Antalya İl sınırında geniş alanlar çıplak kayalıklardan ibarettir. Çıplak 

kayalıklarda, adından da anlaşılacağı üzere, toprak örtüsü bulunmaz. Yüzey kaya çatlaklarından ve 

birkaç metrekarelik oran oluşturduğu molozlarla örtülüdür. Arada, kaya çatlaklarında ve birkaç 

metrekarelik oyuklarda toprak ve çalı ot örtüsü bulunsa da bu örtü ekonomik otlatma için yeterli 

değildir. Çıplak kayalıkların eğlence, av ve su toplama alanı olarak değerleri vardır. VIII.sınıftırlar ve 

İlde 79762 hektarlık yer kaplar. 

SAHİL KUMULU (SK): Kıyı kumulları Anamur, Silifke, Mersin, Tarsus sahil şeridinde geniş 

olarak bulunurlar. Bu araziler üzerinde tek tük çalı ve ağaç bulunabilir. Profil teşekkülü olmadığı için 

regosollere sokulmamışlardır. Toplam alanları 2897 hektar olup değişik topografyaya sahiptirler. 

Düz düze yakın eğilimli olanları olduğu gibi orta ve dik eğimli olanları da bulunmaktadır. Kullanma 

değerleri olmadığından VIII.sınıftırlar. 

IRMAK YATAKLARI (IY): Akarsu boylarında yer alan taşlı, çakıllı yataklar ve yılın büyük 

kısmında su altında kalan ince şeritler bu birimde haritalanmıştır. VIII.sınıf olan bu arazi tipi il 

yüzeyinde 1056 hektarlık alanı kaplamaktadır. 

ALÜVİYAL SAHİL BATAKLIKLARI: Deniz kıyısında yer alan; deniz ve yüzey akışların 

etkisiyle devamlı veya yılın büyük bir bölümünde yaş ya da bataklık durumunda olan topraklardır. 

Tuzlu ve sodikliğin her tür ve derecesinde olabilirler. Tarımsal değeri olmayan bu araziler, Tarsus'ta 

olup 473 hektar alanı kaplamaktadır. 

İl topraklarının dağılımı Şekil B.5'de verilmektedir 

B. 4 SU KAYNAKLARI 

Mersin İli barajlar, akarsular, yeraltı suları, suni göller ve memba suyu olarak zengin su 

kaynaklarına sahiptir. 

31


Şekil B. 5: Toprakların Dağılımı (İçel Arazi Varlığı, 1991) 

Rendzina 

Çıplak Kaya 

Alüvyal 

3% 

5% 

5% 

Kırmızı Kahverengi 

Akdeniz 

5% 

Çeşitli Araziler ve Su 

Koluvyal Yüzeyleri 

3% 1% 

Kahverengi Orman 

42% 

Kırmızı Akdeniz 

14% 

Kireçsiz Kahverengi 

Orman 

22% 

B. 4. 1 İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 

Türkiye'de DSİ nin ayırmış olduğu 26 akarsu havzasından biri Mersin İli sınırları içerisinde 

bulunmaktadır. Bu havza " Doğu Akdeniz Havzası" dır. Havza kapsamındaki akarsular başka il 

sınırları içerisinde doğmakta ve Akdeniz'e dökülmektedir. 

Mersin kenti ve Tarsus ilçesinin içme suyu Berdan nehri üzerindeki Berdan barajından 

karşılanmaktadır. Mersin İline bağlı diğer ilçe ve köylerin içme suyu temini İller Bankası ve Köy 

Hizmetlerince sağlanmakta ve çoğunlukla membalar ve kuyular kullanılmaktadır. 

BERDAN BARAJI: Berdan barajı Tarsus İlçesi sınırları içindedir. Berdan barajını besleyen 

su kaynağı Berdan Nehridir. Berdan Nehrinin toplam uzunluğu 124 Km olup, çıkış noktası İl sınırları 

içerisinde kalmaktadır. Berdan Nehrinin debisi 42 m3/sn dir. İl sınırları içerisindeki başlangıç 

noktası At Dağı olup Berdan Barajından sonra Kulakköy mevkiinden Akdeniz’e dökülmektedir. 

1984 yılında hizmete giren Berdan Barajı; içme suyu, sulama, taşkın koruma ve enerji 

üretimi olarak çok amaçlı kullanılmaktadır. 

Yüzölçümü : 10.50 km 2 

Yüksekliği (talvegten) 

: 41.60 m 

Yağış Alanı : 1592 km 2 

Yıllık Ortalama Suyu 

: 1300 hm 3 /yıl 

Tipi 

: Zonlu Toprak Dolgu 

Kret Kotu 

: 71.60 m 

Kret Uzunluğu 

: 590 m 

Toplam Hacmi : 185.521.000 m 3 

Normal Su Seviyesinde Hacmi : 144 596 000 m 3 

Min. Su Seviyesinde Hacmi : 20 290 000 m 3 

Aktif Hacim :124 306 000 m 3 

Göl Alanı : 6.55 Km 2 

İçme suyu olarak, 3.ünite Arıtma Tesisinin tamamlanmasıyla yıllık 142,5 hm 3 su temin 

edebilecek kapasitededir. Mersin-Tarsus kentlerinin 2025 yılı içme suyu ihtiyacı için gerekli olan, 

Berdan barajından sağlanan 142.5 hm3/yıl içme suyuna ilaveten 121 hm 3 /yıl içme suyu ihtiyacı da 

Berdan nehrinin Pamukluk kolu üzerindeki Pamukluk barajından temin edilecektir. 

B. 4. 2 Yeraltı Su Kaynakları 

Devlet Su İşlerinden alınan bilgilere göre; Mersin İlinde Hidrolojik etüt çalışmaları 

sonucunda tespit edilen yeraltı suyu bölgeleri ve yıllık verimleri aşağıda verilmektedir. 

32


A. Mersin-Berdan ve Efrenk Ovaları 

1. Berdan Yeraltı suyu Havzası 36 hm 3 /yıl 

2. Deliçay Yeraltı suyu Havzası 12 hm 3 /yıl 

3. Efrenk Yeraltı suyu Havzası 3 hm 3 /yıl 

4. Mezitli Yeraltı suyu Havzası 0.7 hm 3 /yıl 

_____________________________________________ 

Toplam 

51.7 hm 3 /yıl 

B. Silifke Ovası 10 hm 3 /yıl 

C. Mersin-Gilindire Ovaları 

1. Büyük Eceli Ovası 0.5 hm 3 /yıl 

2. Sipahili Ovası 2 hm 3 /yıl 

3. Gilindire Ovası 1 hm 3 /yıl 

4. Gözce Ovası 1 hm 3 /yıl 

5. Aksaz Ovası 1 hm 3 /yıl 

____________________________________________ 

Toplam 

5.5 hm 3 /yıl 

D. Anamur Ovası 

1. Sultan Çayı Havzası 6 hm 3 /yıl 

2. Anamur (Dragon) Çayı Havzası 3,5 hm 3 /yıl 

____________________________________________ 

Toplam 

9.5 hm 3 /yıl 

E. Bozyazı Ovası 1.5 hm 3 /yıl 

F. Ovacık-Eğribük Ovaları 

1. Ovacık Ovası 1.17 hm 3 /yıl 

2. Eğribük Ovası 0.70 hm 3 /yıl 

______________________________________________ 

Toplam 

1.87 hm 3 /yıl 

GENEL TOPLAM: 

A. Mersin-3Berdan ve Efrenk Ovaları 54.7 hm 3 /yıl 

B. Silifke Ovası 10 hm 3 /yıl 

C. Mersin-Gilindire Ovaları 5.5 hm 3 /yıl 

D. Anamur Ovası 9.5 hm 3 /yıl 

E. Bozyazı Ovası 1.5 hm 3 /yıl 

F. Ovacık-Eğribük Ovaları 1.8 hm 3 /yıl 

______________________________________________ 

TOPLAM 

83 hm 3 /yıl 

B. 4. 3 Akarsular 

Arazi varlığının çoğunluğu dik-sarp eğimli yüksek arazilerden oluşan Mersin İli sık bir 

akarsu şebekesine sahiptir. Göksu Nehri, Berdan Nehri, Anamur(Dragon) Çayı, Lamas Çayı, 

Efrenk Çayı İldeki önemli akarsular olarak sayılabilir. Bu akarsuların yıllık potansiyeli: 

Göksu Nehri 

: 3.900 hm3/yıl 

Berdan Nehri 

: 1.300 hm3/yıl 

Anamur(Dragon) Çayı : 820 hm3/yıl 

Lamas Çayı : 210 hm3/yıl 

Efrenk Çayı : 100 hm3/yıl 

Diğer Dereler : 870 hm3/yıl 

Toplam 

: 7 200 hm3/yıl 

Mersin'de bulunan akarsuların su rejimleri dağlar ve platoların bazı bölümlerinin orman 

örtüsünden yoksun olması nedeniyle genellikle düzensizdir. Yüksek oranda mil taşımalarına karşın 

akarsular, iyi nitelikli sulama suyu özellikleri göstermektedir. 

33


Göksu: Göksu (Calycadnos) iki kol halinde Batı Toroslardan çıkar. Bu iki kol Mut ilçesinin 

güneyinde birleştikten sonra Göksu adını alır. Göksu Silifke'de geniş bir delta meydana getirir. 

Göksu’nun en geniş yeri 70 metre, en derin yeri 6-7 metre, en dar yeri 40 metre, uzunluğu 268 km 

olup Taşeli Platosu'nun sularını toplayarak Taşucu'nda denize dökülmektedir. Şimdilik Göksu'dan 

yeteri kadar faydalanılmamaktadır. Göksu, denizden itibaren tarandığı takdirde Silifke'ye kadar 

küçük gemilerin işlemesi uygundur. 

Tarsus çayı / Berdan çayı (Cylelnos) : Tarsus çayı, Bolkar Dağları'nın güney eteklerinde 

yer alan Namrun Yaylası'nın 30 km kuzey-doğusundan kaynaklanır. Kadıncık Deresi Cehennem 

Deresinden oluşan 150 km uzunluktaki Tarsus Çayı, Tarsus'ta denize dökülür. Soğuk olması 

nedeniyle Berdan adı verilmiştir. Tarsus Çayı, antik çağda, Tarsus'un içinden geçtiğinden nehir 

ağzından Tarsus Limanına kadar gemiler girer-çıkarmış. Bugün, Tarsus Çayından Berdan Barajı 

kurularak içmesuyu sulama suyu temininin yanında elektrik üretimi yapılmaktadır. Berdan barajı 

aynı zamanda Tarsus Kenti ve Berdan Ovasını taşkınlardan korumaktadır. 

Anamur Çayı (Dragon) : Çeşitli kaynak sularının birleşmesi ile suyu bollaşan Anamur 

Çayı, Büğüldek yöresinde bir şelaleden döküldükten sonra Anamur'da bir kıyı ovası meydana 

getirerek denize dökülür. Uzunluğu 70 km dir. 

Limonlu Çayı (Lamos) : Limonlu Çayı, Karaaydın yöresinin kuzeyindeki dağlardan 

kaynaklanır. Aksıfat Deresiyle birleşerek büyür ve Limonlu Kasabası'nda denize dökülür. Uzunluğu 

130 km dir. 

Efrenk Çayı (Müftü Deresi) : Efrenk Çayı, Bolkar Dağlarının güney yamaçlarından 

kaynaklanır. 100 km uzunluğundaki Efrenk Çayı Çağlarca yöresinde güneye dönerek Mersin'de 

denize dökülür. Aslanköy mevkiinde Aslanköy deresi olarak adlandırılır ve Mersin'in Kuzeyinde 

Müftü Deresi adını alır. 

Diğer Dereler: 

Alata Çayı (Sorgun) : Küçük Sorgun ve Değirmenbaşı Pınarlarının birleşmesiyle Sorgun 

Çayı adında devam eder, daha sonra Alata Çayı ismini alarak Erdemli'de denize dökülür. Uzunluğu 

90 km dir. 

Mezitli Çayı (Liparis) : Fransız gezginlerinden Langlois'un "Klikya 'da Gezi"adlı kitabında 

Liparis Çayının suyunun şifalı olduğu; kenarının defne, yabani asma ve yabani güllerle süslü 

bulunduğunu yazmaktadır. 

Bakır Çayı: Akçalı Dağlarının güney yamaçlarından kaynaklanır ve Anamur'un doğusunda 

küçük bir ova meydana getirerek denize dökülür. Uzunluğu 60 km dir. 

Sipahi Deresi: Gülnar İlçesi'nin güneyinden kaynaklanan ve 35 km uzunluğundaki Sipahi 

deresi, denize döküldüğü yerde kıyı ovaları oluşturur. 

Deliçay Deresi: Deliçay, Değirmendere civarının sularını toplayak orada Değirmendere 

adını alır ve Deliçay adıyla Mersin'in doğusunda Kazanlı ve Karaduvar arasında denize dökülür. 

Tece Deresi: Fındık pınarı yaylasının suyunu toplayarak güneye iner ve tece deresi adını 

alarak denize dökülür. 

Gilindires Deresi: Tepeköy civarının sularını toplayarak denize dökülür. 

Kargıcak Deresi: Torosların 1500-1600 kotlarından doğarak, Karahıdırlı mevkiinden 

güneye doğru ilerler ve Kaplanca deresi adını alır, Kargıcak deresi olarak denize dökülür. 

B. 4. 4 Göller ve Göletler 

İlimizin Silifke İlçesi sınırları içerisinde bulunan Akgöl ve Paradeniz denizle bağlantısı olan 

göllerdir. Göksu Irmağının denize döküldüğü yerin batısında denizle irtibatlı ve suyu tuzlu olan 400 

ha büyüklüğündeki Paradeniz lagün gölü ile daha batıda 1100 ha büyüklüğündeki Akgöl yer 

almaktadır. Paradeniz Lagünü bir kum seddesi ile denizden ayrılmıştır. Tuzluluk oranı 20-30 gr/lt 

arasında olan Paradeniz Lagünü acı su karakteri taşımaktadır ve sığ kısmının derinliği 1.5 m 

civarındadır. Akgöl’ün suyunun tuz oranı tatlı su denilecek kadar düşük olup 1.0 gr/lt civarındadır. 

Bunun sebebi ise deltadaki drenaj kanallarından gelen tatlı suyla besleniyor olmasıdır. Paradeniz 

ve Akgöl’ün bütün yıl boyunca değişen değerleri ile fiziksel, kimyasal özellikleri bulunmaktadır. Bu 

göllerde haskefal, sazan, yılanbalığı, karabalık ve diğer bazı balıklar bulunmaktadır. 

34


Bir diğer göl ise Keklik Gölü olup; denizle bağlantılı olan bu gölün suyu tuzlu ve durudur, 

bol balık yaşar. İldeki göletler ve özellikleri aşağıda Tablo B.4'de verilmektedir. 

Tablo B. 4: Göletler ve Özellikleri 

Brüt su depolama hacmi (m3) Suladığı saha (ha) Durumu 

Erdemli - Esenpınar Göleti 304190 54 Faal durumda 

Erdemli - Karakız Göleti 3240000 1126 Gövde bitti su depolanıyor 

Merkez -Evcili Değirmendere Göleti 1635000 546 Gövde bitti su depolanıyor 

Merkez -Tepeköy Gölpınarı Göleti 6039121 2194 Gövde inşaatı devam ediyor 

Tarsus- Çavuşlu Kaleönü Göleti 1663000 208 Faal durumda 

B. 5 MİNERAL KAYNAKLARI 

Mersin ili maden yatakları bakımından önemli bir yer tutmaktadır. Demir, barit, çimento 

hammaddesi, dolamit, manyezit vb. madenler önemli rezervleri oluşturmaktadır (Bkz. Şekil I.1). 

B. 5. 1 Sanayi Madenleri 

Mersin İlinde bulunan endüstriyel hammaddelerin rezerv ve kaliteleri Tablo B.5'de 

verilmektedir. 

Tablo B. 5: Endüstriyel Hammaddeler 

Bulunduğu yer Maddenin Cinsi Tenör ve kalite Rezervler Mevcut 

SİLİFKE Çimento hammadde Kireçtaşı 6.000.000 Ton Gör 

MERSİN Çimento hammadde Marn 33.600.000 Ton(Gör+Muht) 

MERSİN Çimento hammadde Marn 25.375.000 Ton(Gör+Muht) 

GÜLNAR Dolomit %20.69 MgO 9.616.879 Ton(Gör+Muht) 

MUT Kireçtaşı İyi 30.000.000 Ton(Muh) 

SİLİFKE Kireçtaşı İyi 550.000.000 Ton(Gör+Muht) 

B. 5. 2 Metalik Madenler 

Mersin İlinde bulunan demir, barit, manyezit rezervi ve kalitesi Tablo B.6'da verilmektedir. 

Tablo B. 6: Metalik Madenler 

Bulunduğu yer Maddenin Cinsi Tenör ve kalite Rezervler Mevcut 

ANAMUR Demir %50 Fe - %2 .4 SiO2 90.300 Ton mümkün 

GÜLNAR Demir %49 Fe - % 5 SiO2 31.850 Ton(Potansiyeli) 

GÜLNAR Demir %16 Fe - % 11SiO2 345.000 Ton(Potansiyeli) 

GÜLNAR Demir % 22 Fe - % 13 SiO2 173.000 Ton(Potansiyeli) 

GÜLNAR Demir % 55.9 Fe 500.000 Ton mümkün 

GÜLNAR Demir % 35 Fe - % 7.8 SiO2 10.900.000 Ton(Potansiyeli) 

SİLİFKE Demir %38.9 Fe+Mn -%5.25 SiO2 498.149 Ton(Potansiyeli) 

ANAMUR Barit % 94.15 BaSO4 2.250 Ton(Gör) 

SİLİFKE Barit % 77.96 BaSO4 70.000 Ton(Gör+Muh) 

TARSUS Manyezit % 46.98 MgO 80.000 Ton(gör+muh müm) 

GÜLNAR Demir %24.1 Fe+Mn -%5.25 SiO2 608.326 Ton(Potansiyeli) 

B. 5. 3 Enerji Madenleri 

İl sınırları içerisinde bitümlü şist yatakları yoktur. Linyit yatakları bkz. B.1.3. 

B. 5. 4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 

Bakınız I. 1. 4. 

KAYNAKÇA 

1. Çevre Koruma Vakfı Yayınları, Türkiye’nin Sulak Alanları, Ankara, 1991. 

4. DSİ 6. Bölge Müdürlüğü Dokümanları. 

5. Mersin Valiliği, Meteoroloji İl Müdürlüğü Verileri. 

6. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, İçel İli Verimlilik Envanteri, Köy Hizmetleri Genel 

Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1987. 

7. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, 1985-2000 Ekonomik Raporları, Mersin. 

8. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü İnternet Sitesi. 

9. TÜBİTAK İnternet Sitesi 

35


C. HAVA ( ATMOSFER VE İKLİM ) 

C. 1 İKLİM VE HAVA 

Mersin İli Akdeniz iklimimin tipik özelliklerinin ve meteorolojik şartlarının tümüne sahiptir. 

İlin kıyılarında yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi, iç kesimlerde ve 

yükseklerde kara iklimi görülür. 

Mersin'de yıllık sıcaklık ortalaması 18,7°C dir. 50 yıllık gözlemlerde saptanan en yüksek 

sıcaklık 40°C (21.06.1942), en düşük sıcaklık ise -6,6°C (06.02.1950)dir. Yaz aylarının ortalama 

sıcaklığı 25- 33°C arasında değişmektedir. Sahil kesimi ile sahilden 15–25 Km. iç kısımlarda ve 

yayla eteklerinde 10°C ye varan düşük sıcaklıklar görülmektedir. Kış aylarında sıcaklık ortalaması 

9–15°C arasında değişir. Bazı yıllar sıcaklık 0°C nin altına düşmektedir. Kar yağışı sahil kesimlerde 

görülmez. Ancak kış aylarında Torosların eteklerinde ve yayla kesimlerinde değişen miktarlarda kar 

yağışı ve örtüsü olmaktadır. 

Deniz suyu sıcaklık ortalaması 20,8°C dir. Yaz aylarında 25–28°C arasında değişmektedir. 

Bu mevsimde kuvvetli rüzgarların olmaması nedeniyle dalga yüksekliği çok düşük olmakta, böylece 

uzun yaz ve sonbahar aylarında denizden istifade edilebilmektedir. 

Mersin'de güneybatıdan esen deniz ve kara meltemi, Nisan- Eylül arasındaki altı aylık 

sürede gündüzleri denizden karaya doğru, geceleri Toroslardan denize doğru esmekte ve sıcak 

yaz mevsiminde serinletici özellik taşımaktadır. Ortalama rüzgar hızı 2.3 m/sn dir. Deniz ulaşımını 

etkileyen nitelikteki kuvvetli rüzgarlar azda olsa kış aylarında görülür. 

İlimizde uzun yıllar verilerine göre yıllık yağış toplam miktarı 593,7 mm dir. En çok yağış 

Aralık ayında en az yağış ise Ağustos ayındadır. Uzun yıllar ölçümlerine göre yıllık kapalı günler 

ortalama 25,3 gündür. Yılın büyük bölümünde hava açık ve az bulutlu geçmektedir. Mersin 

yurdumuzun güneşlenme süresi en fazla olan illeri arasındadır. Günlük ortalama güneşlenme 

süresi 7,4 saat olup yaz aylarında bu süre 8–10 saat arasında değişmektedir. Nem ortalaması %72 

olup bütün aylarda birbirine çok yakındır. Ortalama nem aylara göre %65 - %75 arasında 

değişmektedir. 

C. 1. 1 Doğal Değişkenler 

C. 1. 1. 1 Rüzgar 

İlimiz genelinde hakim rüzgar yönü (en fazla süre ile esen rüzgar) kuzeybatı olmakla birlikte 

bu durum yıl içinde aylara ve mevsimlere göre değişiklik göstermektedir. Kış ve bahar aylarında 

(Mayıs ayı hariç) yaklaşık altı aylık bir periyotta hakim rüzgar yönü kuzey -kuzeybatı yönü iken yaz 

aylarında (Haziran-Temmuz-Ağustos ve Mayıs ayında) hakim rüzgar yönü güney-güneybatı 

olmaktadır. 

İlimizde kara ve deniz meltemi olarak da bilinen, deniz ve karanın gündüz ve gece farklı 

ısınmasından meydana gelen özellikle yaz aylarında sıkça görülen meltem rüzgârı kendini 

hissettirmektedir. Bu rüzgar gündüzleri denizden karaya doğru geceleri ise Toroslar üzerinden 

denize doğru hafif olarak esmekte, yazın sıcak günlerinde bölgemizde serinletici bir özelliği 

bulunmaktadır. 

İlimiz kuzey-kuzeybatısına uzanan Toros dağları nedeniyle özellikle kuzeyli rüzgârlara 

kapalı bulunmaktadır. Buna karşın İlimizin Silifke ve Taşucu civarı Göksu vadisinden kuzeyli 

rüzgarlara açıktır. Bu yöremizde sık sık kuvvetli kuzey rüzgârları görülmektedir. İl merkezinde ise 

kuvvetli rüzgarlar güney ve güneybatı yönünden etkili olmaktadır. 

İl merkezinde yıllık rüzgar hızı 2,3 m/sn'dir. İlimizde ölçülmüş en kuvvetli rüzgar hızı 28,2 

m/sn olup güney güneybatı (SSW) yönündedir. Kuvvetli rüzgarların yıl içinde mevsim ve aylara 

göre dağılışı düzensizdir. Uzun süreli ve kuvvetli esen rüzgarlar genellikle kış ve bahar aylarında 

güney-güneybatı yönünde olmaktadır. 

36


Tablo C. 1: 2004 Yılı Rüzgar Değerleri 

Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl Ort. 

Max.Rüz.Yön ve Hızı 

N SW SW NE SW SW SSW SSW SW S SSW ENE 

24,9 22,5 19,9 13,1 15,4 11,0 12,0 10,8 13,0 21,0 13,1 12,0 

Kuvvetli Rüz.Gün Sayısı 2 2 1 2 2 1 2 1 2 0 2 3 1,6 

Fırtınalı Gün Sayısı 2 2 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0,5 


MERSİN UZUN YILLARA AİT RÜZGAR DİYAGRAMI 

( RASAT SÜRESİ 23 YIL ) 

NNW 

6000 


N 

NNE 

NW 


NE 

WNW 



ENE 


W 

0 

E 

WSW 

ESE 

SW 

SE 

SSW 

SSE 

S 

C. 1. 1. 2 Basınç 

Mersin'de basınç incelenirse aylar içerisindeki ortalama basıncın değiştiğini görmekteyiz. 

Aylar içerisindeki bu değişkenliği şu şekilde izah etmek mümkündür. Yazın ilimiz Basra alçak 

basıncının etkisinde kalarak kurak ve nadir yağış alır. Kış aylarında genelde Orta Akdeniz (Girit ve 

Yunanistan'dan) gelen alçak basınç etkisinde kalır. Kış aylarında bazen Balkanlardan sarkan 

yüksek basınç etkisinde bulunur. Sonbahar ile kış aylarında Sibirya yüksek basıncının etkisinde 

kalır. 

Yıllık ortalama basınç 1014 mb (milibar) olup, Mersin Meteoroloji İstasyonu verilerine göre 

2004 yılına ait ortalama basınç değerleri aşağıda verilmiştir. 

Tablo C. 2: 2004 Yılı Ortalama Basınç Değerleri(mb) 


Ort. Basınç 1012,3 1017,5 1017,6 1012,3 1009,9 1009,5 1005,4 1006,4 1011,1 1014,7 1015,3 1020,8 1012,7 

Max. Basınç 1021,9 1025,6 1029,3 1022,5 1016,1 1015,4 1010,7 1011,1 1015,8 1019,0 1028,4 1028,8 1020,3 

Min. Basınç 989,8 1001,3 1001,7 1000, 996,3 1002,7 1000,2 1001,3 1004,5 1009,1 1001,8 1007,9 1001,4 


37


C. 1. 1. 3 Nem 

İlimizin yıllık nisbi nem ortalaması %71,5 olup en yüksek değerler yaz aylarında en düşük 

değerler ise Ekim ve Kasım aylarında meydana gelmektedir. İlimizin deniz kıyısında olması 

nedeniyle iç kısımlara oranla nem miktarı oldukça fazla bulunmakta, bu da özellikle yaz aylarında 

yüksek sıcaklık ile insanlar üzerinde etkili olmaktadır. 

Yaz aylarında bazen sabah saatlerinde nisbi nem miktarı %90 civarında seyretmekte, gece 

ise rüzgarın kuzey yönüne dönmesi nedeniyle daha düşük olmaktadır. Deniz kıyısıyla iç ve yayla 

kesimlerinde nisbi nem miktarı arasında belirgin farklılıklar bulunmaktadır. 

Tablo C. 3: 2004 Yılı Nisbi Nem Değerleri (%) 


Ortalama Nem 71 65 61 66 73 74 71 71 65 56 60 55 69,6 

Min. Nem 31 18 25 29 42 45 43 52 32 29 27 24 33,1 

Max. Nem 96 93 92 96 92 93 88 90 88 85 92 93 91,5 

C. 1. 1. 4 Sıcaklık 

38 

Mersin Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü–2004 

İl merkezinde uzun yıllar verilerine göre elde edilen yıllık sıcaklık ortalaması 18,7°C dir. İlde 

en yüksek sıcaklık 40°C olarak 21.06.1942 tarihinde, en düşük sıcaklık ise -6,6°C olarak 

06.02.1950 tarihinde ölçülmüştür. Ortalama hava sıcaklığı yaz aylarında 25–33°C arasında, kış 

aylarında ise 9–15°C arasında değişmektedir. İl genelinde en sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en 

soğuk aylar ise Ocak ve Şubat aylarıdır. İlin sahil kesiminde ölçülen sıcaklıklar ile sahilden 10-15 

km. iç kısımlarda ve yayla eteklerinde ölçülen sıcaklıklar arasında 10°C ye varan farklılıklar 

bulunmaktadır. Özellikle kış aylarında deniz kıyısından uzaklaştıkça bu sıcaklık değişimi büyük 

değerlere çıkmaktadır. 

Tablo C. 4: 2004 Yılı Ortalama Sıcaklık Değerleri (©) 


Ort. Sıcaklık 10,3 11,2 15,3 17,7 21,8 25,7 28,9 29,0 26,3 24,0 17,0 11,8 19,9 

Max. Sıcaklık 17,6 20,3 27,8 28,6 34,0 32,6 33,4 33,2 30,5 29,4 21,8 16,5 27,15 

Min. Sıcaklık 0,6 0,0 4,5 7,3 15,0 19,5 23,6 24,2 21,9 19,7 13,5 7,6 13,1 


C. 1. 1. 5 Buharlaşma 

İlimizde yazları ılık ve kurak geçmesi nedenleriyle, ilimizde bulunan deniz ve akarsular ile 

sulama kanalından buharlaşmalar (Evaporation) meydana gelir. İlimize ait buharlaşma değerleri 

aşağıda verilmektedir. 

Tablo C. 5: 2004 Yılı Buharlaşma Miktarları(mm) 

Ock Şbt Mrt Nis Mys Hzr Tmz Ağs Eyl Ekm Ksm Arl 

Ort. Buharlaşma 2,3 3,0 4,3 4,1 4,1 4,5 5,3 5,2 5,3 5,9 4,2 3,5 


C. 1. 1. 6 Yağışlar 

C. 1. 1. 6. 1 Yağmur 

İlimizde uzun yıllar gözlemler sonucu ortalama yıllık yağış toplam miktarı 593.7 mm dir. 

Akdeniz ikliminin özelliklerine uygun olarak yağış en fazla kış aylarında, en az yaz aylarında 

alınmakta olup; İlimizde en fazla yağış Aralık ve az yağış ise Ağustos ayında meydana gelmektedir. 

Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 62 gün civarındadır. Yıllık kapalı günler sayısı 25,3 gündür. Yılın 

büyük bir bölümü açık ve az bulutlu olarak geçmektedir. İlimiz yurdumuzun güneşlenme süresi en 

fazla olan illeri arasındadır. Günlük ortalama güneşlenme süresi 7,4 saat olup yaz aylarında bu 

süre 8 ile 10 saat arasında değişmektedir. 

Bölgemizde yağışlar genelde depresyonik ve ilimizin kuzeyindeki dağlar nedeni ile 

oroğrafik karakterdedir. Bununla birlikte, özellikle bahar aylarında kararsızlık nedeni ile oluşan 

konvektif hareketlerle meydana gelen mevzi sağanak yağışlar şeklinde görülmektedir. 

Tablo C. 6: 2004 Yılı Yağış Değerleri(mm) 


Ort. Toplam Yağış 276,9 71,2 5,1 40,3 3,2 0,4 0,0 0,2 0,0 28,9 84,0 24,8 

Max. Yağış 77,2 25,9 5,1 28,3 2,0 0,4 0,0 0,2 0,0 2,0 26,7 13,6 

Mersin Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü-2004


C. 1. 1. 6. 2 Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 

Kar yağışı ve don hadisesi ilimiz sahil kesiminde en az rastlanan meteorolojik olaylardan 

biridir. 50 yıllık gözlem sonucu il merkezinde sadece 01.01.1950 tarihinde yerde 2 cm.lik örtü 

meydana getiren kar yağışı görülmüştür. Bunun dışında genelde Ocak ve Şubat aylarında ortalama 

5 defa karla karışık yağmur olayı meydana gelmektedir. Buna karşı ilimizin kuzey kısımlarında 

Torosların eteklerinde, yükseklikle değişen oranlarda kar yağışı ve örtüsü olmaktadır. 

Sıcaklığın 0°C nin altına düşmesi nedeni ile meydana gelen don olayı ilimizde özellikle sera 

ve narenciye bölgelerinde bazı yıllar zararlara neden olmaktadır. İlimizde uzun yıllar gözlemlerine 

göre il merkezinde ortalama 3 gün don olayı görülmektedir. En fazla donlu gün Ocak ayında 

meydana gelmektedir. İl merkezinden ve sahilden uzaklaştıkça don olayı şiddeti daha fazla 

olmaktadır. Özellikle iç çukur sahalarda hava sirkülasyonunun az olması nedeni ile meydana gelen 

don olayı daha etkili olmaktadır. 

Meteorolojik olarak yatay görüş uzaklığının her yönde 1000 m ve daha altına düşürecek 

kadar yoğun bir bulut tabakası olarak tanımlanan sis olayı İlimizde ender olarak görülen 

meteorolojik bir olaydır. Son 10 yıllık periyot süresinde toplam 27 gün sis hadisesi meydana 

gelmiştir. Ortalama yıllık sisli gün sayısı yaklaşık 2 gün civarındadır. Sisin en fazla görüldüğü aylar 

ise Nisan ve Mayıs aylarıdır. 

Tablo C. 7: 2004 Yılı Dolu, Sis ve Kırağılı Günler 


Sisli günler - - 1 4 - - - - - - - - 

Kırağılı günler 2 2 1 - - - - - - - - 2 

C. 1. 1. 7 Seller 


İlimizde 50 yıllık gözlem periyodunda en fazla yağış miktarı 26 Aralık 1968 günü 199,5 

mm/m2 olarak tespit edilmiştir. Bu yağıştan dolayı il merkezi ve civarındaki birçok ekili alanları su 

altında kalmış, önemli maddi hasarlar meydana gelmiştir. Bunun dışında günlük en yüksek yağış 

miktarı 03.12.2001 günü 175,4 mm/m2 olmuş ve yine önemli hasarlar meydana gelmiştir. 

Bölgemizde yağışlar genellikle sağanak ve gök gürültülü sağanak yağış ile birlikte dolu 

şeklinde olduğundan dolayı zaman zaman tarım alanları etkilenmektedir. 

C. 1. 1. 8 Kuraklık 

Kuraklığın tespitinde her ülke ya da bölgeye özgü meteorolojik ölçütler kullanılmaktadır. Bu 

ölçütlere göre İlimizde uzun yıllar yağış ortalaması kullanılmaktadır. İlimiz uzun yıllar yağış 

ortalaması nedeni ile yarı kurak bir bölge olarak nitelendirilir. Bölgemizde yaşanmış önemli bir 

kuraklık tespit edilmemiştir. İlimizde 1982 yılında en az yağış meydana gelmiş olup 209,4 kg/m2 

olan bu miktar normalin %60 daha altında olmuştur. 

Yağış miktarlarında İl merkezi ve sahil şeridi ile 1000 metrelik yayla şeridi arasında 

farklılıklar görülmektedir. Yayla kesimlerinde yıllık yağış toplamı sahil şeridine göre 200-300 mm 

daha fazla olmaktadır. 

C. 1. 1. 9 Mikroklima 

Dar bir bölgedeki meteorolojik yönden farklılık olarak tanımlanabilen mikroklima bölgeleri, 

ilimizin topoğrafik yapısı nedeni ile birçok kesimlerde görülmektedir. Bölgemiz deniz, ova, dağ 

kesimleri gibi birbirine fazla uzak olmayan topoğrafik oluşumun etkisinde bulunmaktadır. İlin 

merkezi ile yakın ilçeleri, sahil şeridi ile yayla ve daha yüksek kesimleri arasında dar bir sahada 

farklılıklar olduğu gözlenmektedir. 

Yaz ve kış aylarında sahil kesimi ile iç ve yayla kesimi arasında sıcaklık ve nem farkı 

hissedilir şekilde belli olmaktadır. Sıcaklıklar, yayla kesimlerinde daha düşük, nem miktarı ise daha 

yüksek seviyelerde bunmaktadır. Kuzeydeki Toros dağlarının bazı kesimlerinin iç kısımlara açık 

olması nedeni ile (Silifke-Taşucu civarı) bu kısımlarda rüzgarın yön ve hızında diğer kısımlara 

oranla farklılıklar olmakta, sıcaklık ve nem miktarı da değişiklik arz etmektedir. 

39


C. 1. 2 Yapay Elementler 

C. 1. 2. 1 Plansız Kentleşme 

İlimizde sosyal ve ekonomik nedenlerle kırsal kesimlerden kentlerimize göç olayının 

çoğalması ve hızlı kentleşme beraberinde, plânsız ve programsız yapılaşmayı meydana 

getirmektedir. Bunun sonucu olarak kentte yapı ve alt yapı, maliyet açısından daha uygun düz ve 

düze yakın verimli topraklar üzerine sıçrayarak yayılma göstermektedir. 

İmarsız ve plansız yerleşim düzeni hava kirlenmesini olumsuz yönde etkilemektedir ve 

imarsız gelişme düzeni ulaşım, altyapı ve sosyal hizmet standardı açısından çevre sorunları 

yaratmaktadır. İmarsız konut düzeni ile oluşan parçalı dağınık ve yaygın konut gelişmesi 

civarındaki tarım topraklarını ve tarımsal faaliyeti devamlı baskı altında tutarak tehdit etmekte, 

sonunda bu topraklar spekülasyon konusu olarak arsaya dönüşmekte ve tarımsal faaliyet dışına 

çıkmaktadır. 

İlimizin hızla nüfusunun artması ve güneyin ticaret merkezi haline gelmesi sebebiyle 

sağlıklı bir fiziksel ve sosyal çevreye kavuşması için desantialize edilmiş bir makroforma şehir 

yapısına planlı olarak yönlendirmek gerekmektedir. İlimizde son 20-25 yılda yeşil alanlar azalmıştır. 

Narenciye bahçeleri kesilerek yerine binalar yapılmaya başlanmış, deniz kıyıları yazlık olarak 

yüksek katlı binalar yapılarak taş yığını haline getirilmiştir. 

C. 1. 2. 2 Yeşil Alanların Azalması 

Mersin'de kişi başına düşen yeşil alan miktarı 4,5 m 2 /kişi civarında olup oldukça düşüktür. 

Belediye mülkiyetindeki kentsel yeşil alan yüz ölçümü 493.865 ha'dır. Yeşile kapalı alan ise diğer 

kuruluşların mülkiyetindedir. Mersin’de hava kirliliğinin yoğun olduğu yerlerde yeşil alanın az olduğu 

gözlenmiştir. 

Mersin'de uygun bir yeşil alan uygulaması ve düzenli bir yeşil alan sisteminin 

oluşturulmasının hava kirliliğinin önlenmesinde önemli bir katkısı olacaktır. Kentin koşullarına 

uygun bitki örtüsü seçimi, bu bitkilerin filtrasyon ve absorbsiyon kapasitelerinin belirlenmesi gibi 

çalışmalar sonuçlandırıldığında yeşil alanların Mersin’in hava kalitesine katkısı sağlanabilir. Kamu 

elindeki boş alanların cadde ve sokak kenarlarının yeşillendirilmesi ile hava kirliliğinin azaltılması ve 

temiz havanın artması sağlanacaktır. Yeşil alanlar oksijen üretmekte, karbondioksit kullanmakta, 

hava ısı değişimleri yaparak hava çevrimi sağlamakta ve partikül maddeleri bünyesinde 

toplamaktadır. 

C. 1. 2. 3 Isınmada Kullanılan Yakıtlar 

İlimizde ısınmada genelde LPG tüplü sobalar ve elektrik kullanılmaktadır. Bunlara ilave 

olarak son zamanlarda kömür, odun, kalorifer yakıtı ve motorin gibi yakıtlarda ısınma amaçlı olarak 

kullanılmaya başlanmıştır. İlimizde doğalgaz henüz bulunmamaktadır. Yalnız BOTAŞ tarafından 

başlatılan Güney Doğalgaz İletim Hattı çalışmaları halen devam etmekte olup, 2005 yılı sonuna 

doğru Mersin İline ulaştırılması hedeflenmektedir. 

Doğal gaz altyapı sistemi, sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak şekilde 

projelendirilmiş olup yerleşim alanlarında kullanım için herhangi bir girişim ve projelendirme 

çalışmaları yapılmamıştır. Hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla doğal gaz kullanımının yerleşim 

alanlarını da kapsayacak şekilde programlanması gerekmektedir. 

Petrokok kullanımı ilimizde Çimento Fabrikası dışında Mahalli Çevre Kurulu kararı ile 

yasaklanmıştır. Petrokok ve diğer kömürler ile ilgili denetimler İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, İl 

Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü ve Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nca 

yapılmaktadır. Mersin İlinde katı, sıvı ve gaz yakıtların satışı ve kullanımı ile ilgili getirilen 

sınırlamalar aşağıda sıralanmaktadır. 

A. KATI YAKITLARIN ÖZELLİKLERİ VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER 

Tablo C. 8: Satışa Sunulan Isınma Amaçlı Yerli Linyit Kömürlerinin Özellikleri. 

Alt ısıl değeri kcal/kg min 3000 (-200) Satışa sunulan 

Yanar kükürt % max 1.65 * Satışa sunulan 

Ebat Boyut mm 18-200 ±(%)10 

*Her +1000 kcal için % 0.55 yanar kükürt oranı ilave edilecektir. 

40


Tablo C. 9: Satışa Sunulan Isınma Amaçlı İthal Kömürlerin Özellikleri. 

Kükürt (Kuru bazda) % 0.9 (max) 

Alt ısıl değer (Orijinalde) kcal/kg 6200 (min) 

Uçucu madde (Kuru bazda) % 10-28 (± 2) (tolerans) 

Toplam nem (Orijinalde) % 10 (max) 

Kül (Kuru bazda) % 14 (+1) (max-tolerans) 

Boyut mm 18-150 *** 

*** 18 mm altı ve 150 mm üstü için max. % 10 tolerans 

Tablo C. 10: Sanayi Amaçlı İthal Edilen Kömürlerinin Özellikleri. 

Alt ısıl değeri kcal/kg min 6000 (-500) Satışa sunulan 

Toplam kükürt % max 1.0 (%)0.1 Kuru bazda 

Nem % max 10 (%)1 Satışa sunulan 

Ebat Mm min 0-50 Boyut 

Uçucu madde % 36 (%)1 Kuru bazda 

Tablo C. 11: Satışa Sunulan Briket Kömürlerinin Özellikleri. 

Parametre Birim Sınıf 1 Sınıf 2 

Alt ısıl değeri (1) kcal/kg 5000 4000 

Bacagazına geçen kükürt oranı (%) mm. en fazla 0.8 1.0 

Düşme sağlamlığı (%) mm. en az 90 80 

Aşınma sağlamlığı (%) mm. en az 75 65 

Kırılma sağlamlığı 

Yastık ve yumurta şeklinde kgf(en az) 80 60 

Tabanı düz. geo.şeklinde kgf(en az) 130 100 

Suya dayanımı (2) %(en az) 70 70 

Isıl verim %(en az) 75 75 

Duman emisyon oranı g/kg 8 12 

(1) 

Bu özellik orijinal (satışa sunulan) briket bazındadır. 

(2) 

Su geçirmeyen torbalar içerisinde satılan briketlerde bu özellik aranmaz. 

*Briket kömürlerinde TS 12055 kömür briketi-ısınmada kullanılan standardına uyulmalıdır. 

• İthal ve yerli linyit kömürlerinden yapılan briket kömürlerine katılan bağlayıcı maddelerin 

insan ve çevre sağlığını olumsuz yönde etkileyen maddelerden olmaması ve % 8’den fazla 

katılmaması, 

• Briket kömürlerine % 4 oranında kireç katılmasına ve belirtilen limit değerlere uymayan 

kömürlerin satışının ve kullanılmasının yasaklanması, 

• İlimiz sınırları dahilinde ısınma amaçlı olarak pazarlanan tüm kömürlerin ocak 

işletmelerinde veya torbalama tesislerinde torbalandıktan sonran satış noktalarında satışa 

sunulması, 

• Mersin İlinde kömür satışında bulunmak isteyen işletmelerin istenilen belgeleri Mersin 

Valiliği (İl Çevre Müdürlüğü)’ne sunarak kömür satışı için kömür satış izin belgesi alması, 

• Yakma sistemlerinin; ehliyetli kişiler tarafından kullanımının sağlanması ve Mersin 

Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Makine Mühendisleri Odası ve İl Çevre ve Orman 

Müdürlüğü’nün işbirliği ile kış dönemi boyunca "Ateşçi Eğitim Kursu" düzenlenmesi, 

• Çevre ve Orman Bakanlığı’nca uygun görülüp, her yıl tahsisat miktarları tayin edilen 

çimento fabrikaları ile yakma sistemleri uygun olan kireç fabrikaları hariç olmak üzere 

petrokok kullanımının; uygun bacagazı arıtım sistemi ile partikül madde tutma üniteleri olan 

fabrikalar ve % 1 veya daha aşağı düzeyde kükürt oranlı 6 no’lu fuel-oil kullanan fabrikalar 

hariç olmak üzere kükürt oranı yüksek 6 no’lu fuel-oil’in sanayi ve ısınma amaçlı olarak 

kullanımının yasaklanması, 

• Gerek sanayi sitesi ve özel işyerleri veya gerekse de seralar gibi tarımsal ürünler üretilen 

yerlerde yanık yağ, hurda lastik, plastik ve benzeri yanıcı maddelerin ısınma veya başka 

maksatlı olarak kullanılmasının yasaklanması (bilimsel olarak çevreye zarar vermediği 

ispatlandığı, Çevre ve Orman Bakanlığı ile diğer birimlerden gerekli izinleri alındığı ve 

uygun yakma sistemleri olduğu takdirde, bunlar kapsam dışı tutulacaktır.), 

• İlgili birimlerce hava kalitesinin korunması ve yakıt programlarının uygulanması 

kapsamında yapılacak denetimlerde, 2872 sayılı Çevre Kanunu gereğince cezai işlem 

yapılması gerekli durumlarda tutanak tutulması, tutulan tutanak ve düzenlenen raporların 

bir nüshasının İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’ne sunulmasına ve verilecek cezaların Çevre 

41


ve Orman Bakanlığı’nca her yıl tespit edilen para cezaları genelgesi doğrultusunda 

uygulanması, 

• Katı, sıvı ve gaz yakıtlardan; analiz değerleri ilimiz için uygun görülen limitlere uyan, fakat 

satıcısı tarafından sevk ve irsaliye fişi, fatura ve tonaj fişi, uygunluk belgesi, menşei belgesi 

olmayanlara temin etmeleri için süre verilmesine ve zamanında teslim etmeyenler için para 

cezalarının 2872 sayılı Çevre Kanunu, bağlı Yönetmelikleri ve ilgili genelge maddeleri 

doğrultusunda uygulanması, 

gibi tedbirler. 

B. SIVI ve GAZ YAKITLARIN ÖZELLİKLERİ VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER 

• 2003-2004 kış dönemi için Mersin İlinde satılmasına ve kullanılması müsaade edilen sıvı 

yakıtların özellikleri aşağıdaki gibi olması, 

Tablo C. 12: Satışa Sunulacak Sıvı Yakıtların Özellikleri. 

Parametre Birim Miktar 

Kalori miktarı (min) kcal/kg 10.000 

Kükürt* (max) % 1.5 

* İstenen kükürt oranı 4 No.lu fuel-oil olan KALYAK içindir. 

• Gazyağı için kükürt ve su miktarının TS 3355’de ve motorin (mazot) için ise kükürt ve su 

miktarının TS 3082’ye uygun olmasına ve bu özelliklere uymayan sıvı yakıtların temin, 

satış, dağıtım ve kullanımının yasaklanması, 

gibi tedbirler. 

C. 1. 2. 4 Endüstriyel Emisyonlar 

Mersin İlinde Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 8. ekine göre 289 adet emisyon 

iznine tabi tesis bulunmaktadır. Genellikle sıvı yakıt kullanılmaktadır. Büyük bir çoğunluluğu 1 ve 2. 

organize sanayi bölgelerinde ve halkın yerleşim alanlarının dışında bulunmaktadır. Ortalama 

yerleşim alanlarına mesafeleri 250 m ile 5 km arasında değişmektedir. Daha detaylı bilgi için 

bakınız K. Sanayi ve Teknoloji Bölümüne 

C. 1. 2. 5 Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 

Özellikle motorlu karayolu taşıtları egzozlarından kaynaklanan hava kirliliği önemli 

derecede kirlilik arz etmektedir. İlimizde taşıtların egzoz gazların ölçüm ve denetimleri 

yapılmaktadır. İlimizde merkezde her gün ve İlçelerde belli günlerde egzoz ölçümü yapılarak, egzoz 

gazı ölçümleri standartlara uygun çıkan araçlara bir yıl geçerli olmak üzere egzoz pulu İl Çevre ve 

Orman Müdürlüğü tarafından verilmektedir. 

Mersin İlindeki motorlu kara taşıtlarının cinsleri ve sayıları Tablo C.13’ de, egzoz gazı 

ölçümü yapılan araçların sayıları Tablo C.14’ de, egzoz gazı ölçüm yetkisine sahip kuruluşlar ise 

Tablo C.15’ de verilmektedir. 

Tablo C. 13: Motorlu Kara Taşıtlarını Cinsi ve Sayısı (31.12.2004 tarihi itibariyle). 

Cinsi İl Merkezi İlçeler Toplam 

Motosiklet 30. 863 28.766 59.629 

Otomobil 64.769 37.969 102.738 

Minibüs 2.361 2.186 4.547 

Otobüs 3.072 1.649 4.721 

Kamyonet 18.918 14.524 33.442 

Kamyon 7.373 7.188 14.561 

Traktör 8.762 14.505 23.267 

Çekici 3.649 150 3.799 

Ö. Amaçlı 379 242 621 

Tanker 788 256 1.044 

Arazi T. 579 248 827 

Römork 143 25 168 

Yarı Römork 4.831 117 4.948 

GENEL TOPLAM 146.487 107.825 254.312 

Kaynak: İl Emniyet Müdürlüğü-2004 

42


Tablo C. 14: Mersin’de Egzoz Gazı Ölçülen Araç Sayısı 

Yıl Uygun çıkan Uygun çıkmayan TOPLAM 

2000 41.400 3 400 44.800 

2001 56.538 6.918 63.443 

2002 58.494 8.806 67.300 

2003 55.122 6.714 61.836 

2004 62.465 4.789 57.676 

Tablo C. 15: Mersin'de egzoz gazı ölçüm yetkisine sahip kuruluşlar. 

TİCARİ UNVAN BELGE TARİHİ ADRES 

Çevre Koruma Vakfı İktisadi İşletmesi 

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Hizmet Binası Mezitli/MERSİN 

Boranlar Ltd.Şti. 19/08/2002 GMK Bul. No: 32 Mezitli/MERSİN 

Hyundai Derya Otomotiv 09/10/2002 GMK Bul. Mezitli Hal Kavşağı Hyundai Plaza Tes. Mezitli/MERSİN 

08/07/2003 tarih ve 25162 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan Motorlu 

Kara Taşıtlarının Egzoz Emisyonlarının Ölçüm ve Denetlenmesine İlişkin Tebliğ uyarınca benzinli 

taşılar için emisyon sınır değerleri Tablo C.16’ de ve dizel motorlu taşıtlar için egzoz gazı emisyon 

değerleri Tablo C.17’ de verilmektedir. 

Tablo C. 16: Trafikte kullanılmakta olan benzin motorlu taşıtlarda CO sınır değerleri. 

Taşıta ait Bilgiler CO (Hacimce, %) 

Katalitik dönüştürücüsü olmayan taşıtlar 

01/10/1975’den öncekiler (rölantide) 

01/10/1975-01/01/1986 arasındakiler (rölantide) 

01/101986’dan sonrakiler (rölantide) 

Katalitik dönüştürücülü lamda* kontrollü taşıtlar 

Rölantide 

Yüksek hızda (2000 min -1 ) 

Bu ölçümlerde lamda değeri 1±0.03 olmalıdır. 

6.0 

4.5 

3.5 

En fazla 0.5 

En fazla 0.3 

* Lambda değeri; gerçek hava/yakıt oranının teorik hava/yakıt oranına bölünmesiyle bulunan değerdir. 

Tablo C.17. Trafikte kullanılmakta olan dizel motorlu taşıtlarda abcorbsiyon katsayısı sınır değerleri. 

Taşıta ait Bilgiler Absorbsiyon Katsayısı (m -1 ) 

-Normal emişli dizel motorlu 

2.5 

-Aşırı doldurmalı dizel motorlu (Turbo şarjlı) 

3.0 

Mersin ilinde; Mersin Limanı, Mersin Serbest Bölge Limanı, Mersin Yat Limanı, Silifke Yat 

Limanı ve Aydıncık Yat Limanı olmak üzere 5 liman bulunmaktadır. 

C. 2 HAVAYI KİRLETİCİ GAZLAR VE KAYNAKLAR 

İlimiz merkezinde hava kirliği ölçümleri tek noktada ve sadece havadaki kükürtdioksit ve 

duman (partikül) ölçümü yapılmaktadır. 

C. 2. 1 Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 

Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nde kükürtdioksit için KVS sınır değeri genel 

yerleşim yerlerinde 400 µg/m3 olarak verilmiştir. İlimiz merkezinde Makine İkmal Dairesi’nde tek 

yerde yapılan kükürtdioksit ölçüm sonuçların aylık ortalamaları aşağıda Tablo C.18' de 

çıkartılmıştır. Bu sonuçlara göre İlimizde hava kirliliğinde etken olan kükürtdioksit miktarı Hava 

Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerlerin altında olduğu tespit edilmiştir. Yıllara 

göre ortalama SO 2 değişim değerleri Şekil C.1’de verilmektedir. 

Tablo C. 18: Mersin de Kükürtdioksit Ölçüm Sonuçları Aylık Ortalamaları 

Yıl Oca Şub Mrt Nis Mys Haz Tem Ağs Eyl Eki Kas Ara. ORT 

1999 178 164 101 58 36 28 24 28 -- -- -- -- 77 

2000 52 55 55 55 48 31 27 22 19 23 50 50 41 

2001 87 51 64 53 27 22 23 28 27 27 33 50 41 

2002 63 55 68 62 60 55 47 47 54 34 30 43 51 

2003 50 35 - 31 24 30 23 31 30 32 37 42 33 

2004 41 41 28 29 26 29 25 28 25 29 38 48 32 

43


Şekil C.1: Yıllara göre ortalama SO 2 değişim değerleri. 

SO2 K onsantrasyonu (µ g/m 

100 

80 77 

60 

40 

41 

41 

51 

20 

33 

32 

0 

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 

Zaman (Yıl) 

C. 2. 2 Partikül Madde (PM) Emisyonları 

Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nde partikül madde için KVS sınır değeri genel 

yerleşim yerlerinde 300 µg/m 3 olarak verilmiştir. İlimiz merkezinde Makine İkmal Dairesi’nde tek 

yerde yapılan partikül ölçüm sonuçların aylık ortalamaları aşağıda Tablo C.19’ da çıkartılmıştır. Bu 

sonuçlara göre İlimizde hava kirliliğinde etken olan partikül miktarı Hava Kirliliğinin Kontrolü 

Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerlerin altında olduğu tespit edilmiştir. Yıllara göre ortalama PM 

değişim değerleri Şekil C. 2’de verilmektedir. 

Tablo C. 19: Mersin’de Ölçülen Partikülün Ortalama Aylık Sonuçları 

Oca Şub Mrt Nis Mys Haz Tem Ağs Eyl Eki Kas Ara. ORT 

1999 167 155 92 52 34 26 22 24 -- -- -- -- 72 

2000 56 53 55 54 49 34 23 20 18 23 35 42 39 

2001 88 50 54 49 23 22 22 24 22 26 30 34 37 

2002 50 45 58 50 56 52 68 66 42 42 34 41 51 

2003 46 30 - 28 31 33 30 40 40 35 35 34 35 

2004 44 36 33 34 30 31 26 28 29 29 36 40 33 

PM Konsantrasyonu (µ g/m3) 

Şekil C. 2: Yıllara göre ortalama PM değişim değerleri. 

90 

70 

50 

30 

10 

72 

39 

37 

-10 

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 

Yıl 

51 

35 

33 

C. 2. 3 Karbonmonoksit Emisyonları 

Karbonmonoksitin uzun vadeli sınır değeri 10.000 µg / m3, keza vadeli sınır değeri 30.000 

µg / m3 tür. Mersin’de havada karbondioksit ölçümü düzenli olarak yapılamamaktadır. Ancak, 

Adana Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Mobil Hava Kirliliği Ölçüm Aracı ile 17-18-19 Aralık 

2003 tarihlerinde Makine İkmal Dairesi önü, İl Sağlık Müdürlüğü bahçesi ve Karayolları 5. Bölge 

Müdürlüğü bahçesinde üç gün havada karbondioksit ölçümü yapılmıştır. Buna ilişkin sonuçlar 

Tablo C. 20’ de verilmektedir. 

Tablo C. 20: 17-18-19 Aralık 2003 Tarihlerinde Ortalama Karbonmonoksit (CO) Ölçüm Sonuçları. 

Ölçüm Yeri 

Ortalama CO Konsantrasyonu(g/m3) 

Mersin Büyükşehir Bel. Makine İkmal Dairesi Önü 1618 

Mersin İl Sağlık Müdürlüğü bahçesi 425 

Mersin Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü 231 

44


Sanayi kuruluşlarının bacalarında, MSI Compact Ext.III marka bacagazı cihazı ile 

karbonmonoksit ölçümleri yapılarak, ölçüm sonuçlarına göre gerekli önlemler aldırılmaktadır. 

İlimizde trafik araçlarından kaynaklanan egzoz gazlarının içindeki karbonmonoksit 

gazlarının ölçümleri ve denetimleri yapılmaktadır. 

C. 2. 4 Azot Oksit (NO x ) Emisyonları 

Azot, yedi çeşit oksit meydana getirmekle birlikte bunlardan hava kirleticisi olarak en 

önemlileri NO (azotmonoksit) ve NO 2 (Azotdioksit)’dir. Bunlar beraberce (NO + NO 2 ) NO x olarak 

belirtilmektedir. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nde NO 2 için KVS değeri 300 µg/m 3 ve NO 

için KVS değeri 600 µg/m 3 olarak verilmektedir. 

İlimizde sadece bazı sanayi kuruluşların bacalarında baca gazı ölçüm cihazı ile azotoksit 

ölçümleri yapılmakta olup, havada azotoksit ölçümü yapılamamaktadır. Ancak, Adana Valiliği İl 

Çevre ve Orman Müdürlüğü Mobil Hava Kirliliği Ölçüm Aracı ile 17-18-19 Aralık 2003 tarihlerinde 

Makine İkmal Dairesi önü, İl Sağlık Müdürlüğü bahçesi ve Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü 

bahçesinde üç gün havada nitrojen oksit ölçümü yapılmıştır. Buna ilişkin sonuçlar Tablo C. 21’ de 


Tablo C. 21: 17-18-19 Aralık 2003 Tarihlerinde Ortalama Nitrojenoksit (NO x ) Ölçüm Sonuçları. 

Ölçüm Yeri 

Ortalama NO x Konsantrasyonu(µg/m3) 

Mersin Büyükşehir Bel. Makine İkmal Dairesi Önü 60 

Mersin İl Sağlık Müdürlüğü bahçesi 51 

Mersin Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü 47 

Sanayi kuruluşların içinde geçmiş yıllarda Akdeniz Gübre Fabrikasından çıkan azotoksit 

emisyonlarının neden olduğu kirlilik, söz konusu tesisin nitrik asit ünitesine katalitik redüktör sistemi 

ilave edilmesiyle çözülmüştür. 

C. 2. 5 Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 

Yılda ortalama 10.000 km. yol giden ve 1.000 lt. benzin harcayan bir araç havaya 0.12 kg. 

kurşun ve 16 kg. hidrokarbon vermektedir. Kirletici gazlar içinde hidrokarbonun %62.4’ü trafikten 

kaynaklanmaktadır. 

Hidrokarbonun kısa vadeli sınır değeri 140-280 µg/m 3 Kurşunun uzun vadeli sınır değeri 

2 µg/m 3 ’tür. İlimizde havada hidrokarbon ölçümü yapılmamıştır. Trafik araçların egzozundan çıkan 

hidrokarbon ve kurşun ölçümleri, egzoz ölçüm istasyonlarında yapılmaktadır. 

C. 3 ATMOSFERİK KİRLİLİK 

C. 3. 1 Ozon Tabakasının İncelmesi 

Son yıllarda üzerinde çok durulan, önlenemediği sürece tehlikelere yol açabilecek bir hava 

kirliliği de kloroflorokarbonların atmosferde oluşturduğu ozon deliğidir. Ozan tabakasının 

incelenmesine daha çok buzdolaplarında soğutucu etken olarak kullanılan, ayrıca yağ lekelerini 

çıkarmakta ve birçok spreylerde kullanılan kloroflorokarbonlar neden olmaktadır. 

Birçok gelişmiş ülke ve AT ülkeleri spreylerde bu gazın daha az kullanılmasını ve 2000 

yılından itibaren kullanılmamasını istemektedir. İlimizde ozon tabakasının incelmesine neden olan 

kloroflorokarbon gazlarının havadaki ölçümü yapılmamıştır. 

C. 3. 2 Asit Yağışlarının Etkileri 

Endüstriyel faaliyetlerde, konutları ısıtılmasında, motorlu taşıtlarda, enerji üretimi için termik 

santrallerde kullanılan fosil yakıtlar ve kimyasal faaliyetler sonucu atmosfere verilen kükürtdioksit, 

azotoksit, partikül ve hidrokarbonlar ve diğer kimyasal maddeler havada asılı kalarak, havadaki 

rutubetle zamanla reaksiyona girerek asit yağmurları oluşmaktadır. Oluşan bu asit yağmurları 

genelde H 2 SO 3 sülfüroz asit, H 2 SO 4 sülfürik asit ve nitrik asit HNO 4 şeklinde yağmur, kar ve sis 

içinde çözünmüş olarak yeryüzüne düşer. Asit yağmurlarının zararları şöyledir: 

45


Yeryüzüne düşen asit yağmurları toprağın, akarsu ve göllerin bitkilerin asit dengesini 

bozarak, önce hassas canlılar olmak üzere tüm canlıları etkilemekte hatta bazı türlerin ölümüne yol 

açmaktadır. 

Tarihsel kalıntılara, çelik köprülere, demiryollarının aşınmasına ve tahribatına neden 

olmaktadır. 

En büyük etki ormanlar ve bitkiler üzerine olmakta, asit yağışları bitkilerin yaprakları ve 

meyveleri üzerine düşerek büyüme ve gelişmeyi engellemektedir. 

Yeryüzünde su ve toprağa geçen asit yağmurları suyun ve toprağın fizikokimyasal yapısını 

değiştirerek, su ve toprakla ilişkide olan canlıları etkilemektedir. 

İlde asit yağışları, asit kar ölçümleri ile asit sis, çiğ, kırağı oluşumu ve asit yağışlarının flora 

üzerindeki etkisine dair çalışma bulunamamıştır. 

C. 4 HAVA KİRLETİCİLERİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ 

C. 4. 1 Doğal Çevreye Etkisi 

C. 4. 1. 1 Su Üzerindeki Etkileri 

Hava kirleticileri su kaynaklarının kirlenmesi bakımından da önemli etkenlerdendir. 

Özellikle Endüstri bölgelerinde havadaki CO 2 ve SO 2 düzeylerindeki artışa bağlı olarak, yağmur 

damlacıklarının ve su kaynaklarının içerisindeki kirletici konsantrasyonu da artmaktadır. SO 2 suda 

çözünebildiğinden insanlar ve bitkiler için tehlike arz eder. Asit yağmurları sonucunda başta 

sanayileşmenin yoğun olduğu bölgelerde bulunan göller ve yeraltı suyundan pH sürekli 

düşmektedir. Bu durum özellikle su ortamında yaşayan canlıların yaşam alanlarını olumsuz olarak 

etkilemekte yada tamamen bozulmasına yol açmaktadır. 

Mersin ilinde hava kirlenmesi yönünden kullanılan yakıtların nitelikleri büyük önem arz 

etmektedir. Sanayileşme ve yakıt tüketiminin hava kirliliği açısından sıkı sıkıya ilişkili olduğunu ve 

ilde yakıt olarak kullanılan fuel-oil’ün içindeki kükürt oranının yüksek oluşunu değerlendirdiğimizde, 

havada oluşacak kirlenmenin kısa sürede suyu da etkilemesi kaçınılmazdır. Diğer yandan taşıtların 

egzozlarından çıkan gazlar da, hava kirliliği açısından olduğu kadar su kirliliği açısından da önemli 

kirleticiler arasındadır. 

C. 4. 1. 2 Toprak Üzerine Etkileri 

Hava kirletici parametrelerden azotlu ve sülfürlü bileşikler yağmur sayesinde asit yağmuru 

olarak toprağa karışmaktadır. Asit yağmurunun etkisiyle toprak asitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip 

olmaktadır. Bu durum toprakta yaşayan bakterilerin faaliyetlerini yavaşlatmakta veya onları yok 

etmektedir. Böylece ayrışma yavaşlamakta asit ürünler ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, besin 

maddeleri toprağa ulaşamamaktadır. 

Emisyonlar içinde yer alan partikül maddeler içinde bulunan ağır metallerde toprak ve bitki 

üzerinde yığılmaktadır. Böylece toprak organizmaları üzerinde toksik etki yaparak bunların 

ölümüne neden olmakta ve toprağın yapısını bozmaktadır. 

C. 4. 1. 3 Flora ve Fauna Üzerinde Etkisi 

Hava kirliliği sonucu tek tek veya toplu bitki hatta insan ölümleriyle karşılaşılmaktadır. 

Bitkiler üzerinde hava kirlenmesi nekroz adı verilen yaprak dokusunun eğilip bükülmesi kloroosis 

adı verilen beyazlanmalar veya diğer renklerdeki lekeler, büyüme bozulmaları etkilerine neden 

olabilir. 

Kükürt ve azot oksitleri asidik birikimin temel bileşenleridir. Uzun süreli taşınımları kara ve 

su ekosistemlerinde olumsuz etkilere yol açan toprak ve suların asidifikasyonuna yol açmaktadır. 

SO2 ve ozon bitkilere zararlıdır, özellikle ozon ürün kayıpları ve ormanlara zarar vermektedir. 

Bunlar kloroplastların sayısında azalma ile renk solması veya sararma, dış epidermal tabakanın 

tahribatı neticesinde yaprak yüzeylerinin parlaklaşması veya yüzeyde benekleşme şeklinde fiziksel 

etkiler veya mekanizmalarında aksaklıklar gibi fizyolojik ve biyokimyasal etkilerdir. 

Hayvanlarda ise, özellikle SO 2 ve NOx’den kaynaklanan solunum yolu hastalıkları ve hatta 

ölüme giden vakalara rastlanmıştır. 

46


C. 4. 1. 4 İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkisi 

Havada en çok rastlanan SO 2 olup, üst solunum yollarında tahriş, farenjit, larenjit, astım, 

bronşit gibi hastalıklar ile giderek sayısı artan ve yenilmesi güçleşen enfeksiyonlara neden 

olmaktadır. Bunun dışında NOx’le ve ozon ile havada bulunan eşitli organik madde, toz ve 

buharlarının akciğerlerde ve diğer organlarda amfizem, astım, kanser gibi hastalıklara yol açabildiği 

bildirilmektedir. 

Geleneksel hava kirleticilerin çoğu, solunum ve kardiyovasküler sistemleri direk etkiler. 

Hastalık, ölüm ve akciğer fonksiyon bozukluklarındaki artışlar SO 2 ve partikül madde 

düzeylerindeki artışlarla ilişkilidir. NO 2 ve ozon da solunum sistemini etkiler, bunlara akut maruz 

kalma iltihaplı (enflamatuvar) hastalık ve geçirgenliğe duyarlılık, akciğer fonksiyon bozuklukları ve 

nefes borusu reaktivitesinde artışlara neden olur. Ozonun aynı zamanda göz, burun ve boğazı 

tahriş ettiği ve baş ağrılarına neden olduğu bilinmektedir. CO hemoglobine bağlanabildiğinden 

kandaki oksijenin yerini alır, bu da kardiyovasküler ve sinirsel davranış problemlerine yol açar. 

Kurşun kemik iliğindeki kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin sentezini engeller, karaciğer ve 

böbrekleri bozar ve nörolojik zararlara yol açar. 

Hava kirliliğinin doğrudan insan sağlığına etkileri, kirliliğe maruz kalınan süre ve yoğunluk 

ile ilgili olup, nüfusun genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Çocuklar ve yaşlılar, solunum ve 

kardiyovasküler hastalığı olanlar, alerjik olanlar ve egzersiz yapanlar gibi nüfustaki bazı gruplar 

daha çok risk altındadır. 

C. 4. 2 Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri 

Hava kirletici kaynaklardan yayılan emisyonlar görüntü kirliliği oluşturmakla birlikte özellikle 

kış sezonunda taşıtların egzoz gazlarından ve yakıtlardan çıkan emisyonların yoğunluk kazanması 

nedeniyle görüş mesafesini zaman zaman etkilemektedir. 

KAYNAKÇA 

1. Mersin Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü verileri (2003) 

2. Mersin Valiliği Planlama Şube Başkanlığı, 1992 Yılı Mersin İli Envanteri 

3. 2000’li Yıllara Doğru Çevre, Çevre Bakanlığı (1991) 

4. Müezzinoğlu, A., (1987), Hava Kirliliği ve Kontrolünün Esasları, İzmir. 

5. Çevre ve Orman Bakanlığı Web Sitesi 

6. Topbaş, M., Brohi, A.R. ve Karaman, M.R. (1998). Çevre Kirliliği, Çevre Bakanlığı 

Yayınları, Ankara 

47


D. SU 

D. 1 SU KAYNAKLARININ KULLANIMI 

D. 1. 1 Yeraltı Suları 

İlin yer altı suyu potansiyeli; emniyetli olarak kullanılabilir su miktarı: 83 hm 3 /yıl, fiili 

tüketilen su miktarı: 90 hm 3 /yıl dır. 

Mersin İlinin yeraltı suyu kaynakları, kapasiteleri, yerleri B.4.2.’ de verilmiştir. İlde DSİ ve 

Köy Hizmetleri tarafından açılan birçok kuyudan sulama ve içme suyu olarak faydalanılmaktadır. 

İlin sahil şeridinde açılan kuyularda aşırı su çekiminden dolayı denizden tuzlu su girişimi vardır. Bu 

sebepten dolayı sahil şeridi boyunca bu kuyulardan elde edilen sular içmeye uygun değildir ve 

sulama amaçlı kullanılmaktadır. İlin sahil şeridinde yazlık evlerde ve bu evlerin havuzlarında 

kullanılan yeraltı suyu kuyularından aşırı su çekilmesinden dolayı tuzlu su girişimleri olmuş ve 

suların kalitesi bozulmuştur. 

Mersin İlinde, gerek DSİ' ce ilan edilmiş yeraltı suyu işletme sahalarında gerekse ilan 

edilmemiş yeraltı suyu sahaları dışında 10.03.2003 tarihi itibariyle belgeli kuyu listesi aşağıda Tablo 

D.1'de verilmektedir. 

Tablo D. 1: Belgeli Kuyu Listesi 

İlçe DSİ.Kuy(ad.) Şahıs Kuy(ad) Köy Hizm.(ad) İller Bankası(ad) Gen.Toplam 

ANAMUR 2 9 19 12 42 

GÜLNAR 17 26 33 3 79 

MUT 7 5 12 - 24 

SİLİFKE 53 50 45 8 156 

ERDEMLİ 18 58 23 4 103 

MERSİN 85 295 76 7 463 

TARSUS 49 116 99 5 269 

TOPLAM 231 559 307 39 1136 

DSİ VI. Bölge Müdürlüğü-ADANA 

Yeraltı suyu kaynakları gerek sulama gerekse içme suyu olarak cazibe kaynaklarına göre 

daha fazla masrafla işletildiğinden sulama ve içme suyu kaynağı olarak ikinci planda 

düşünülmektedir. 

D. 1. 2 Jeotermal Kaynaklar 

İl sınırları içerisinde bulunan jeotermal kaynakla ilgili bilgiler J.1.10’ da verilmektedir. 

D. 1. 3 Akarsular 

İlimizdeki önemli akarsular ve ortalama akış değerleri B Doğal Kaynaklar bölümünde 

verilmiştir. İldeki akarsuların rejimleri düzensiz olmakla beraber birkaçı dışında hepsinin üzerinde 

DSİ tarafından yapılmış olan baraj, bent, regülatörler vasıtasıyla düzensiz akış nispeten uygun 

duruma getirilmiştir. Sular iyi nitelikli sulama suyudur. İlin en büyük akarsuları Göksu ve Berdan 

dışındaki akışlar kısa ve yatakları eğimlidir. Dar vadilerden akarlar ve çoğunlukla yatak boyunca 

alüviyal taban bulunmaz. Yalnız kıyıya ulaştıkları yerlerde birikinti ovaları oluşmuştur. 

En büyük akarsu olan Göksu iki ana kolunu da Konya'dan alır. Mersin ilinde aldığı en 

büyük kol Mut'un güneyinde Göksu’ya kavuşan Kurtsuyu' dur. Göksu'nun Karahacılı' da ortalama 

akışı 118 m 3 /sn dir. En yüksek akış 1679 m 3 /sn, en düşük akış 26 m 3 /sn dir. Tarsus Çayı Bolkar 

Dağlarının Değnek köyü doğusunda kalan kesiminin sularını toplar. Değnek doğusundan kuzeye 

akan Pamukdere Gülek boğazından akan Yeşiloluk Deresi ve arada kalan Kadıncık deresi başlıca 

kollarıdır. Tarsus Çayının Muhat Köprüsünde ölçülen ortalama akışı 40 m 3 /sn, en yüksek akış 1222 

m 3 /sn, en düşük akışı 9.33 m 3 /sn dir. İlin üçüncü büyük akarsuyu Anamur(Dragon) Çayıdır. 

Ortalama akış 38 m 3 /sn, en yüksek akış 478 m 3 /sn, en düşük akışı 2,4 m 3 /sn dir. Sakar yayla dağı 

ile Güzeloluk arasının sularını toplayan Lamas Çayı Erdemlinin batısından denize ulaşır. Ortalama 

akışı 10 m 3 /sn dir. Aslanköy' den gelen ve Mersin’de denize ulaşan Efrenk Çayı (Müftü Deresi) 3.2 

m 3 lük akışa sahiptir. Yukarda sayılan akarsulardan başka Deliçay, Gilindirez, Tömük, Erdemli, 

Ovacık, Aydıncık, Gözce, Aksaz, Bozyazı dereleri de İl düzeyinde önemli sayılabilecek derelerdir. 

İldeki akarsulardan içme suyu, sulama ve enerji temini gibi birçok amaçla 

faydalanılmaktadır. DSİ VI. Bölge Müdürlüğünden temin edilen, su kaynaklarının kullanım 

durumunu gösteren genel durum planı Şekil D.1’ de verilmektedir. 

48


Şekil D. 1: DSİ Genel Durum Planı 

49


D. 1. 4 Göller, Göletler ve Rezervuarlar 

Göller: Mersin İlinde Akdeniz kıyısındaki birkaç set gölünden başka önemli göl yoktur. 

Silifke ile Taşucu arasındaki Akgöl, Keklik ve Paradeniz gölü bunların başlıcalarıdır. Akgöl, Keklik 

gölü ve Paradeniz gölü deniz ile bağlantılı olduklarından dolayı suları tuzludur. Bu göllerde bol 

miktarda balık yaşamaktadır. B.4.4’de göllerle ilgili bilgiler verilmiştir. 

Göletler: Mersin İli sınırları içerisinde köy hizmetlerince yapılıp işletmeye açılan iki adet 

gölet bulunmakta olup B.4.4.'de göletler ile ilgili bilgiler verilmiştir. 

Rezervuarlar: Mersin İli sınırları içerisinde rezervuar olarak sadece Berdan barajı 

rezervuar bulunmakta olup normal su seviyesinde hacmi 144,5 milyon m 3 ,yüzey alanı 6,55 km 2 dir. 

Sulama, içme suyu, enerji amaçlı su çekilmektedir. İçme suyu amacı olduğundan 2872 Sayılı 

Çevre Kanununa dayalı çıkartılan "Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği"nin madde 16, 17, 18, 19 ve 

20.hükümlerine tabi olarak, mutlak koruma, kısa mesafeli koruma, orta mesafeli koruma ve uzun 

mesafeli koruma alanları tespit edilmiştir. İlgili yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmesiyle Berdan 

barajı rezervuarı korunmuş olacaktır. 

D. 1. 5 Denizler 

Yüzey alanı 106.000 km 2 olan Kuzeydoğu Akdeniz, yarı kapalı bir niteliğe sahiptir. 

Akdeniz'i çevreleyen ülkelerdeki hızlı nüfus artışı ve endüstriyel gelişme ile yoğun tarımsal ve 

turizm faaliyetleri önemli kirletici kaynakları oluşturmaktadır. Buna karşılık, diğer denizlerimize göre 

Akdeniz deki su sirkülasyonu daha fazla olup, bu durum kirleticilerin dağılmasında ve 

seyreltilmesinde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca Akdeniz'in fiziksel yapısı nedeniyle denizdeki 

oksijen dağılımı da daha düzenli ve yeterli düzeydedir. 

Akdeniz sahilleri, Türkiye'nin en fazla turist çeken, deniz mevsimi ve kumsal kıyı şeridinin 

çok uzun olduğu bir bölgemizdir. Söz konusu bölgede yer alan 25 plajdaki kıyı sularında yapılan 

kimyasal analiz sonucu, genel olarak amonyak ve nitrat iyonu konsantrasyonunun sınır değerlerinin 

altında kaldığı tespit edilmiş, nitrit iyonuna ise hiç bir plajda rastlanmamıştır. Buna karşılık, tarımsal 

faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı bölgelerde özellikle yaz aylarında, fosfat iyonunun sulama 

kanalları ile denize dökülen akarsulara yoğun bir şekilde karıştığı tespit edilmiştir. 

Taşucu-İskenderun arasında kalan kesimde kurulu bulunan çok sayıdaki fabrikalardan 

(tekstil, gıda, boya, soda, kağıt, suni gübre, madencilik vs.) önemli miktarlarda kirletici denize 

deşarj edilmektedir. Bölgede yapılan araştırmalar sonucu, Akdeniz'in genel olarak besin tuzları 

yönünden fakir olduğu, fabrika yakınlarındaki bazı kesimlerde Hg, Cd ve Sn düzeylerinin ise zaman 

zaman sınır değerleri aştığı saptanmıştır. 

Denizyolu taşımacılığı, denizdeki petrol ve petrol türevleri niteliğindeki kirleticilerin önemli 

bir kaynağıdır. Mersin, İskenderun ve Antalya limanları yoğun deniz trafiğine maruz kalmaktadır. 

Akdeniz’in en geniş sığ alanı İskenderun Körfezidir. Mersin'deki petrol rafinerisi ve İskenderun 

Körfezi’ndeki iki adet petrol boru hattı terminali, önemli kirletici unsurlardır. Ancak; bu bölgedeki 

yüksek sıcaklık ve mikrobiyolojik aktivite nedeniyle petrol kökenli kirlenmenin henüz tehlikeli 

boyutlara ulaşmadığı bildirilmiştir. 

Akdeniz'deki kirlilik durumu, Ege ve Marmara denizlerine göre daha düşük boyuttadır. 

Önemli bir su ürünleri potansiyeli taşımakta ve bazı balık türleri için uygun bir ortam teşkil 

etmektedir. Akdeniz'in bu özelliği, diğer denizlerimize göre su sirkülasyonunun daha fazla 

olmasından ileri gelmektedir. 

D. 2 DOĞAL DRENAJ SİSTEMLERİ 

A. Akarsular: Mersin İlinde akarsuların çoğunluğu Torosların zirvelerinden doğup yaklaşık 

100 Km’den az bir uzunlukta denize dökülmekte olup hidrolik eğimleri yüksektir. Göksu Nehri en 

uzun nehirdir. İldeki büyük bir kısmı ilkbahar aylarında en yüksek su taşırlar, sonbahar aylarında en 

düşük seviyelerine düşerler. B.4.3’ de verilen Göksu, Berdan, Anamur, Lamas, Efrenk çayları yaz 

aylarında da kaynaklarından beslenirler, diğer dereler olarak adlandırdığımızda yaz ayları akımları 

çok düşmektedir. 

B. Yeraltı Suları: İldeki yeraltı suları alüvyon ovalardan temin edildiğinden yüzeysel suların 

havzalarından beslenirler. 

50


D. 3 SU KAYNAKLARININ KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYE ETKİLERİ 

D. 3. 1 Yeraltı Suları ve Kirlilik 

Uzun yıllar ülkemizde ve dünyada emniyetle kullanılan yeraltı suları son yıllarda artan bir 

şekilde kirlenmeye maruz kalmıştır. Yer altı suları kirliliğini, yüzeysel sular ve toprak kirlenmesinden 

ayrı tutmak mümkün değildir. Değişik ortamlardaki kirlenme birbiriyle etkileşim içinde olduğundan 

yeraltı suyu kirlenmesi "su kirliliği" konuları içerisinde yer alır. 

Yeraltı suyu kirlenmesinin en belirgin nedeni kentsel ve endüstriyel atıklardır. Katı, sıvı 

yada gaz atıklar çevreye verildikten sonra iklim durumuna, toprağın yapısına, atığın cinsine ve 

zamana bağlı olarak yer altı suyuna taşınırlar. 

Yeraltı suyu kirlenmesinin diğer önemli nedenlerinden biri de aşırı çekimdir. Özellikle İlin 

doğu kesiminde yoğunluk kazanmış sanayi kuruluşlarında ve Mersin-Silifke arasında bulunan tatil 

sitelerinde yoğun bir yeraltı suyu kullanımı söz konusudur. Bunun sonucu olarak da yeraltı sularına 

olan baskı artmakta, özellikle denize yakın yerlerde tuzlu su girişimi tehdidi yaşanmaktadır. 

İlimizde en önemli yeraltı suyu kirlenme nedeni evsel atıkların fosseptiklerle doğrudan 

toprağa verilmesi ve kanalizasyon sistemi yetersizliğidir. Evsel atık sularda bol miktarda bulunan 

mikroorganizmalar taşınım sırasında doğal olarak temizlenmeye uğrasa da bir miktar organik 

madde ve deterjan gibi parçalanmaya karşı dayanıklı bileşikler yeraltı suyuna ulaşarak içme suyu 

açısından sorun yaratabilmektedir. 

Egzoz gazındaki zararlı bileşenlerin yağmur sularıyla taşınımı, gübre kullanımı, pestisit ve 

hayvan atıkları gibi tarımsal faaliyetler sonucu nitrat (NO3 ) derişimindeki artış kirlilik nedenleri 

olarak sıralanabilir. 

İlimizde işletmede olan yer altı suyu havzalarından sadece Efrenk havzasında (Deliçay- 

Mezitli arası)aşırı çekiminden dolayı deniz suyu girişimi sebebi ile tuzluluk görülmüştür. Diğer 

havzalarda kirlilik yönünden problem yoktur. Ancak Tuzlanma yönünden sahilde 100-400 m’lik 

şeritte kuyu açılmamalıdır. 

İlimiz sınırları içinde bulunan yeraltı suları; içme suyu, kullanma suyu ve sulama amaçlı 

olarak kullanılmaktadır. Yeraltı suları; tarımsal faaliyetler sonucu toprağa verilen pestisit ve 

kimyasal gübrelerin aşırı kullanımından, kanalizasyon sistemi olmayan yerlerde evsel atık suların 

sızdırmalı fosseptiklere verilmesi ile kentsel ve endüstriyel atıkların çevreye verildikten sonra iklim 

durumuna, toprağın yapısına ve zamana bağlı olarak yeraltı sularına taşınması gibi nedenlerle 

kirlenmektedir. 

Yeraltı sularının kirlilik sınıflarına ilişkin bir çalışmaya ulaşılamamıştır. 

D. 3. 2 Akarsularda Kirlilik 

Sağlıklı bir akarsuda biyodinamik bir çevrim sonucu bitki ve hayvan yaşamı ile ilgili olarak 

ekolojik bir denge mevcuttur. Evsel ve endüstriyel kirlenme bu dengenin bozulmasına neden olur. 

Atık suların akarsulara deşarjı neticesinde, başta yüksek enerji potansiyeline sahip organik 

maddeler olmak üzere çeşitli kirleticiler su ortamına girmiş olur. Böylece deşarj noktasının mansap 

tarafında kalan kısmında değişmeler meydana gelirken su ortamında doğal bir arıtım süreci de 

başlar. Bu süreç akarsuyun özellikleri ve iklim koşulları ile yakından ilgilidir. Organik maddelerin 

ayrışması sırasında ortamdaki mevcut oksijen hızlı bir şekilde tüketilmeye başlar ve çözünmüş 

oksijen konsantrasyonu azalır. 

Kirlenmiş su yatağındaki biyolojik hayat ve ekolojik sistemde değişikliğe uğrar. Çökebilen 

maddeler, bulanıklık ve düşük çözünmüş oksijen konsantrasyonu balıkların ve diğer su canlılarının 

normal yaşaması dengesini değiştirir. 

Akarsu boyunca ilerlerken drenaj alanlarının dolayısıyla su miktarının artışıyla 

konsantrasyon düşer. Pek çok kimyasal madde reaktif özellikte olduğundan adsorbsiyon, reaksiyon 

ve biyolojik ayrışma gibi olaylarla uzaklaşmaktadır. Evsel atık suda bol miktarda bulunan bakteriler 

akarsu ortamında koşulların elverişli olmayışı nedeniyle hızla yok olur. 

Besin maddelerinin azalması, sıcaklık, başka canlılar tarafından yenilme gibi olaylar, 

mikroorganizmaların yok olmasını etkileyen ana unsurlardır. 

İlimizde Devlet Su İşleri Bölge Müdürlüğünce su kirliliğini takip etmek amacıyla mevcut 

yerüstü sularından periyodik numuneler alınmaktadır. 

51


Bu kapsamda alınan numune noktaları aşağıda çıkarılmıştır. 

Numunenin Alındığı Yer Başlama Tarihi Bitim tarihi 

Berdan Nehri baraj çıkışı 1988 Devam ediyor 

Berdan Nehri Mersin yolu köprüsü 1991 Devam ediyor 

Mersin-Erdemli kaynağı bataklık mevkii 1996 Devam ediyor 

Mersin Lamas çayı 1989 1994 

Göksu Nehri Silifke Memba 1992 Devam ediyor 

Göksu Nehri Silifke Mansabı 1992 Devam ediyor 

Aydıncık soğuksu kaynağı(KKTC'ne balonla gönderilen içme 1997 

Devam ediyor 

TABİİ GÖLLER 

Paradeniz 1992 Devam ediyor 

Akgöl 1992 Devam ediyor 

DRENAJ KANALLARI 

Silifke Bozlağan Deresi 1992 Devam ediyor 

Silifke drenaj kanalı D-3 1992 Devam ediyor 

Silifke Kapızlı pompa istasyonu 1992 Devam ediyor 

Tarsus TD-11 drenaj kanalı 1993 Devam ediyor 

Su kirliliği kontrolü yapılan bu akarsulardan Berdan Nehri'nin mansap bölümünde kirlenme 

görülmüş, diğer akarsularda görülmemiştir. TD-0 ve TD-11 drenaj kanalları ise sanayi atıklarıyla 

kirlenmektedir. 

İlde sanayinin Mersin- Tarsus arasında yoğunluk kazanması nedeniyle Berdan Nehri 

kirliliğe maruz kalmıştır. 

1. Berdan Nehrinin Kirlilik Durumu: 

Berdan nehrinde geçmiş yıllarda aşırı derecelerde kirlenmelerin olduğu yapılan deneylerle 

tespit edilmiş fakat son yıllarda kirlenme oranlarında azalma olmasına rağmen memba ve mansap 

arasında kirlenmelerin olduğu gözlenmektedir. 

Bu kirlenmelerin yıllık ortalamalarının mukayesesi şöyledir. 

Memba 

Mansap 

Klorür 8.86 mg/l 26.59 mg/l 

Amonyak Azotu 0.25 mg/l 0.38 mg/l 

Nitrik Azotu 0.0005 mg/l 0.0635 mg/l 

Nitrat Azotu 0.75 mg/l 0.7676 mg/l 

Çözülmüş Oksijen 9.0 mg/l 8.65 mg/l 

Yağ 2.0 mg/l 4.75 mg/l 

COD 4.6 mg/l 10.2 mg/l 

İçme suyu arıtma tesisi laboratuarından alınan 1984 ve 1998 yılına ait tahlil değerleri 

karşılaştırıldığında ham su değerinde 14 yılda kayda değer bir değişme olmadığı görülmekte, bu da 

kirlenmenin yukarı havzada olmadığını ortaya koymaktadır. 

Berdan nehrine atık su deşarjı yapan sanayi kuruluşları İl Çevre ve Orman Müdürlüğünce 

kontrol edilerek bu kirliliğin engellenmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. 

2. Deliçay'ın Kirliliği: 

Değirmendere civarının sularını toplayarak Deliçay ismiyle Kazanlı Beldesi ile Karaduvar 

Mahallesi arasından denize dökülür. Alt yapısı olmayan yerleşim yerlerinin atık suları ile dere 

kenarına bırakılan evsel katı atıklardan kaynaklanan bir kirliliğe maruz kalmaktadır. 

3. Sultansuyu Çayı (Anamur): 

Anamur Belediyesi kanalizasyon sistemi ile toplanan atık sular hiçbir arıtıma tabi 

tutulmadan direkt olarak Ören Belediyesi sınırları içindeki Sultansuyu Çayına deşarj edilmektedir. 

Şehir kanalizasyonunun Sultansuyu Çayına deşarj noktası denizden 2 km mesafededir. Bu mesafe 

boyunca açıktan akan atık sular etrafa koku yaymakta bundan dolayı yerleşim birimleri, siteler 

rahatsız olmaktadır. Atıkların çevrede bulunan tarım arazilerine de olumsuz etkisi olduğu 

söylenebilir. Ayrıca Sultansuyu Çayı yakınında bulunan turistik özellikteki " Antik Anamurium " 

bölgesindeki turizm olumsuz yönde etkilenmektedir. Anamur Belediyesinin bu konuda derin deniz 

deşarjı çalışması mevcuttur. 

52


4. Mut İlçesi Deresinin Kirliliği: 

İlçenin düzenli bir kanalizasyon sistemi bulunmamakta, evlerden ve işyerlerinden deşarj 

edilen atık sular kirlilik oluşturmaktadır. 

5. Mezitli Deresi: 

Mezitli deresi, kuzeydeki tepelerden yağışlarla beslenmekte ve Mezitli beldesinden geçerek 

denize dökülmektedir. Kanalizasyon sistemi inşaatı büyük ölçüde tamamlanan beldede atık su 

arıtma sistemi olmaması nedeniyle atık suların bir kısmı dereye deşarj edilmektedir. Yaz aylarında 

sıcaklığın etkisiyle derenin suları azalmakta, denizin dere ağzını kapatması sonucunda da dere 

ağzında bir gölet oluşmaktadır. 

6. TD-0 Drenaj kanalı: 

Tarsus İlçesi baharlı Köyü sınırları içerisinde Seyhan nehri ile birleştikten sonra Akdeniz'e 

dökülen TD-0 Drenaj Kanalı Adana kenti batı yakası kanalizasyon şebekesi atık suları ve 

endüstriyel deşarjlar nedeniyle yoğun bir kirliliğe maruz kalmaktadır. 

Baharlı köyü civarında kodunun eksilere düşmesi sebebiyle Seyhan nehri zamanla kanalın 

önünü tıkayarak akış hızını azaltmaktadır. TD-7 ve TD-8 gibi bir çok küçük kanal ile de beslenen 

TD-0 Drenaj Kanalı ile ilgili olarak Adana ve Mersin İl Çevre ve Orman Müdürlüklerince yoğun bir 

çalışma başlatılmıştır. Bu çalışmanın en önemli kısımları, Adana Büyükşehir Belediyesince 

yapılacak arıtma tesisi çalışmalarının izlenmesi ve TD-0 Drenaj Kanalına atık su deşarj eden 

endüstrilerin her iki il müdürlüğünce yoğun bir şekilde denetlenmesidir. 

7. Mintan Deresi (Kızkalesi): 

Erdemli İlçesi Kızkalesi kasabası sınırlarında bulunan Mintan deresi mansabında (kumsal) 

üç gözlü menfez aracılığıyla derenin ağzının belediye tarafından kapatılması nedeniyle derenin 

akışı engellenmiş olduğundan Kızkalesi beldesinde taşkın riski gündemdedir. 

DSİ tarafından " Mintan deresinin taşkın korunmasına ait ön inceleme raporu" (1988) etüt 

edilmiş, çift taraflı olmak üzere kargir duvar ve denize çıkış yapısı önerilmektedir. Bu çalışmalar 

tamamlanmamış olduğundan dolayı, durgun vaziyetteki dereye evlerden yapılan atık su deşarjları 

ve çöp dökülmesi sonucu yoğun bir kirlilik yaşanmaktadır. 

D. 3. 3 Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 

İlimizde bulunan göllerle ilgili bilgiler "B Doğal kaynaklar" kısmında verilmektedir. Kirlilik 

durumları hakkında bir çalışma bulunamamıştır. 

D. 3. 4 Denizlerde Kirlilik 

İlimiz 108 km.si doğal kumsaldan oluşan 321 km. lik kıyı bandına sahiptir. Mersin 

Büyükşehir Belediye Başkanlığınca Sahil bandı düzenleme çalışmaları kapsamında Adnan 

Menderes Bulvarı üzerindeki Hilton Oteli ile Kukla Restaurant arasındaki 4 km.lik alanda dolgu ve 

düzenleme çalışmaları tamamlanmış olup, 12 m.' lik şeritler halinde koşu, yürüyüş ve bisiklet yolu 

yapılmıştır. Bu alanda her 50 metrede Oturma Grupları ile her 500 metrede bir spor amaçlı Kültür- 

Fizik aletleri konulmuştur. Ayrıca dinlenme için bu bölgelere oturma bankları konularak, gölge 

yapacak ağaçlar ve süs bitkileri dikilmiştir. Öte yandan bu projenin devamı sayılan Mezitli' ye kadar 

olan 2. etabın çalışmaları devam etmektedir. 

Mersin'de denize ulaşan kirleticilerin en önemlisi kara kökenli olanlarıdır. Doğuda Adana 

kenti batı yakasına ait şehir kanalizasyonunun ve Adana'daki bir kısım sanayi kuruluşlarının 

atıksılarının deşarj edildiği Tarsus İlçesi Baharlı Köyü sınırlarındaki TD-O drenaj kanalı, Tarsus 

İlçesindeki sanayi atık sularının taşındığı Berdan Nehri, yalnızca fiziksel arıtımdan geçirilerek 

seyreltme usulüne dayanan Mersin Büyükşehir Belediyesi (MESKİ) derin deniz deşarj hattı 

Akdeniz'e ulaşan en büyük kirlilik kaynaklarıdır. 

İlin batı yakasında bulunan belde ve belediyelerin büyük bir kısmının deniz kenarında 

olması, bu belediyelere ait alt yapı ve arıtma tesisi yetersizliği Akdeniz'e ulaşan bir diğer kirlilik 

kaynağını oluşturmaktadır. Çoğunluğu kıyı şeridinde yer alan ilçe ve belde belediyelerinin atık 

suları direk veya dolaylı olarak denize gitmektedir. İlimizde sadece Tarsus İlçesinde atık su arıtma 

sistemi vardır. 

53


İklimsel özellikleri, coğrafi konumu, doğal ve kültürel nitelikleri nedeniyle özellikle yaz 

aylarında yoğun bir nüfus artışına sahip olan İlde yerleşimden kaynaklanan kirlilik göz ardı 

edilemez boyutlardadır. Kıyı boyunca yer alan tatil sitesi, otel, motel vb. tesislerin büyük 

çoğunluğunda atık su arıtma tesisi bulunmakla beraber bu tesisler verimli çalıştırılamamaktadır. 

Yerleşim yerlerinden kaynaklanan atık sular için en iyi çözüm kanalizasyon sistemlerinin yapılarak 

toplu arıtmaya geçilmesidir. Bu sağlanamadığı sürece deniz kirliliğinin önlenmesi mümkün 

olamayacaktır. 

Bunların yanı sıra yoğun bir endüstriye sahip olan Mersin'de sanayi, ticaret ve Serbest 

Bölge faaliyetlerine bağlı olarak yoğun bir deniz taşımacılığı ve tanker trafiği yaşanmakta, bu yolla 

Akdeniz üzerinde petrol türevleri kirliliği hissedilmektedir. 

İlimizde yer alan sanayi kuruluşları genellikle kıyıya yakın yerlerde kurulmuş olup özellikle 

Mersin Merkez İlçe, Tarsus ve Adana yolu üzerinde yoğunlaşmıştır. Sanayi kuruluşlarından 

kaynaklanan su kirliliği J.6.2 bölümümde incelenmiştir. 

İlimizde deniz kirliliği konusunda herhangi bir ölçüm sonucuna ulaşılamamış olup, yüzme 

amaçlı deniz suyu kalitesi ile ilgili olarak İl Sağlık Müdürlüğü tarafından 23 odak noktada ölçüm 

yapılmaktadır. 

D. 4 SU VE KIYI YÖNETİMİ, STRATEJİ VE POLİTİKALARI 

İlimizde hızlı nüfus artışı, plansız konut yapımı, yaz nüfusu ile kış nüfusu arasındaki 

farklılığa paralel olarak kıyı boyunca yoğunlaşan yapılaşmanın beraberinde gelişen alt yapı 

yetersizliği en büyük kirlilik kaynağını oluşturmaktadır. Özellikle sahillerimizde yoğunluk kazanmış 

otel, motel, yazlık site, kamp alanları ve eğitim tesisleri gibi dinlenme ve turizm amaçlı tesislerde 

atık su arıtma sisteminin olmaması veya usulüne uygun şekilde çalıştırılmaması, söz konusu 

tesislerin varlık nedeni olan çevre değerlerinin bozulmasına neden olmakta, bu yolla deniz ve su 

kirliliği problemlerini gündeme getirmektedir. 

Bu konuda İl Çevre ve Orman Müdürlüğünce Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 

çerçevesinde denetimler yapılmakta, atık su arıtma tesisi bulunmayan yerlere atık su arıtma 

tesislerinin yaptırılması, atık su arıtma tesisi olanların ise atık su arıtma tesislerinin düzgün bir 

şekilde çalıştırılması konularında gerekli uyarılar yapılmakta ve cezai müeyyideler 

uygulanmaktadır. Ancak bu güne kadar yapılan çalışmalarda müstakil atık su arıtma tesislerinin 

yeterli bir çözüm sağlayamadığı, bunun yerine ilçe ve belde belediyelerince kanalizasyon 

şebekelerinin oluşturularak toplu arıtma tesislerini yapmalarının daha sağlıklı olacağı 

düşünülmektedir. 

Bu konu ile ilgili olarak belediyeler nezdinde çalışmalar sürdürülmekte olup, bu çerçevede 

İlimizde Mezitli belediyesi kanalizasyon şebekesini büyük bir ölçüde tamamlamış ve arıtma tesisi 

için yer seçimi aşamasına gelmiştir. Yine Atakent Belediyesi vatandaşla işbirliği içinde sahil 

kısmının kanalizasyon şebekesini tamamlamış arıtma tesisi için çalışmaları ise devam etmektedir. 

Silifke, Taşucu, Atayurt, Atakent, Narlıkuyu, Akdere, Yeşilovacık ve Uzuncaburç 

Belediyelerinin kanalizasyon ve arıtma tesisi yapımı işleri için yetki verilmiş ve adı geçen 

belediyelerden oluşmuş Taşeli Belediyeler Birliğince Taşucu, Narlıkuyu, Akdere Belediyeleri için 

ayrı ayrı arıtma projesi, Atayurt-Atakent müşterek arıtma tesisi projesi, Akdere ve Narlıkuyu 

Belediyelerinin kanalizasyon projeleri hazırlatılarak dış kaynaklı kredi temin edilebilmesi için Devlet 

Planlama Teşkilatına sunulmuştur. 

Silifke Belediyesi kanalizasyon projesi mevcut olup Sayağzı-Sarıcalar ve Yeni Mahalle 

hariç kanalizasyon şebekesi İller Bankasınca yaptırılmıştır. Belediye kendi imkanlarıyla bu üç 

mahallede kanalizasyon şebeke inşaatına devam etmektedir. Arıtma tesisi projesi İller Bankasının 

Yatırım Programında olup ihalesi yaptırılmıştır. Geçmiş yıllarda arıtma tesisi yapımı için seçilen 

sahanın meskun mahal içinde kalması nedeniyle yeniden yer seçimi yapılmış, yeni seçilen hazine 

arazisinin belediyeye tahsisinin yapılması halinde inşaata başlanacaktır. 

Erdemli İlçesi ve bağlı belediyelerce gündeme alınan bir diğer proje ise Kızkalesi'nden 

başlayarak Davultepe Beldesini de kapsayacak şekilde planlanan kanalizasyon ve toplu arıtma 

tesisi projesidir. Bu konu ile ilgili çalışmalar ve kaynak arayışları devam etmektedir. 

54


Yerleşim yerlerinden kaynaklanan su kirliliğinin dışında önemli bir diğer kirletici kaynak ise 

sanayi kuruluşlarının atık sularıdır. İlimizde özellikle Mersin-Tarsus-Adana karayolu civarında 

yoğunlaşmış olan sanayi kuruluşlarının kontrolleri yapılarak numuneler alınmaktadır. Alınan 

numuneler Su kirliliğinin Kontrolü yönetmeliği çerçevesinde değerlendirilmekte ve sonuçlara göre 

işlem yapılmaktadır. 

D. 5 SU KAYNAKLARINDA KİRLİLİK ETKENLERİ 

Bu bölümde alt başlıklar halinde verilen konularla ilgili İlimizde çalışma bulunamamıştır 

KAYNAKÇA 

1. Türkiye’nin Sulak Alanları, 1991, Çevre Sorunları Vakfı Yayını, Ankara 

2. DSİ Bölge Müdürlüğü İçel İli Projeleri Genel tanıtım raporu (Adana, Aralık 1991) 

3. Türkiye’de Barajlar ve Hidroelektrik Santralleri, 1992, DSİ Yayını, Ankara 

4. DSİ VI. Bölge Müdürlüğü Çalışmaları 

55


E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 

E. 1 GENEL TOPRAK YAPISI 

Saturasyon (İşba) yüzdesine göre yapılan sınıflandırmada tarım toprakları %2.1 kum, 

%42.4 tın, %35.3 killi tın ve %20.2 kil bünyeye sahiptir. Bu dağılım İlde tarım için uygun toprak 

bünyesi varlığını göstermektedir. Mersin İli tarım topraklarında yapılan toprak bünyesi analiz 

sonuçları Tablo E.1 de verilmektedir. 

Tablo. E. 1: Tarım Topraklarının İlçeler İtibarıyla Verimlilik Değerleri 

İlçe Adı Saturasyon (%) Toplam 

0-30 30-50 50-70 70-110 110+ 

Merkez 

Anamur 

Erdemli 

Gülnar 

Mut 

Silifke 

Tarsus 

İl Toplamı 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

8 

2.0 

948 

5 

3.3 

405 

6 

2.9 

709 

9 

2.3 

1208 

- 

- 

- 

2 

1.2 

440 

27 

2.2 


57 

2.1 

6718 

77 

19.2 

9099 

131 

86.8 

10665 

76 

36.5 

9242 

355 

90.1 

47332 

134 

78.8 


92 

54.8 


286 

23.4 

31991 

1151 

42.4 

165543 

187 

46.6 

22085 

14 

9.3 

1143 

87 

41.8 

10584 

29 

7.4 

3887 

36 

21.2 

10470 

74 

44.0 

16132 

530 

43.4 

59334 

957 

35.3 



31.2 

14786 

1 

0.6 

74 

39 

18.8 

4785 

1 

0.2 

106 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

370 

30.3 

41424 

536 

19.7 

61175 

4 

10 

474 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

9 

0.7 

957 

13 

0.5 

1431 

401 

100.0 

47392 

151 



208 


25320 

394 


52533 

170 


47593 

168 


36663 



136714 

2714 


358502 

İçel İli Arazi Varlığı Kitabı (1991) 

Tarım toprakları %10.8 nötr (pH 6.6-7.5), %89.2 alkali (pH 7.5 den büyük) reaksiyona 

sahiptir. Mersin İli tarım topraklarında yapılan toprak reaksiyonu analiz sonuçları Tablo E.2 de 


Tablo. E. 2: Toprak Reaksiyonu 

İlçe Adı Toprak Reaksiyonu pH Toplam 

0-4.5 4.5-5.5 5.5-6.5 6.5-7.5 7.5-8.5 8.5+ 

Merkez 

Anamur 

Erdemli 

Gülnar 

Mut 

Silifke 

Tarsus 

İl Toplamı 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

26 

6.5 

3080 

87 

57.6 

7077 

38 

18.3 

4634 

99 

25.1 

13186 

9 

5.3 

2522 

13 

7.7 

2823 

24 

2.0 

2734 

296 

10.8 

36056 

375 

93.5 


63 

41.7 


170 

81.7 

20686 

295 

74.9 

39347 

161 

94.7 

45071 

155 

92.3 

33840 

1198 

98.0 

133980 

2417 

89.1 

32360 

- 

- 

- 

1 

0.7 

86 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

1 

0.1 

86 

401 


47392 

151 



208 


25320 

394 


52533 

170 


47593 

168 


36663 



6714 

2714 


358502 


56


Tablo. E. 3: Toprak tuzluluğu 

İlçe Adı Total Tuz (%) Toplam 

0-0.15 0.15-0.35 0.35-0.65 0.65+ 

Merkez 

Anamur 

Erdemli 

Gülnar 

Mut 

Silifke 

Tarsus 

İl Toplamı 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

383 

95.5 

45259 

150 

99.3 


202 

97.1 

24586 

391 

99.2 

52113 

167 

98.2 

46736 

168 


36663 

1146 

93.8 


2607 

96.1 

345796 

16 

4.0 

1896 

1 

0.78 

86 

6 

2.9 

734 

2 

0.5 

263 

3 

1.8 

857 

- 

- 

- 

57 

4.7 

6426 

85 

3.1 

10262 

2 

0.5 

237 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

1 

0.3 

157 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

13 

1.0 

1367 

16 

0.6 

1761 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

6 

0.5 

683 

6 

0.5 

683 

401 


473.92 

151 



208 


25320 

394 


52533 

170 


47493 

168 


36663 



136714 

2714 


358502 


Tablo E.3 de ise Mersin İli tarım topraklarında yapılan toprak tuzluluğu analiz sonuçları 

verilmektedir. İşlemeli tarım uygulanan topraklar %96.1 tuzsuz, %3.1 hafif tuzlu, %0.6 orta tuzlu, 

%0.2 ise çok tuzludur. 

İl toprakları %7.1 az kireçli, %12.1 orta kireçli, %9.0 kireçli, %26.0 fazla kireçli ve %45.8 

çok fazla kireçlidir. Mersin İli tarım topraklarında yapılan toprak kireci analiz sonuçları Tablo E.4 de 

verilmektedir 

Tablo. E. 4: Toprak Kireci 

İlçe Adı Kireç (% CaCO3) Toplam 

0-1 1-5 5-15 15-25 25+ 

Merkez 

Anamur 

Erdemli 

Gülnar 

Mut 

Silifke 

Tarsus 

İl Toplamı 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

18 

4.5 

2133 

36 

23.8 

2923 

32 

15.4 

3899 

8 

2.0 

1051 

- 

- 

- 

60 

35.7 

13089 

38 

3.1 

4238 

192 

7.1 

27333 

48 

11.9 

5640 

63 

41.7 


34 

16.3 


32 

8.2 

4255 

- 

- 

- 

2 

1.2 

440 

65 

5.3 

7246 

244 

9.0 

26831 

73 

18.2 

8625 

26 

17.2 


36 

17.3 

4380 

33 

8.4 

4413 

2 

1.2 

571 

12 

7.1 


148 

12.2 

16679 

330 


39383 

104 

26.0 


6 

4.0 

496 

33 

15.9 

4026 

23 

5.8 

3047 

14 

8.2 


6 

3.6 

1320 

522 

42.7 

58377 

708 

26.0 

83491 

158 

39.4 

18672 

20 

13.3 

1633 

73 

35.1 

8888 

298 

75.6 

39767 

154 

90.6 

43119 

88 

52.4 

19211 

449 

36.7 

50174 


45.8 

181464 

401 


47392 

151 



208 


25320 

394 


52533 

170 


47593 

168 


36663 



136714 

2714 


358502 


Tarım topraklarının büyük bir kısmı organik madde yönünden fakir durumdadır. Analiz 

sonuçları ortalamasına göre topraklarda %7.7 organik madde çok az, %42.6 az, %26.0 orta, %12.2 

iyi ve %11.5 ise yüksek düzeydedir. 

57


İl topraklarının azotlu gübrelerle gübrelenmesi ile organik madde miktarını arttırıcı 

önlemlere başvurulması verimde devamlılık ve artış için gereklidir. Mersin İli topraklarında yapılan 

toprak organik madde içeriği analiz sonuçları Tablo E.5 de verilmektedir. 

Tablo. E. 5: Organik Madde 

İlçe Adı Organik Madde (%) Toplam 

Merkez 

Anamur 

Erdemli 

Gülnar 

Mut 

Silifke 

Tarsus 

İl Toplamı 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

0-1 1-2 2-3 3-4 4+ 

8 

2.0 

248 

27 

17.9 

2199 

8 

3.8 

962 

48 


6409 

5 

2.9 

1380 

1 

0.6 

220 


9.2 


209 

7.7 

23996 

89 

22.2 

10521 

63 

41.7 


70 

33.7 

8533 

154 

39.1 

20540 

73 

42.9 

20417 

19 

11.3 

4143 

689 

56.4 

77107 

1157 

42.6 

146385 

150 

37.4 

17725 

44 

29.2 

3588 

36 

17.3 

4380 

99 

25.1 

13186 

62 

36.5 

17371 

70 

41.7 

15288 

24.5 

20.0 

27343 

706 

26.0 

98881 

78 

19.5 

9241 

10 

6.6 

811 

40 

19.2 

4861 

59 

15.0 

7880 

21 


5902 

38 

22.6 

8286 

86 

7.0 

9570 

332 


46551 

76 

18.9 

8957 

7 

4.6 

565 

54 

26.0 

6584 

34 

8.6 

45.18 

9 

5.3 

2523 

40 

23.8 

8726 

90 

7.4 

10116 

401 


47392 

151 



208 


25320 

394 


52533 

170 


47593 

168 


36663 



136714 

310 2714 

11.5 100.0 

41989 358502 


Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde Olsen Metoduna göre tarım topraklarında 

%16,4 fosfor çok az, %24,7 az, %19,0 orta, %13,1 yüksek, %26,8 ise çok yüksek fosfor varlığı 

tespit edilmiştir. Bu değerlendirmelere göre fosfor eksikliği gösteren toprakların fosforlu gübrelerle 

takviye edilmesi gerekmektedir. Mersin İli tarım topraklarında yapılan toprak fosfor analiz sonuçları 

Tablo E.6 da verilmektedir. 

Tablo. E. 6: Fosfor 

İlçe Adı Yarayışlı Fosfor (P2 05) Kg/Dekar Toplam 

0-3 3-6 6-9 9-12 12+ 

Merkez 

Anamur 

Erdemli 

Gülnar 

Mut 

Silifke 

Tarsus 

İl Toplamı 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

Num. Ad 

% 

Alan ha 

39 

9.7 

4597 

25 

16.5 

2027 

18 

8.6 

2178 

78 

19.8 

10401 

47 

27.7 

13183 

20 

11.9 

4363 

217 

17.8 

24335 

444 

16.4 

61084 

63 

15.7 

7441 

36 

23.8 

2924 

42 

20.2 

5115 

97 

24.6 


56 

32.9 

15658 

26 

15.5 

5683 

351 

28.7 

39237 

671 

24.7 

88981 

81 

20.2 

9573 

35 

23.2 

2838 

26 


3165 

79 

20.1 

10559 

27 

15.9 

7567 

31 

18.5 

6783 

236 

19.3 

26386 

515 

19.0 

66871 

52 

13.0 

6165 

17 

11.3 

1388 

16 

7.7 

1950 

42 

10.7 

5621 

9 

5.3 

2522 

19 

11.3 

4143 


16.4 

22421 

355 

13.1 

44206 

166 

41.4 

19620 

38 

25.2 

3110 

106 

51.0 

12912 

98 

24.8 

13029 

31 

18.2 

8663 

72 

42.8 

15695 

218 

17.8 

24335 

729 

26.8 

97363 

401 


47392 

151 



208 


25320 

394 


52533 

170 


47593 

168 


36663 



136714 

2714 


358502 


58


E. 2 TOPRAK KİRLİLİĞİ 

Mersin İli topraklarının metallerle ve mikrobiyal olarak kirlenmesi üzerine belirgin bir 

çalışma henüz yapılmamıştır. 

E. 2. 1 Kimyasal Kirlenme 

E. 2. 1. 1 Atmosferik Kirlenme 

Bu konu ile ilgili bir çalışmaya ulaşılamamıştır. 

E. 2. 1. 2 Atıklardan Kirlenme 

Bu konu ile ilgili bir çalışmaya ulaşılamamıştır. 

E. 2. 2 Mikrobiyal Kirlenme 

İl topraklarında mikrobiyal kirlenme ile ilgili bir çalışma bulunamamıştır. 

E. 3 ARAZİ 

E. 3. 1 Arazi Varlığı 

Mersin İlinin arazi varlığı 1.585.259 Ha. Olup, bunun büyük toprak gruplarına göre dağılımı 

şöyledir: 

Büyük Toprak Grubu Alanı(Ha) % 

Kahverengi Orman Toprakları 644.939 40.7 

Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları 355.388 22.4 

Kırmızı Akdeniz Toprakları 226.301 14.3 

Kırmızı Kahverengi Akdeniz Toprakları 85.883 5.4 

Alüviyal Topraklar 80.723 5.2 

Redzina Topraklar 47.813 3.0 

Kolüviyal Topraklar 45.031 2.8 

Çıplak Kayalar 79.762 5.0 

Diğer araziler ve su yüzeyleri 19.419 1.2 

T O P L A M 1.585.259 100.0 

E. 3. 1. 1 Arazi Sınıfları 

Arazi kullanım kabiliyet sınıflarına göre Mersin İlinin toprak dağılımı şöyledir: 

Arazi Sınıfı Alanı(Ha) % 

I. Sınıf 41.895 2.6 

II. Sınıf 44.558 2.8 

III. Sınıf 65.103 4.1 

IV. Sınıf 69.130 4.4 

V. Sınıf 173.855 11:0 

VI. Sınıf 1.095.575 69.1 

VII. Sınıf 93.230 5.9 

Sınıflandırma dışı(su yüzeyi) 1.913 0.1 


Mersin İli Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflamasını gösteren harita, Şekil E.1’ de verilmiştir. 

59


Şekil E. 1: Mersin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması 

Kaynak:Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Web Sitesi-2002 

60


E. 3. 1. 2 Kullanım Durumu 

Mersin İli topraklarının arazi kullanma şekline göre dağılımı şöyledir: 

Kullanma Şekli Alanı(Ha) % 

Orman 743.575 46.9 

Çayır-mera 218.830 13.8 

Fundalık 142.509 9.0 

Kuru tarım alanları 224.445 14:2 

Sulu tarım alanları 106.068 6.7 

Bağ 29.800 1.9 

Özel ( muz, kivi vb. ürünler ) 19.212 1.1 

Çıplak kaya, ırmak yatakları kıyı kumulları 83.715 5.3 

Su yüzeyleri 1.913 0.1 

Yerleşim alanları 15.192 1.0 


Mersin İli Şimdiki Arazi Kullanım şeklini gösteren harita, Şekil E. 2’ de verilmiştir. 

Yukarıdaki çizelgeden görüleceği üzere Mersin İli topraklarının %46.9’ luk (743.575 Ha) 

büyük bir bölümünü orman alanları oluşturmaktadır. Toplam tarım arazilerinin alanı 378.805 Ha. 

olup, oranı %23.9’ dur. Bunu 218.830 Ha. ( %13.8) ile çayır- mera alanları; 147.509 Ha (%9.0) ile 

fundalıklar izlemekte; 83.715 Ha. (%5.3) alan kullanım dışı (çıplak kaya, ırmak yatakları, kıyı 

kumulları) alanları; 1913 Ha. (0.1) su yüzeylerini; 15.192 Ha. (% 1.0) yerleşim alanlarını 

oluşturmaktadır. 

378.805 Ha. lık toplam tarım alanlarının 224.445 Ha. ı (%59) kuru tarım alanlarını; 106.068 

Ha. (%28) sulu tarım alanlarını; 29.800 Ha. ı, (%8) Bağ alanlarını; 19.212 Ha. ı, (%5) muz, kivi vb. 

ürün alanlarını oluşturmaktadır. 

Köy Hizmetleri envanterlerine göre Mersin İlinin tarım arazilerinin yaklaşık 160.000 Ha. ı, 

ekonomik olarak sulanabilir niteliktedir. Halen bu alanların yaklaşık 125.000 Ha. ı, sulanmaktadır. 

İlde yeterli su kaynakları mevcut olup sulanabilir nitelikteki 35.000 Ha. tarım alanının kuru tarımdan 

sulu tarıma geçişi sağlanabilir. Mersin ilinin toprak yapısı ve iklim özellikleri itibariyle tarım 

potansiyelinin oldukça yüksek olduğu düşünülürse, başta sulama göletleri olmak üzere, sulama 

yapıları yatırımlarına öncelik verilmesi zorunlu görülmektedir. 

Tarım alanları ile ilgili önemli sorunların başında I., II.,III. Sınıf tarım alanlarının tarım dışı 

amaçla kullanımı gelmektedir. Özellikle son 10-15 yıl içinde, İmar Yasası’ ndaki değişiklik sonucu 

belediyelere verilen yetkilerle I. sınıf tarım alanları, çeşitli amaçlarla kamulaştırılmış, yerleşime 

açılmıştır. Diğer taraftan özel sektör ve kamu kuruluşların fabrika, tesis, antrepo ve ardiyeleri, liman 

işletmelerine ait tesisler, tır şirketlerinin park yerleri olarak tahsisler sonucu, verimli tarım arazileri 

Mersin İlinde büyük kayba uğramıştır. 

Köy hizmetleri tespitlerine göre, 1969-1986 yılları arasında, bu şekilde kayba uğrayan I. 

sınıf arazi miktarı, Mersin İlinde 5.865 Ha. dır. 1986 yılından bu yana tarım dışı amaçla kaybedilen 

arazi miktarı hakkında kesin bir rakam olmamakla birlikte, kaybın 10.000 Ha. civarında olduğu 

tahmin edilmektedir. 

E. 3. 2 Arazi Problemleri 

Mersin İli, deniz seviyesinden 2400 m. yüksekliğe kadar değişen bir topografik yapıya 

sahiptir. Farklı eğim ve yüksekliklerde farklı karakterlere sahip topraklar oluşur. Bu özelliklere sahip 

Mersin İli topraklarında bitki yetişmesini ve tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlılık, 

kayalılık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve sodiklik gibi etkinlik dereceleri yer yer değişen bazı sorunlar 

bulunmaktadır. Bu sorunlar kısaca şöyle sıralanabilir: 

61


Şekil E. 2: Mersin Şimdiki Arazi Kullanım Şekli 

Kaynak:Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Web Sitesi-2002 

62


EROZYON: 

Mersin ilinde, dağlık arazi ve yağışın fazla olması nedeniyle su erozyonu en önemli sorun 

olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar çoğunlukla 

alüviyal ve hidromorfik alüviyal topraklardan oluşan taban arazileridir. Bu arazilerin tamamı 105.662 

ha. (İl genelinin %6.7 si) olup, 9.600 hektarı kuru tarım, 87.400 hektarı sulu tarım, yaklaşık 8.000 

hektarını da bağ, çayır-mera, orman, fundalık ve yerleşim alanları oluşturur. 

Orta derece de erozyona maruz alan 149.380 hektar(% 9.4) olup, bunun 97.255 hektarını 

II.,III.,IV ve VI. sınıflarda yer alan kuru tarım alanları oluşturur. Orta erozyon, düze yakın 

eğimlerden başlayarak dik (% 20-30) eğimlere kadar etkisini gösterir. En çok hafif ve orta eğimlerde 

etkilidir. Dik (%20-30) ve çok dik (%30 +) eğimli arazilerde orta erozyonun görüldüğü yerler doğal 

bitki örtüsünün nispeten iyi korunduğu alanlardır. Buralarda eğim genellikle çok dik, toprak sığ, 

arazi sınıfı VI. dır. 

İl topraklarının 601.500 hektarında (% 38), doğa örtüsünün tahrip edilmesi veya çok dik 

eğimli yerlerde hiç koruma önlemi olmadan atlatma veya tarım yapılması sonucu, şiddetli derecede 

erozyon görülmektedir. Sığ ( 50-20 cm) veya çok ( 20-30 cm) topraklı VII. Sınıf niteliğinde olan bu 

tür alanların 113.600 hektarı kuru tarım arazisi, 67.500 hektarı mera, 383.360 hektarı orman ve 

fundalık, 37.000 hektarı da diğer amaçlarla kullanılan arazilerdir. 

Çok şiddetli derecede erozyona maruz alanlar çoğunlukla doğal bitki örtüsü aşırı derece de 

tahrip olan meralarla, bir kısım orman bir kısım kuru tarım alanlarından oluşan %40 oranındaki 

633.940 hektarlık alanı kapsamaktadır. 

Bu duruma göre Mersin İli topraklarının % 87.4’ ünde (1.385.000 ha.) çeşitli derecelerde 

erozyon sorunu bulunmaktadır. 

TOPRAK SIĞLIĞI %: 

Topraklar, bitki kök sisteminin geliştiği ve besin elementlerinin temin edildiği ortamdır. Bitki 

gelişiminin yeri olan bu ortam ne kadar derin olursa toprağın bulunduğu iklime adapte olabilen her 

türlü kültür bitkisini yetiştirmek mümkün olur. Oysa İl topraklarının %92.3 ü (1.463.200 ha.) bu 

derinlikten yoksundur. 

İl topraklarının % 7.3 ünü oluşturan 115.140 ha alanda toprak derinliği 90 cm den fazla 

olup, bunların %82 si ( 94.415 ha.) düz ve düze yakın eğimlerde yer almaktadır. Çoğu birinci ve 

ikinci sınıf olup daha çok sulu tarımda kullanılmaktadır. 

İl topraklarının % 3 ünü oluşturan 46.440 ha. alanda topraklar orta derin (90-50 cm); 

%14.7 sini oluşturan 232.950 ha alanda sığ (50-20 cm); %69 unu oluşturan 1.095.585 ha. alanda 

ise çok sığ (20-0 cm) dır. 

Sığ ve çok sığ topraklar toplam 1.328.539 ha( % 84 ) saha ile İl yüzeyinin önemli bir 

miktarını teşkil etmektedir. Topraktaki bu sığlığın nedeni yukarıda da belirtildiği gibi eğim ve şiddetli 

erozyondur. Sığ topraklar orman, funda, mera bitkileri ve kültür bitkilerinin su ve besin maddeleri 

ihtiyacını tam olarak karşılayamadığı için gelişimlerini kısıtlar. 

TAŞLILIK – KAYALILIK: 

Mersin ilinde 705.160 ha alan toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek derecede 

taşlılık ve kayalılık ihtiva etmektedir. Bu alan İl topraklarının %47.3 ü demektir. Taşlılık ve kayalılık 

hem yüzeyde hem de profilde olabilmektedir. Taşlılık ve kayalılığın profildeki oranı arttığından 

toprak materyali azalacağından toprakların su ve bitki besinleri tutma gücüde azalır. İl içinde taşlılık 

çoğunlukla sarp ve çok sığ topraklarda görülmektedir. Çok sığ toprakların %49.1 i taşlıdır. Taşlılık 

oranı sığ topraklarda %61.6, orta derin topraklarda %44.6 ve derin topraklarda %2.5 dir. Sarp 

eğimlerde taşlılık %75.1 dir. Diğer eğim gruplarında taşlılık buna göre çok düşüktür. 

DRENAJ: 

Daha çok alüviyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir 

bölümünde bitki gelişimine zarar verecek kadar yüksek bulunduğu alan 55.206 Hektar dır. Bunun 

yaklaşık 51.000 ha.’ı yetersiz drenajlı, 4.200 ha. lık alanı ise bozuk drenajlı alanlardır. Drenaj 

problemi genellikle sulu tarım alanlarında görülmekte olup, kuru tarım alanları, bağ, orman, 

fundalıklar ve yerleşim yerlerinde drenaj sorunu bulunmamaktadır. 

63


TUZLULUK – SODİKLİK: 

Mersin İlinde drenajı bozuk sahaların 46.826 hektarında (toprakların %3’ ü) tuzluluk veya 

alkalilik ya da her iki problem birden görülmektedir. Bu sorunun başlıca nedenleri: 

• Alüviyal materyalin deniz içinde veya yakınında oluşan ve devam eden depolanması, 

• Arazinin düz ve taban suyu seviyesinin yüksek olması nedeniyle, tuzların üst topraktan 

yıkanamaması, 

• Yukarı arazilerden tuzların yıkanarak düzlüklerin çukur kısımlarında birikmesi, 

• Düşük kalitede sulama suyunun kullanılması ve yeterli dengenin bulunmamasıdır. 

KAYNAKÇA 

1. İçel İli Arazi Varlığı, 1991, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara 

2. İçel İli Verimlilik Envanteri ve Gübre İhtiyaç Raporu, 1987, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 

Ankara 

3. Ekonomik Rapor, 1992, Mersin ticaret ve Sanayi Odası Yayını, İçel 

4. Köy Hizmetler Genel Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Ulusal Bilgi Merkezi 

5. Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü Dokümanları. 

64


F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 

F. 1 EKOSİSTEM TİPLERİ 

F. 1. 1 Ormanlar 

F. 1. 1. 1 Ormanların Ekolojik Yapısı 

Mersin İli, Batı ve Orta Toros Dağları üzerinde bulunmaktadır. Mersin İlini kuzeyden 

çevreleyen Toros Dağları genç dağlar olup; bu dağlar Silifke, Gülnar, Mut ve Anamur çayı 

vadisinde, Erdemli'nin batı bölümünde daha alçaktır. Toros Dağları vadinin doğusunda yüksek sıra 

dağlar oluşturur. 

Doğu-Batı istikametinde denize paralel uzanan dağlar, kuzey-güney istikametinde sarp ve 

derin vadilerle parçalanmışlardır. Arazi çok sarp ve meyillidir. Deniz kıyısında az bir ova (Tarsus, 

Silifke ve Anamur) vardır. Yüksek rakımlarda Toros Dağlarının üst zonu geniş plato 

görünümündedir. (Dümbelekdüzü, Kırobası, Taşeli Platosu). 3. zaman oluşumunun hakim olduğu 

dağlarda genel olarak kalker formasyonlar mevcuttur. 

İlimizin iklimi, tipik Akdeniz ılıman iklim tipidir. Kışlar ılıman ve yağışlı, yazlar sıcak ve 

kuraktır. Bölgede yağışlar alçak-orta zonda yağmur, yükseklerde kar şeklinde düşmektedir. 

Vejetasyon döneminde Haziran- Temmuz-Ağustos aylarında alçak ve orta zona hemen hemen hiç 

yağış düşmez, yüksek yamaçlar kısmen yağış alabilir. 

Bölge genel anlamda kurak bir bölgedir. Bu durum bitki çeşitliliği ve gelişimi üzerinde 

sınırlayıcı bir etki yapmakla birlikte yüksek dağların derin vadilerle denize dik bir şekilde yarılması 

ılıman deniz iklimi etkisini içerlere doğru taşımaktadır. Bu durum yöremizdeki orman formunu ve 

türlerini belirleyici bir etki yapmaktadır. 

Toprak-İklim ve Yükseltinin Etkisiyle Bölgemizde Oluşan Orman Formasyonu 

Şunlardır: 

♣ 

♣ 

♣ 

♣ 

♣ 

♣ 

♣ 

Maki Alanları: 0-300 m. ve fakir topraklar (az ayrışmış kalker) üzerinde maki formasyonu 

bulunmaktadır. Kuraklığa dayanıklı birçoğu her dönem yapraklarını muhafaza eden bu bitki 

toplulukları, zeytin, harnup, mersin, pırnal meşesi, kermes meşesi, y.antep fıstığı, sandal, diken 

vb. ağaç türlerinden oluşmaktadır. Maki Akdeniz'e özgü bir bitki topluluğudur. 

Kızılçam Ormanları: 0-900 m. yükseltiye kadar saf ve karışık orman formasyonu, alçak ve orta 

zonda maki türleri ile karışık meşçereler kuran kızılçam, toprak şartlarının iyileşmesine bağlı 

olarak ve genellikle saf meşçereler meydana getirir. Kuraklığa dayanıklı bir ağaç türüdür. 

Yükseklerde meşe ve ardıcın karıştığı bu ormanlar ilimiz ormanlarının %47,1 ini meydana 

getirir. 

Ardıç Ormanları: 900-1500 m. rakımlarında ardıç ormanlar bulunmakta olup, ardıç ormanları 

göknar, sedir ve karaçam ile karışık ormanlar kurduğu gibi geniş alanlarda saf meşçerelerde 

oluşturur. Ardıç ormanları sığ ve çok fakir topraklar üzerinde hayatını devam ettirebilirler. 

Göknar Ormanları: 1000-1500 m. rakımlarında rutubetli ve kuzey bakılarda genellikle ardıç, 

sedir ve karaçam ile karışık çok az da (Namrun, Gözne) saf meşçereler meydana getirirler. 

Meşe Ormanları: 1000-1400 m. rakımlarda toprak şartlarının daha iyi olduğu rutubetçe iyi 

yerlerde görülür. İlimizdeki mevcut meşe ormanları genellikle otlatma amacı ile tahrip edilmiştir. 

Sedir Ormanları: Yöremizde en üst zonda 1200-1800 m. rakımlarda sedir ormanlar saf ve yer 

yerde göknar, ardıç ile karışık meşçereler kurar. Yurdumuzda sadece Toroslarda bulunan ve 

endemik bir tür olan sedir ormanları ekonomik değeri yüksek bir ağaç türüdür. Uzun yıllar çok 

büyük tahribat görmüş olan sedir ormanlarının yeniden iyileştirilmesi ve gençleştirilmesi için 

ilimizde çok başarılı ve yaygın çalışmalar yapılmaktadır. Tohum ekimi ile yapılan bu başarılı 

çalışmalar ülkemiz ölçeğinde örnek ve model bir çalışmadır. 

Karaçam Ormanları: 1000-1500 m. rakımlar arasında iyi toprak üzerinde rutubetçe iyi yerlerde 

lokalize bir şekilde Mut, Erdemli, Mersin ve Tarsus yörelerinde genellikle saf bazen de ardıç, 

göknar ve sedirle karışık meşçereler kurmaktadır. 

65


İlimizdeki orman ağaç türleri ve meydana getirdikleri orman formları genel olarak yukarıda 

belirtilen şekillerde ifade edilebilir. Bu orman formları ve ağaç türleri toprak ve iklim etkisi ile lokalize 

örnekler gösterirler. 

Örneğin soğuklara karşı çok duyarlı, kuraklığa karşı çok dayanıklı olan kızılçam ormanı 

Göksu, Berdan ve Dragon Çaylarının denize olan açıklığından ve denizin ılıman etkisi nedeniyle 

mevcut yayılışından daha yukarılara 1200 m. kadar çıkabilirler. Torosların üst zonları 2000-2500 m. 

rakımlarda orman bulunmaz, buralar mera niteliğindedir. 

F. 1. 1. 2 İlin Orman Envanteri 

Orman amenajman planına göre ilimiz genel alanı 1.562.898 Ha.dır . Bu alanın %54 ü 

840.347 Ha. ormanlık alandır. Mevcut ormanlık alanlar devlet mülkiyetindedir ( 32 Ha. Özel orman 

var.). 

Halen bozuk ormanların imarını yapmaları karşılığı 49 yıllığına köy tüzel kişiliğince 

işletilmesi için 12 adet köye 587 Ha. saha tahsis edilmiştir. Bu projeler uygulama safhasındadır. 

♣ İlimiz Orman Alanları 

Verimli Koru Ormanları : 378.734 Ha 

Verimsiz Koru Ormanları : 459.192 Ha 

Verimli Baltalık Ormanları : 908 Ha 

Verimsiz Baltalık Ormanları : 1.508 Ha 

Toplam Orman Alanı : 840.347 Ha 

♣ İlimiz Ormanların Serveti 

Verimli Koru Ormanında : 33.764.881 m3 

Verimsiz Koru Ormanında : 3.839.947 m3 

Verimli Baltalık Ormanında : 144.410 m3 

Verimsiz Baltalık Ormanında : 6.250 m3 

Toplam Servet : 37.755.488 m3 

♣ İlimiz Ormanların Verimli Gücü (Yıllık Cari Artım) 

Verimli Koru Ormanında : 869.836 m3 

Verimsiz Koru Ormanında : 81.336 m3 

Verimli Baltalık Ormanında : 29.362 m3 

Verimsiz Baltalık Ormanında : 123 m3 

Toplam Artım : 980.657 m3 

♣ Ağaç Türlerine Göre Orman Alanı 

1-Kızılçam Ormanları : 393.545 Ha 

2-Karaçam Ormanları : 15.324 Ha 

3-Göknar Ormanları : 8.617 Ha 

4-Sedir Ormanları : 32.361 Ha 

5-Ardıç Ormanları : 144.438 Ha 

6-Meşe Ormanları : 9.806 Ha 

7-Okaliptüs Ormanları : 1.580 Ha 

8-Diğer İbreliler Ormanları : 1.580 Ha 

9-Diğer Yapraklılar Ormanları : 17.976 Ha 

10-Karışık İbreli : 72.765 Ha 

11-Karışık Yapraklı : 99.399 Ha 

12-İbreli + Yapraklı Karışık : 42.933 Ha 

Toplam : 840.347 Ha 

1. sıradan 7. sıraya kadar saf ormanlardır. Diğer orman formları karışık formdadır. İlimiz 

ormanları il dahilinde bulunan 8 adet Orman İşletme Müdürlükleri vasıtası ile 10 yıllık sürelerle 

yenilenen Amenajman Planına göre işletilmektedir. 

Ormanlardan yıllık ortalama 400 000 m 3 kabuklu gövde hacminde servet, üretim amacı ile 

çıkartılmaktadır. 2004 yılında 429.512 m 3 dikili gövde hacmi çıkarılmış ve bundan 158.146 tomruk, 

629 m 3 tel direk, 3.984 m 3 maden direk, 36.130 m 3 sanayi odunu, 73.340 m 3 kağıtlık odun, 27.333 

m 3 lif-yonga odunu ile 78.170 Ster yakacak odun alınmıştır. 

66


F. 1. 1. 3 Orman Varlığının Yararları 

Ormanların bu güne kadar birincil yararlanma amacı odun ve kereste temin etmek idi. 

Ancak son yıllarda özellikle 1970 li yıllardan sonra diğer faydaları ön plana geçmiş ve ormanların 

bir yaşam birliği olduğu, bünyesinde birçok canlıyı barındırdığı ve bu özelliği ile genetik, biyolojik 

çeşitlilik kaynağı olduğu ve bu özelliğinin muhafazası ile geliştirilmesi için çalışmalar yapılmıştır. 

Bu çalışmalardan en kapsamlı ve dikkat çekici olanı 1992 yılı Rio Konferansıdır. 1992 

yılında Rio Konferansında ormanlar ile ilgili prensipler belirlenmiştir. Bunlar özetle; 

1. Ormanlar şimdiki ve gelecek kuşakların sosyal, ekonomik, kültürel ve manevi ihtiyacını 

karşılayacak şekilde yönetilmelidir. 

2. Ulusal politikalar ormanların sürdürülebilirliğini sağlamalıdır. 

3. Ormanların korunması tüm ülkelerin sorumluluğundadır. 

Ülkemizde ve ilimizde de ormanların odun dışı amaçlar için daha çok miktarda kullanılması 

amaçlanmış ve bunun için 363.546 Ha. orman alanı muhafazaya alınmıştır. Bu sahalar; 

♣ 

♣ 

♣ 

♣ 

♣ 

♣ 

♣ 

Hidrolojik amaçla yani su kaynaklarının korunması ve iyileştirilmesi, 

Av ve yaban hayatının korunması ve geliştirilmesi, 

Halkın piknik ve dinlenme ihtiyacının karşılanması, 

Şehir ve kasabaların çevresinde yeşil kuşak olarak görsel amaçla, 

Turistik potansiyel olan alanlardaki yeşil dokuyu muhafaza, 

Toprak muhafaza, erozyonu önleme vb. amaçlar için kullanılmaktadır. 

Gen kaynaklarını, koruma ve bilimsel amaçlar vb. için kullanılmaktadır. 

F. 1. 1. 4 Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 

Ormandan tarla açmak, izinsiz ağaç keserek ormanları tahrip etmek orman alanlarını 

daraltır. İlk çağlarda İç Anadolu'nun büyük bir kısmının ormanlık olduğu ancak aşırı faydalanma 

sonucu ormanların yok olduğu bilimsel bir gerçektir. Bu gün bu alanların bozulan doğal denge 

nedeniyle tekrar ormanlaştırılması mümkün değildir. 

Ancak kırsal kesimde bilinçsiz olarak tarım yapma amacı ile yasa dışı eylem olarak bir 

kısım orman alanı daraltılmıştır. Son yıllarda sayısı azalan bu tür eylemler geçmişte 1970 li yıllarda 

yoğun olarak görülmüştür. Bu türden çalışmalar ormancılıkta 2-b uygulaması olarak ifade edilen ve 

mevcut yasalara göre 1981 yılından önce açılmış ve tarım alanına dönüştürülmüş olanlar orman 

kadastro komisyonları tarafından belirlenip, orman dışına çıkarılmaktadır. 

- 2004 yılı içerisinde orman kadastro çalışmalarıyla ilgili programa alınan köy adedi 41olup 

18 köy bitirilmiş, 4 köy ise yarım olmak üzere gerçekleşme miktarı 22 dir. 

- Kadastrosu tamamlanmış orman alanı miktarı 743.055 ha olup bunun 55.752 si 2004 

yılında yapılmıştır. 

- 2004 Yılı içerisinde 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan 1042 ha dır. 

- Şimdiye kadar 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan 17.872 ha dır. 

- Tescili yapılmış ve tahsise alınan orman alanı miktarı 198.000 ha dır. 

- Yıl içerisinde yapılan tapulu kesim miktarı 552 adet 8.352 m 3 dür. 

- Mevcut özel orman 3 adet olup, 32 Ha dır. 

- 6831 Sayılı Orman Kanunu’nun 16., 17. ve 18. maddelerine göre ormanlık sahalardan 

verilen izin adedi 1.357 ve alanı 12.292 ha dır. 

67


F. 1. 2 Çayır ve Meralar 

Toplam 1.585.300 hektarlık il arazisinin 6109 hektarı çayır ve mera olarak kullanılmaktadır. 

İlçe Arazi Miktarı Çayır ve Arazi Miktarı 

Merkez 177.200 Ha. 761 Ha. 

Gülnar 166.900 Ha. 130 Ha. 

Mut 255.400 Ha. 22 Ha. 

Silifke 266.600 Ha. 1166 Ha. 

Tarsus 269.900 Ha. 4080 Ha. 

Aydıncık 41.000 Ha. 10 Ha. 

Çayır ve meralar genel olarak hayvan otlatmak amacıyla kullanılmaktadır. Amacı 

doğrultusunda kullanılırsa erozyonu önler, hayvancılığın gelişimini olumlu yönde etkiler, biyolojik 

zenginliğin devamında etkili olmaktadır. 

F. 1. 3 Sulak Alanlar 

Bu başlıkla ilgili ayrıntılı bilgiler F.4. bölümünde verilmektedir. 

F. 1. 4 Diğer Alanlar ( Stepler vb.) 

Bu konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır. 

F. 2 FLORA 

F. 2. 1 Habitat ve Toplulukları 

Akdeniz ile sınırlanan ve Mersin’e bağlı Tarsus, Berdan, Silifke Ovaları ve Adana’nın büyük 

bölümünü kapsayan Çukurova da, 5-10 m.lerde, çoğu kumul, tuzcul ve sucul olan bir bitki örtüsü 

vardır. Ayrıca ova bakışlı alanlarda, yaklaşık 100-200 m. yükseklikteki duvar bitkileri ve yanısıra, 

200-300 m. lerde Mersin Göksu kıyılarındaki gibi, Tamarix smyrnensis, Salix alba, Populus nigra, 

P. Tremula, Mut köprüsünde lokal P. euphratica, Cupressus sempervirens’ den oluşan farklı bir 

bitki yayılımını bulmak mümkündür ( Everest, 2001). 

Akdeniz Bölgesindeki vejetasyon katları sıcak Akdeniz, asıl Akdeniz, üst Akdeniz ve 

Akdeniz dağ vejetasyonu olarak adlandırılabilir(Akman,1995). Bunları kısaca şu şekilde tanıtabiliriz: 

♣ 

♣ 

Sıcak Akdeniz vejetasyon katı: 0-500 m.ler arasında gelişir. Maki vejetasyonunun 

baskın türleri arasında keçiboynuzu, zeytin, sakız, sandal, kermes meşesi, mersin ve 

orman türlerinden kızılçam, Halep çamı gibi türler vardır. 

Asıl Akdeniz vejetasyon katı: 500-1000 m.ler arasında gelişir ve başlıca kızılçam, 

fıstıkçamı, defne, kermes meşesi, selvi, mazı meşesi gibi vejetasyon serileri ile temsil 

edilir. Kızılçam bu yükseltinin üzerinde yerini karaçam ve karışık yapraklı türlerden 

oluşan orman vejetasyonuna bırakır. 

♣ Üst Akdeniz vejetasyon katı: 1000-1500 m.ler arasında gelişir ve ülkemizde herdem 

yeşil olmayan meşelerle karakterize edilir. Başlıca saplı meşe, Macar meşesi ve 

kısmen gürgen gibi türlerle temsil edilir. 

♣ Akdeniz dağ vejetasyon katı: 1500-2000 m. yükseltiler arasındadır. Karaçam, sedir, 

göknar tipiktir. 

Akdeniz bölgesi dağlık yapısı ile yaşamak için çok özgün koşullar isteyen endemiklerin 

barınmasına zemin hazırlanmıştır. Taşeli platosu’ nda yaşayan 1053 türden 213’ ünün de endemik 

olduğu saptanmıştır( Sümbül ve Erik,1990). Örneğin bunlardan Verbascum microcephalum 

(Anamur: Akpınar Yaylası,1900 m.) ve Astragalus talassaus ( Anamur: Güneybahşiş köyü, 1840 

m.) nesli tehlikedekiler listesinde yer alır. 

Mersin ili endemikleri B.2.4. de verilmektedir. 

68


F. 2. 2 Türler ve Popülasyonları 

Fam: Acanthaceae 

Cins : Acanthus 

Tür: Acanthus dioscoridis var. perringii 

Acanthus hirsutus 

Acanthus spinosus 

Fam: Aceraceae 

Cins : Acer 

Tür: Acer hyrcanum subsp. tauricolum 

Acer monspessulanum subsp. 

monspessulanum 

Acer monspessulanum subsp. 

microphyllum 

Fam: Alismataceae 

Cins : Alisma 

Tür: Alisma gramineum 

Cins : Damasonium 

Tür: Damasonium alisma 

Fam: Amaryllidaceae 

Cins : Galanthus 

Tür: Galanthus elwesii 

Galanthus nivalis subsp. cilicicus 

Cins : Narcissus 

Tür: Narcissus serotinus 

Narcissus tazetta subsp. aureus 

Cins : 

Tür: 

Fam: Anacardiaceae 

Cins : Pistacia 

Tür: 

Sternbergia 

Sternbergia clusiana 

Sternbergia fischeriana 

Pistacia leutiscus 

Pistacia terebinthus subsp. palaestina 

Fam: Apiaceae 

Cins : Ainsworthia 

Tür: Ainsworthia trachycarpa 

Cins : Ammi 

Tür: Ammi majus 

Cins : Anthriscus 

Tür: Anthriscus caucalis 

Anthriscus lamprocarpa 

Cins : Apium 

Tür: Apium graveolens 

Cins : Biforia 

Tür: Biforia testiculata 

Cins : Bunium 

Tür: Bunium ferulaceum 

Cins : Bupleurum 

Tür: Bupleurum gracile 

Bupleurum intermedium 

Bupleurum koechelii 

Bupleurum lancifolium 

Bupleurum lophocarpum 

Bupleurum lycaonicum 

Bupleurum odontites 

Bupleurum pauciradiatum 

Bupleurum polyactis 

Bupleurum subuniflorum 

Bupleurum sulphureum 

Bupleurum zoharii 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Capnophyllum 

Capnophyllum peregrinum 

Conium 

Conium maculatum 

Daucus 

Daucus broteri 

Daucus guttatus 

Echinophora 

Echinophora carvifolia 

Eryngium 

Eryngium bourgatii subsp. heldreichii 

Eryngium campestre var. virens 

Eryngium creticum 

Eryngium glomeratum 

Eryngium kotschyi 

Cins : Falcaria 

Tür: Falcaria vulgaris 

Cins : Ferula 

Tür: Ferula elaeochytris 

Cins : Ferulago 

Tür: Ferulago asparagifolia 

Ferulago cassia 

Ferulago galbenifera 

Ferulago pachyloba 

Ferulago pauciradiata 

Ferulago syriaca 

Ferulago trachycarpa 

Cins : Heptaptera 

Tür: Heptaptera cilicica 

Cins : Heracleum 

Tür: Heracleum humile 

Cins : Johrenia 

Tür: Johrenia alpina 

Johrenia aurea 

Johrenia silenoides 

Johrenia tortuosa 

Cins : Lagoecia 

Tür: Lagoecia cuminoides 

Cins : Lecokia 

Tür: Lecokia cretica 

Cins : Malabaila 

Tür: Malabaila secacul 

Cins : Oenanthe 

Tür: Oenanthe pimpinelloides 

Oenanthe prolifera 

Cins : Pastinaca 

Tür: Pastinaca zozimioides 

Cins : Peucedanum 

Tür: Peucedanum chryseum 

Peucedanum depauperatum 

Cins : Physospermum 

Tür: Physospermum cornubiense 

Cins : Pimpinella 

Tür: Pimpinella cretica var. cretica 

Pimpinella isaurica 

Cins : Pseudorlaya 

Tür: Pseudorlaya pumila 

Cins : Scaligeria 

Tür: Scaligeria meifolia 

Cins : Scandix 

Tür: Scandix australis subsp. grandiflora 

Scandix balansae 

Scandix iberica 

Scandix pecten-veneris 

Scandix stellata 

Scandix turgida 

Cins : Smyrnium 

Tür: Smyrnium connatum 

Cins : Smyrnium 

Tür: Smyrnium olusatrum 

Cins : Tordylium 

Tür: Tordylium elegans 

Tordylium pustulosum 

Tordylium syriacum 

Cins : Torilis 

Tür: Torilis leptophylla 

Torilis nodosa 

Torilis tenella 

Torilis triradiata 

Torilis ucranica 

Fam: Apocynaceae 

Cins : Nerium 

Tür: Nerium oleander 

Cins : Trachomitum 

69


Tür: Trachomitum venetum subsp. 

sarmatiense 

Cins : Vinca 

Tür: Vinca herbacea 

Fam: Araceae 

Cins : Arum 

Tür: Arum detruncatum var. virescens 

Arum dioscoridis var. liepoldtii 

Cins : Biarum 

Tür: Biarum eximium 

Cins : Eminium 

Tür: Eminium rauwolffii var. kotschyi 

Fam: Arecaceae 

Cins : Phoenix 

Tür: Phoenix dactylifera 

Cins : Washingtonia 

Tür: Washingtonia filifera 

Fam: Aristolochiaceae 

Cins : Aristolochia 

Tür: Aristolochia auricularia 

Aristolochia billardieri 

Cins : Aristolochia 

Tür: Aristolochia cilicica 

Aristolochia krausei 

Aristolochia maurorum 

Aristolochia parvifolia 

Aristolochia stenosiphon 

Fam: Asclepiadaceae 

Cins : Cynanchum 

Tür: Cynanchum acutum subsp. acutum 

Cins : Cyprinia 

Tür: Cyprina gracilis 

Cins : Periploca 

Tür: Periploca graeca var. graeca 

Cins : Vincetoxicum 

Tür: Vincetoxicum parviflorum 

Fam: Aspidiaceae 

Cins : Dryopteris 

Tür: Dryopteris pallida 

Fam: Aspleniaceae 

Cins : Asplenium 

Tür: Asplenium haussknechtii 

Asplenium onopteris 

Asplenium reuteri 

Cins : Phyllitis 

Tür: Phyllitis sagittata 

Fam: Asteraceae 

Cins : Achillea 

Tür: Achillea falcata 

Achillea kotschyi subsp. kotschyi 

Achillea spinulifolia 

Achillea wilhelmsii 

Cins : Anacyclus 

Tür: Anacyclus clavatus 

Cins : Anthemis 

Tür: Anthemis aciphylla var. aciphylla 

Anthemis arenicola var. arenicola 

Anthemis chia 

Anthemis coelopoda var. longiloba 

Anthemis cotula 

Anthemis cretica subsp. cassia 

Anthemis cretica subsp. pontica 

Anthemis cretica subsp. albida 

Anthemis fimbriata, 

Anthemis halophila 

Anthemis hyalina 

Anthemis kotschyana var. discoidea 

Anthemis kotschyana var. kotschyana 

Anthemis pauciloba var. pauciloba 

Anthemis pauciloba var. sieheana 

Anthemis pseudocotula 

Anthemis rosea subsp. carnea 

Anthemis tinctoria var. tinctoria 

Cins : Artemisia 

Tür: Artemisia absinthium 

Cins : Asteriscus 

70 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Asteriscus aquaticus 

Atractylis 

Atractylis cancellata 

Atractylis 

Atractylis carduus 

Bellis 

Bellis annva 

Bellis perennis 

Bombycilaena 

Bombycilaena erecta 

Cardopatium 

Cardopatium corymbosum 

Carduus 

Carduus acicularis 

Carduus argentatus 

Carduus lanuginosus 

Carlina 

Carlina lanata 

Carlina oligocephala subsp. oligocephala 

Carthamus 

Carthamus tenuis subsp. tenuis 

Centaurea 

Centaurea aegialophila 

Centaurea aggregata subsp. aggregata 

Centaurea amanicola 

Centaurea antiochia var. praealta 

Centaurea babylonica 

Centaurea calcitrapa subsp. calcitrapa 

Centaurea calcitrapa subsp. cilicica 

Centaurea cheirolopha 

Centaurea pichleri subsp. pichleri 

Centaurea 

Centaurea pichleri subsp. extrarosularis 

Centaurea pinetorum 

Centaurea scopulorum var. scopulorum 

Centaurea solstitialis subsp. carneola 

Centaurea solstitialis subsp. pyracantha 

Centaurea spicata 

Centaurea triumfettii 

Centaurea urvillei subsp. urvillei 

Centaurea urvillei subsp. armata 

Cephalorrhynchus 

Cephalorrhynchus tuberosus 

Chardinia 

Chardinia orientalis 

Chrysanthemum 

Chrysanthemum coronarium 

Cicerbita 

Cicerbita brevirostis 

Cichorium 

Cichorium glandulosum 

Cichorium intybus 

Cirsium 

Cirsium arvense subsp. vestitum 

Cirsium cilicicum 

Cirsium libanoticum subsp. lycaonicum 

Cirsium vulgare 

Cnicus 

Cnicus benedictus var. kotschyi 

Conyza 

Conyza bonariensis 

Crepis 

Crepis alpina 

Crepis aspera 

Crepis foetida subsp. foetida 

Crepis foetida subsp. commutata 

Crepis micrantha 

Crepis pulchra subsp. pulchra 

Crepis reuterana subsp. reuterana 

Crepis sancta 

Crepis zacintha 

Crupina 

Crupina crupinastrum 

Cymbolaena 

Cymbolaena griffithii 

Erigeron


Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Erigeron cilicicus 

Eupatorium 

Eupatorium cannabinum 

Evax 

Evax eriosphaera 

Filago 

Filago eriocephala 

Filago pyramidata 

Geropogon 

Geropogon hybridus 

Gundelia 

Gundelia tournefortii var. tournefortii 

Hedypnois 

Hedypnois cretica 

Helichrysum 

Helichrysum chionophilum 

Helichrysum pamphylicum 

Helichrysum stoechas 

Helminthotheca 

Helminthotheca echioides 

Hieracium 

Hieracium leucothecum 

Hymenonema 

Hymenonema graecum 

Hypochoeris 

Hypochoeris glabra 

Ifloga 

Ifloga spicata 

Inula 

Inula acaulis var. acaulis 

Inula graveolens 

Inula heterolepis 

Inula oculus-christi 

Inula viscosa 

Jurinea 

Jurinea consanguinea 

Jurinea macrocephala 

Lactuca 

Lactuca intricata 

Lactuca saligna 

Lamyropsis 

Lamyropsis cynaroides 

Lapsana 

Lapsana communis subsp. pisidica 

Lapsana communis subsp. intermedia 

Leontodon 

Leontodon oxylepis var. oxylepis 

Leontodon tuberosus 

Logfia 

Logfia gallica 

Matricaria 

Matricaria chamomilla var. recutita 

Notobasis 

Notobasis syriaca 

Onopordum 

Onopordum boisseri 

Onopordum polycephalum 

Pallenis 

Pallenis spinosa 

Phagnalon 

Phagnalon graecum 

Picnomon 

Picnomon acarna 

Picris 

Picris campylocarpa 

Picris cyprica 

Picris pauciflora 

Picris strigosa var. strigosa 

Pilosella 

Pilosella verruculata 

Pilosella x auriculoides 

Prenanthes 

Prenanthes glareosa 

Ptilostemon 

Ptilostemon diacantha subsp. turcicus 

Rhagadiolus 

71 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

flabellifolium 

var. canum 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Rhagadiolus stellatus var. stellatus 

Scolymus 

Scolymus maculatus 

Scorzonera 

Scorzonera cana var. cana 

Scorzonera cana var. alpina 

Scorzonera lacera 

Scorzonera mollis subsp. szowitzii 

Senecio 

Senecio doriiformis subsp. orientalis 

Senecio farfarifolius 

Senecio vernalis 

Serratula 

Serratula cerinthifolia 

Serratula lasiocephala 

Siebera 

Siebera nana 

Sonchus 

Sonchus oleraceus 

Staehelina 

Staehelina lobelii 

Steptorhamphus 

Steptorhamphus tuberosus 

Tanacetum 

Tanacetum argenteum subsp. 

Tanacetum argenteum subsp. canum 

Tanacetum cadmeum subsp. cadmeum 

Tanacetum nitens 

Tanacetum parthenium 

Taraxacum 

Taraxacum buttleri 

Taraxacum hellenicum 

Taraxacum 

Taraxacum sieheanum 

Taraxacum syriacum 

Tolpis 

Tolpis virgata 

Tripleurospermum 

Tripleurospermum conoclinium 

Tripleurospermum kotschyi 

Tyrimnus 

Tyrimnus leucographus 

Uechtritzia 

Uechtritzia armena 

Urospermum 

Urospermum picroides 

Xeranthemum 

Xeranthemum annuum 

Xeranthemum inapertum 

Fam: Berberidaceae 

Cins : Leontice 

Tür: Leontice leontopetalum subsp. 

leontopetalum 

Fam: Betulaceae 

Cins : Alnus 

Tür: Alnus orientalis var. orientalis 

Alnus orientalis var. pubescens 


Cins : Alkanna 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Alkanna aucherana 

Alkanna confusa 

Alkanna hispida 

Alkanna kotschyana 

Alkanna pinardii 

Alkanna punctulata 

Alkanna sieheana 

Alkanna 

Alkanna tinctoria subsp. anatolica 

Anchusa 

Anchusa barrelieri var. orientalis 

Anchusa barrelieri var. barrelieri 

Anchusa officinalis 

Anchusa undulata subsp. hybrida 

Asperugo


Tür: Asperugo procumbens 

Cins : Brunnera 

Tür: Brunnera orientalis 

Cins : Buglossoides 

Tür: Buglossoides arvensis 

Buglossoides incrassata 

Cins : Cerinthe 

Tür: Cerinthe minor subsp. auriculata 

Cins : Cynoglossum 

Tür: Cynoglossum creticum 

Cynoglossum montanum 

Cynoglossum officinale 

Cins : Cynoglottis 

Tür: Cynoglottis barrelieri subsp. 

serpentinicola 

Cynoglottis chetikiana subsp. 

paphlagonica 

Cins : Echium 

Tür: Echium angustifolium 

Echium glomeratum 

Echium italicum 

Cins : Heliotropium 

Tür: Heliotropium bovei 

Heliotropium circinatum 

Cins : Heliotropium 

Tür: Heliotropium dolosum 

Heliotropium europaeum 

Heliotropium haussknechtii 

Heliotropium hirsutissimum 

Heliotropium suaveolens 

Cins : Lithodora 

Tür: Lithodora hispidula subsp. hispidula 

Lithodora hispidula subsp. versicolor 

Cins : Lithospermum 

Tür: Lithospermum purpurocaeruleum 

Cins : Myosotis 

Tür: Myosotis alpestris subsp. alpestris 

Myosotis incrassata 

Myosotis lithospermifolia 

Myosotis ramosissima subsp. 

ramosissima 

Myosotis ramosissima subsp. uncata 

Myosotis refracta subsp. refracta 

Myosotis refracta subsp. paucipilosa 

Myosotis speluncicola 

Myosotis sylvatica subsp. rivularis 

Cins : Neatostema 

Tür: Neatostema apulum 

Cins : Nonea 

Tür: Nonea obtusifolia 

Nonea pulla subsp. scabrisquamata 

Cins : Omphalodes 

Tür: Omphalodes luciliae subsp. cilicica 

Cins : Onosma 

Tür: Onosma albo-roseum subsp. 

sanguinolentum 

Onosma angustissimum 

Onosma aucheranum 

Onosma bornmuelleri 

Onosma frutescens 

Onosma giganteum 

Onosma microcarpum 

Onosma ovalifolium 

Onosma rutilum 

Onosma tauricum var. tauricum 

Onosma tenuiflorum 

Cins : Rochelia 

Tür: Rochelia cancellata 

Rochelia disperma var. Disperma 

Cins : Solenanthus 

Tür: Solenanthus stamineus 

Cins : Symphytum 

Tür: Symphytum brachycalyx 

Symphytum longisetum 


Cins : Aethionema 

72 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

condensatum 

Aethionema arabicum 

Aethionema capitatum 

Aethionema demirizii 

Aethionema 

Aethionema eunomioides 

Aethionema iberideum 

Aethionema schistosum 

Aethionema spicatum 

Aethionema stylosum 

Alyssum 

Alyssum aizoides 

Alyssum argyrophyllum 

Alyssum bulbotrichum 

Alyssum cilicicum 

Alyssum condensatum subsp. 

Alyssum contemptum 

Alyssum filiforme 

Alyssum floribundum 

Alyssum giosnanum 

Alyssum mouradicum 

Alyssum murale var. alpinum 

Alyssum praecox var. praecox 

Alyssum repens subsp. trichostachyum 

var. trichostachyum 

Alyssum strictum 

Alyssum strigosum subsp. strigosu 

Alyssum strigosum subsp. cedrorum 

Cins : Anchonium 

Tür: Anchonium elichrysifolium subsp. 

elichrysifolium 

Anchonium elichrysifolium subsp. 

cilicicum 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

heterocoma 

nana 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Arabis 

Arabis aubrietioides 

Arabis caucasica subsp. brevifolia 

Arabis deflexa 

Arabis ionocalyx 

Arabis nova 

Arabis turrita 

Aubrieta 

Aubrieta canescens subsp. cilicica 

Barbarea 

Barbarea minor var. eriopoda 

Barbarea verna 

Cardamine 

Cardamine graeca 

Cardaria 

Cardaria draba subsp. chalepensis 

Cardaria draba subsp. draba 

Clypeola 

Clypeola jonthlaspi 

Conringia 

Conringia planisiliqua 

Draba 

Draba acaulis 

Draba bruniifolia subsp. heterocoma var. 

Draba bruniifolia subsp. heterocoma var. 

Draba 

Draba elegans 

Erophila 

Erophila verna subsp. praecox 

Erucaria 

Erucaria hispanica 

Erysimum 

Erysimum goniocaulon 

Erysimum repandum 

Euclidium 

Euclidum syriacum 

Fibigia 

Fibigia eriocarpa 

Hesperis 

Hesperis bicuspidata 

Hesperis campicarpa


Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Hesperis kotschyi 

Hesperis laciniata 

Hesperis matronalis subsp. cilicica 

Hesperis pendula 

Iberis 

Iberis acutiloba 

Iberis attica 

Iberis sempervirens 

Iberis taurica 

Isatis 

Isatis buschiana 

Isatis callifera 

Isatis constricta 

Isatis frigida 

Isatis lusitanica 

Lepidium 

Lepidium campestre 

Lepidium perfoliatum 

Malcolmia 

Malcolmia chia 

Malcolmia flexuosa 

Matthiola 

Matthiola longipetala subsp. bicornis 

Myagrum 

Myagrum perfoliatum 

Nasturtium 

Nasturtum officinale 

Neslia 

Neslia apiculata 

Ochthodium 

Ochthodium aegyptiacum 

Peltaria 

Peltaria angustifolia 

Raphanus 

Raphanus raphanistrum 

Rapistrum 

Rapistrum rugosum 

Sinapis 

Sinapis arvensis 

Sisymbrium 

Sisymbrium officinale 

Sisymbrium orientale 

Sobolewskia 

Sobolewskia clavata 

Thlaspi 

Thlaspi cilicicum 

Thlaspi elegans 

Thlaspi violascens 

Torularia 

Torularia torulosa 

Turritis 

Turritis laxa 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Fam: Cactaceae 

Cins : Opuntia 

Tür: Opuntia ficus-indica 

Fam: Campanulaceae 

Cins : Asyneuma 

Tür: Asyneuma amplexicaule subsp. 

amplexicaule var. amplexicaule 

Asyneuma limonifolium subsp. 

pestalozzae 

Asyneuma rigidum subsp. rigidum 

Asyneuma virgatum subsp. virgatum 

Cins : 

Tür: 

Campanula 

Campanula axillaris 

Campanula buserİ 

Campanula cymbalaria 

Campanula davisii 

Campanula delicatula 

Campanula drabifolia 

Campanula isaurica 

Campanula kotschyana 

Campanula macrostyla 

Campanula peregrina 

Campanula phrygia 

Campanula psilostachya 

73 

Cins : Campanula 

Tür: Campanula rapunculoides subsp. 

rapunculoides 

Campanula rapunculus var. rapunculus 

Campanula retrorsa 

Campanula reuterana 

Campanula stellaris 

Campanula strigosa 

Campanula trachyphylla 

Cins : Legousia 

Tür: Legousia falcata 

Legousia pentagonia 

Legousia speculum-veneris 

Cins : Michauxia 

Tür: Michauxia campanuloides 

Michauxia tchihatchewii 

Michauxia thyrsoidea 

Fam: Caprifoliaceae 

Cins : Lonicera 

Tür: Lonicera etrusca var. etrusca 

Lonicera nummulariifolia subsp. 

nummulariifolia 

Fam: Caryophyllaceae 

Cins : Agrostemma 

Tür: Agrostemma gracilis 

Cins : Arenaria 

Tür: Arenaria acerosa 

Arenaria balansae 

Arenaria deflexa subsp. pubescens 

Arenaria kotschyana subsp. kotschyana 

Cins : Arenaria 

Tür: Arenaria ledebouriana var. ledebouriana 

Arenaria pamphylica subsp. alpestris 

Arenaria pamphylica subsp. pamphylica 

var. turcica 

Arenaria rotundifolia subsp. rotundifolia 

Arenaria tremula 

Cins : Bolanthus 

Tür: Bolanthus minuartioides 

Cins : Bufonia 

Tür: Bufonia calyculata 

Bufonia virgata 

Cins : Cerastium 

Tür: Cerastium chlorifolium 

Cerastium fontanum subsp. triviale 

Cins : Dianthus 

Tür: Dianthus anatolicus 

Dianthus elegans var. elegans 

Dianthus elegans var. actinopetalus 

Dianthus strictus var. subenervis 

Dianthus strictus var. axilliflorus 

Dianthus strictus var. strictus 

Cins : Gypsophila 

Tür: Gypsophila curvifolia 

Cins : Loeflingia 

Tür: Loeflingia hispanica 

Cins : Minuartia 

Tür: Minuartia anatolica var. polymorpha 

Minuartia decipienus subsp. Decipiens 

Minuartia globulosa 

Minuartia hybrida subsp. hybrida 

Minuartia hybrida subsp. vaillantiana 

var. macmeillii 

Minuartia intermedia 

Minuartia isaurica 

Minuartia juniperina 

Minuartia leucocephaloides 

Minuartia mesogitana subsp. kotschyana 

Minuartia mesogitana subsp. 

mesogitana 

Minuartia multinervis 

Minuartia umbellulifera subsp. 

umbellulifera var. umbellulifera 

Cins : Petrorhagia 

Tür: Petrorhagia cretica 

Petrorhagia peroninii


Petrorhagia saxifraga 

Petrorhagia velutina 

Cins : Saponaria 

Tür: Saponaria kotschyi 

Saponaria officinalis 

Saponaria pumilio 

Cins : Silene 

Tür: Silene aegyptiaca subsp. aegyptiaca 

Silene aegyptiaca subsp. ruderalis 

Silene behen 

Silene brevicaulis 

Silene conoidea 

Silene delicatula subsp. delicatula 

Silene dichotoma subsp. dichotoma 

Silene discolor 

Silene fabaria 

Silene gallica 

Silene italica 

Silene kotschyi var. maritima 

Silene kotschyi var. kotschyi 

Silene macrodanta 

Silene noctiflora 

Silene nocturna 

Silene otites 

Silene papillosa 

Silene pharnaceifolia 

Silene pompeiopolitana 

Silene rigidula 

Silene spergulifolia 

Silene squamigera subsp. squamigera 

Silene squamigera subsp. vesiculifera 

Silene swertiifolia 

Cins : Spergularia 

Tür: Spergularia marina 

Cins : Stellaria 

Tür: Stellaria cilicica 

Cins : Telephium 

Tür: Telephium imperati subsp. orientale 

Cins : Vaccaria 

Tür: Vaccaria pyramidata var. grandiflora 

Cins : Velezia 

Tür: Velezia rigida 

Fam: Chenopodiaceae 

Cins : Arthrocnemum 

Tür: Arthrocnemum fruticosum 

Arthrocnemum glaucum 

Cins : Chenopodium 

Tür: Chenopodium ambrosioides 

Chenopodium botrys 

Cins : Halimione 

Tür: Halimione portulacoides 

Cins : Halopeplis 

Tür: Halopeplis amplexicaulis 

Cins : Petrosimonia 

Tür: Petrosimonia brachiata 

Cins : Salicornia 

Tür: Salicornia europaea 

Cins : Salsola 

Tür: Salsola ruthenica 

Salsola soda 

Fam: Cistaceae 

Cins : Cistus 

Tür: Cistus creticus 

Cistus parviflorus 

Cistus salviifolius 

Cins : Fumana 

Tür: Fumana arabica var. incanescens 

Fumana scoparia 

Fumana thymifolia var. thymifolia 

Cins : Helianthemum 

Tür: Helianthemum canum 

Helianthemum ledifolium var. ledifolium 

Helianthemum nummularium subsp. 

nummularium 

Helianthemum nummularium subsp. 

tomentosum 

74 

Helianthemum racemosum 

Helianthemum stipulatum 

Fam: Convolvulaceae 

Cins : Calystegia 

Tür: Calystegia sepium subsp. sepium 

Calystegia soldanella 

Cins : Convolvulus 

Tür: Convolvulus dorycnium subsp. 

oxysepalus 

Cins : 

Tür: 

Fam: Cornaceae 

Cins : Cornus 

Tür: 

Convolvulus lanatus 

Convolvulus pentapetaloides 

Convolvulus scammonia 

Convolvulus stachydifolius 

Ipomea 

Ipomoea purpurea 

Ipomoea sagittata 

Ipomoea stolonifera 

Cornus mas 

Cornus sanguinea subsp. cilicica 

Fam: Corylaceae 

Cins : Carpinus 

Tür: Carpinus orientalis 

Cins : Ostrya 

Tür: Ostrya carpinifolia 

Fam: Crassulaceae 

Cins : Rosularia 

Tür: Rosularia globulariifolia 

Rosularia libanotica 

Cins : Sedum 

Tür: 

Sedum hispanicum var. hispanicum 

Sedum litoreum 

Fam: Cucurbitaceae 

Cins : Bryonia 

Tür: Bryonia cretica 

Bryonia multiflora 

Cins : Citrullus 

Tür: Citrullus colocynthis 

Citrullus lanatus 

Cins : Cucumis 

Tür: Cucumis meld 

Cins : Ecballium 

Tür: Ecballium elaterium 

Fam: Cupressaceae 

Cins : Cuppressus 

Tür: Cupressus sempervirens 

Cins : Juniperus 

Tür: 

Juniperus drupacea 

Juniperus oxycedrus subsp. oxycedrus 

Fam: Cynocrambaceae 

Cins : Theligonum 

Tür: Theligonum cynocrambe 

Fam: Cyperaceae 

Cins : Bolboschoenus 

Tür: Bolboschoenus maritimus var. maritimus 

Cins : Carex 

Tür: Carex distans 

Carex divisa 

Carex divulsa subsp. divulsa 

Carex divulsa subsp. coriogyne 

Carex flacca subsp. serrulata 

Carex halleriana 

Carex muricata 

Carex otrubae 

Carex riparia 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cyperus 

Cyperus capitatus 

Cyperus glaber 

Cyperus rotundus 

Cyperus serotinus 

Eleocharis 

Eleocharis palustris 

Eleocharis uniglumis 

Fimbristylis 

Fimbristylis sieberiana


Cins : Isolepis 

Tür: Isolepis cornua 

Cins : Kobresia 

Tür: Kobresia simpliciuscula 

Fam: Dipsacaceae 

Cins : Cephalaria 

Tür: Cephalaria cilicica 

Cephalaria dipsacoides 

Cephalaria joppica 

Fam: Dipsacaceae 

Cins : Dipsacus 

Tür: Dipsacus laciniatus 

Cins : Knautia 

Tür: Knautia integrifolia var. bidens 

Knautia integrifolia var. integrifolia 

Cins : Scabiosa 

Tür: Scabiosa calocephala 

Scabiosa hispidula 

Scabiosa micrantha 

Fam: Ebenaceae 

Cins : Diospyros 

Tür: Diospyros kaki 

Fam: Elaeagnaceae 

Cins : Elaeagnus 

Tür: Elaeagnus angustifolia 

Fam: Ephedraceae 

Cins : Ephedra 

Tür: Ephedra campylopoda 

Fam: Equisetaceae 

Cins : Equisetum 

Tür: Equisetum ramosissimum 

Fam: Ericaceae 

Cins : Arbutus 

Tür: Arbutus andrachne 

Arbutus unedo 

Fam: Euphorbiaceae 

Cins : Andrachne 

Tür: Andrachne telephioides 

Cins : Chrozophora 

Tür: Chrozophora tinctoria 

Cins : Euphorbia 

Tür: Euphorbia apios 

Euphorbia arguta 

Euphorbia aulacosperma 

Euphorbia cardiophylla 

Euphorbia davisii 

Euphorbia exigua var. retusa 

Euphorbia helioscopia 

Euphorbia herniariifolia var. herniariifolia 

Euphorbia kotschyana 

Euphorbia macrostegia 

Euphorbia microsphaera 

Euphorbia peplus var. peplus 

Euphorbia peplus var. minima 

Euphorbia petiolata 

Euphorbia rhytidosperma 

Euphorbia rigida 

Euphorbia taurinensis 

Euphorbia terracina 

Euphorbia thompsonii 

Euphorbia valerianifolia 

Euphorbia virgata 

Cins : Mercurialis 

Tür: Mercurialis annua 

Cins : Ricinus 

Tür: Ricinus communis 

Fam: Fabaceae 

Cins : Acacia 

Tür: Acacia karroo 

Cins : Alhagi 

Tür: Alhagi pseudalhagi 

Cins : Anagyris 

Tür: Anagyris foetida 

Cins : Anthyllis 

Tür: Anthyllis vulneraria subsp. boisseri 

Cins : Arachis 

75 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

anatolicus 

longidens 

mersinensis 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Arachis hypogaea 

Astragalus 

Astragalus acmonotrichus 

Astragalus albicalycinus 

Astragalus amoenus 

Astragalus andrachneifolius 

Astragalus angustiflorus subsp. 

Astragalus angustifolius subsp. 

Astragalus asterias 

Astragalus austro-aegaeus 

Astragalus berytius 

Astragalus chrysochlorus 

Astragalus commagenicus 

Astragalus depressus var. depressus 

Astragalus drusorum var. maroniticus 

Astragalus echinatus 

Astragalus epiglottis 

Astragalus eriophyllus 

Astragalus gossypinus 

Astragalus gummifer 

Astragalus guttatus 

Astragalus hamosus 

Astragalus huber-morathii 

Astragalus leporinus var. leporinus 

Astragalus leporinus var. hirsutus 

Astragalus melanocephalus 

Astragalus mesogitanus 

Astragalus nanus 

Astragalus oxytropifolius 

Astragalus pamphylicus 

Astragalus pisidicus 

Astragalus plumosus var. plumosus 

Astragalus roseocalycinus 

Astragalus schizopterus 

Astragalus schottianus 

Astragalus sericans 

Astragalus suberosus subsp. haarbachii 

Astragalus suberosus subsp. 

Astragalus suberosus subsp. suberosus 

Astragalus vaginans 

Astragalus zederbaueri 

Biserrula 

Biserrula pelecinus 

Calicotome 

Calicotome villosa 

Ceratonia 

Ceratonia siliqua 

Chamaecytisus 

Chamaecytisus drepanolobus 

Cicer 

Cicer floribundum 

Cicer incisum 

Cicer pinnatifidum 

Colutea 

Colutea cilicica 

Coronilla 

Coronilla coronata 

Coronilla emerus subsp. emeroides 

Coronilla parviflora 

Coronilla scorpioides 

Coronilla varia subsp. libanotica 

Cytisopsis 

Cytisopsis dorycniifolia subsp. 

Cins : 

Tür: 

dorycniifolia 

Cins : Dorycnium 

Tür: Dorycnium hirsutum 

Dorycnium pentaphyllum subsp. 

haussknechtii 

Dorycnium pentaphyllum subsp. 

anatolicum 

Dorycnium rectum 

Cins : Ebenus 

Tür: Ebenus laguroides var. cilicica


Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

unisiliquosa 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Factorovskya 

Factorovskya aschersoniana 

Genista 

Genista acanthoclada 

Genista albida 

Genista involucrata 

lycyrrhiza 

Glycyrrhiza flavescens 

Glycyrrhiza glabra var. glandulifera 

Gonocytisus 

Gonocytisus angulatus 

Hammatolobium 

Hammatolobium lotoides 

Hedysarum 

Hedysarum spinosissimum 

Hippocrepis 

Hippocrepis ciliata 

Hippocrepis unisiliquosa subsp. bisiliqua 

Hippocrepis unisiliquosa subsp. 

Lathyrus 

Lathyrus annuus 

Lathyrus aphaca var. affinis 

Lathyrus aphaca var. pseudoaphaca 

Lathyrus aphaca var. modestus 

Lathyrus cassius 

Lathyrus cilicicus 

Lathyrus elongatus 

Lathyrus gorgoni var. gorgoni 

Lathyrus laxiflorus subsp. laxiflorus 

Lathyrus lycicus 

Lathyrus marmoratus 

Lathyrus sativus 

Lathyrus saxatilis 

Lathyrus setifolius 

Lathyrus stenophyllus 

Lens 

Lens ervoides 

Lens nigricans 

Lotononis 

Lotononis genistoides 

Lotus 

Lotus aegaeus 

Lotus halophilus var. halophilus 

Lotus palustris 

Lotus peregrinus var. peregrinus 

Medicago 

Medicago constricta 

Medicago coronata 

Medicago disciformis 

Medicago doliata var. muricata 

Medicago granadensis 

Medicago littoralis var. littoralis 

Medicago marina 

Medicago noeana 

Medicago orbicularis 

Medicago polymorpha var. polymorpha 

Medicago polymorpha var. vulgaris 

Medicago rigidula var. rigidula 

Medicago rigidula var. agrestis 

Medicago rotata var. rotata 

Medicago scutellata 

Medicago truncatula var. longiaculeata 

Medicago turbinata var. aculeata 

Medicago turbinata var. chiotica 

Melilotus 

Melilotus elegans 

Melilotus italica 

Onobrychis 

Onobrychis argyrea subsp. isaurica 

Onobrychis caput-galli 

Onobrychis cilicica 

Onobrychis cornuta 

Onobrychis mutensis 

Onobrychis oxyodonta 

76 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

sativum 

elatius 

pumilio 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Onobrychis pisidica 

Ononis 

Ononis adenotricha var. adenotricha 

Ononis adenotricha var. stenophylla 

Ononis basiadnata 

Ononis hirta 

Ononis mitissima 

Ononis natrix subsp. hispanica 

Ononis pubescens 

Ononis pusilla 

Ononis reclinata 

Ononis serrata 

Ononis spinosa subsp. antiquorum 

Ononis viscosa subsp. breviflora 

Pisum 

Pisum sativum subsp. sativum var. 

Pisum sativum subsp. elatius var. 

Pisum sativum subsp. elatius var. 

Podocytisus 

Podocytisus caramanicus 

Prosopis 

Prosopis farcta 

Scorpiurus 

Scorpiurus muricatus var. subvillosus 

Securigera 

Securigera securidaca 

Spartium 

Spartium junceum 

Tetragonolobus 

Tetragonolobus purpureus 

Tetragonolobus requineii 

Trifolium 

Trifolium aintabense 

Trifolium angustifolium var. angustifolium 

Trifolium angustifolium var. intermedium 

Trifolium argutum 

Trifolium arvense var. arvense 

Trifolium boissieri 

Trifolium campestre 

Trifolium caucasicum 

Trifolium caudatum 

Trifolium constantinopolitanum 

Trifolium echinatum 

Trifolium fragiferum var. fragiferum 

Trifolium globosum 

Trifolium hirtum 

Trifolium leucanthum 

Trifolium lucanicum 

Trifolium nigrescens subsp. petrisavii 

Trifolium ochroleucum 

Trifolium physodes var. psilocalyx 

Trifolium pilulare 

Trifolium purpureum var. laxiusculum 

Trifolium purpureum var. pamphylicum 

Trifolium purpureum var. purpureum 

Trifolium repens var. giganteum 

Trifolium resupinatum var. 

microcephalum 

Trifolium roussaeanum 

Trifolium scutatum 

Trifolium tomentosum 

Cins : 

Tür: 

Trifolium vesiculosum var. rumelicum 

Trigonella 

Trigonella brachycarpa 

Trigonella cilicica 

Trigonella cylindracea 

Trigonella foenum-graecum 

Trigonella halophila 

Trigonella kotschyi 

Trigonella lunata 

Trigonella macrorrhyncha 

Trigonella monspeliaca 

Trigonella plicata


Cins : 

Tür: 

Fam: Fagaceae 

Cins : Quercus 

Tür: 

Trigonella raphanina 

Trigonella rhytidocarpa 

Trigonella spicata 

Trigonella spruneriana var. spruneriana 

Trigonella spruneriana var. sibthorpii 

Trigonella strangulata 

Trigonella tenuis 

Trigonella velutina 

Vicia 

Vicia alpestris subsp. hypoleuca 

Vicia canescens subsp. gregaria 

Vicia cassia 

Vicia cracca subsp. stenophylla 

Vicia cuspidata 

Vicia ervilia 

Vicia faba 

Vicia galilaea 

Vicia narbonensis var. narbonensis. 

Vicia pubescens 

Vicia sativa subsp. nigra var. segetalis 

Vicia sativa subsp. incisa var. cordata 

Vicia sativa subsp. sativa 

Vicia sativa subsp. amphicarpa 

Vicia sericocarpa var. sericocarpa 

Vicia villosa subsp. eriocarpa 

Quercus cerris var. cerris 

Quercus infectoria subsp. boissieri 

Quercus ithaburensis subsp. macrolepis 

Quercus petraea subsp. pinnatiloba 

Quercus robur subsp. robur 

Fam: Gentianaceae 

Cins : Blackstonia 

Tür: Blackstonia perfoliata subsp. serotina 

Cins : Centaurium 

Tür: Centaurium erythraea subsp. erythraea 

Centaurium erythraea subsp. turcicum 

Centaurium maritimum 

Centaurium pulchellum 

Cins : Gentiana 

Tür: Gentiana boissieri 

Cins : Gentianella 

Tür: Gentianella ciliata subsp. blepharophora 

Fam: Geraniaceae 

Cins : Erodium 

Tür: Erodium cedrorum subsp. salmoneum 

Erodium cedrorum subsp. cedrorum 

Erodium gruinum 

Erodium laciniatum subsp. laciniatum 

Erodium micropetalum 

Erodium moschatum 

Erodium pelargoniiflorum 

Cins : Geranium 

Tür: Geranium asphodeloides subsp. 

asphodeloides 

Geranium columbinum 

Geranium dissectum 

Geranium divaricatum 

Geranium lucidum 

Geranium macrostylum 

Geranium molle subsp. molle 

Geranium purpureum 

Geranium rotundifolium 

Geranium tuberosum subsp. tuberosum 

Fam: Globulariaceae 

Cins : Globularia 

Tür: Globularia trichosantha subsp. 

trichosantha 

Fam: Guttiferae 

Cins : Hypericum 

Tür: Hypericum amblysepalum 

Hypericum aviculariifolium subsp. 

depilatum var. leprosum 

Hypericum hircinum subsp. majus 

Hypericum imbricatum 

77 

lanuginosum 

polyphyllum 

Hypericum lanuginosum var. 

Hypericum lydium 

Hypericum origanifolium 

Hypericum pallens 

Hypericum perforatum 

Hypericum polyphyllum subsp. 

Hypericum polyphyllum subsp. 

subcordatum 

Hypericum rupestre 

Hypericum triquetrifolium 

Hypericum vacciniifolium 

Hypericum venustum 

Fam: Illecebraceae 

Cins : Hernieria 

Tür: Herniaria incana 

Cins : Paronychia 

Tür: Paronychia argentea var. argentea 

Fam: Iridaceae 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Crocus 

Crocus biflorus subsp. isauricus 

Crocus biflorus subsp. tauri 

Crocus boissieri 

Crocus cancellatus subsp. cancellatus 

Crocus cancellatus subsp. pamphylicus 

Crocus fleischeri 

Crocus graveolens 

Crocus kotschyanus subsp. kotschyanus 

Crocus pallasii subsp. pallasi 

Crocus pallasii subsp. dispathaceus 

Crocus reticulatus subsp. reticulatus 

Crocus reticulatus subsp. hittiticus 

Gladiolus 

Gladiolus anatolicus 

Gladiolus italicus 

Hermodactylus 

Hermodactylus tuberosus var. longifolius 

Iris 

Iris histrio 

Iris junonia 

Iris persica 

Iris stenophylla subsp. stenophylla 

Fam: Juglandaceae 

Cins : Pterocarya 

Tür: Pterocarya fraxinifolia 

Fam: Juncaceae 

Cins : Juncus 

Tür: 

Juncus bufonius 

Juncus fontanesii subsp. pyramidatus 

Juncus heldreichianus subsp. 

heldreichianus 

Juncus inflexus 

Juncus littoralis 

Juncus rigidus 

Juncus sphaerocarpus 

Juncus turkestanicus 

Fam: Lamiaceae 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Ajuga 

Ajuga chamaepitys subsp. laevigata 

Ajuga chamaepitys subsp. palestina 

Ajuga chamaepitys subsp. chia var. chia 

Ajuga iva 

Ajuga orientalis 

Ajuga postii 

Ballota 

Ballota nigra subsp. uncinata 

Ballota rotundiflora 

Ballota saxatilis subsp. saxatilis 

Ballota saxatilis subsp. brachyodonta 

Calamintha 

Calamintha betulifolia 

Calamintha nepeta subsp. nepeta 

Calamintha sylvatica subsp. ascendens 

Calamintha tauricola 

Cyclotrichium


Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

eriocephalum 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

typhoides 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cyclotrichium origanifolium 

Eremostachys 

Eremostachys laciniata 

Lallemantia 

Lallemantia iberica 

Lamium 

Lamium album 

Lamium eriocephalum subsp. 

Lamium garganicum subsp. reniforme 

Lamium garganicum subsp. nepetifolium 

Lamium macrodon 

Lamium moschatum var. micranthum. 

Lamium tenuiflorum 

Marrubium 

Marrubium anisodon 

Marrubium globosum subsp. micranthum 

Marrubium heterodon 

Marrubium lutescens 

Marrubium vulgare 

Melissa 

Melissa officinalis subsp. altissima 

Melissa officinalis subsp. inodora 

Mentha 

Mentha longifolia subsp. typhoides var. 

Micromeria 

Micromeria cilicica 

Micromeria cremnophila subsp. anatolica 

Micromeria dolichodonta 

Micromeria fruticosa subsp. brachycalyx 

Micromeria myrtifolia 

Molucella 

Moluccella spinosa 

Nepeta 

Nepeta caesarea 

Nepeta isaurica 

Nepeta italica 

Nepeta nuda subsp. albiflora 

Nepeta nuda subsp. glandulifera 

Nepeta sulfuriflora 

Origanum 

Origanum boisseri 

Origanum majorana 

Origanum micranthum 

Origanum syriacum var. bevanii 

Origanum vulgare subsp. hirtum 

Pentapleura 

Pentapleura subulifera 

Phlomis 

Phlomis capitata 

Phlomis leucophracta 

Phlomis lunariifolia 

Phlomis monocephala 

Phlomis nissolii 

Phlomis pungens var. hispida 

Phlomis pungens var. pungens 

Phlomis samia 

Phlomis syriaca 

Prasium 

Prasium majus 

Prunella 

Prunella laciniata 

Prunella orientalis 

Prunella vulgaris 

Rosmarinus 

Rosmarinus officinalis 

Salvia 

Salvia aucheri var. aucheri 

Salvia candidissima subsp. occidentalis 

Salvia ceratophylla 

Salvia frigida 

Salvia heldreichiana 

Salvia hypargeia 

Salvia napifolia 

Salvia pinnata 

78 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

iycaonica 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Salvia quezelii 

Salvia recognita 

Salvia sclarea 

Salvia verbenaca 

Salvia viridis 

Satureja 

Satureja hortensis 

Satureja thymbra 

Scutellaria 

Scutellaria altissima 

Scutellaria diffusa 

Scutellaria heterophylla 

Scutellaria megalaspis 

Scutellaria rubicunda subsp. pannosula 

Scutellaria salviifolia 

Sideritis 

Sideritis brevidens 

Sideritis cilicica 

Sideritis congesta 

Sideritis montana subsp. remota 

Sideritis niveotomentosa 

Sideritis perfoliata 

Sideritis rubriflora 

Stachys 

Stachys annua subsp. annua var. 

Stachys bombycina 

Stachys cretica subsp. mersinaea 

Stachys cretica subsp. garana 

Stachys cretica subsp. vacillans 

Stachys distans var. cilicica 

Stachys euadenia 

Stachys inflata 

Stachys lavandulifolia var. lavandulifolia 

Stachys longiflora 

Stachys obscura 

Stachys pinetorum 

Stachys pseudopinardii 

Stachys rupestris 

Stachys sparsipilosa 

Stachys spectabilis 

Stachys woronowii 

Teucrium 

Teucrium brevifolium 

Teucrium chamaedrys subsp. tauricolum 

Teucrium creticum 

Teucrium kotschyanum 

Teucrium montanum 

Teucrium montbretii subsp. montbretii 

Teucrium odontites 

Teucrium orientale var. puberulens 

Teucrium polium 

Teucrium spinosum 

Thymbra 

Thymbra spicata var. spicata 

Thymus 

Thymus brachychilus 

Thymus cherlerioides var. cherlerioides 

Thymus cilicicus 

Thymus revolutus 

Thymus sipyleus subsp. sipyleus var. 

sipyleus 

Cins : Ziziphora 

Tür: Ziziphora capitata 

Fam: Lauraceae 

Cins : Laurus 

Tür: Laurus nobilis 

Fam: Lentibulariaceae 

Cins : Pinguicula 

Tür: Pinguicula balcanica subsp. pontica 

Fam: Liliaceae 

Cins : Allium 

Tür: Allium affine 

Allium alpinari 

Allium aschersonianum 

Allium atroviolaceum


Allium bassitense 

Allium brevicaule 

Allium cassium 

Allium cupani subsp. hirtovaginatum 

Allium curtum 

Allium deciduum subsp. retrorsum 

Allium flavum subsp. tauricum var. 

tauricum 

Allium gayi 

Allium guttatum subsp. sardoum 

Allium junceum SM. subsp. tridentatum 

Allium lycaonicum 

Allium myrianthum var. floribus albidis 

Allium neapolitanum 

Allium nigrum 

Allium pallens subsp. pallens 

Allium paniculatum subsp. paniculatum 

Allium phanerantherum subsp. deciduum 

Allium porrum 

Allium roseum 

Allium rupicola 

Allium schoenoprasum 

Allium scorodoprasum subsp. 

scorodoprasum 

Allium sphaerocephalon subsp. arvense 

Allium tauricola 

Cins : Anthericum 

Tür: Anthericum liliago 

Cins : Asparagus 

Tür: Asparagus acutifolius 

Asparagus palaestinus 

Cins : Asphodeline 

Tür: Asphodeline brevicaulis subsp. 

brevicaulis var. brevicaulis 

Asphodeline cilicica 

Asphodeline taurica 

Cins : Asphodelus 

Tür: Asphodelus fistulous 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Bellevalia 

Bellevalia macrobotrys 

Bellevalia modesta 

Bellevalia tauri 

Colchicum 

Colchicum balansae 

Colchicum cilicicum 

Colchicum falcifolium 

Colchicum kotschyi 

Colchicum stevenii 

Colchicum szovitsii 

Colchicum triphyllum 

Eremurus 

Eremurus spectabilis 

Fritillaria 

Fritillaria acmopetala subsp. acmopetala 

Fritillaria alfredae subsp. glaucoviridis 

Fritillaria assyriaca subsp. melananthera 

Fritillaria aurea 

Fritillaria elwesii 

Fritillaria persica 

Gagea 

Gagea fibrosa 

Gagea gageoides 

Gagea granatellii 

Gagea juliae 

Gagea luteoides 

Gagea peduncularis 

Hyacinthella 

Hyacinthella glabrescens 

Hyacinthella heldreichii 

Hyacinthella hispida 

Hyacinthus 

Hyacinthus orientalis subsp. orientalis 

Muscari 

Muscari armeniacum 

Muscari azureum 

Muscari comosum 

79 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Fam: Linaceae 

Cins : Linum 

Tür: 

Muscari massayanum 

Muscari parviflorum 

Muscari tenuiflorum 

Ornithogalum 

Ornithogalum alpigenum 

Ornithogalum armeniacum 

Ornithogalum lanceolatum 

Ornithogalum montanum 

Ornithogalum narbonense 

Ornithogalum nutans 

Ornithogalum oligophyllum 

Ornithogalum orthophyllum 

Ornithogalum platyphyllum 

Ornithogalum ulophyllum 

Ornithogalum umbellatum 

Polygonatum 

Polygonatum orientale 

Ruscus 

Ruscus aculeatus var. angustifolius 

Scilla 

Scilla autumnalis 

Scilla cilicica 

Tulipa 

Tulipa agenensis 

Tulipa armena var. lycica 

Tulipa humilis 

Urginea 

Urginea maritima 

Linum anisocalyx 

Linum nodiflorum 

Linum olympicum 

Linum strictum var. spicatum 

Linum tenuifolium 

Linum usitatissimum 

Fam: Loranthaceae 

Cins : Arceuthobium 

Tür: Arceuthobium oxycedri 

Cins : Loranthus 

Tür: Loranthus europaeus 

Cins : Viscum 

Tür: 

Fam: Lythraceae 

Cins : Lythrum 

Tür: 

Viscum album subsp. abietis 

Viscum album subsp. austriacum 

Lythrum hyssopifolia 

Lythrum junceum 

Lythrum tribracteatum 

Fam: Malvaceae 

Cins : Alcea 

Tür: Alcea apterocarpa 

Alcea rematiflora 

Cins : Althaea 

Tür: Althaea cannabina 

Althaea hirsuta 

Cins : Hibiscus 

Tür: Hibiscus trionum 

Cins : Kitaibelia 

Tür: Kitaibelia balansae 

Cins : Lavatera 

Tür: Lavatera punctata 

Lavatera trimestris 

Cins : Malva 

Tür: Malva nicaeensis 

Cins : Malvella 

Tür: Malvella sherardiana 

Fam: Moraceae 

Cins : Ficus 

Tür: Ficus carica subsp. Rupestris 

Cins : Morus 

Tür: Morus alba 

Fam: Musaceae 

Cins : Musa 

Tür: Musa acuminata 

Fam: Myrtaceae


Cins : Eucalyptus 

Tür: Eucalyptus camaldulensis 

Cins : Myrtus 

Tür: Myrtus communis subsp. communis 

Fam: Najadaceae 

Cins : Najas 

Tür: Najas minor 

Fam: Oleaceae 

Cins : Fontanesia 

Tür: Fontanesia philliraeoides . subsp. 

philliraeoides 

Cins : Fraxinus 

Tür: Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa 

Fraxinus angustifolia subsp. angustifolia 

Fraxinus ornus subsp. cilicica 

Cins : Jasminum 

Tür: Jasminum fruticans 

Cins : Olea 

Tür: Olea europaea var. europaea 

Olea europaea var. sylvestris 

Cins : Phillyrea 

Tür: Phillyrea latifolia 

Fam: Onagraceae 

Cins : Epilobium 

Tür: Epilobium gemmascens 

Epilobium parviflorum 


Cins : Cephalanthera 

Tür: Cephalanthera damasonium 

Cephalanthera kotschyana 

Cephalanthera kurdica 

Cephalanthera longifolia 

Cephalanthera rubra 


Cins : Dactylorhiza 

Tür: Dactylorhiza iberica 

Cins : Epipactis 

Tür: Epipactis condensata 

Epipactis helleborine 

Epipactis microphylla 

Epipactis veratrifolia 

Cins : Himantoglossum 

Tür: Himantoglossum affine 

Cins : Ophrys 

Tür: Ophrys argolica subsp. argolica 

Ophrys bornmuelleri subsp. grandiflora 

Ophrys cilicica 

Ophrys ferrum-equinum 

Ophrys fleischmannii 

Ophrys isaura 

Ophrys mammosa 

Ophrys phrygia 

Ophrys transhyrcana subsp. amanensis 

Ophrys transhyrcana subsp. 

transhyrcana 

Ophrys umbilicata subsp. umbilicata 

Cins : Orchis 

Tür: Orchis anatolica 

Orchis coriophora 

Orchis italica 

Orchis laxiflora 

Orchis mascula subsp. pinetorum 

Orchis morio subsp. picta 

Orchis morio subsp. syriaca 

Orchis morio subsp. morio 

Orchis pallens 

Orchis palustris 

Orchis papilionacea var. rubra 

Orchis punctulata 

Orchis purpurea 

Orchis sancta 

Orchis simia 

Orchis spitzelii 

Orchis tridentata 

Fam: Orobanchaceae 

Cins : Orobanche 

80 

Tür: 

Fam: Paeoniaceae 

Cins : 

Orobanche alba 

Orobanche anatolica 

Orobanche caucasica 

Orobanche cernua 

Orobanche cilicica 

Orobanche elatior 

Orobanche fuliginosa 

Orobanche hederae 

Orobanche lavandulacea 

Orobanche minor 

Orobanche mutelii 

Orobanche nana 

Orobanche picridis 

Orobanche pubescens 

Orobanche ramosa 

Orobanche rechingeri 

Orobanche schultzii 

Paeonia 

Paeonia daurica 

Fam: Papaveraceae 

Cins : Corydalis 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Corydalis rutifolia subsp. erdelii 

Corydalis solida subsp. brachyloba 

Corydalis solida subsp. tauricola 

Fumaria 

Fumaria capreolata 

Fumaria cilicica 

Fumaria densiflora 

Fumaria kralikii 

Fumaria parviflora 

Fumaria petteri subsp. thuretii 

Cins : Glaucium 

Tür: Glaucium corniculatum subsp. 

corniculatum 

Cins : Hypecoum 

Tür: Hypecoum procumbens 

Cins : Papaver 

Tür: Papaver argemone subsp. argemone 

Papaver gracile 

Papaver hybridum 

Papaver macrostomum 

Papaver persicum subsp. persicum 

Papaver polychaetum 

Papaver rhoeas 

Papaver somniferum var. somniferum 

Papaver spicatum var. spicatum 

Papaver stylatum 

Fam: Phytolaccaceae 

Cins : Phytolacca 

Tür: Phytolacca pruinosa 

Fam: Pinaceae 

Cins : Abies 

Tür: Abies cilicica subsp. cilicica 

Cins : Pinus 

Tür: Pinus nigra subsp. pallasiana 

Fam: Plantaginaceae 

Cins : Plantago 

Tür: Plantago atrata 

Plantago coronopus subsp. coronopus 

Plantago cretica 

Plantago lagopus 

Plantago maritina 

Plantago scabra 

Fam: Platanaceae 

Cins : Platanus L 

Tür: Platanus orientalis 

Fam: Plumbaginaceae 

Cins : Acantholimon 

Tür: Acantholimon acerosum var. 

brachystachyum 

Acantholimon armenum var. armenum 

Acantholimon glumaceum 

Acantholimon ulicinum subsp. 

lycaonicum 

Cins : 

Limonium


Tür: Limonium angustifolium 

Limonium sinuatum 

Limonium virgatum 

Cins : Plumbago 

Tür: Plumbago europaea 

Fam: Poaceae 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Aegilops 

Aegilops biuncialis 

Aegilops kotschyi 

Aegilops neglecta 

Aegilops peregrina 

Aegilops speltoides var. speltoides 

Aegilops speltoides var. ligustica 

Alopecurus 

Alopecurus lanatus 

Alopecurus myosuroides var. tonsus 

Alopecurus utriculatus subsp. Utriculatus 

Amblyopyrum 

Amblyopyrum muticum var. loliaceum 

Ammochloa 

Ammochloa palaestina 

Andropogon 

Andropogon distachyos 

Aristida 

Aristida caerulescens 

Arrhenatherum 

Arrhenatherum elatius subsp. elatius 

Arrhenatherum palaestinum 

Avena 

Avena clauda 

Avena eriantha 

Avena sativa 

Brachiaria 

Brachiaria eruciformis 

Brachypodium 

Brachypodium pinnatum 

Brachypodium sylvaticum 

Briza 

Briza humilis 

Briza maxima 

Briza minor 

Bromus 

Bromus alopecuros subsp. caroli-henrici 

Bromus alopecuros subsp. alopecuros 

Bromus chrysopogon 

Bromus commutatus 

Bromus diandrus 

Bromus fasciculatus 

Bromus intermedius 

Bromus japonicus subsp. anatolicus 

Bromus lanceolatus 

Bromus madritensis 

Bromus psammophilus 

Bromus pseudobrachystachys 

Bromus scoparius 

Bromus squarrosus 

Bromus tectorum 

Catapodium 

Catapodium rigidum subsp. hemipoa 

Cleistogenes 

Cleistogenes serotina 

Corynephorus 

Corynephorus divaricatus 

Crypsis 

Crypsis alopecuroides 

Crypsis faktorovskyi 

Cutandia 

Cutandia memphitica 

Cynodon 

Cynodon dactylon var. dactylon 

Dactylis 

Dactylis glomerata subsp. hispanica 

Dactyloctenium 

Dactyloctenium aegyptium 

Digitaria 

Digitaria sanguinalis 

81 

Cins : Echinaria 

Tür: Echinaria capitata 

Cins : Elymus 

Tür: Elymus elongatus subsp. elongatus 

Elymus farctus subsp. bessarabicus var. 

bessarabicus 

Elymus hispidus subsp. barbulatus 

Elymus hispidus subsp. hispidus 

Elymus libanoticus 

Elymus panormitanus 

Elymus tauri subsp. tauri 

Cins : Eragrostis 

Tür: Eragrostis cilianensis 

Cins : Eremopoa 

Tür: Eremopoa capillaris 

Cins : Festuca 

Tür: Festuca anatolica subsp. anatolica 

Festuca callieri subsp. callieri 

Festuca cataonica 

Festuca glaucispicula 

Festuca jeanpertii subsp. jeanpertii 

Festuca pinifolia var. pinifolia 

Festuca valesiaca 

Cins : Gastridium 

Tür: Gastridium phleoides 

Cins : Gaudiniopsis 

Tür: Gaudiniopsis macra 

Cins : Glyceria 

Tür: Glyceria plicata 

Cins : Holcus 

Tür: Holcus annuus 

Cins : Hordeum 

Tür: Hordeum geniculatum 

Hordeum murinum subsp. glaucum 

Hordeum murinum subsp. leporinum 

var. leporinum 

Cins : Imperata 

Tür: Imperata cylindrica 

Cins : Lagurus 

Tür: Lagurus ovatus 

Cins : Lamarckia 

Tür: Lamarckia aurea 

Cins : Lolium 

Tür: Lolium multiflorum 

Lolium subulatum 

Lolium temulentum var. temulentum 

Cins : Melica 

Tür: Melica eligulata 

Melica minuta 

Melica persica subsp. inaequiglumis 

Cins : Milium 

Tür: Milium pedicellare 

Milium vernale subsp. vernale 

Milium vernale subsp. montianum 

Cins : Oryza 

Tür: Oryza sativa 

Cins : Panicum 

Tür: Panicum repens 

Cins : Parapholis 

Tür: Parapholis incurva 

Cins : Paspalum 

Tür: Paspalum paspalodes 

Cins : Phalaris 

Tür: Phalaris brachystachys 

Phalaris minor 

Phalaris truncata 

Cins : Phleum 

Tür: Phleum boissieri 

Phleum subulatum sp. subulatum 

Cins : Piptatherum 

Tür: Piptatherum coerulescens 

Piptatherum holciforme subsp. 

holciforme var. glabrum 

Piptatherum miliaceum subsp. thomasii 

Piptatherum miliaceum subsp. miliaceum


Piptatherum virescens 

Cins : Poa 

Tür: Poa annua 

Poa caucasica 

Poa cenisia 

Poa compressa 

Poa diversifolia 

Poa speluncarum 

Poa trivialis 

Cins : Polypogon 

Tür: Polypogon maritimus subsp. maritimus 

Polypogon monspeliensis 

Cins : Psilurus 

Tür: Psilurus incurvus 

Cins : Rostraria 

Tür: Rostraria berythea 

Rostraria cristata 

Cins : Saccharum 

Tür: Saccharum officinarum 

Cins : Schismus 

Tür: Schismus arabicus 

Cins : Sesleria 

Tür: Sesleria alba 

Sesleria phleoides 

Cins : Setaria 

Tür: Setaria adhaerens 

Setaria glauca 

Setaria viridis 

Cins : Sorghum 

Tür: Sorghum halepense var. muticum 

Cins : Sporobolus 

Tür: Sporobolus virginicus 

Cins : Stipa 

Tür: Stipa bromoides 

Stipa capensis 

Stipa ehrenbergiana 

Stipa holosericea 

Cins : Taeniatherum 

Tür: Taeniatherum caput-medusae subsp. 

asper 

Taeniatherum caput-medusae subsp. 

crinitum 

Cins : Themeda 

Tür: Themeda triandra 

Cins : Trachynia 

Tür: Trachynia distachya 

Cins : Triplachne 

Tür: Triplachne nitens 

Cins : Triticum L. 

Tür: Triticum aestivum 

Triticum dicoccoides 

Cins : Vulpia 

Tür: Vulpia ciliata subsp. ciliata 

Vulpia fasciculata 

Vulpia muralis 

Vulpia myuros 

Vulpia unilateralis 

Fam: Polygalaceae 

Cins : Polygala 

Tür: Polygala anatolica 

Polygala comosa 

Polygala monspeliaca 

Fam: Polygonaceae 

Cins : Emex 

Tür: Emex spinosus 

Cins : Rumex 

Tür: Rumex bucephalophorus 

Rumex pulcher 

Rumex tuberosus subsp. tuberosus 

Fam: Potamogetonaceae 

Cins : Potamogeton 

Tür: Potamogeton natans 

Potamogeton nodosus 

Potamogeton panormitanus 

Potamogeton pectinatus 

Fam: Primulaceae 

82 

Cins : Anagallis 

Tür: Anagallis arvensis var. arvensis 

Anagallis arvensis var. Caerulea 

Cins : Androsace 

Tür: Androsace maxima 

Cins : Cyclamen 

Tür: Cyclamen cilicium var. cilicium 

Cyclamen graecum 

Cins : Lysimachia 

Tür: Lysimachia dubia 

Lysimachia linum-stellatum 

Fam: Ranunculaceae 

Cins : Adonis 

Tür: Adonis annua 

Adonis microcarpa 

Cins : Anemone 

Tür: Anemone blanda 

Anemone coronaria 

Cins : Clematis 

Tür: Clematis cirrhosa 

Clematis vitalba 

Cins : Consolida 

Tür: Consolida axilliflora 

Consolida cruciata 

Consolida lineolata 

Consolida scleroclada var. scleroclada 

Cins : Delphinium 

Tür: Delphinium dasystachyum 

Delphinium kurdicum 

Delphinium peregrinum 

Delphinium staphisagria 

Cins : Eranthis 

Tür: Eranthis hyemalis 

Cins : Nigella 

Tür: Nigella arvensis var. tauricola 

Nigella orientalis 

Nigella sativa 

Nigella stellaris 

Cins : Ranunculus 

Tür: Ranunculus arvensis 

Ranunculus asiaticus 

Ranunculus brachylobus subsp. 

incisilobatus 

Ranunculus chius 

Ranunculus cuneatus 

Ranunculus demissus var. major 

Ranunculus fenzlii 

Ranunculus ficaria subsp. calthifolius 

Ranunculus ficarioides 

Ranunculus grandiflorus 

Ranunculus millefolius subsp. millefolius 

Ranunculus scandicinus 

Ranunculus sericeus 

Ranunculus sphaerospermus 

Ranunculus sprunerianus 

Cins : Thalictrum 

Tür: Thalictrum minus var. minus 

Thalictrum orientale 

Fam: Resedaceae 

Cins : Reseda 

Tür: Reseda balansae 

Reseda lutea var. lutea 

Reseda orientalis 

Reseda phyteuma 

Fam: Rhamnaceae 

Cins : Paliurus 

Tür: Paliurus spina-christi 

Cins : Rhamnus 

Tür: Rhamnus alaternus 

Rhamnus hirtellus 

Rhamnus libanoticus 

Rhamnus oleoides subsp. graecus 

Rhamnus orbiculatus 

Rhamnus petiolaris 

Fam: Rosaceae


Cins : Agrimonia 

Tür: Agrimonia eupatoria 

Cins : Alchemilla 

Tür: Alchemilla paracompactilis 

Cins : Amelanchier 

Tür: Amelanchier parviflora var. parviflora 

BOISS. 

Amelanchier rotundifolia subsp. 

integrifolia 

Cins : Amygdalus 

Tür: Amygdalus orientalis 

Cins : Aphanes 

Tür: Aphanes arvensis 

Cins : Cerasus 

Tür: Cerasus prostrata var. prostrata 

Cins : Crataegus 

Tür: Crataegus aronia var. aronia 

Cins : Crataegus 

Tür: Crataegus aronia var. minuta 

Crataegus monogyna subsp. monogyna 

Crataegus orientalis var. orientalis 

Crataegus stevenii 

Cins : Filipendula 

Tür: Filipendula vulgaris 

Cins : Geum 

Tür: Geum urbanum 

Cins : Malus 

Tür: Malus sylvestris subsp. orientalis var. 

orientalis 

Cins : Orthurus 

Tür: Orthurus heterocarpus 

Cins : Potentilla 

Tür: Potentilla calycina 

Potentilla kotschyana 

Potentilla libanotica 

Potentilla micrantha 

Potentilla oweriniana 

Potentilla reptans 

Potentilla speciosa var. speciosa 

Potentilla supina 

Potentilla tauricola 

Cins : Prunus 

Tür: Prunus domestica 

Cins : Pyracantha 

Tür: Pyracantha coccinea 

Cins : Pyrus 

Tür: Pyrus elaeagnifolia subsp. kotschyana 

Pyrus syriaca var. syriaca 

Pyrus syriaca var. microphylla 

Cins : Rosa 

Tür: Rosa heckeliana subsp. orientalis 

Cins : Rubus 

Tür: Rubus canescens var. canescens 

Rubus sanctus 

Cins : Sanguisorba 

Tür: Sanguisorba minor subsp. magnolii 

Cins : Sorbus 

Tür: Sorbus persica 

Sorbus torminalis var. pinnatifida 

Sorbus umbellata var. orbiculata 

Sorbus umbellata var. umbellata 

Sorbus umbellata var. cretica 

Fam: Rubiaceae 

Cins : Asperula 

Tür: Asperula arvensis 

Asperula glomerata subsp. condensata 

var. filiformis 

Asperula lilaciflora subsp. mutensis 

Asperula setosa 

Asperula stricta subsp. stricta 

Asperula stricta subsp. grandiflora 

Asperula xylorrhiza 

Cins : Callipeltis 

Tür: Callipeltis cucullaria 

Cins : Crucianella 

Tür: Crucianella angustifolia 

83 

Cins : 

Tür: 

Cins : 

Tür: 

Crucianella latifolia 

Crucianella macrostachya 

Crucianella sorgerae 

Cruciata 

Cruciata laevipes 

Cruciata taurica 

Galium 

Galium adhaerens 

Galium aparine 

Galium bracteatum 

Galium brevifolium subsp. brevifolium 

Galium canum subsp. ovatum 

Galium canum subsp. canum 

Galium cassium 

Galium cilicicum 

Galium dieckii 

Galium exsurgens 

Galium ghilanicum 

Galium humifusum 

Galium incanum subsp. elatius 

Galium incanum subsp. 

psedocornigerum 

Galium membranaceum 

Galium murale 

Galium paschale 

Galium penicillatum 

Galium samuelssonii var. samuelssonii 

Galium scabrifolium 

Galium setaceum 

Galium shepardii 

Galium spurium subsp. ibicinum 

Galium tenuissimum subsp. 

trichophorum 

Galium verticillatum 

Galium verum subsp. glabrescens 

Cins : Rubia 

Tür: Rubia tenuifolia subsp. brachypoda 

Rubia tenuifolia subsp. donietti 

Cins : Sherardia 

Tür: Sherardia arvensis 

Cins : Valantia 

Tür: Valantia hispida 

Fam: Ruppiaceae 

Cins : Ruppia 

Tür: Ruppia cirrhosa 

Fam: Rutaceae 

Cins : Haplophyllum 

Tür: Haplophyllum buxbaumii subsp. 

buxbaumii 

Haplophyllum myrtifolium 

Haplophyllum suaveolens var. cilicicum 

Cins : Ruta 

Tür: Ruta chalepensis 

Fam: Salicaceae 

Cins : Populus 

Tür: Populus euphratica 

Cins : Salix 

Tür: Salix alba 

Salix triandra subsp. triandra 

Fam: Santalaceae 

Cins : Osyris 

Tür: Osyris alba 

Cins : Thesium 

Tür: Thesium billardieri 

Fam: Saxifragaceae 

Cins : Saxifraga 

Tür: 

Saxifraga hederacea var. libanotica 

Saxifraga hederacea var. hederacea 

Fam: Scrophulariaceae 

Cins : Bellardia 

Tür: Bellardia trixago 

Cins : Chaenorhinum 

Tür: Chaenorhinum minus subsp. minus 

Cins : Cymbalaria 

Tür: Cymbalaria microcalyx 

Cins : Euphrasia


Tür: Euphrasia minima subsp. davisii 

Euphrasia pectinata 

Cins : Kickxia 

Tür: Kickxia commutata subsp. graeca 

Kickxia lanigera 

Cins : Lesquereuxia 

Tür: Lesquereuxia syriaca 

Cins : Linaria 

Tür: Linaria chalepensis var. chalepensis 

Linaria corifolia 

Linaria genistifolia subsp. genistifolia 

Linaria genistifolia subsp. praealta 

Linaria genistifolia subsp. polyclada 

Linaria simplex 

Cins : Misopates 

Tür: Misopates orontium 

Cins : Odontites 

Tür: Odontites lutea 

Cins : Pedicularis 

Tür: Pedicularis cadmea 

Cins : Scrophularia 

Tür: Scrophularia canina subsp. bicolor 

Scrophularia catariifolia 

Scrophularia cryptophila 

Scrophularia kotschyana 


var. libanotica 


var. antalyensis 


var. nevshehirensis 


var. cappadocica 

Scrophularia mersinensis 

Scrophularia myriophylla 

Scrophularia peregrina 

Scrophularia pinardii 

Scrophularia rimarum 

Scrophularia trichopoda 

Scrophularia umbrosa 

Cins : Verbascum 

Tür: Verbascum blattaria 

Verbascum brachysepalum 

Verbascum chionophyllum 

Verbascum cilicicum 

Verbascum cucullatibracteum 

Verbascum cymigerum 

Verbascum flavipannosum 

Verbascum galilaeum 

Verbascum glomerulosum 

Verbascum inulifolium 

Verbascum leianthum 

Verbascum linearilobum 

Verbascum linguifolium 

Verbascum lyratifolium 

Verbascum meinckeanum 

Verbascum obtusifolium 

Verbascum orbicularifolium 

Verbascum orientale . 

Verbascum pellitum 

Verbascum protractum 

Verbascum pseudoholotrichum 

Verbascum pterocalycinum var. mutense 

Verbascum pterocalycinum var. 

pterocalycinum 

Verbascum serratifolium 

Verbascum sinuatum var. sinuatum 

Verbascum tauri 

Verbascum tossiense 

Verbascum xanthophoeniceum 

Cins : Veronica 

Tür: Veronica anagallis-aquatica subsp. 

anagallis-aquatica 

Veronica antalyensis 

Veronica balansae 

Veronica bombycina subsp. froediniana 

84 

Veronica bornmuelleri 

Veronica cymbalaria 

Veronica debilis 

Veronica dichrus 

Veronica hederifolia 

Veronica hispidula subsp. hispidula 

Veronica kotschyana 

Veronica leiocarpa 

Veronica macrostachya 

Veronica orientalis subsp. orientalis 

Veronica pectinata var. glandulosa 

Veronica scardica 

Veronica surculosa 

Veronica syriaca 

Veronica trichadena 

Veronica triphyllos 

Fam: Sinopteridaceae 

Cins : Cheilanthes 

Tür: Cheilanthes fragrans. 

Cheilanthes persica 

Fam: Solanaceae 

Cins : Datura 

Tür: Datura stramonium 

Cins : Hyocyamus 

Tür: Hyoscyamus aureus 

Cins : Mandragora 

Tür: Mandragora autumnalis 

Cins : Nicotiana 

Tür: Nicotiana glauca 

Cins : 

Tür: 

Solanum 

Solanum alatum 

Solanum dulcamara 

Solanum nigrum subsp. nigrum 

Cins : Withania 

Tür: Withania somnifera 

Fam: Sterculiaceae 

Cins : Brachychiton 

Tür: Brachychiton populneus 

Fam: Styracaceae 

Cins : Styrax 

Tür: Styrax officinalis 

Fam: Tamaricaeae 

Cins : Tamarix 

Tür: Tamarix smyrnensis 

Tamarix tetrandra 

Fam: Taxaceae 

Cins : Taxus 

Tür: Taxus baccata 

Fam: Thymelaeaceae 

Cins : Daphne 

Tür: Daphne gnidioides 

Daphne sericea 

Cins : Thymelaea 

Tür: Thymelaea cilicica 

Thymelaea hirsuta 

Fam: Typhaceae 

Cins : Typha 

Tür: Typha domingensis 

Fam: Ulmaceae 

Cins : Celtis 

Tür: Celtis australis 

Celtis glabrata 

Celtis tournefortii 

Cins : Ulmus 

Tür: Ulmus minor subsp. canescens 

Fam: Urticaceae 

Cins : Urtica 

Tür: Urtica pilulifera 

Urtica urens 

Fam: Valerianaceae 

Cins : Centranthus 

Tür: 

longiflorus 

Cins : 

Tür: 

Centranthus calcitrapa 

Centranthus longiflorus subsp. 

Valeriana 

Valeriana bolkarica


Cins : 

Tür: 

Valeriana dioscoridis 

Valeriana speluncaria var. speluncaria 

Valeriana speluncaria var. glabriuscula 

Valerianella 

Valerianella balansae 

Valerianella costata 

Valerianella discoidea 

Valerianella locusta 

Valerianella orientalis 

Valerianella triceras 

Valerianella vesicaria 

Fam: Verbenaceae 

Cins : Phyla 

Tür: Phyla canescens 

Cins : Vitex 

Tür: Vitex agnus-castus 

Fam: Violaceae 

Cins : Viola 

Tür: Viola alba subsp. dehnhardtii 

Viola heldreichiana 

Viola modesta 

Fam: Vitaceae 

Cins : Ampelopsis 

Tür: Ampelopsis orientale 

Fam: Zannichelliaceae 

Cins : Zannichellia 

Tür: Zannichellia palustris 

Fam: Zygophyllaceae 

Cins : Zygophyllum 

Tür: Zygophyllum album 

F. 3 FAUNA 

F. 3. 1 Habitat ve Toplulukları 

Göksu Deltası faunasının çeşitliliğinde, ekolojik yapısının yanında coğrafi konumunun son 

derece etkili olduğu söylenebilir. Ornitoloji (Kuş Bilimi) açısından çok önemli konumda bulunması 

ve deniz kaplumbağalarının yuvalama bölgelerinden biri oluşu, Deltanın öneminin daha da 

artmasına neden olmaktadır. 

Göksu Deltası'nı kışlama ve kuluçka alanı olarak kullanan çok sayıda kuş türü, yılın hemen 

her mevsiminde, ilginç ve canlı bir peyzajın oluşumuna katkı sağlayarak deltanın rekreasyonel 

potansiyelinin ve çekiciliğinin daha da artmasına neden olur. Yapılan araştırmalar neticesinde 

kuşların bölgeyi hem kışlama, hem de kuluçka alanı olarak kullandıkları saptanmış, bazılarının ise, 

yerli türler olduğu belirlenmiştir. Özellikle Akdeniz rejyonunda yalnızca belirli bölgelerde rastlanan 

ve sayıları gittikçe azalan Saz Horozu "Porphyrio porphyrio" araştırma alanının en önemli kuş 

türlerinden biri olup adeta bu bölgenin simgesi durumundadır. Ne yazık ki bu türe ülkemizin diğer 

bölgelerinde rastlanmamaktadır. 

Göksu Deltası'nda bugüne kadar yapılmış ornitolojik araştırmalar özellikle kış aylarında ve 

göç zamanında kuş popülasyonunun ve tür sayısının önemli ölçüde arttığını ortaya koymuştur. Bu 

güne kadar deltada 334 kuş türü tespit edilmiştir. Bu açıdan Manyas Gölü'nü ve Sultan Sazlığı'nı 

geride bırakmıştır. 

Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesinde Kaydedilen Kuş Türlerinin Listesi, Kırmızı 

Listedeki Tehlike Dereceleri ile Hareket Durumları(CRIVELLI et.all.1990 ve GÜLKAL 1992) 

FAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI TEH. 

DER. 

HAR 

DUR. 

Phoenıcopterıdea Phoenicopterus ruber Flamingo A.2 G.KZ. 

(Flamingolar) 

Anatıdae(Ördekgiller) Cygnus olor Kuğu A.1.2 Y.KZ.T 

Anser albifrons Sakarca kazı (Akalınlı büyük kaz B.2 KZ. 

Anser anser Boz kaz A.2 Y.KZ. 

Tadorna ferruginea Angıt (Pas renkli angıt) A.2 Y 

Tadorna tadorna Suna (Al Kuşaklı Kaz) A.2 Y.G.KZ 

Anas panalope Ilıkçı,Fiyo, Fiu A.4 KZ.G 

Anas strepera Boz Ördek (Külrengi Ördek) A.3 Y.KZ.T 

Anas crecca Çamurcun(Kırık Ördek) A.4 Y.KZ 

Anas platyhnchos Yeşilbaş Ördek A.4 Y 

Anas acuta Kıl Ördek (Kıl Kuyruk) A.4 Y.KZ 

Anas clypeata KepçeliKaşıkçın(Kaşık gaga) A.3 Y.KZ 

Marmaronetta angustirostris Yaz Ördeği - - 

Netta rufina Macar Ördeği A.4 Y.KZ 

Aythya ferrina Boz Dalağan (Elmabaş) A.4 Y.KZ 

Aythya nyroca Pasbaş Dalağan A.4 Y.KZ 

Aythya feulıgula Tepeli Dalağan A.4 Y.KZ 

Oxyura leucocephala Dikkuyruk (Akbaş) A.1.2 Y 

Accıpıtrıdae (Yırtıcı Kuşlar, 

Atmacagiller, Kartallar) Milyus migras Kara Çaylak A.4 Y.G.T 

Gyps ruluus Kızıl Akbaba A.2 Y.G.T 

Circus acrisginosus Kırmızı Doğan(Saz Delicesi) A.3 Y 

Circus cyaneus Mavi Doğan (Gökçe Delice) A.3 Y.KZ 

Accipiter nisus Doğu Atmacası A.4. Y.KZ 

85


Buteo buteo Şahin A.3 Y.KZ.T 

Buteo nifunus Kızıl Şahin A.3 Y.KZ.T 

Aquila pdmarina 

Küçük Bağırgan Kartal (Küçük Orman A.2 G.T 

Kartalı) 

Aquila clanga 

Büyük Bağırgan Kartal (Büyük Orman B.2 K.Z.T 

Kartalı) 

Aquila heliaca Şah Kartal A.2 Y.KZ 

Pandıonıdae 

Pandion haliaetus Balık Kartalı A.1.2 G.T 

(Balıkkartalları) 

Falconidae (Doğangiller) Falco tinnunculus Kerkenez A.4 Y 

Falco columbaris Güvercin Doğan(Boz Doğan) B.2 KZ.T 

Falco peregrinus Gezginci Doğan A.2 Y.KZ 

Rallıdae(Yelvegiller) Rallus aquatikus Su yelvesi(Su kılavuzu) A.4 Y.KZ 

Porphyrıo porphyrıo Gök SazTavuğu(Saz Horozu) A.1.2 Y 

Fulica atra Su Tavuğu (Sakarmeke) - Y 

Gruıdae(Turnagiller) Grus grus Turna A.1.2 G.Y.T 

Haematopodidae 

Haematopus astralegus Deniz Saksağanı (Poyraz Kuşu) A.3 G.Y 

(Deniz Saksağanları) 

Recurvirotridae 

Recurvırotra avosetta Avozet Kuşu(Kılıçgaga) A.4 G.Y.KZ 

(Avozetkuşgiller) 

Charadriidae 

Charadrıus hıatıcula Halkalı Cılbıt B.2 G.Y.KZ 

(Yağmurkuşugiller) 

C.alexandrıus Küçük Cılbıt A.2 G.T 

C.leschenaultii Büyük Cılbıt A.2 G.T 

Pluvialis apricaria Altın Yağmurcun B.2 T.KZ 

P.squatorola Gri Yağmur Kuşu A.2 T.G.KZ 

Venellus venellus Kız Kuşu A.4 Y.KZ 

Scolopacidae 

Calitris minuta Küçük kum kuşu B.3 T.KZ 

(Çullukgiller) 

Calidrus alpina Dağ Kum Kuşu B.3 T 

Philomachus pugnax Döğüşken kuş B.2 T.KZ 

Lymnocryptes minimus 

Küçük Su Çulluğu 

B.2 T.KZ 

(Cüce Bekazin) 

Gallinago gallinago Bataklık çulluğu B.2 T.KZ 

Limosa limosa Karakuyruk(Çamurkuşu) B.2 T.KZ 

Numenius arquata Kervan Çulluğu B.3 T.KZ 

Tringa stagnatilis BataklıkKızılbacağı (Batak B.3 T.KZ 

Düdükçünü) 

Tringa erythropus Benekli Kızılbacak B.2 T.KZ 

Tringa totanus Kızılbacak A.3 Y.T.KZ 

Tringa nebularia Yeşilbacak B.3 T.KZ 

Tringa hypoleucos Ak Karınlı Yeşilbacak B.3 T.G.KZ 

Larıdae (Martıgiller) Larus melanocephalus Akdeniz Martısı A.4 Y 

L.minitus Küçük Martı B.3 T.KZ 

L.ridibunda Karabaş Martı B.3 T.KZ 

L.genel İncegagalı Martı B.3 T.KZ 

L.audouinii Ada Martısı A.2 Y.KZ 

L.argentatus Gümüş Martı - Y 

Sternidae 

Sterna sandvicensis 

Karagagalı Sumru 

A.3 T.G.KZ 

(Deniz Kırlangıcıgiller) 

(Taneli Deniz Kırlangıcı) 

Strigidae (Baykuşgiller) Asio flammeus Kır Baykuşu B.2 T.G.KZ 

Apodıdae(Ebabilgiller) Apus apus Kara Sağan(Ebabil) A.4 G.T 

Apul melba Ak Karınlı Sağan (Ak Karınlı Ebabil) A.4 G.T 

Apus pallidus Külrengi Sağan(Gri Ebabil) A.3 G.T 

Apus affinus Küçük Sağan A.3 G.T 

Upupidae (Çavuşkuşugiller) Upupa epops Çavuşkuşu (İbibik) A.2 G 

Jyngidae (Boyun Çevirenler) Jynx torquilla Boyun Çeviren A.3 G.T 

Alaudidae 

Calandrella rufescens Çorak Toygar A.3 Y.G 

(Tarlakuşugiller) 

Galerida cristata Tepeli Toyga - Y 

Alauda arvensis Tarla Kuşu - Y 

Hirundinidae(Kırlangıçgiller Ptyonoprogne rupestris Kaya kırlangıcı - - 

Hırundo rustıca Kır Kırlangıcı - G 

Delichon urbica Ev Kırlangıcı A.4 G 

Motacilidae 

Anthus pratensis Çayır İncirkuşu - G.T.KZ 

(KuyrukSallayangiller) 

Motacilla alba Akkuyruksallayan A.4 G 

Motacilla cinerea Dağ Kuyruksallayan A.4 Y 

Pycnonotidae 

Pycnonotus xanthopygos Arap Bülbülü A.4 Y 

(Bülbülgiller) 

Troglodytidae (Çit Kuşları) Troglodytes trolodytes Çit Kuşu A.3 Y 

86


Prunellidae 

Prunella modularıis Boz Boğaz (Dağ Bülbülü) A.3 Y 

(Bozboğazgiller) 

Turdidae (Ardıçkuşugiller) Erithacus rubecula Nar Bülbülü (Ak Gerdan) - Y 

Phoencuros ochruros Dağ Kılkuyruğu - G 

Saxicola torquata Taş Kuşu (Kara Gerdan) - Y 

Monticolo salitanus Gökçe Kaya Ardıcı - - 

Turdus merula Kara Tavuk - Y 

Turdus philomelos Öter Ardıç - Y.KZ 

Sylvıdae(Ötleğengiller) Cettia cetti Kamış Bülbülü A.4 Y 

Cisticolo juncidis Yelpaze Kuyruk - G 

Prina gracilis Dik Kuyruk Ötleğen - G 

Arcocephalus melanopogon Saz Bülbülü - G 

Sylvia melanocephala Maskeli Ötleğen - Y 

Phyloscopus collybita Söğüt Bülbülü - - 

Timalidae 

Panurus biarmicus Bıyıklı Baştankara A.2 Y 

(Bıyıklıbaştankaralar) 

Prıdae (Baştankaragiller) Parus lugubris Kayalık Baştankara A.4 Y 

Parus major Büyük Baştankara - Y 

Sitidae (Sıvacıkuşugiller) Sitta neumayer Kaya Sıvacı Kuşu - Y 

Remizidae (Çulha Kuşlari) Remiz pendılinus Çulha Kuşu A.2 Y 

Corvıdae (Kargagiller) Garrulus grandorius Ala karga - Y 

Pyrrhoccorax pyrrhoccorax Kızılgagalı Dağ Kargası - Y 

Coorus corone conix Leş Kargası - Y 

Coorus corex Kara Karge Kuzgun - Y 

Sturnidae Sturnus vulgaris Sığırcık - Y 

Passer domasticus Ev Serçesi - Y 

Frıngıllıdae (İspinozgiller) Fringilla coelebs İspinoz - Y 

Serinus serinus Kanarya - Y 

Carduelis carduelis Saka A.4 Y 

Caduelis chloris Yelve Kuşu (Florya) A.4 Y 

Emberizidae 

Emberiza cia Kaya Kiraz Kuşu - Y.G 

( Kirazkuşugiller) 

Emberiza scoeniculus Batak Kiraz Kuşu A.4 - 

Kırmızı Listedeki Tehlike Dereceleri 

(A.1.2) Birey sayıları yapılan gözlemlerde 1-25 çift olarak belirlenen türler bu gruba girmektedir. 

Bunlar münferit, izole ve küçük popülasyonlar halinde yaşama savaşı vermektedir. Bu türlerin 

mutlak koruma altına alınmaları gerekmektedir. Popülasyon büyüklükleri sürekli olarak gerileyen bu 

türlerin korunmaları bilimsel olarak yapılmadığı taktirde soyları tükenecektir. 

(A.2) Bu gruba giren kuş türlerimizin şu anki birey sayıları çeşitli bölgelerde yapılan sayımlarda 26- 

50 çift arasında olmakla birlikte, yayılış gösterdikleri hemen bütün tehlikelerle karşı karşıyadırlar. 

Popülasyon yoğunlukları sınırlı olan ve sayıları gün geçtikçe gerileyen veya şuanda bölgeselde 

olsa, bazı yörelerde artık rastlanmayan türler bu gruba girmektedir. 

(A.3) Bu gruptaki türlerin birey sayıları 52-(200)500 çift arasında saptanmışsa da, bazı bölgelerde 

çok nadiren görülmektedir. Ülkemizin büyük bölümünde popülasyon düzeyleri çok düşmüş 

olduğundan tehlikeye maruzdurlar. 

(A.4) Yayılış alanlarının sınır bölgelerinde yaşamakta olan yoğunlukları ancak belirli bölgelerde 

azalan; şu anda tükenme tehlikesi altında olmayan bu türler, yayılışlarının sınır bölgelerinde 

gizli(potansiyel) tükenme tehlikesi ile karşı karşıya bulunmaktadır. Bazı bölgelerde ki çevre 

değiştirici müdahaleler, uçak pistleri, baraj, yol vb. gibi oralarda bulunan bazı türlerin gizli olan 

tükenme tehlikesi altından çıkarak, belirgin bir tehlike altına girmelerine neden olmaktadır. Bu 

türlerin birey sayıları 500-5000 çift ve daha yukarıdır. 

(B) Bu gruba alınan türle karşı karşıya bulundukları tehlikenin derecesinden çok, biyolojik görüş 

noktaları dikkate alınarak değerlendirilirler. Çünkü bu türler geçici bir süre için ülkemize gelmekte 

veya transit geçişleri esnasında ülkemizi kullanmaktadırlar. Buna göre bu gruba giren kuş türlerini 

de subjektif bir popülasyon değerlendirmesine tabi tutarak alt basamaklar halinde vermek mümkün 

olacaktır. 

(B.2-B.3) Anadolu'da çoğalmayan fakat geçici olarak yurdumuza gelen veya transit göçen yada 

ülkemizde kışlayan türleri kapsamaktadır. Bunların tehlike boyutlarının tespiti, üredikleri ülkelerle 

yapılacak müşterek çalışmalarla açık bir şekilde ortaya konabilir. 

87


GÖKSU DELTASI SÜRÜNGENLERİ: 

Bilimsel Adı 

Türkçe Adı 

Bufo viridis 

Gece Kubağası 

Hyla savignyi 

Ağaç Kurbağası 

Rana ridibunda 

Ova Kurbağası 

Pelobates sayriacus 

Toprak Kurbağası 

Caretta caretta 

Adi Deniz Kaplumbağası 

Chelonia Mydas 

Çorba Kaplumbağası 

Trionyx triunguis 

Nil Kaplumbağası 

Emys orbicularis 

Benekli Kaplumbağa 

Mauremys caspica 

Çizgili kaplumbağa 

Testudo graeca 

Adi Tosbağa 

Cyrtopodion kostchyi 

İnce parmaklı keler 

Cyrtopodion sp 

Tanımsız tür 

Hemidactylus turcicus 

Geniş Parmaklı Keler 

Stellio stellio 

Dikenli Keler 

Chamaeleo chamaeleo 

Adi Bukalemun 

Lacerta donfordi 

Toros Kertenkelesi 

Lacerta pamphylica 

Ophisops elegans 

Tarla Kertenkelesi 

Ablebharus kitaibeilii 

İnce Kertenkele 

Chalcidus ocellatus 

Benekli Kertenkele 

Eumeces schneideri 

Sarı Kertenkele 

Mabuya aurata 

Tıknaz Kertenkele 

Mabuya vittata 

Şeritli Kertenkele 

Blanus strauchi 

Kör Ketenkele 

Typhlops vemicularis 

Kör Yılan 

Coluber jugularis 

Kara Yılan 

Coluber najadum 

İnce Yılan 

Coluber rubriceps 

Toros Yılanı 

Malpolon monspessulanus 

Çukurbaşlı Yılan 

Natrix natrix 

Yarı Sucul Yılan 

Natrix tesselata 

Su Yılanı 

Telescopus fallax 

Kedi Gözlü Yılan 

Vipera lebetina 

Koca Engerek 

GÖKSU DELTASI BALIKLARI 

Angulia angulia 

Yılan balığı 

Claris lazera 

Karabalık 

Cyprinus cangio 

Sazan 

Mugil cephalus 

Kefal 

Sparus aurata 

Çipura 

Dicentranchus lebrax 

levrek 

GÖKSU DELTASI MEMELİLERİ 

Erinaceaus europaaeus 

Kirpi 

Lepus capensis 

Yaban Tavşanı 

Meriones tristami/vinograradovi Koşarfare türleri 

Meles meles 

Porsuk 

Lutra lutra 

Susamuru 

Mustela nivalis 

Gelincik 

Vulpes vulpes 

Tilki 

Canis aureus 

Çakal 

sus scrofa 

Yaban domuzu 

Dolphinus dolphinus 

Yunus 

Globicenphala melaena 

Balina 

Monachus monachus Akdeniz Keşiş Foku (Taşucu Limanı ile Anamur arasında 

10-15 bireyin yaşadığı tahmin edilmektedir. Bern Sözleşmesi gereğince koruma altındadır. 

88


F. 3. 2 Türler ve Popülasyonları 

Üstsınıf: TETRAPODA 

Sınıf: AMPHİBİA (İkiyaşamlılar) 

Fam:Bufonidae 

Bufo bofo (Kara kurbağası) 

Bufo viridis (Gece kurbağası) 

Fam: Hyladiae 

Hyla arborea savigyny (Yaprak kurbağası) 

Fam: Ranidae 

Rana ridibunda ridibunda (Yeşil kurbağa) 

Sınıf: REPTİLİA(Sürüngenler) 

Takım: Tesdunita(Kaplumbağalar) 

Fam: Chlonidae(Deniz kaplumbağaları) 

Tür:Caretta caretta (Adi denşz kaplumbağası) 

Chelonia mydas (Yeşil kaplumbağa) 

Emys orbicularis (Benekli kaplumbağa) 

Mauremys caspica (Çizgili kaplumbağa) 

Tesdudo graeca (Adi tosbağa) 

Takım: Squamata (Pullu sürüngenler) 

Fam: Chamaelonidae (Bukalemunlar) 

Tür: Chamaleo chamaleon (Bukalemun) 

Fam:Lacertidae (Kertenkeleler) 

Tür:Lacerta danfordi (Toros kertenkelesi) 

Fam: Agamidae (Kaya kelerleri) 

Tür: Agama stelio (Dikenli keler) 

Fam: Gekkonidae (Ev kelerleri) 

Tür: Hemidactylus turcicus (Geniş parmaklı keler) 

Ophida (Yılanlar) 

Typhlopidae 

Typhlops vermicularis (Kör yılan) 

Boaide 

Eryx jaculus (Mahmuzlu yılan) 

Colubridae 

Colubri rubriceps (Toros yılanı) 

Colubri jugularis (Kara yılan) 

Sınıf: AVES(KUŞLAR) 

Fam:Laridae 

Tür: Larus minutus (Küçük martı) 

Larus canus (Küçük gümüş martı) 

Larus cachinnans (Gümüş martı) 

Larus mefanocephafus (Akdeniz martısı) 

Fam:Sternidae (Denizkırlangıcıgiller) 

Tür: Sterna sandvicensis (Kara gagalı sumru) 

Fam: Alaudidae (Tarlakuşugiller) 

Tür: Galerida eristata (Tepeli toygar) 

Galandrella rufescens (Çorak toygar) 

Fam: Hirundidae (Kırlangıçgiller) 

Tür: Delichon urbica (Ev kırlangıcı) 

Hirundo rustica (Kır kırlangıcı) 

Fam: Passeridae 

Tür: Passer domesticus (Serçe) 

Sınıf: MAMMALİA(MEMELİLER) 

Takım: Insectivora (Böcekçiller) 

Fam: Erinaceidae 

Tür: Erinaceus concolor (Kirpi) 

Fam: Crocidurinae 

89


Tür: Crocidura leucodon (Sivri burunlu tarla faresi) 

Crocidura suaveolens (Bahçe sivri faresi) 

Alttakım: Megachiroptera (Meyve yarasaları) 

Fam: Pteropidae 

Tür: Rousettus aegyptiacus (Afrika meyve yarasası) 

Alttakım: Microchiroptera (Böcekçil yarasalar) 

Fam: Rhinolophidae (Nalburunlu yarasalar) 

Tür: Rhinolopus euryale (Akdeniz nalburunlu yarasası) 

Rhinolopus hipposideros (Küçük nalburunlu yarasa) 

Fam: Vespertiolinidae (Düzburunlu yarasalar) 

Tür: Eptessicus bottae (Akdeniz geniş kanatlı yarasası) 

Pipistrellus nathusii (Pürtükderili yarasa) 

Takım: Lagomorpha 

Fam: Leoporidae (Tavşanlar) 

Tür: Lepus europaeus (Yabani Tavşan) 

Takım: Rodentia (Kemiriciler) 

Fam: Muridae (Fareler, sıçanlar) 

Tür: Rattus rattus (Siyah sıçan) 

Rattus norvegicus (Kahverengi sıçan) 

Apodemus sylvaticus (Orman faresi) 

Mus musculus (Ev faresi) 

Fam: Hystricidae 

Tür: Hystrix indica (Oklu kirpi) 

Takım: Cetacea (Balinalar ve Yunuslar) 

Alttakım: Odontoceti (Dişli balinalar ve yunuslar) 

Fam: Delphinidae (Gerçek yunuslar) 

Tür: Tursiops truncatus (Siyah yunus) 

Delphinus delphis (Yunus(turtak)) 

Takım: Carnivora (Etçil memeliler) 

Fam: Canidae (Köpekler) 

Tür: Vulpes vulpes (Kızıl tilki) 

Fam: Mustalidae (Gelincikler(sansarlar)) 

Tür: Mustela nivalis (Gelincik) 

Meles meles (Porsuk) 

Takım: Artiodactyla( Çift toynaklılar) 

Fam: Suidae( Eski dünya domuzları) 

Tür: Sus scrofa (Yaban domuzu) 

Fam: Bovidae (Koyunlar) 

Tür: Capra aegagrus (Yaban keçisi) 

Üstsınıf: PISCES (BALIKLAR) 

Fam: Hexanchidae 

Tür: Hexanchus griseus (Boz camgöz) 

Fam: Odontaspididae 

Tür: Odontaspis ferox (Pamuk balığı) 

Fam: Scyliorhinidae 

Tür: Scyliorhinus stellaris (Kedi balığı) 

Fam: Carcharhinidae 

Tür: Carcharhinius plumbeus (Büyük camgöz) 

Fam: Triakidae 

Tür: Mustelus mustelus (Köpekbalığı) 

Fam: Rajidae 

Tür: Raja asterias (Vatoz) 

Fam: Myliobatidae 

Tür: Myliobalis aquila (Çuçuna) 

Pteromylaeus bovinus 

Fam: Rhinopteridae 

Tür: Rhinoptera marginata (Çuçuna) 

Fam: Argentinidae 

Tür: Argentina sphyraena (Derinsu gümüş balığı) 

90


Fam: Aulopidae 

Tür: Aulopus filamentosus (Flamentli zurna balığı) 

Fam: Mycophidae 

Tür: Benthosema glaciale (Işıldak balığı) 

Lobianchia dofleini (Işıldak balığı) 

Myctophum punctatum (Işıldak balığı) 

Fam: Gasterosteidae 

Tür: Gasterosteus aculeats (Dikence balığı) 

Fam: Macrouridae 

Tür: Coelorhynchus coelorhynchus (Fare balığı) 

Hymenocephalus italicus (Kılkuyruk fare balığı) 

Fam: Gadidae 

Tür: Micromesistius poutassu (Derinsu mezgiti) 

Trisopterus minutus (Tavuk balığı) 

Fam: Regalecidae 

Tür: Regalecus glesne (Büyük kurdela balığı) 

Fam: Trachipteridae 

Tür: Trachipterus trachipterus (Kağıt balığı) 

Fam: Trachichtyidae 

Tür: Hoplestethus mediterraneus (Kütük balığı) 

Fam: Moronidae 

Tür: Dicentrarchus labrax (Levrek) 

Fam: Carangidae 

Tür: Pseudocaranx dentex (Kral balığı) 

Seriola dumerili (Sarı kuyruk) 

Fam: Lobotidae 

Tür: Lobotes surinamensis (Üç kuyruk balığı) 

Fam:Sciaenidae 

Tür: Argyrosomus regius (Sanağız-kötek balığı) 

Fam: Mullidae 

Tür: Mullus barbatus (Barbunya) 

Fam: Sparidae 

Tür: Boops boops (Kupes) 

Lithognathus morymyrus (Mırmır) 

Fam: Centracanthidae 

Tür: Spicara flexuosa (İzmarit) 

Spicara maena (Meyazgöz-Melena) 

Fam: Ammodytidae 

Tür: Gymnammodytes cicerelus (Kum balığı) 

Fam: Trichiuridae 

Tür: Lepidopus caudatus (Palaska balığı) 

Trichiurus lepturus (Kılkuyruk balığı) 

Fam: Luvaridae 

Tür: Luvarus imperialis (İmparator balığı) 

Fam: Gobiidae 

Tür: Gobius niger (Kömürcü kaya balığı) 

Pomatoschistus marmoratus ((Küçük kaya balığı) 

Fam: Callionymidae 

Tür: Callionymus pusillus (Üzgün balığı) 

Fam: Carapidae 

Tür: Carapus acus (İnci balığı) 

Fam: Tetraodontidae 

Tür: Logocephalus logocephalus (Mavi balon balığı) 

Lagocephalus spadiceus (Balon balığı) 

Fam: Gobiesocidae 

Tür: Gouania wildonowi (Ördek balığı-yapışkan) 

F. 3. 3 Hayvan Yaşama Hakları 

F. 3. 3. 1 Evcil Hayvanlar 

91


F. 3. 3. 1. 1 Sahipli Hayvanlar 

İldeki sahipli hayvanlar hakkında yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 

F. 3. 3. 1. 2 Sahipsiz Hayvanlar 

Sokak hayvanlarının korunması konusunda yayımlanan genelgeler ışığında Mersin 

Büyükşehir ve Tarsus Belediyelerince tam teşekküllü hayvan barınağı yapılmış olup buralarda 

aşılama, kısırlaştırma, işaretleme ve sahiplendirme işlemleri yapılmaktadır. 

Mersin Büyükşehir Belediyesine ait Hayvan Barınağı ve Rehabilitasyon Merkezinde 1.200 

adet köpek, 200 adette kedi bulunmaktadır. Bu hayvanlardan 63 adet köpek, 50 adet kedi 

kısırlaştırılmıştır. Diğer hayvanlar cinsiyetine göre ayrı bokslarda barındırılmaktadır. Barınakta aylık 

dezenfeksiyon çalışmaları yaz aylarında 2 haftada bir dış parazit mücadelesi, haşere ve sinek için 

ilaçlama, düzenli olarak yapılmaktadır. Yavru köpek ve kedilere haftada bir kez iç parazit 

mücadelesi, yetişkin köpeklere de iki haftada bir kez uyuz mücadelesi uygulanmaktadır. 

Barınaktaki hayvanlara yıl içinde 30 adet yavru köpeğin aşıları ve kısırlaştırılan 63 adet köpeğin 

kuduz aşısı ve karma aşısı uygulanmıştır. Hasta hayvanlar için uygun ilaç ve antibiyotik tedavisi ile 

gerekli durumlarda da çeşitli operasyonlar ( Fıtık, Osteosentez) uygulanmaktadır. 

Tarsus Belediyesine ait Köpek Bakım ve Islah Evi 6000 m 2 alan üzerinde kurulmuş olup 

2000 m 2 civarında kapalı barınaklar ve poliklinik bölümü bulunmaktadır. Barınak 1000 köpek 

kapasiteli olup şu an 302 adet köpek bulunmakta olup, bunlardan 76 adeti kısırlaştırılmıştır. 85 adet 

köpek sahiplendirilmiş, 387 adet ise aşılanmıştır. Köpeklerin korunması için aşılama ve 

kısırlaştırma çalışmaları devam etmektedir. 

F. 3. 3. 2 Nesli tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve Yaban Hayvanlar 

İlimizde nesli tehlike altında olan ve olması muhtemel olan evcil hayvanlar hakkında yeterli 

bilgiye ulaşılamamış ancak Çatalburun köpekleri Tarsus ve yakın çevresindeki avcılarımız 

tarafından kullanılmakta ve yerel bir av köpeği olarak bilinmektedir. Bu köpek ırkı üzerinde herhangi 

bir bilimsel araştırma yapılmamıştır. 

F. 3. 3. 3 Hayvan Hakları İhlalleri 

Başta evcil hayvanlar olmak üzere tüm hayvanların insan ve doğa kaynaklı 

mağduriyetlerinin önlenmesi, kötü muamelelerden uzak tutulması, gerekli bakım ve gözetimlerinin 

yapılması hususunda ilgili Çevre ve Orman Bakanlığı genelgeleri doğrultusunda çalışmalar 


Kaçak ve usulsüz avcılıkla mücadele hususunda, merkez ve ilçelerde bulunan koruma 

ekipleri ve Jandarma Komutanlığı ile koordineli olarak çalışmalar yürütülmektedir. İçişleri Bakanlığı 

ile yapılan bir protokol ile gerek duyulduğunda emniyet güçlerinden yardım alınmaktadır. 

F. 3. 3. 4 Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 

İl genelinde hayvan yaşama haklarıyla ilgili yapılan çalışmalarda belediyeler ve gönüllü 

kuruluşlarla birebir koordinasyon kurularak birlikte hareket edilmektedir 

F. 4 HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA OLUP (*) BÖLÜMÜNDEKİ BİLGİLERİN 

İSTENECEĞİ ALANLAR 

F. 4. 1 Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 

F. 4. 1. 1 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu 

Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” 

ve “Tabiat Koruma Alanları” 

İlimizde Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiat Koruma Alanı bulunmamakta, Mut İlçesinde 

Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı bulunmaktadır. 

1. Alanın Resmi Adı 

Yerköprü Şelalesi Tabiat Anıtı 

92


2. Coğrafik Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. Bilgiler) 

Sahanın bir kısmı Akdeniz Bölgesi Mersin İli Mut ve Gülnar ilçeleri sınırları dahilinde 

kalmaktadır. Bir kısmı ise İç Anadolu Bölgesi Konya İli Ermenek İlçesi sınırları içerisinde yer 

almaktadır. Rakımı 200- 250 m. olup, yer aldığı pafta numarası 030d3-030c4’ dür. 

3. Alanı 

117.5 ha. 

4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı 

110 milyon bir oluşumla kratase yaşlı kireçtaşlarının faylanması sonucunda çok dar bir 

kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kaynak bol karbonatlı suyuyla 

traverten oluşturmaya başlamıştır. Halen bu oluşum devam etmekte olup son derece güzel 

görünümü ile yaklaşık 30 metre yükseklikten aşağıya akan bir şelale bulunmaktadır. Şelaleyi 

oluşturan su tünelinin içerisinde doğallığı bozulmamış rengarenk sarkıtlar mevcuttur. Şelalenin 

üzerini oluşturan alanda ise son derece zengin bir bitki örtüsü vardır. 

5. Yasal Konumu 

Bakanlık Makamının 03.05.2001 tarih ve MPG.MP.2.23.00/42 sayılı Olurları İle 2873 sayılı 

Milli Parklar Kanunu’nun 3. maddesi c fıkrasına istinaden Tabiat Anıtı olarak ilan edilmiştir. 

6. Yerleşimler ve Nüfusları 

Saha içerisinde yerleşim yeri mevcut değildir. Yıllık ziyaretçi sayısı yaklaşık 300 kişidir. 

7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler 

--- 

8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) 

8.1. İklim Özellikleri 

Saha Akdeniz iklimi ve İç Anadolu’nun karasal iklimlerinin etkisi altındadır. Yazları sıcak ve 

kurak olup, nem miktarı oldukça düşüktür. Kışları ılıman ve yağışlıdır. Sahile bakan dağların güney 

yamaçları yıllık 340-420 mm arasında yağış almaktadır. Genel olarak temmuz-Ağustos ayları 

arasında esen sıcak kuru poyraz rüzgarı kuraklık koşullarını ve yangın riskini arttırmaktadır. 

8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) 

Saha kuzeyindeki İç Anadolu platosu ile güneyindeki Toros sıradağları arasındaki geçiş 

zonu üzerinde bulunmaktadır. Arazi genel olarak sarp ve kayalık yapıdadır. 

8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) 

Başlıca alt miyosen devrinde oluşan kalker, grimsi kalker-marn, kumtaşı, konglomeralardan 

oluşmaktadır. Şelale 110 milyon yıllık bir oluşumla kretase yaşlı kireçtaşlarının faylanması 

sonucunda çok dar bir kanyon oluşmuş ve bu faylanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir kaynak bol 

karbonatlı suyuyla traverten oluşturmaya başlamıştır. Bu oluşum halen devam etmektedir. 

8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) 

--- 

8.5. Toprak Yapısı 

Alandaki Toprak yapısı kahverengi orman toprağı ve kırmızı Akdeniz topraklarından oluşan 

zayıf karakterli ormanlarla kaplı ve arazi eğimi % 100’ ün üzerindedir. Erozyona müsait 

durumdadır. Toprak yapısı oldukça yumuşak ve taşlık bir arazi yapısına sahip olduğu için taş 

ve kayaların düşme riski oldukça fazladır. 

8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve 

tehdit altındaki) 

Yerköprü şelalesi Tabiat Anıtında kızılçam ağaç türünün yanı sıra meşe, şimşir, ceviz, 

menengiç, incir, zakkum, çınar, hayıt, akdiken, üvez, nar, erguvan ve otsu yapıda dardağan, ılgın, 

kapari türlerinden oluşan son derece zengin bir bitki örtüsü vardır. Sahada keklik, yaban domuzu 

ve balık mevcuttur. 

93


9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, 

turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) 

Sahanın tamamı devlet ormanıdır. Mut İlçe merkezine 33 km. mesafede olup yolun bir 

kısmı asfalt bir kısmı da stabilizedir. Saha da (2+2) WC, 4’ lü 1 adet çeşme ve su deposu 

mevcuttur. 

Alan 2872 sayılı Milli parklar Kanununa göre Tabiat Anıtı olarak ayrılmıştır. Sahanın 

doğallığının bozulmadan gelecek nesillere aktarılması esastır. Ayrıca yöre halkının dinlenme, 

eğlenme, bilgilenme ve doğayı daha yakından tanıma gibi ihtiyaçları karşılayarak koruma-kullanma 

dengesini sağlamak esastır. 

10. Mevcut Sorunlar 

Yerköprü Şelalesini oluşturan su tünelinden önce Gezende Barajı bulunmaktadır. Bu baraj 

gölünden su bırakmaların kontrollü yapılması, tünel içindeki sarkıtların zarar görmemesi ve 

gezmeye gelen kişilerin suya kapılmamaları açısından ilgili kuruluşlarla koordineli çalışılması büyük 

önem taşımaktadır. 

F. 4. 1. 2 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca 

Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları” 

Kesteldağı Yaban Hayatı Koruma Sahası 

İlimiz Mut İlçesi Yıldız-Topluca-Esençay ve Gençali Köyleri sınırları içerisinde yer almakta 

olup, rakım 300-1200 m. dir. Saha tabi güzelliği, bitki örtüsü ve yeterli miktarda yaban keçisi 

potansiyeline sahip olduğundan av koruma ve üretme sahası olarak terfik edilmiş olup, av turizmine 

uygundur. Yaban keçisinin şu anda sayısı 250-300 civarındadır. 

Hisar – Gedikdağı Yaban Hayatı Koruma Sahası 

İlimiz Silifke İlçesinin 15 km. kuzeybatısında yer almakta olup, rakım 900 m. dir. Orman ve 

sarp kayalıklardan oluşan saha yaban keçisi koruma alanıdır. Av turizmi ve rekreasyon amaçlı 

kullanılan alanın florasını kızılçam, yapraklı türler, otsu bitkiler ve mantar türleri oluşturur. Faunasını 

ise başta korunan tür olarak dağ keçisi ( Capra Aegerus) , yaban domuzu, oklu kirpi, sincap, 

porsuk, sansar, tilki, çakal ve muhtelif kuş türleri oluşturur. 

Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Alanı 

Bakınız F.4.1.7. 

Cehennemdere - Cocakdere Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 

İlimiz Çamlıyayla İlçesi Sebil Kasabası sınırları içerisinde yer almakta olup, yaban hayatı 

geliştirme sahasıdır. Asıl amacı yaban hayatını korumak ve devamlılığını sağlamak olan saha av 

sporu ve turizmine de hizmet etmektedir. Sahada koruma altında olan yaban keçilerinin yanı sıra 

kurt, çakal, domuz, tilki, yaban kedisi, kuyruksüren, porsuk, oklu kirpi, yumak kirpi, sincap, yarasa 

ve muhtelif kuş türleri bulunmaktadır. Bülbül familyasının en iyi ürediği alan olan sahada kekliğin 

nesli tükenmek üzeredir. 

Hopur - Topaşır - Sumaklık Yaban Hayatı Koruma Sahası 

İlimiz Tarsus İlçesi Kuşçular köyünün kuzeyinde Çakıt suyunun batısında 9113,5 hektar 

alanı kapsayan sahanın rakımı 1300 m. dir. Asıl amacı yaban hayatını korumak ve devamlılığını 

sağlamak olan saha av sporu ve turizmine de hizmet etmektedir. Sahada koruma altında olan 

yaban keçilerinin yanı sıra kurt, çakal, domuz, tilki, yaban kedisi, vaşak, kuyruksüren, porsuk, oklu 

kirpi, yumak kirpi, sincap, yarasa ve muhtelif kuş türleri bulunmaktadır. 

Anamur Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 

Anamur Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 20.661 ha’dır. Yapılan envanterde 250’nin 

üzerinde dağ keçisi tespit edilmiştir. Saha tescil işlemleri için gerekli başvuru yapılmış, ancak saha 

henüz tescillenmemiştir. 

94


Bozyazı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 

Bozyazı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 4619 ha olup, yapılan envanterde 150’nin 

üzerinde dağ keçisi tespit edilmiştir. Saha tescil işlemleri için gerekli başvuru yapılmış, ancak saha 

henüz tescillenmemiştir. 

F. 4. 1. 3 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “a 

- Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” 

ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun İle 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı 

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu 

Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve 

Tescili Yapılan Alanlar 

Bakınız G. Turizm Bölümü. 

F. 4. 1. 4 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve 

Üreme Sahaları 


F. 4. 1. 5 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği 

Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de 

Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar 

İlin içme ve kullanma suyu kaynağı olan Berdan Baraj Gölünde mutlak koruma alanı 

belirlenerek sınırları çizilmiş ve bu alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin 

alınması amacıyla bu alan içerisinde bulunan yerleşim alanları kaldırılmıştır. Kademeli olarak 

kamulaştırma çalışmaları başlatılmış ve hazineye ait alanların ise kiralanmasının yasaklanması için 

karar alınarak ilgili daireye bildirilmiştir. Kamulaştırılan alanlar ile hazineye ait alanların 

ağaçlandırılması için çalışmalar başlatılmıştır. 

Berdan Baraj Gölünde kısa mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş ve bu 

alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla, tarımdan 

kaynaklanan kirliliğin önlenmesi için biyolojik tarım konusunda eğitim çalışmaları planlanmıştır. 

Yerleşim yerlerinden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi için bu alan içerisinde kalan köylere 

kanalizasyon yapılması için çalışmalar başlatılmıştır. Ayrıca balık üretim tesislerinin kapatılması için 

karar alınmıştır. 

Berdan Baraj Gölünde orta mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş olup bu 

alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla gerekli çalışmalar 

yürütülmektedir. 

Berdan Baraj Gölünde uzun mesafeli koruma alanı belirlenerek sınırları çizilmiş olup bu 

alanda Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nde belirtilen tedbirlerin alınması amacıyla gerekli çalışmalar 


F. 4. 1. 6 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava 

Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme 

Bölgeleri” 

İlimizde hassas kirlenme bölgesi olarak tespit edilmiş bir alan bulunmamaktadır. 

F. 4. 1. 7 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu 

Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar 


Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi 

2. Coğrafik Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. Bilgiler) 

Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi, Silifke İlçesinin güney kenarında Göksu 

Irmağı’nın oluşturduğu kıyı ovası üzerindedir. Diğer bir deyişle Orta Doğu' nun en önemli kuş 

alanlarından biri olan Göksu Deltası, Göksu Nehri'nin Silifke ve Taşucu arasında denize açıldığı 

bölgeyi kapsar. Göksu Nehri'nin batısında iki sığ lagün gölü, Paradeniz ve Akgöl yer alır. Göksu 

Deltası 2 rakımda ve Adana'nın 140 km güney batısında yer almaktadır. 

Koordinatları: 36:11:09 N 33:32:33 E 

36:13:54 N 34:02:48 E 

95


Silifke Mersin İline bağlı Akdeniz kıyısında, doğusunda Erdemli, batısında Gülnar, 

güneyinde Akdeniz, kuzeyinde Konya ile çevrili, il merkezine 85 km. uzaklıkta, 2943 km 2 

yüzölçümlü bir ilçedir. Yüz ölçümün %6'sı ovalıktır. 

3. Alanı 

3. 1. Toplam Alan: Silifke Özel Çevre Koruma Bölgesi 23.640,00 ha. 

3. 2. Kara Yüzeyi: Kara yüzeyi 14.480,00 ha. 

3. 3. Su Yüzeyi: Su yüzeyi 9.160,00 ha. 

3. 4. Kıyı Uzunluğu: 28.7 km. 


Göksu Deltası göçücü kuşların göç yolları üzerinde bulunması 334 kuş türünü bünyesinde 

barındırması (Türkiye'de bulunan 440 kuş türünün Ulusal ve Uluslararası öneme sahip olduğu ve 

bunlardan 106'sının Göksu Deltasında bulunduğu, bunlardan da nadir ve nesli tehlikeye düşmüş 12 

adet kuş türünün de yine Göksu Deltası'nda bulunduğu tespit edilmiştir.) üreme ve konaklamalarına 

imkan sağlayacak nitelikte Uluslararası öneme sahip bir sulak alan olması, Göksu Deltası'nın 

Uluslararası Kuşları Koruma Konseyi (ICP)'nın yayınladığı "Avrupa'nın Kuş Alanları " kitabında yer 

alması, Göksu Deltası’nın Avrupa’nın en önemli kuş alanlarından biri olduğunu teyit etmektedir. 


Göksu deltası, 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9.maddesine istinaden, 2 Mart 1990 tarih ve 

20449 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 18.01.1990 tarih ve 90/77 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 

ile “Özel Çevre Koruma Bölgesi” olarak tespit ve ilan edilmiştir. 

Deltada yer alan Akgöl ve Paradeniz lagünlerini için alan 4350 hektarlık saha Orman 

Bakanlığı, Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğünce “Yaban Hayatı Koruma Sahası” 

ilan edilerek kaçak ve usulsüz avcılık kontrol altına alınmıştır. 

Alan, 17.5.1994 tarihinde yürürlüğe giren Ramsar ( Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı 

Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması) Sözleşmesi listesine dahil edilmiştir. 

Sahadaki koruma çalışmaları Özel Çevre Koruma Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. 

Mahallindeki çalışmalar Silifke Özel Çevre Koruma Müdürlüğü tarafından organize edilmektedir. 

Alandaki görevliler tarafından, kuş gözlemek ve araştırma yapmak amacıyla gelen ziyaretçilerin 

giriş çıkışları kontrol edilmekte ve avcılık denetimi yapılmaktadır. 


Göksu Deltasındaki nüfusun tamamı Silifke, Taşucu, Atayurt, Atakent ve Arkum 

Belediyelerinin sınırları içinde yer almaktadır. Deltadaki yerleşimlerden sadece Silifke ilçe olup 

Taşucu, Atayurt, Atakent ve Arkum belde statüsündedir. Arkum Kasabasının tamamı ÖÇKB 

sınırları içerisinde olup, Silifke ilçe merkezi ve Taşucu, Atakent, Atayurt belde merkezleri ÖÇKB nin 

dışında olmalarına rağmen ÖÇKB nin sınırları içerisinde mahalleleri yer almaktadır. 

Bölge içerisinde yeralan belediyelerin yıllar itibariyle nüfus gelişimlerine bakıldığında; 

kentsel nüfus artışının daha çok turizmin gelişmesi özellikle II. Konut sayısının artışı ve dağlık 

kesimden kent merkezine göç gibi nedenlerden dolayı olduğu tahmin edilmektedir. 

Tablo F. 1: Bölge Nüfusu 

Yerleşim Birimi 

Bucak Köy 1990 1997 2000 

Silifke 

Ulugöz 

Çeltikçi 

Kurtuluş 

Bahçeköy 

Sökün 

Burunucu 

Bolacalı Koyuncu 

96 


559 

355 


192 

769 

724 


805 

205 

1166 

241 

677 

746 


8532 

544 


1419 

833 

- 

105 878 

508 

409 

1 307 

235 

642 

687 

868 

10 957 

518 

12 647 

Taşucu 


Gülümpaşalı 

583 

Atayurt 

5107 

Altınkum 

Arkarası 

966 

745 

Arkum 

Atakent 

- 

4751 


5 137 

32 457 

Genel Toplam 64.474 127.226 172 250



Özel çevre koruma bölgesinde toplam 5 belediye ve bunlara bağlı köyle yer almakta ve 

yaklaşık 17.000 kişi bölgede yaşamaktadır. 

Göksu Deltası ve yakın çevresi tarihî ve arkeolojik değerler açısından çok zengin bir 

yapıdadır. Silifke'de bulunan tarihi yapıların en önemlilerinden olan Silifke Kalesi Akropol üzerine 

kurulmuştur. Tekir Amban, Tiyatro, Nekropol, Taş Köprü, Seleucia tarihi kenti, Meryemlik gibi tarihi 

kalıntıların bulunduğu Silifke'nin 22 km doğusunda bulunan Narlıkuyu'da ise kıyıdan içerilere doğru 

uzanan kale, tiyatro, su kemeri, kilise ve nekropol bulunmaktadır. Narlıkuyu'da aynca üç güzeller 

Hera, Athena ve Afrodit tasvirlerinin mozaiklerinin olduğu hamam geç Roma dönemine ait eserler 

arasındadır. 

Göksu Deltası'nda Hitit dönemine ait olduğu sanılan üç büyük höyük bulunmuştur. 

Paradeniz Lagünü kenarındaki kumullarda Roma ve Bizans dönemlerine ait büyük bir yapı 

kalıntıları bulunmuştur. Altınkum ve Gazi Çiftliği'nde yer alan iki yatır bölgedeki Yedi Kardeş 

Yatırları'ndan ikisidir. Hacıpaşalar Çiftliğinde bulunan iki alçak Höyük, Roma-Bizans Kalıntıları, 

Ulugöz su kovaları ile Atatürk Çiftliği ve çevresindeki birçok yapı tarihsel niteliktedir. 

Göksu Deltası'nın doğusunda Atakent (Susanoğlu) sınırları içerisinde yer alan antik 

Korasion şehri, üzerindeki yerleşim nedeniyle büyük ölçüde tahrip olmuştur. Bölge ekonomisi tarım 

ve turizme dayalı olarak sürdürülmektedir. Nüfusun % 80’ i geçimini tarımla sürdürmektedir. 

Deltanın verimli toprakları elverişli su, topografya ve iklim koşulları sayesinde yılda iki, hatta üç kez 

ürün vermektedir. Ayrıca hayvancılık ve balıkçılık önemli geçim kaynaklarını oluşturmaktadır. 



Bölge tamamıyla Akdeniz kıyısında olmasından dolayı yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve 

yağışlı geçen tipik Akdeniz iklimi karakteristiği göstermektedir. 


Topografya genelde, Akdeniz kıyılarında kıyıya paralel yükseltiler, bu yükseltilerle deniz 

arasındaki yer yer düzlükler ve göreli olarak düz bir kıyı desenli görünümlüdür. Silifke'den doğuya 

doğru denizle dağlar arasındaki açılım giderek genişlemekte, Mersin’e kadar da hemen hemen 

tümüyle eğim açısından yerleşilebilir nitelikte alanlar bütünü oluşturmaktadır. 

Göksu Nehri'nin taşkınları sonucu oluşmuş delta alanı genelde düz ve düze yakın 

topografya ya sahiptir. Nehir bankları ve kıyı kumulları bu düz taşkın ovası içindeki küçük 

yükseltileri ve eski nehir yatakları ise yer yer dar bir şerit halinde uzanan çukur alanları 

oluşturmaktadır. Yükseltiler ve çukur alanların yükseklik ve derinlikleri 1-2 m'den fazla değildir. 

Ovada eğim genel olarak kuzeyden güneye doğrudur. Ayrıca nehir yatağının kenarında yer alan 

nehir banklarından çevreye doğru özellikle Akgöl ve Paradeniz'e doğru eğim bulunmaktadır. Akgöl 

ve Paradeniz ovanın en çukur kesimlerinde yer alır. 

Göksu Deltası'nın jeoloji ve jeomorfolojisi, peyzajı değiştirmeyi sürdüren dinamik güçlerin 

bir sonucudur. 

Göksu Nehri Havzası: Göksu Nehri Havzası üst kratese devrinde Ege-Anadolu Katmanı 

Arabistan katmanının üzerine binerek geniş, sığ bir denizden Toros Dağlarının yükselmesine 

neden olmuştur. Göksu Nehri Havzası'nda çoğunlukla Devoniyen, Orta Permiyen, Lütesiyen yaşlı 

oluşumlar yüzeylenmektedir. 

Göksu Deltası: Göksu Deltası değişken gel-gitsiz bir deniz üzerinde oluşmuş, uzantı 

deltaların tipik bir örneğidir. Göksu Nehri'nin sürüklediği tortu miktarı oldukça fazla, dalga ve 

akıntıların aşındırdığı miktar ise aşırı değildir. Deltanın doğu kısmının morfolojisi; kopuk 

menderesler, terkedilmiş nehir yatakları, kıyısal sırtlar, setler ve taşkın çanaklarından oluşan bir 

nehir peyzajı ile sonuçlanmıştır. 

İncekum: Deltanın en tipik özelliklerinden biride İncekum Burnu olarak bilinen ince kumlu 

uzantıdır. İncekum'un tipik şekli doğrudan gelen ve nehir tortusunu sürükleyen kıyı akıntısıyla, 

Taşucu Körfezi'nde oluşan güney batıya doğru zayıf ikinci bir akıntının bileşkesiyle ortaya çıkmıştır. 

97


Kumullar: Deltanın çeşitli bölümlerinde kumul oluşumu görülür. Kuzeyden güneye uzanan 

doğu sahilinde 4-5 km. uzunluğunda kesintisiz delta kıyı çizgisinin ilerleme aşamalarını gösteren 

simetrik paralel kumsal silsilesi bulunur. 

Kıyı Sularının Fiziksel Özelliği: Göksu Deltası kıyı sularının etki alanı oldukça geniştir. 

Şiddetli ve soğuk kış rüzgarları (poyraz) kıyı sularının kademeli olarak aniden soğumasına ve 

yoğunluk ile tuzluluğun artmasına neden olurlar. 


Silifke ve Göksu Nehrinin akmakta olduğu alanda Devoniyen, Orta Permiyen, Üst Jura, Üst 

Kretase, Lütesiyen ve Miyosen yaşlı oluşuklar yüzeylenmektedir. Devoniyen, çakıl taşı, dolomitik 

kireç taşı, kuvarsit ve kilişistlerle; Permiyen, pizolitli ve oolitli kireç taşları ile; Üst Jura, kireç taşı ile 

dolomitleşmiş kireç taşları ile; Üst kretase ise, pelajik kireç taşları ve melanj özellikleri 

sepantinitlerle temsil edilmektedir. Bunları trangresif olarak örten Lütesiyen ise, brej özellikli küçük 

bir kireç taşı yüzleği ile belgelemektedir. Devoniyenden temel kaya birimlerini tansgresif olarak 

örten Miyosen tortulları ise birbirleri ile yanal ve düşey geçişler gösteren çakıltaşı, kumtaşı, marn ve 

resif kireç taşları ile belirlenir. Miyosene ait seriler bölgede geniş bir yayılıma sahiptir. Yörede ölçülü 

stratigrafi kesitleri yapılmış ve bu kesitler, alınan örneklerin litoloji ve fauna özelliklerinin 

saptanmasından sonra birbirleri ile denkleştirilmiştir. 

Temel kaya birimleri olarak Karakütük Formasyonu, Ağılderesi Formasyonu, Taşucu 

Formasyonu, Gedikağı Formasyonu bulunmaktadır. Yörede bulunan jeolojik birimler Alüvyon, 

Traverten, Miosen Kireçtaşı, Kretase Kireçtaşı, Karışık Seri, Kristalize Kireçtaşı (Mermer), 

Metamorfik Seri'den oluşmaktadır. 


Bölge yeraltı ve yerüstü kaynakları açısından olumluluk göstermektedir. Dereler, kaynaklar, 

yeraltı suları mevcuttur. Dereler genel olarak tarımsal kirlenmeye açıktır. Kaynakların çoğu karstik 

özelliktedir ve sulamada kullanılmaktadır. Yeraltı suyunu hem alüvyon zemin hem de kireçtaşları 

içermektedir. 5-15 metre derinliklerde yeraltı suyu bulunmaktadır. 

Göksu Nehri'nin yıllık ortalama debisi 130 m 3 / sn. dir. Yeraltı suyu potansiyeli 100 m3/sn 

civarındadır. Halen yerüstü su kaynağının 2.000 hektardan fazladır. Akgöl (1200 ha.) ve Paradeniz 

Gölü (390 ha.).Yörede su kullanımı artezyenlerle sağlanmaktadır. Kirlilik olarak evsel kaynaklı 

kirlilik ve tarımsal amaçlı kullanılan zirai ilaçlar ve gübrelerdir. 


Bölge toprak yapısı bakımından çok zengindir. Yörede dört tip toprak grubu hakimdir. 

Bunlar: Alüvyon, Kolüvyal, Kahverengi Orman ve Kırmızı Akdeniz topraklarıdır. İlçe topraklarının 

3/4'ü alüvyon, geri kalanı da kolüvyon ve diğer toprak grubundan oluşmuştur. 

ALUVİYAL TOPRAKLAR: Bölge, ülkemizin en değerli ovası olan ve alüvyon toprak 

karakteristiği gösteren Silifke Ovası'na sahiptir. Alüvyon topraklar, akarsular tarafından taşınıp 

depolanan materyaller üzerinde oluşan genç topraklardır. Mineral birleşimleri akarsu havzasının 

litolojik birleşimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon birikme 

değerlerine bağlı olup, heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok, ya da çok az belirgindir. 

Buna karşılık değişik özelliklerde katlar görülür, kireççe zengindir. Üzerindeki bitki örtüsü iklime 

bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken 

topraklardır. 

Silifke Ovası'ndaki alüvyal topraklar şehrin bulunduğu yerden doğu, batı ve güneye doğru 

yelpaze şeklinde yayılmıştır. Göksu Irmağı'nın her iki kıyısında çok ince kum tın bünyeli nehir terası 

topraklarına rastlanır. Yer yer kaba bünyeli olan ve az yeri kaplayan teraslarda bulunmaktadır. 

Nehir teraslarından doğu ve batıya doğru gidildikçe genel olarak ince bünyeli, yetersiz drenajlı yer 

yer hafif tuzlu alivyol topraklar gözlenir. Bu grup topraklar güneyde Altınkum ve Kurtuluş köylerine 

kadar yayılış gösterirler. Çiftlik Köyünün doğusundan itibaren koyu grimsi, kahve renkli kil bünyeli, 

fena drenajlı alüvyal topraklar yer alır. Göksu'nun sağ tarafında Kurtuluş Köyünden batıya doğru 

yine koyu grimsi kahve renkli, iki bünyeli fena drenajlı, tuzlu alüvyollar bulunur. 

KOLUVİYAL TOPRAKLAR: Kolüvyol topraklar, dağlık ve tepelik arazilerin eteklerinde dar 

ve vadi tabanlarında yer çekimi ve küçük akıntılarla sürüklenmiş zerre büyüklüğüne göre 

alüvyollarındaki gibi sıralanmış birikintiler oluşturur. Genelde genç toprakları oluştururlar. Oluşumda 

organik madde birikimi ve ayrışma işlemleri etkindir. Toprak oluşumunun yetersiz olması nedeniyle, 

topraklar, üzerinde yer aldıkları ana maddenin özelliklerini yansıtırlar. Ana madde; yumuşak kireç, 

98


sert kireçtaşı, şistler, serpantin ya da bunlardan oluşmuş toprak gövdelerinden taşınmıştır. Buna 

göre kireçli, kireçsiz, kaba ve ince bünyeli olabilir. Kısacası taşıdıkları materyallere göre toprak 

özellikleri değişir. Yörede değişik yükseltilerde ve değişik iklim kesimlerinde bu toprağa rastlanır. 

Bitki örtüsü de buna bağlı olarak otlaktan çalı ve ormana kadar değişir. 

KAHVERENGİ ORMAN TOPRAKLARI: Yörenin yüksek kesimlerinde görülür. Tipik orman 

toprağı karakteristiğinde olup,kuru tarım ve meyve yetiştirilmeye uygundur. 

KIRMIZI AKDENİZ TOPRAKLARI: Seki veya yüksek arazilerde kristal kireç taşı üzerinde 

oluşmuştur. Kırmızı renkleri ile tipiktirler. Organik madde hızla ayrıştığından toprakta düşük 

seviyededir. Kırmızı toprakların doğal örtüsü Akdeniz iklimine öz çalı maki topluluğudur. Pınarlı ve 

meşe topluluğunun baskın türleridir. Kıyıdan uzaklaştıkça meşe yaygınlaşır. Bu örtü içinde incir,dut 

ve zeytin serpilmiştir. Silifke'nin kuzeydoğusunda bu toprak grubunu görmek mümkündür. 



Denizden ortalama 2 m. yükseklikte bulunan Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi'nin 

doğal bitki örtüsünü, Akdeniz’in maki formasyonu ile birlikte yoğun kumul bitkileri ve tuz stepleri 

oluşturmaktadır. Göksu Deltası'nda yapılan incelemeler, deniz kıyısından kuzeye gidildikçe doğal 

bitki örtüsünün değişim gösterdiğini ortaya koymuş ancak kıyı boyunca farklı bir değişimin olmadığı 

gözlenmiştir. Göksu Deltası’nda doğal bitki örtüsünün yanında kültür bitkileri de bulunmaktadır. 

Doğal bitki örtüsünün özellikle kıyısal kumul bitkileri şeklinde yoğunlaştığı tespit edilmiştir. Deltanın 

güneyi Akgöl ve Paradeniz çevresindeki geniş alanlar alçak ve yatık bir şekilde tuzcul ( halofit) bitki 

örtüsü ile kaplı bulunmaktadır. Bitkilerin varlığı toprak tuzluluğuna ve taşkın periyodunun süresine 

bağlı olarak değişiklik göstermektedir. 

Akgöl çevresindeki kumul alanlar için en yaygın dominant bitkiler, yaz-kış çiçekli kalabilen 

Onosis natriks ve Euphorbia paralias ‘tır. 0-3 metrelik kumul tepelerin üzerine Mvrtus comulis ( 

mersin çalısı), Paliurus spina cristi (Karaçalı) ve Vitex agnus castus kaplamıştır. Kumul tepelerinin 

deniz kıyısı sahil şeridi bitkileri arasında oluşturduğu set, rüzgarı büyük oranda etkileyerek Allium 

sp.,Iris sp.(Süsen) ve Muskari sp. gibi bahar türlerinin de gelişmesini sağlayan bir zemin 

oluşturmuştur. Akgöl ve sahil şeridi arasında; Myritus comminus ( mersin), Nerium oleander 

(zakkum), Spyrax sp., Thymelaea hirsuta, Poterium spinosum, Onois natrix (öküz çanı), Jumcus 

acıtus (sivri hasır otu), Cirsium sp., Salicornia europea (Deniz böğrülcesi), Phragmites sp., Arum 

sp. (Yılan yastığı), Pancratium maritimum (Kum zambağı), Tamarix smyrnenesis (Ilgın), Urgenia 

maritima, Artemisia sp., Linum sp., Anthemis sp., Chrysanthemum sp., Limonium sp. (Limonyum), 

Halimione portulacoides, Datura sp., türlerinin tespiti yapılmıştır. 

Paradeniz yaygın bitkiler, Phragmites sp. ve Thypa sp. sazlıkları yanında Jumpus sp. ve 

Scirpus sp., Arthrocnemum glaucum, Inula crithmoides (Anduz otu), Suaeda maritima, Urgenia 

maritima, Salicornia europea ( Deniz böğrülcesi), Halimione portulacoides, Chenepodium alhangi 

ve bazı çalı bitkileri, Ricinus communis (Hint yağı), Convolvulus sp., Statice sp., Limonium sp.’lar 

yer almaktadır. Tarla kenarları Malva sp. gibi bitkiler ile Nargisus sp. (Nergiz), Mandragora sp., 

Achillea sp. gibi türleri barındırır. Göksu nehri kıyıları ise daha çok Salicornia sp. türleri ile kaplı 


Göksu Deltasında daha çok tuzcul bitkilerle kumul vejetasyonun hakim olduğu 

görülmektedir. Özellikle de Salicornia ve Euphorbia cinslerine ait türlerin deltanın batısıyla, Akgöl 

ve Paradeniz çevresinde yoğunlaştığı görülmektedir. Ayrıca denize çok yakın bir konumda tespit 

edilen Zygophyllum album’un (Yabani kimyon) adeta su yapısıyla iç içe olan konumunu batıya 

doğru gittikçe sürdürdüğü görülür. Göksu Deltasında yer alan su bitkilerinin göllerdeki varlığı, 

lagünlerin su rejimine ve tuzluluğuna bağlıdır. “Potamogeton pectinatus” (Su otu, su sümbülü) 

hemen hemen tüm Akgölü kaplamaktadır. Bu türler su kuşları için besin kaynağı olduğu kadar, 

kışın korunmalarını da sağlamaktadır. Mart ayı başında suyun yüzeyinde bitkiler oldukça azdır. 

Paradenizdeki “ Ruppia cirrhosa” (Sülüklü ördekotu) nun sürüklenme çizgisinin uzunluğu, onun su 

üzerinde yüzen ve tohum veren bir yapıda olduğunu göstermektedir. 

Akgölün düz ve geniş olan kuzey kısımları, kamış yatakları tarafından kuşatılmıştır. 

Genelde hakim olan tür “ Phragmites australis” (Kamış) olup bazı yerlerde ise, “Arundo donax” 

(Kargı, masura kamışı) yada “Thypa latifolia” hakim duruma geçer. Alandaki bitkileri tuzcul 

sukkulent halofitler, yastık formlu kserofit ve hasır şekilli hemikriptofitlerin oluşturduğu söylenebilir. 

Alanın kurak yarı kurak Akdeniz iklimi, tuzlu alkali toprakları, yüksek taban suyu, gel-gitleri, nehir 

99


taşkınları, yağışlara bağlı taşkınlar ve bunlara bağlı olarak oluşan ve kaybolan mikro habitatlar en 

belirgin özellikleridir. 

Göksu Deltasını kışlama ve kuluçka olarak kullanan çok sayıda kuş türü, yılın hemen her 

mevsiminde ilginç ve canlı peyzajın oluşumuna katkı sağlayarak deltanın regreasyonel 

potansiyelini ve çekiciliğini daha da artırır. Yapılan araştırmalar sonucunda kuşların Göksu 

Deltasını hem kışlama hem de kuluçka alanı olarak kullandıkları saptanmış, bazılarının ise yerli 

türler olduğu belirlenmiştir. Özellikle Akdeniz kuşağında yalnızca belirli bölgelerde rastlanan ve 

sayıları gittikçe azalan “Porphyrio porphyrio” koruma alanının en önemli kuş türlerinden biri olup 

adete bu bölgenin simgesi durumundadır. Göksu Deltasında bugüne kadar yapılmış ornitolojik 

araştırmalar özellikle kış aylarında ve göç zamanında kuş populasyonunun ve tür sayısının önemli 

ölçüde arttığını ortaya koymuştur. Bugüne kadar deltada 300’ü aşan kuş türü tespit edilmiştir. 

Büyük flamingolar “Phoenicopterus ruber” için Göksu Deltası ayrı bir öneme sahiptir. Bunun temel 

nedeni, bu türün deltayı düzenli olarak kullanmasıdır. Göksu Deltasındaki kuş fazlalığı, deltanın 

kuluçkalama mevsimi dışında birçok kuşun çiftleşme sonrası göçünde, kışlamada, çiftleşme öncesi 

göçlerin de kullanıldığını doğrulamaktadır. 

Göksu Deltasının Herpetolojik (Sürüngenler ve Amfibiler, Kurbağalar) önemini saptamaya 

yönelik bir çalışma sonucunda 34 tür belirlenmiştir. Bu türlerden 4’ü kara ve su kurbağası (Anura), 

6 tür kara ve su kaplumbağası, 14’ü kertenkele (Scauria) ve 10’u yılan türüdür. Göksu Deltası deniz 

kaplumbağaları “ Caretta caretta” ve “ Chelonia mydas” ın yumurtalarını bıraktığı, Akdeniz’deki en 

önemli ana yuvalama bölgelerinden birisini oluşturur. Ayrıca yumuşak kabuklu Nil Kaplumbağası bu 

bölgede bulunmaktadır. Özellikle deltanın güneybatı tarafında kaplumbağaların daha çok yuva 

yaptıkları tespit edilmiştir. Deltanın doğusu, daha az yuvalanma imkanı veren alanlar olmakla 

beraber burada da uygun yuvalanma habitatları mevcuttur. Koruma alanında deniz 

kaplumbağalarının yumurtalarını bıraktığı kumsalın uzunluğu ise 10,5 Km’ yi bulmaktadır. 

Akgöl’de dört tür balık avlanmaktadır. Bunlardan tuzluluğa toleranslı iki göçücü balık türü; 

Yılan balığı ( Anguilla anguilla) ve Hasfekal (Mugil cephalus) Paradeniz Lagününe geçerler. Ayrıca 

iki tatlı su türü Sazan ( Cypinus carpio) ve Karabalık (Clariasa lazera) bu göle yumurta 

bırakmaktadır. Balık türleri olarak Deniz Levreği ( Dicentrarcus laprax), Çipura (Sparus auratta), 

Sinagrid (Dentex dentex), Sivriburun (Cantharus lineatus), Karagöz (Diplodus vulgaris), Melenurya 

(Oblada melenura), Sargöz (Diplodus sargus), Çizgili Mercan (Lithognatus mormyrus), Mercan 

(Pagrus pagrus) avlanmaktadır. Göksu Deltasında bir başka su ürünü olan Mavi Yengeçler 

“Callinectes sapidus” Akgöl ve Paradeniz’ de yaşamlarını sürdürmektedir. 



Göksu Deltasında en önemli alan kullanımını tarım oluşturmaktadır. Silifke Ovası Göksu 

Irmağı tarfından doğu ve batı sahili olarak ikiye bölünmektedir. Tarımsal potansiyelin 

belirlenmesinde rol oynayan toprak yapısı ve iklim, üretim deseninin çeşitlenmesine ve üretim 

miktarının artmasına neden olmaktadır. Bu özellikler çeşitli tarım ürünlerinin yetişmesine olanak 

vermektedir. Göksu Deltasının bu yapısı bir yandan buğday, arpa gibi kara iklimi bitkilerinin, bir 

yandan yerfıstığı, turunçgiller, turfanda sebzeler gibi sıcak iklim bitkilerinin yetişmesine olanak 

vererek çok zengin tarımsal yapı oluşturur. Bölge ekonomisi tarım ve turizme dayalı olarak 

sürdürülmektedir. 

Delta tamamıyla korunmaktadır. Göller ve çevreleri hassas alan olarak belirlenmiştir. Yapı 

yasağı getirilmiştir. Delta sadece eğitim ve araştırma için kullanılabilir durumdadır. Bunun dışındaki 

yerleşimlerin kendi dinamiklerinin yönlendirdiği şekliyle yapılaşması beklenmektedir. Yerleşimlerin 

alt yapılarının çözülmesi hedeflenmektedir. 

Yapılan 1/25000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı kapsamında tüm bu değerlerin korunmasına 

yönelik kararlar üretilmiştir. Ayrıca 1995-1998 yılları arasında Kurum ile Doğal Hayatı Koruma 

Derneğinin ortak çalışmaları ile Göksu Deltası Yönetim Planı hazırlanmış ve planlamanın 

organizasyonel boyutu da faaliyete geçirilmiştir. 

Bölgenin doğu, batı ve kuzey yönlerinden olmak üzere üç giriş ve çıkış kapısı vardır. Bölge, 

Silifke-Anamur-Antalya kıyı yolu ile batıya, Silifke-Mut-Karaman karayolu ile İç Anadolu Bölgesine 

ve Silifke-Mersin-Adana karayolu ile de Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerimize 

bağlanmaktadır. Koruma bölgesi içindeki bütün yerleşim birimlerinin yolları mevcuttur. 

100


Yörenin denizyolu bağlantısı Silifke-Taşucu limanından sağlanmakta olup, ayrıca bu 

noktadan Kıbrıs’ a da ulaşım vardır. Mersin de hava limanı bulunmamasına rağmen Adana’ daki 

hava limanından 2-3 saatte ve Antalya’ daki hava limanından yaklaşık 8 saatte yöreye 

ulaşılmaktadır. 

10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.) 

Bölgedeki sorunları şu alt başlıklar şeklinde sıralayabiliriz. 

KUM ALIMLARI: Gerek kıyılardan, gerek kum tepelerinden ve gerekse de Göksu nehir 

yatağından kum alımı yasaklanmış durumdadır. Ancak belediyeler ve çiftçiler tarafından kaçak kum 

alımları yapılmaktadır. 

KIYI VE TOPRAK EROZYONU: Göksu Nehrinin yatağını değiştirmesinden dolayı, eski 

yatağı olan Cırba Deresi mevkii kıyıları deniz tarafından erozyona maruz bırakılmaktadır. İzin 

alınmadan açılan derin kuyu ve artezyenlerden aşırı ve bilinçsizce çekilen yeraltı suyuna tuzlu 

deniz suyu girişimi olmakta, sulamada kullanılan bu tuz oranı yüksek su toprağı çoraklaştırarak 

erozyona neden olmaktadır 

KARA AVCILIĞI: Göksu Deltasında kara avcılığı Merkez Av Komisyonu Kararıyla 

yasaklanmıştır. Ancak bölge yerel halk ve çevre halkı tarafından avlanma sahası olarak 

kullanılmıştır. Avlanmanın yasaklanmasından yöre halkı büyük bir rahatsızlık duymaktadır. 

ANIZ VE SAZ YANGINLARI: Göksu Deltasında senede 2-3 ürün alma imkanı olduğundan 

çiftçiler hasattan sonra tarlayı en kısa zamanda ekime hazırlayabilmek için anız yakmaktadırlar. 

Anız yakmak yasak olmasına rağmen halen bu uygulamaya devam edilmektedir. Yine çobanlar 

tarafından yeni otlakların ortaya çıkmasını sağlamak ve tarla açmak amacıyla saz yangınları 

çıkarılmaktadır. 

EVSEL VE KENTSEL ATIKLAR: Bölgede Silifke ilçe merkezi ve Taşucu merkezi hariç 

diğer yerleşim birimlerinin kanalizasyon şebekesi bulunmamaktadır. Atık sular arıtılmadan doğal 

çevreye veya fosseptik çukurlarına bırakılmaktadır. 

F. 4. 1. 8 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar 

İlimizde 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na göre koruma altına alınan alan bulunmamaktadır. 

F. 4. 1. 9 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 

Bakınız F.1.1. 

F. 4. 1. 10 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 


F. 4. 1. 11 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında 

Kanunda Belirtilen Alanlar 


F. 4. 1. 12 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 


F. 4. 1. 13 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe 

Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar 

RAMSAR Sözleşmesi olarak bilinen "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak 

Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme" gereğince Bakanlar Kurulu'nun 

15.03.1994 tarih ve 9415434 sayılı kararı ile RAMSAR listesine dahil edilmiş önemli sulak 

alanlarımızdan biri Göksu Deltası’dır. Ayrıntılı bilgi için bakınız F.4.1.7. 

F. 4. 2 Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması 

Gerekli Alanlar 

F. 4. 2. 1 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe 

Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERN 

Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası 

Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme 

Alanları” 

101


Bern Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınan Caretta caretta ve Chelonia mydas türü 

deniz kaplumbağalarına ait 17 üreme alanından 3’ü ilimiz sınırları içerisinde bulunmaktadır. 

Bunlardan Göksu Deltası ve Kazanlı yüksek yoğunlukta, Anamur ise düşük yoğunlukta 

üreme/yuvalama alanları olarak bilinmektedir. Ayrıca, henüz resmi olarak yuvalama alanı listesine 

girmemiş olmakla birlikte aday olan Alata Kumsalı da ilimiz sınırları içerisindedir. 

Yine Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınan Akdeniz Fokunun İlimiz sınırları içerisindeki 

yaşama ve üreme alanı Taşucu-Anamur arasındaki kayalık sahillerdir. Sayısı dünyada son derece 

azalmış olan Akdeniz Foku ( Monachus monachus), Türkiye dahil sadece birkaç ülkenin kıyılarında 

yaşam savaşı vermektedir. Dünyada 400-450, Ülkemizde ise 50 civarında Akdeniz foku 

yaşamaktadır. 

1977 yılından başlayarak Türkiye de resmen koruma altına alınmış olan Akdeniz Foku 

gerek ulusal mevzuatlar gerekse uluslararası anlaşmalarla koruma statüsüne sahip olmuştur. 

Ancak kıyılardaki yapılaşmalar sonucunda yaşam alanlarının yok olması, yasadışı ve aşırı balıkçılık 

faaliyetleri sonucu balık stoklarının azalması, kıyı balıkçıları tarafında kasten öldürülmeleri, fok 

mağaralarına turistik dalışlar ve benzeri rahatsızlıklar ile deniz kirliliği gibi faktörler Akdeniz Foku ve 

yaşam alanlarının hızla yok olmasına neden olmaktadır. 

KAZANLI KUMSALI 


Kazanlı Kumsalı 

2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları 

Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı mücavir alan sınırları içerisinde bulunan Kazanlı 

Beldesi, Mersin merkeze yaklaşık 15 Km mesafede olup koordinatları aşağıda verilmektedir. 

Koordinatları: 36:29:13 N 34:26:41 E 

36:28:58 N 34:28:22 E 

3. Alanı 

3.1. Toplam Alan (km2) 

3.2. Kara Yüzeyi (km2) 

3.3. Su Yüzeyi (km 2 ) 

3.4. Kıyı Uzunluğu: 4.4 km. 


Kazanlı kumsalı Deniz Kaplumbağaları yuvalama alanı, 1. Derece Doğal Sit Alanıdır. 

Kumsal dalgaların kıyıya ulaştığı nokta çakıllı olmasına rağmen genelde ince kumludur.1988 

yılında yapılan alan çalışmasında kumsal 4 bölüme ayrılarak incelenmiş ve diğer yıllarda yürütülen 

çalışmalarda da aynı bölünme tekrarlanmıştır. Bu bölümler: 

♣ Soda Sanayi A.Ş. (Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası) önündeki kumsal (K 4 ). 

Kumsalın genişliği 10-20 metre arasındadır. 

♣ Fabrikanın eski mendireğinden belediye plajı başlangıcındaki atık dereciğine kadar 

olan kumsal (K 3 ). Kumsalın genişliği 5-20 metredir. 

♣ Atık dereciğinden Altınkum Turistik Tesislerine kadar uzanan kumsal (K 2 ). 

♣ Turistik tesislerden drenaj kanalının ağzına kadar uzanan kumsal (K 1 ). Dalgaların 

kıyıya ulaştığı noktadan 20-30 metre sonra kumullar ve bitki örtüsü başlamaktadır. Bu 

bölgedeki kumulların yüksekliği 1-1,5 metredir. 


Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı 

I. Derece Doğal Sit Alanı ( 1999) 


Kazanlı beldesi, nüfusu 10386. 

102



Kazanlı Beldesi Mersin Merkez İlçe sınırları içerisinde kalmakta olup tarım ve sanayinin iç 

içe yaşandığı bir yerdir. 

8. Fiziksel Özellikler 


Bakınız C.1. 

8.2. Jeomorfoloji(Topografya vb. morfolojik özellikler) 

Bakınız A.4. 


Bakınız A.5. 

8.4. Hidroloji-Hidrobiyoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) 

Bu konuyla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 


Bakınız E.1. 



Bakınız F.2 ve F.3. 



Kazanlı kumsalı; endüstri, tarım, yerleşim ve yerel turizm problemlerinin etkisinde olan bir 

alandır. Yörede yoğun olarak yapılan ekonomik faaliyet seracılıktır. Öte yandan endüstriyel bir 

alandır ve çeşitli iş alanlarına sahiptir. 

10. Mevcut Sorunlar(Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.) 

Kıyı erozyonu, sahipsiz köpekler, kumsaldaki çöpler, kaçak kum alımı, yasal olmayan 

yapılar, denize yakın olan seralar. 

GÖKSU DELTASI 

Delta; Su Kuşları Üretme ve Koruma Sahası (1989), Özel Çevre Koruma Alanı (1990), 

Ramsar Alanı (1994), I. Derece Doğal Sit Alanı (1996), Yaban hayatı Koruma Sahası, Deniz 

Kaplumbağası Yuvalama Alanı, Önemli Kuş Alanı ve Önemli Bitki Alanı dır. 

Deniz kaplumbağaları açısından Alan 5 ana bölgeye ayrılarak incelenmektedir: 

♣ Göksu I: Seka Kağıt Fabrikası-Fener arası; 10.4 km 

♣ Göksu II: Fener-Dalyan arası ; 5.8 km 

♣ Göksu III:Dalyan-Göksu Nehri; 2.6 km 

♣ Göksu IV: Göksu Nehri- Ağabeydin Paşa Deresi; 7.5 km 

♣ Göksu V: Ağabeydin Paşa Deresi-Atayurt 2. Nolu Günü Birlik Alan; 2.4 km 

Göksu Deltası envanter bilgileri için Bakınız F.4.1.7 

ANAMUR KUMSALI 


Anamur Kumsalı 

2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları 

Anamur ilçesinin kuzey-doğu ile güney-batısı boyunca yer alan kumsal yaklaşık 13 Km 

uzunluğundadır. Alan, güneyde Anamur Burnu ve kuzeyde Pullu Orman Kampı ile sınırlanmıştır. 

Koordinatları : 36:00:43 N 

32:28:56 E 

36:03:10 N 32:32:55 E 



3. Alanı 

3.1. Toplam Alan (km 2 ) 

3.2. Kara Yüzeyi (km 2 ) 


3.4. Kıyı Uzunluğu: 12.7 km. 


Kumsal 4 bölgeye ayrılarak incelenmektedir: 

♣ Anamur I Kumsalı: Anamurium-Sultan Çayı arası 

♣ Anamur II Kumsalı: Sultan çayı - Dragon çayı arası 

♣ Anamur III Kumsalı: Dragon Çayı - Mamure Kalesi arası 

♣ Anamur IV Kumsalı: Mamure Kalesi – Pullu Orman Kampı arası 


Deniz Kaplumbağası Yuvalama Alanı 

1. Derece Doğal Sit Alanı ( 1999) 


Anamur belediyesi, nüfusu 49.948. 


Anamur İlçesi Torosların eteğinde Akdenize kıyısı olan emsalsiz bir tarım ve turizm 

merkezidir. Sıfır rakımdan 1500 rakıma kadar yüksekliklerde tarım alanı bulunmaktadır. Sulu ve 

kuru tarımın her türlüsü yapılmaktadır. 

İlçede bu güne kadar büyük çapta sanayi tesisi kurulmamıştır. Tarıma dayalı küçük çaplı 

atölyeler mevcuttur. 

İlçe D-400 Devlet Karayolu üzerinde bulunmakta olup, bu yolun Silifke-Anamur, Anamur- 

Gazipaşa arasındaki bölümünün çok dar ve virajlı olması ilçenin ulaşımını güçleştirmektedir. 

Geçmişi Antik Çağlara uzanan Anamur İlçesinin adı, eski "ANEMORİUM" adından 

gelmektedir. Latince kökenli olan "ANEMORİUM" ismi "RÜZGARLI BURUN" anlamına gelmektedir. 

Bilinen tarihe göre Finikeliler, Hitit ve Asurlular'ın, daha sonra İranlıların, sonra da Romalıların eline 

geçmiştir. Romalılardan Bizanslılara geçen Anamur, Bizanslılar zamanında yeniden inşaa 

edilmiştir. Selçuklu Hükümdarı Alaaddin KEYKUBAT "ERTOKUŞ BEYİ" kıyı şehirlerinin alınmasına 

memur etmiş, o da 1228'de Anamur'u zaptetmiştir. Daha sonra Karamanoğullarının idaresine 

geçen Anamur, bilahare Osmanlı İmparatorluğu Birliğine katılmıştır. 1859 yılında Osmanlı İdare 

Teşkilatında Müdürlük, 1869 yılında ise Kaymakamlık olmuştur. 

8. Fiziksel Özellikler 


İlçenin iklimi karakteristik Akdeniz iklimi olup, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve 

yağışlıdır. 







104




Anamur I Bölgesi: Anamurium Antik Kenti ve çevresi, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı 

statüsüne sahip olması nedeniyle koruma altındadır. Sultan Çayı’na doğru kumsalın gerisinde tatil 

siteleri ve ikinci konutlar yer almaktadır. 

Anamur II Bölgesi: Sultan Çayından Dragon Çayına doğru kumsal daha ince kumluk bir 

yapıda devam etmektedir. Kumsal, günübirlik turizme açık olup, genişliği 45 m’ye ulaşmaktadır. 

Gerisinde tatil siteleri ve turistik amaçlı çeşitli tesisler bulunmaktadır. 

Anamur III Bölgesi: Mamure Kalesinden dolayı sahilin bu kesimi Arkeolojik Sit Alanı 

statüsündedir. Bu nedenle etrafında yapılaşmaya izin verilmemektedir. 

Anamur IV Bölgesi: Kumsalda kumluk alan gittikçe azalmaktadır. Alanda, elle kullanılabilen 

araçlarla yapılan küçük ölçekli balıkçılığın yanı sıra, trol ve gırgır ile balık avcılığı yapılmaktadır. 


Kaçak kum ve çakıl alımı, sahipsiz köpekler, ışık ve gürültü kirliliği. 

F. 4. 2. 2 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe 

Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) 

Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar 

Nesli tehlike altında olan deniz kaplumbağaları ve Akdeniz fokunun yaşama ortamları olan 

ve F.4.2.1’de belirtilen alanlar Barselona Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınmıştır. 

F. 4. 2. 2. 1 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan “Akdeniz’de 

Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” 

Olarak Belirlenmiş Alanlar 

Söz konusu protokol gereği, Taşucu’ndaki Akdeniz foku yaşama alanları özel koruma alanı 

olarak ilan edilmiştir. 

F. 4. 2. 2. 2 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre 

Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi 

Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar 


F. 4. 2. 2. 3 Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli 

Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar 

Akdeniz Foku yaşama alanı olan Taşucu sahilleri. 


Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin 1. ve 2. Maddeleri 

Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve 

“Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar 



Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların 

Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar 

Göksu Deltası, bakınız F.4.1.13. 

F. 4. 3 Korunması Gereken Alanlar 

F. 4. 3. 1 Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak 

Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, 

Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.) 


F. 4. 3. 2 Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve 

Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan 

I. ve II. Sınıf İle Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı 


105


F. 4. 3. 3 Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya 

Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi 

Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı 

Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler İle Bu Alanların Kıyı Kenar 

Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler 

Göksu Deltası, bakınız F.4.1.13. 

F. 4. 3. 4 Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları 

Bakınız B.4 ve D.1. 

F. 4. 3. 5 Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş 

veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, 

Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik 

ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar 

Göksu Deltası, Anamur ve Kazanlı deniz kaplumbağaları yuvalama kumsalları, Taşucu 

Akdeniz Foku yaşama ve üreme alanı. 

F. 4. 3. 6 Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın 

Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan 

Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 

F. 4. 3. 6. 1 Kuyuluk Orman İçi Mesire Yeri 


Kuyuluk Orman İçi Mesire Yeri 

2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil) 

Mersin İlini Fındıkpınarı Beldesine bağlayan karayolunun 25. km’sinde olup Mersin ilinin 

Kuzeybatısında bulunmaktadır. 

3. Alanı 

0,2 km 2 




3.4. Kıyı Uzunluğu (m) 


Mersin ilinin yayla bölgesi dışında rekreasyon değerinde kullanılabileceği, ulaşım imkanı en 

uygun mesire alanların biridir. Sahanın tümüne kızılçam hakimdir. Topografik yapısı kayalık, 

güneybatı bakılı ve eğimi oldukça fazladır. 


İhale edilerek müstecire verilmektedir. 


Sahaya en yakın yerleşim alanı olan Kuyuluk Kasabası nüfusu 5000 kişi dolaylarındadır. 

Alanı ziyaret eden insan sayısı yaklaşık olarak 12000 kişidir. 


--- 



Bölge ılıman iklim özelliği taşır. Nem %65, hakim rüzgar yönü güney-kuzey, buharlaşma az 

olup, kar ve don olaylarına rastlanmamaktadır. 

106



Sahanın arazisi çok dik eğimlerle donanmıştır. Girintili çıkıntılı bir yüzey şekli mevcuttur. 

Sahanın genel görünümü yüksek bir dağın güneybatılı yamacını hatırlatır. Sahanın toprak seviyesi 

çok düşüktür, bu düşük seviyenin hemen altında çok sert blok kayalar başlar. 


--- 


Saha yıl boyunca yeteri miktarda yer altı ve yer üstü suları ile beslenmektedir. 


Sahanın içinde bulunan ormanın toprak yapısı humus toprağıdır. Ancak sahanın özelliği 

nedeniyle toprak seviyesi sığdır. 



Sahanın büyük bir bölümü Kızılçam koru ormanıdır. Fauna açısından endemik bir özelliği 

bulunmamaktadır. 



Saha rekreasyon amaçlı kullanılmakta olup, mülkiyeti Orman Genel Müdürlüğüne aittir. 

Sahanın çok az bölümünde tarım yapılmakta, yapılaşma ise hızla artmaktadır. Sahaya bölgesel 

toplu taşıma araçları ve özel vasıtalarla ulaşmak mümkündür. Sahanın iç kısmı stabilize yollarla 

bağlanmıştır. Sahanın içerisinde elektrik trafosu ve su şebekesi hizmet vermektedir. Sahada 

kanalizasyon şebekesi bulunmamaktadır. 


Sahanın bulunduğu yer meskun alana girdiği için kamu kuruluşlarının alt ve üst yapı 

hizmetlerinden yararlanılamamaktadır. Sahada mevcut tüm alt ve üst yapı ve tesisler kısıtlı bütçe 

ile yapılabilmiştir. Yeterli ödenek sağlandığında gelişim projesindeki tesisler tamamlanarak daha iyi 

hizmet verilebilecektir. 

F. 4. 3. 6. 2 100. Yıl Orman İçi Mesire Yeri 


100. Yıl Orman İçi Mesire Yeri 


Mersin ilinin Antalya yolu üzerinde 15. km’ de kuruludur. 

3. Alanı 

0,2 km 2 






Mersin İlinin rekreasyon değerde kullandığı, ulaşım imkanı en uygun mesire alanlarından 

biridir. Sahanın genel hakim ağaç tipi, Okaliptüs, Kıbrıs Akasyası, Fıstıkçamı’ dır. 


1981 yılında tesis edilmiştir. 

107



Sahaya en yakın yerleşim alanı olan Davultepe Kasabası nüfusu 6000 kişi dolaylarındadır. 

Alanı ziyaret eden yıllık insan sayısı yaklaşık olarak 20000 kişidir. 


--- 



Bölge ılıman iklim özelliği taşır. Nem % 75, hakim rüzgar yönü güney-kuzey, buharlaşma 

az olup, kar ve don olaylarına rastlanmamaktadır. 


Topografik yapısı deniz kenarı olduğu için kumluk ve düzdür. 


--- 


Saha deniz seviyesinde olup, arazi düzlüktür. Saha yıl boyunca yeteri miktarda yer altı ve 

yer üstü sularıyla beslenmektedir. 


Sahanın içinde bulunan ormanın toprak yapısı kum toprağıdır. 



Sahanın büyük bir bölümü okaliptüs, Kıbrıs akasyası ve fıstıkçamı ile kaplıdır. Fauna 

açısından endemik bir özelliği bulunmamaktadır. 



Saha rekreasyon amaçlı kullanılmakta olup, mülkiyeti Orman Genel Müdürlüğüne aittir. 

Sahanın çevresi inşaat ve sitelerle çevrilidir. 

Sahaya bölgesel toplu taşıma araçları ve özel vasıtalarla ulaşmak mümkündür. Sahanın iç 

kısmı stabilize ve asfalt yollarla bağlanmıştır. Elektrik alt yapısı ve su şebekesi mevcut olup, 

kanalizasyon şebekesi bulunmamaktadır. 


Sahanın bulunduğu alan kıyı kenar çizgisi içerisinde kaldığından Belediye ile İl Çevre ve 

Orman Bakanlığı arasında mahkeme devam etmektedir. Sahanın bulunduğu yer kamu 

kuruluşlarının alt ve üst yapı hizmetlerinden yeterince yararlanılamamaktadır. Sahada mevcut tüm 

alt ve üst yapı ve tesisler kısıtlı bütçe ile yapılabilmiştir. Yeterli ödenek sağlandığında gelişim 

projesindeki tesisler tamamlanarak daha iyi hizmet verilebilecektir. 

F. 4. 3. 6. 3 Talat Göktepe Orman İçi Dinlenme Yeri 


Talat Göktepe Orman İçi Dinlenme Yeri 


Kuzeyi Toros dağları, doğusu ova ve Erdemli şehir merkezi, güneyi Akdeniz, batısı ova. 

3. Alanı 

28 hektar. 



108





Alan kızılçam ağaçlarıyla kaplı, yer yer maki bitki örtüsü gruplarının da görüldüğü piknik ve 

çadırlı kamp alanıdır. 


Daha önceleri Erdemli orman işletmesi tarafından kullanılırken 1995 yılında Milli Parklar 

Av-Yaban Hayatı Koruma Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. 


Alanın 1 km yakınında 30000 nüfuslu Erdemli İlçesi vardır. Saha 100 çadır kapasitesi sahip 

olup, hafta sonları yaklaşık 800 kişi günübirlik piknik amaçlı gelmektedir. 


---- 


Alan Erdemli Çayının oluşturduğu alüvyon toprak üzerinde kuruludur. Alanın kuzeyinde 

tarım arazileri ve özellikle seralar vardır. Bu tarım arazilerinin rüzgar erozyonu sebebi ile kumullar 

altında kalmaması için 1980 li yıllarda kıyı şeridinde kumul ağaçlandırması yapılmış olup büyük 

başarılar sağlanmıştır. 

Yeraltı su seviyesi oldukça yüksektir. 


Kış mevsiminde rüzgar genellikle denizden eser. Kuzeyinde bulunan Toros dağlarında ise 

yaz aylarında hafif esintiler vardır. Yaz ayları çok sıcak ve kuraktır. Kış aylarında güney rüzgarları 

ve yağış hakimdir, don olayları görülmez. 





Toprak envanter çalışması yapılmamıştır. 



Alanda kızılçam hakimdir. Bunların altında Mersin ağacı denilen( Murtis communis)’lar 

vardır. Ayrıca keçiboynuzu, defne ve böğürtlenler ile kıyı şeridinde fıstık çamı bulunmaktadır. 

Okaliptüsler ise su kanalları kenarında bulunmaktadır. 



Rüzgar erozyonu kontrolü, çadırlı kamp ve günübirlik piknik alanı olarak kullanılmakta olup, 

toprak tasarruf biçimi ve mülkiyeti Orman Genel Müdürlüğüne aittir. 

Alanın giriş kapısına kadar şehirlerarası kara yolu ulaşımı vardır. İç ulaşımı stabilize 

yollarla sağlanmaktadır. Kanalizasyonu olmayıp, fosseptik çukurlar bulunmaktadır. Erdemli 

Belediyesine bağlı su şebekesi bulunmakta, ayrıca 20 m. derinlikteki kuyudan su pompaları 

yardımıyla çekilen su sıhhi tesislerde kullanılmaktadır. 


Alanın çevresinde ki yazlık siteler ve lokantaların arıtma tesislerinin yeterli olmaması sorun 

yaratmaktadır. 

109


F. 4. 3. 6. 4 İncekum Orman İçi Mesire sahası 


İncekum Orman İçi Mesire sahası 


Silifke’ nin 80 km. güneybatısında Antalya devlet karayolu üzerinde bulunmaktadır. 

3. Alanı 






Kızılçam ormanı olup, sığ ve temiz bir deniz mevcuttur. 


1991 yılında Milli Parklar Daire Başkanlığınca piknik ve mesire yeri olarak terfik edilmiştir. 


En yakın İlçe Silifke olup 95000 nüfusludur. 


--- 









Kızılçam ağırlıklı flora varlığını teşkil etmekte olup, fauna yörede bulunan diğer hayvan 

varlıklarından farklılık göstermez. 



Tamamı Devlet ormanıdır. Rekreasyon ve su sporlarının yanı sıra sportif olta balıkçılığına 

uygundur. Antalya karayolu üzerinde olup ulaşımı rahat ve kolaydır. 


--- 

F. 4. 3. 6. 5 Kemer Orman İçi Mesire sahası 


Kemer Orman İçi Mesire sahası 


Silifke’nin 40 km. güneybatısında Antalya Devlet Karayolu üzerindedir. 

3. Alanı 


110






Kızılçam Ormanı olup etrafta Roma medeniyetine ait kalıntılar mevcut olduğundan sit 

alanıdır. 


1991 yılında Milli Parklar Daire Başkanlığınca piknik ve mesire yeri olarak terfik edilmiştir. 


En yakın İlçe Silifke olup 95000 nüfusludur. 


Etraf Roma ve öncesi kalıntılarla dolu olup sit alanıdır. 













Tamamı Devlet ormanıdır. Antalya karayolu üzerinde olup ulaşımı rahat ve kolaydır. 

Rekreasyon ve su sporlarının yanı sıra sportif olta balıkçılığına uygundur. 


F. 4. 3. 6. 6 Şehitlik Mesire Sahası 


Şehitlik Mesire Sahası 


Silifke’nin 6 km. güneybatısında Gülnar Devlet Karayolu üzerinde bulunmaktadır. Rakım 

127’dir. 

3. Alanı 






Kızılçam ormanı olup, 1974 Kıbrıs Barış Harekatında Şehit düşen vatan evlatları anısına 

tesis edilmiştir. 


1976 yılında tamamlanarak Şehitli ve Mesire Yeri olarak terfik edilmiştir. 

111



95000 ( Silifke İlçesi) 














Anma günü, ziyaret ve mesire alanı olarak kullanılmaktadır. Orman Genel Müdürlüğüne 

aittir. Gülnar Karayolu üzerinde olup ulaşımı rahat ve kolaydır. 


---- 

F. 4. 3. 6. 7 Karaekşi Mesire Yeri ve Alabalık Üretme İstasyonu 


Karaekşi Mesire Yeri ve Alabalık Üretme İstasyonu. 


Akdeniz bölgesi, Mersin İli Mut İlçesi Hacınuhlu ve Yeşilyurt Köyleri sınırları içerisinde yer 

almaktadır. 

3. Alanı 

4 hektar. 






Saha günübirlik kullanım tesislerine sahip olup, B tipi mesire yeridir. Mut’a 7 km. 

mesafededir. Kaynak değeri orman ve dere kenarıdır. 300 kişilik kapasitesi vardır. 


1965 yılında C tipi Orman İçi Dinlenme Yeri olarak tesis edilmiş, daha sonra B tipi Orman 

İçi Dinlenme Yeri olarak tesis edilmiştir. 


Sahanın içinde yerleşim yeri mevcut değildir. Saha mesire yeri olduğundan günübirlik 

ziyaretçiler mevcuttur. Ziyaretçi sayısı en fazla bahar ve yaz aylarında olmaktadır. Yıl içinde sahayı 

ortalama 4500-6000 kişi ziyaret eder. 





Alan alt miyosen devrinde oluşan kalker, grimsi kalker, marn, kumtaşı, konglomeradan 

oluşmaktadır. Saha dere içi ve ormandır. En üst bölümünde su kaynağı bulunmaktadır. Bu sudan 

içme suyu olarak ve alabalık yetiştirme havuzlarında kullanım suyu olarak yararlanılmaktadır. 


Akdeniz iklimi ile karasal iklim özelliklerini gösterir. Yazları sıcak ve kurak olup, nem miktarı 

oldukça düşüktür. Kışları ılıman ve yağışlıdır. Zaman zaman az miktarda kar yağar. Yaz aylarında 

esen sıcak ve kuru poyraz rüzgarları kuraklık ve yangın riskini artırmaktadır. 





Sahada kahverengi orman toprağı, kırmızı Akdeniz toprağı, kızıl toprak ve kalkersiz 

kahverengi orman toprağı hakimdir. 



Saha içinde asıl ağaç türü kızılçam olmakla birlikte çınar, zakkum, böğürtlen, pırnal meşesi, 

söğüt ve kavak mevcuttur. 



Alan düzensiz piknik kullanımına mani olmak, orman halk ilişkilerini olumlu yönde 

geliştirmek ve her türlü yanlış kullanımları ortadan kaldırmak amacıyla gerekli hizmet tesisleriyle 

donatılmıştır. Alan içerisindeki balık havuzları alabalık yetiştiriciliği yapılmaktadır. Alanın tamamı 

Devlet Ormanıdır. Sahanın bitişiğinde orman fidanlığı mevcuttur. 

Alan Mut’a 7 km. mesafededir. Ulaşım yolunun tamamı asfalttır. Su, elektrik, telefon ve 

kanalizasyon şebekesi mevcuttur. 


Karların erimesi sonucunda kaynaktaki suyun artmasından dolayı fazla suyun özellikle 

saha içindeki yola zarar verdiği, ayrıca balık havuzlarında suyun artmasından dolayı balıkların bir 

kısmının suyla birlikte gittikleri tespit edilmiştir. 

F. 4. 3. 6. 8 Pullu-1 Orman İçi Dinlenme Yeri 


Pullu-1 Orman İçi Dinlenme Yeri 


36 o 04 ı 6 ıı - 36 o 17 ı 36 ıı kuzey enlemleri ile 32 o 51 ı 59 ıı - 33 o 07 ı 22 ıı doğu boylamları 

arasında yer almaktadır. Rakımı 3’tür. 

3. Alanı 

1.5 km 2 






Denize bitişik olan alanın kuzey kısmı denizden ortalama 15 m. yüksekliktedir. Çadırlı 

kamp ve günübirlik olarak işletilmektedir. Alan içerisinde biyolojik çeşitlilik mevcuttur. 

113



1995 yılında Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından işletilmeye başlatılmış olup, halen bu 

kurumca ihale yolu ile işletilmesi devam etmektedir. 


Alan içerisinde yerleşim yeri yoktur. 1 km. mesafede Bozdoğan Köyü mevcuttur. Alana her 

sezonda ortalama 2000 kişi piknik ve konaklamak için gelmektedir. 



Bölge 2. zaman paleo devrinde oluşmuş, paleozoik, metemorfik, devoyen sahalardan 

ibarettir. Bölgenin yüksek kesimlerinde deniz canlılarının fosillerine rastlanılmaktadır. Arazi 

engebeli, çoğu yerde kayalık-taşlık olup, çıplak alanlarda ana kaya görülebilmektedir. Arazi ondüleli 

bir görünüm sergilemektedir. Bölge yakın zamanda tektonik hareketlere maruz kalmamıştır. 


Yörede en yüksek sıcaklık 44.2 o C ile Ağustos ayı, en düşük sıcaklık -4,7 o C ile şubat 

ayıdır. En yüksek sıcaklık ortalaması 29 o C, en düşük sıcaklık ortalaması ise 11.7 o C dir. Ortalama 

yıllık yağış miktarı 86 mm olup, ortalama nispi nem % 64’tür. Karlı gün olmamakta bazı yıllarda bir 

veya iki gün don olayı gerçekleşmektedir. Hakim rüzgar yönü SW dir. İklim yaz aylarında sıcak 

kurak olduğu için önemli derece de buharlaşma mevcuttur. 




Bölge yazları sıcak ve kurak bir iklime tabi olduğundan yerüstü su potansiyeli açısından 

fakirdir. Denize yakın yerlerde yer altı su rezervi yeter miktarda mevcuttur. Kullanılan sularda suni 

kirlilik yoktur. 


Saha 3. zaman kuaterner devrinde oluşmuş olup alüvyon toprak türleri hakimdir. 



Sahada mevcut bitki örtüsü olarak kızılçam ana ağaç türü olup alt tabaka maki 

topluluğundan oluşmuştur. Ayrıca graminler, keçiboynuzu, dere içlerinde çınar ve suni yolla elde 

edilen okaliptüs mevcuttur. Tehdit altında bulunan bitki örtüsü yoktur. Endemik hayvan topluluğu 

olarak alan içerisinde deniz kaplumbağaları mevcuttur. 



Pullu-1 orman içi sahası turizm ve rekreasyon amaçlı kullanılmaktadır. Yöre halkının ve 

çevre illerden gelen insanların tatil ihtiyacına yönelik olarak hizmet vermektedir. 

Alanın tamamı Devlet Mülkiyetindedir. Alan bitişiğinde yerleşim yeri mevcut olup, bitişik ve 

komşu arazilerin bir kısmı tarım ve ziraat arazisi olarak kullanılmakta, diğer kısmı ise Devlet 

Ormanıdır. 

Alan Anamur- Mersin asfaltı üzerinde bulunduğundan ulaşım sorunu yoktur. Alanın alt 

yapısı ( su, elektrik, kanalizasyon) mevcut olup zamanla yapılacak tamiratlar dışında bir problem 

yoktur. Alana özgü trafosu ve yeraltı elektrik şebekeleri mevcuttur. Su ihtiyacı depoya pompalanan 

motopomplarla karşılanmaktadır. 2 adet sıhhi tesisat (bulaşıkhane, banyo, WC) kompleksi 

mevcuttur. 


F. 4. 3. 6. 9 Pullu-2 Orman İçi Dinlenme Yeri 


Pullu-2 Orman İçi Dinlenme Yeri 

114




arasında yer almaktadır. Ortalama rakım 20 m.’dir. 

3. Alanı 

2.8 Km 2 






Pullu-2 (Dikilitaş) piknik ve mesire yeri olarak kullanılmaktadır. Sahanın güney kısmı deniz 

ile çevrili olup, kuzey kısmı Anamur- Mersin asfaltı ile sınırlanmıştır. Doğu kısmı Yoğunduvar orman 

deposu ile, batı kısmı ise Devlet Ormanı ile bitişiktir. Çadırlı kamp ve günübirlik olarak ihale yolu ile 

işletilmektedir. Alan içerisinde özellikle flora zenginliği göze çarpmaktadır. 


1995 yılında Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından işletilmeye başlatılmış olup, halen bu 

kurumca ihale yolu ile işletilmesi devam etmektedir. 


Alan Bozyazı İlçesine 5 km., Anamur ilçesine 13 km. mesafede bulunmakta olup, her 

sezon yaklaşık olarak günübirlik ve kamp amaçlı 600 kişi tarafından kullanılmaktadır. 




Yörede en yüksek sıcaklık 44,2 o C ile Ağustos ayı, en düşük sıcaklık -4,7 o C ile şubat 

ayıdır. En yüksek sıcaklık ortalaması 29 o C, en düşük sıcaklık ortalaması ise 11,7 o C dir. Ortalama 





Bölge 2. zaman paleo devrinde oluşmuş, paleozoik, metemorfik, devoyen sahalardan 

ibarettir. Arazi engebeli olup denize uygun bir meyil ile bağlanmıştır. Ana kaya açıkta olmayıp flora 

ile örtülmüştür. 







Topraklar alüvyon ve kalker karışımından oluşmuştur. Arazi 3.zaman kuateriner dönemine 

aittir. 



Sahada mevcut bitki örtüsü olarak kızılçam ana ağaç türü olup alt tabaka maki 

topluluğundan oluşmuştur. Dere tabanlarında böğürtlen ve sarmaşıklar mevcuttur. Graminler ve 

çeşitli çayır otları en alt tabakada yer almakta olup ada çayına rastlanmaktadır. Endemik hayvan 

topluluğu olarak alan içerisinde deniz kaplumbağaları mevcuttur. 

115




Pullu-2 orman içi sahası turizm ve rekreasyon amaçlı kullanılmaktadır. Yöre halkının ve 

çevre illerden gelen insanların tatil ihtiyacına yönelik olarak hizmet vermektedir. Saha karavan veya 

çadırlı kamp alanı olarak kullanıma daha elverişlidir. Sahanın tamamı Devlete ait olduğundan arazi 

içerisinde tarım ve ziraat yapılmamaktadır. Bitişik ve yakın çevresinde yerleşim alanı 

bulunmamaktadır. 

Devlet karayolu saha bitişiğinden geçtiğinden ulaşım problemi bulunmamaktadır. Sahanın 

alt yapısı mevcut olup su ve elektrik şebekeleri yeraltından hizmet vermektedir. 


Sahanın çok sık floraya sahip olması yangın tehlikesi açısından risk taşımaktadır. 

F. 4. 3. 6. 10. Yoğunduvar Orman İçi Dinlenme Yeri 


Yoğunduvar Orman İçi Dinlenme Yeri 



arasında yer almaktadır. Ortalama rakım 5 m. dir . 

3. Alanı 

Toplam alanı 0,1 km 2 dir. 






İlgili saha yoğunduvar orman deposunun sınırları içerisinde bulunmaktadır. 


2003 yılında Milli Parklar Genel Müdürlüğü bünyesine alınarak ihale yoluyla işletilmeye 

başlatılmıştır. 


Alanın 1 km. uzağından Bozyazı ilçesi başlamakta, bu nedenle alan devamlı olarak nüfus 

yoğunluğu altında bulunmaktadır. Anamur İlçesine 14 Km. mesafede bulunmaktadır. Alan civarında 

başka yerleşim alanı yoktur. Her zaman ortalama 200 kişi dinlenmektedir. 



Bölge 2. zaman paleo devrinde oluşmuş, palezoik, metemorfik, devoyen sahalardan 

oluşmuştur. Alan dağ eteğinde ve deniz bitişiğinde yer aldığından aşınmış ve taşınmış topraklardan 

oluşmuştur. 


Yörede en yüksek sıcaklık 44,2 o C ile Ağustos ayı, en düşük sıcaklık -4,7 o C ile şubat 

ayıdır. En yüksek sıcaklık ortalaması 29 o C, en düşük sıcaklık ortalaması ise 11,7 o C dir. Ortalama 






116







Saha toprağı alüvyon ve kalker karışımından oluşmuştur. Saha 3. zaman kuaterner 

döneminde meydana gelmiştir. 



Saha küçük bir alan olduğundan bitki ve hayvan türleri kısıtlanmıştır. Alanın yarıya yakın 

kısmı kızılçam ağaçlarıyla kaplıdır. Alt tabakalarda çayır otları mevcut olup sahanın diğer kısmı 

ahşap üniteler ile kaplı olup bitki olarak ara yerlerde çayırlar mevcuttur. Hayvan türleri olarak yılan, 

kertenkele ve çeşitli böcek türleri mevcuttur. 



Mülkiyeti Devlete ait olup tarım ve ziraat arazisi yoktur. Saha Anamur-Mersin-Antalya 

asfaltından ana ulaşım sağlanabilmektedir. İçme ve kullanma suyu belediye su şebekesine 

bağlıdır. Aydınlatmayı Yoğunduvar Orman deposu elektrik şebekesinden sağlanmaktadır. Kirli ve 

atık sular fosseptiklerde toplanmaktadır. Çöp sorunu Bozyazı Belediyesince çözülmektedir. 


Sahada ahşap tesislerin bulunması, tesislerin daha ziyade motel şeklinde işletilmesini 

gerektirmektedir. Alanın plaj olarak kullanılan kısmı, her yıl deniz dalgalarından etkilenmekte ve 

taşıma ile getirilen kumları tahrip etmektedir. 

KAYNAKÇA 

1. Davis, P.H., Flora of Turkey and East Aegean Islands.Vol: 1-10, Endinburgh, England, 

1965-1988. 

2. Ekim, T., 1989, List of Threathened and Endemik Plants of Turkey. 

3. Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları, Amfibiler, Sürüngenler ve Memeliler. T. C. Çevre 

Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü yayınları, Ankara. 

4. Sulak Alanların Korunması ıucn- The World Conservation Union (Türkçe Çeviri: DHKD), 

1990, İstanbul. 

5. Batı İçel Kıyı Kesimi Nazım İmar Planı Raporu, Kültür ve Turizm Bakanlığı T.C. Turizm 

Bankası A.Ş., 1988, Ankara. 

6. Göksu Deltası’nın Doğal ve Kültürel Potansiyelinin belirlenmesi ve Kullanımlar Yönünden 

Değerlendirilmesi, Ç.Ü. Fen Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi, Ömer Gürkal, 1992, Adana. 

7. Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Mersin Özel Çevre Koruma Müdürlüğü, Göksu 

Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesinin Mevcut Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri, 

Ekim-2002,Silifke. 

8. TÜBİTAK Internet Sitesi. 

9. Oruç, A.; Türkozan, O; Durmuş, S.H., Deniz Kaplumbağalarının İzinde, Deniz 

Kaplumbağası Yuvalama Kumsalları Değerlendirme Raporu, Kasım-2003, İstanbul. 

10. Akdeniz Foku Önemi ve Türkiye’de Korunması, SAD-AFAG, 1998, Ankara. 

11. T.C. Çevre Bakanlığı, Özel Çevre Koruma Bölgeleri Tanıtım Serisi, Ankara, 1990. 

12. Everest, A., 2001; Osmaniye, Adana ve İçel Yaylaları ile Genel Vejetif Yapıları, İçel. 

117


G. TURİZM 

G. 1 YÖRENİN TURİSTİK DEĞERLERİ 

Mersin yöresi, Coğrafi konumu, tarihi, turizmi, sosyal yapısı ile ülke genelinde önemli bir 

yerleşim bölgesidir. Bu özellikleri Mersin’e turizm açısından çok önemli avantajlar sağlamaktadır. 

Coğrafi konumu, tarih ve kültür birikiminin sağladığı bu avantajlar Mersin'in turizm potansiyelinin 

oluşumunda en belirgin etkendir. 

Akdeniz bölgesinde bulunması nedeniyle tropik Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü 

yöremizde, yılın büyük bölümü güneşli geçmekte, uzun yaz ve sonbahar aylarında denizden 

istifade edilebilmektedir. Sahil kesiminden kuzeye doğru çıkıldıkça kara iklimi görülmeye başlar. Bu 

durum ilimizde yaz aylarında önemli bir yayla turizminin doğmasına neden olmuştur. Yöremizde 20- 

30 km uzaklıkta denizden veya yayla olanaklarından faydalanmak, iki iklimi aynı gün bir arada 

yaşamak mümkündür. 

İlimizin 321 km. uzunluğundaki kıyı bandından 108 km.si kumlu doğal plajlardan 

oluşmaktadır. Akdeniz’ in tabiat harikası koylarından sahil şeridimiz de payını almıştır. 

Turizmde önemli bir yer tutan, tarihi ve kültürel değerler bakımından da yöremiz çok 

zengindir. Neolitik dönemden itibaren bir yerleşim yeri olan yöremizde Kalkolitik, Hitit, Roma, 

Bizans ve Osmanlı uygarlıkları bu dönemlerinden kalma birçok arkeolojik ve tarihi eserler 

bulunmaktadır. Mersin merkezde ilk yerleşim yerlerinden olan Yumuktepe ve Soli Harabeleri; 

Anamur'da Anamuryum Harabeleri ve Mamure Kalesi; Erdemli'de Kanlıdivane Harabeleri, Ayaş, 

Korikos, Adamkaya Kabartmaları; Aydıncık'da Dört Ayaklı Anıt Mezar; Bozyazı'da Arsione, Nagidos 

ve Softa Kalesi; Gülnar’da Meydancık Kale; Mut'da Alahan Manastırı; Silifke’de Cennet Cehennem, 

Silifke Kalesi, Tekir Ambarı, Jüpiter Tapınağı, Aya Tekla, Holmi Öreni, Silifke Afrodisyası, 

Uzuncaburç, Olba; Tarsus’ da Kleopatra Kapısı, Gözlükule Höyüğü, Aziz St. Paul Kuyusu ve 

Kilisesi, Eshab-ı Kehf Mağarası, Donuktaş, Roma Yolu en önemlileridir. 

G. 1. 1 Yörenin Doğal Değerleri 

G. 1. 1. 1 Konum 

İlde bulunan turizm merkezlerinin durumları Şekil G.1’ de gösterilmiştir. 

Mersin İlindeki doğal değerleri ilçe bazında şu şekilde sıralayabiliriz: 

MERSİN: Mersin'de Gümüşkum(100.Yıl), Kuyuluk, Çopurlu ve Gözne (Kale Çamlığı) 

orman içi dinlenme yerleri mevcuttur. Halka açık plajları ise Kazanlı Dinlenme Tesisleri, Viranşehir 

Sahil Yolu, Mezitli Halk Plajı, Soli Turistik Tesisleri Plajı, Gümüşkum Orman İşletmesi Plajı, Atatürk 

Plajı ve Taşkıran Tesisleridir. 

Mersin'de yaz mevsiminin oldukça sıcak ve bunaltıcı olması nedeniyle yaz aylarında 

özellikle yerli halk yaylalara çıkmaktadır. Mersindeki başlıca yaylalar şunlardır: Gözne yaylası, 

Soğucak Yaylası, Mihrican Yaylası, Fındıkpınarı Yaylası, Arslanköy Yaylası. 

ÇAMLIYAYLA: Çamlıyayla İlçesi, bol güneşli, rüzgarlı olmayan serin havası ve içimi çok 

iyi olan suyu, çeşitli doğal güzelliklerinin yanında dağ ve av turizmi ile insanların doğa ile kaynaşıp 

yaşayabileceği eşine az rastlanan yaylalarımızdan biridir. Çatak, Büklü Boyun, Ana Ardıç, Kadıncık 

Irmağı, Papazın Bahçesi, Çakırlı Rink Yolu, Mehribakan Mağarası, Hacı Sarının Mağarası, Saydibi 

Mağarası, Karain Mağarası belli başlı doğal güzellikleridir. 

Bunların içinde en önemlisi olarak sayabileceğimiz Papazın Bahçesi bir vadi içerisinde yer 

almaktadır. Asırlık sedir ve söğüt ağaçlarının altında kaynayan buz gibi soğuk pınarları, temiz 

havası ve alabalık üretim tesisleri ile olağanüstü doğal bir güzelliğe sahiptir. 

118


Şekil G. 1: Turizm Merkezleri 

İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 

119


ERDEMLİ: Erdemli ilçesi birçok doğal değerlere sahip olup bunlardan en bilinenleri 

Cennet-Cehennem ve Astım-Dilek Mağarasıdır. Cennet Çöküğü Mağarası Narlıkuyu Belediyesi 

sınırları içerisinde bulunmakta olup bir yeraltı deresinin oluşturduğu kimyasal erozyonla, tavanın 

çökmesi sonucu meydana gelmiş büyük bir çukurdur. Elips biçimindeki ağız kısmı, çapları 250 m. 

ve 110 m. olup, derinliği 70 m.dir. Çökük tabanının güney ucunda 200 m. uzunluğunda ve en derin 

noktası 135 m. olan büyük bir mağara girişi ve bu mağaranın ağzında küçük bir kilise vardır. 

Cennet çöküğünün içine her biri oldukça geniş 452 basamaklı taş bir merdivenle inilir. 

Kiliseye 300 basamakla varılır. Kiliseden sonraki mağaranın bitim noktasında mitolojik bir yeraltı 

deresinin sesi duyulur. 

Cennet Çöküğünün 75 m. kuzeyindeki Cehennem çukuru da Cennet Çöküğü gibi 

oluşmuştur. Ağız çember çapları 50 m. ve 75 m. , derinliği 128 m. dir. Kenarları içbükey olduğu için 

içerisine girmek mümkün olmamaktadır. 

Astım - Dilek Mağarası Cennet Çöküğünün 300 m. güneybatısındadır. İçine helezonik 

demir bir merdivenle inilir. Birbirine bağlantılı toplam uzunluğu 200 m. yi bulan galeriler silis 

minerallerinin birikmesiyle oluşmuş çok ilginç şekilli dev sarkıt ve dikitlerle süslüdür. Mağarada 

sıcaklık ortalaması 15°C olup nem oranı yazın %85, kışın %95’e ulaşır. 

Bunların dışında Erdemli'de Çamlık, Kumkuyu ve Kargagediği orman içi dinlenme yerleri 

mevcuttur. Kocahasanlı Halk Plajı, Kocahasanlı Kumsal Halk Plajı, Kocahasanlı Meris Halk Plajı, 

Ayaş Halk Plajı, Kumkuyu Belediyesi Halk Plajı, Kızkalesi Halk Plajı, Tömük Aile Plajı, Kargıpınarı 

Belediyesi Halk Plajları ile Güzeloluk, Sorgun, Pınarbaşı, Nohutlu, Mühlü ve Güneyli Yaylaları 

İlçenin diğer doğal güzellikleri olarak sayılabilir. 

SİLİFKE: Silifke ilçesi orman içi dinlenme yerleri; Kemer (Yeşilovacık), Çamdüzü ve 

Akyar'dır. Kapızlı Halk Plajı, Susanoğlu Halk Plajı, Atayurt Belediyesi Halk Plajı, Akkum Halk Plajı, 

Taşucu Halk Plajı, Akçakıl Plajı, İncekum Plajı, Boğsak Halk Plajı, Yeşilovacık Halk Plajı ile 

Kırobası (Mara), Balandız (Gümüşlü) ve Gökbelen Yaylaları İlçenin diğer doğal güzellikleri olarak 

sayılabilir. 

AYDINCIK: İncekum orman içi dinlenme yeri ve Söğüt, Karagöl ve Göcün Yaylaları önemli 

doğal güzellikleridir. 

BOZYAZI: Doğal sahil şeridi ile Koz Ağacı, Tersakan ve Elmagözü Yaylaları görülmeye 

değerdir. 

SİLİFKE: Silifke ilçesinin en önemli doğal güzelliği; Akdeniz ve dünyada doğal özelliklerini 

koruyabilmiş ve içerisinde barındırdığı çeşitli kuş türlerinden dolayı Uluslararası A Sınıfı Sulak Alan 

olan Göksu Deltasıdır. Bunun dışında Kırobası, Balandız ve Gökbelen Yaylaları ile Akdeniz 

sahilindeki en ilginç ve en eski mağara olan Çaltı Mağarasıdır. 

ANAMUR: Anamur da; Anamur Pullu Orman İşletmesi Plajı, Belediye Halk Plajı, Altınkum 

Plajı, Yalı Mokamp, Mini Mokamp, Ünlüselek Tesisleri Plajı ve Anamuryum Mokamp Plajları ile Kaş 

ve Abanoz Yaylaları mevcuttur. Bunların dışında önemli sayılabilecek doğal güzellikleri şunlardır: 

Pınarlar Şelalesi: Anamur-Ermenek karayolu üzerinde gezinti ve piknik alanıdır. Anamur'un 

bir kısmı içme suyunu buradan karşılamaktadır. 

Çukurpınar Mağarası (Düdehi): Anamur'un kuzeyinde 46 km uzaklıkta 1880 m 

yüksekliktedir. Taşeli Platosundaki Sugözü yakınında Çukurpınar Yaylasındadır. 1990 yılında 

bulunan ve Türkiye'nin en büyük mağarası olduğu söylenen bu mağaranın tahmin edildiğinden de 

büyük olabileceği söylenmektedir. Son araştırmaya göre 800 m derinlikte olup, 394 m derinliğe 

kadar inilmiştir. Araştırmalar halen sürdürülmektedir. Şimdiki araştırmalara göre dünyanın ikinci 

büyük mağarasıdır. 

Keşbükü Mağarası: 500 m 2 lik bir alana oturmuş olan mağaranın kalın sütunlarından 

anlaşıldığına göre 20.000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu görülür. Nem oranı %80, hava basıncı 

762mm ve sıcaklığı 18 derece olan Keşbükü Mağarası üç bölümden meydana gelmiştir. Birinci 

bölümün adı Huzur olup, basınç 761 mm dir. İkinci bölümün adı Şifa olup basınç 760mm, sıcaklık 

18 derece, nem ise %80 dir. Üçüncü bölümün adı Dilek olup, basınç 760 mm, sıcaklık 18.2 derece, 

rutubet ise %82 dir. 

Buğu Mağarası (Buğu Deliği): Şehir merkezinin kuzeyinde 1500 m uzaklıkta sarkıt ve 

dikitleri ile oldukca ilginçtir. 

120


Bicikli Mağarası: Anamur Abanoz yaylasında, 700m uzunluğunda ve 7 bölümden oluşan bir 

mağaradır. İçindeki sarkıtların memeye benzemesi ve uçlarından su damladığı için Bicikli adı 

verilmiştir. 

GÜLNAR: Yayla konumundaki ilçede Bardat, Tersakan, Akoba, Balyan ve Kuskan 

yaylaları ile şifalı olan Kafesin Suyu (kaplıca) mevcuttur. 

MUT: İlçenin en önemli doğal güzellikleri olarak, Karekşi orman içi dinlenme yeri, Sason 

Kanyonu Mağaraları, Gökden Kapız Bölgesi Mağaraları, Çayırharman Mağarası, Karıkoca 

Mağarası, Karain Mağarası, Kıravga Mağarası, Alaoda Mağarası, Kozlar yaylası, Dağpazarı 

Yaylası, Sertavul Yaylası ile romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelen Hocantı Kaplıcası sayılabilir. 

Sason Kanyonu Mağaraları Mut İlçesi, Çömelek Köyü, Köyönü Mevkiinde kalmaktadır. 

Göksu Nehrine dökülen Sason Deresi 12 Km. uzunluğunda olup, Mut’a 46 Km uzaklıktadır. 

Kanyonun duvarlarında Antik Çağa ait kaya mezarları ve mağaralar mevcuttur. Kimi yerde 200 m. 

ye varan derinliği ve çevresindeki yırtıcı kuşları ile ilgi çekmektedir. 

TARSUS: Karabucak orman içi dinlenme yeri, Gülek Yaylası ve halka açık olan doğal plajı 

en önemli güzellikleridir. 

G. 1. 1. 2 Fiziksel Özellikler 

İlimizde bulunan doğal kaynakların fiziki özellikleri hakkındaki bilgiler G.1.1.1 Konum 

bölümünde açıklanmıştır. 

G. 1. 2 Kültürel Değerler 

Sırası ile Hititler, Frigler, Asurlular, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar, 

Selçuklular, Karamanoğulları, Ramazanoğulları, Osmanlıların eline geçen Mersin İli, bu birikimin 

sonucunda oldukça zengin kültürel değerlere sahiptir. İlde çok sayıda tarihi ve arkeolojik eser ile sit 

alanları mevcuttur. 

TARİHİ ESERLER VE ÖRENYERLERİ 

MERSİN MERKEZ 

♣ Mersin Müzesi: Kent merkezindeki Kültür Merkezi'nin doğu cephesindedir. Arkeolojik ve 

etnografik eserler üç ayrı salonda teşhir edilmektedir. Taş eserlerin sergilendiği birinci salonda; 

Roma dönemine ait mermer insan başları, heykel ve steller ile anforalar yer almaktadır. Pişmiş 

kilden (Terracota) yapılmış terliksi formdaki mezarlar, Pompeipolis antik kentinde bulunmuştur. 

İkinci salonda; Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden Yumuktepe ve Gözlükule kazılarından 

çıkarılan Yeni Taş, Bakır Taş ve Eski Tunç dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Bunlar iki 

kulplu kaplar, ikili, üçlü, dörtlü sepet kulplu fincan şekilli kaplar, gaga ağızlı testiler ve çeşitli boyalı 

kaplardır. Ayrıca Eski Tunç, Urartu, Helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait çeşitli çanak, 

çömlek, cam ve bronz eserler, bronz, gümüş ve altın sikkeler bu salonda sergilenmektedir. 

MÖ 2. Bine ait kurşun figür, Hitit İmparatorluk dönemine ait mühürler dikkat çeken 

eserlerdir. Hayvan başlı gümüş, Urartu bilezikleri ve çeşitli dizi boncuklar, klasik ve Helenestik 

Çağ'a ait Lechyos, Kylix ve Sigilatalar ile Roma dönemine ait çeşitli form ve büyüklükteki cam 

eserler, altın diadem ve küpeler sergilenmektedir. Etnoğrafik eserlerin bulunduğu üst kattaki 

üçüncü salonda; gümüş süs eşyaları, tesbihler, işlemeli kadın elbiseleri, peşkirler, ağaç ve bakır 

eşyalar, kilimler, nazarlıklar ile tabanca, kama ve barutluklar yer almaktadır. Müze bahçesinde ise 

çeşitli dönemlere ait taş eserler ile Pithoslar sergilenmektedir. İçel müzesinde 999 sikke ve 446 

etnografik eser bulunmaktadır. 

♣ Atatürk Evi ve Müzesi: Mersin Belediye binasının kuzeyinde, Atatürk Caddesi üzerindedir. 

1917 yılında İsviçreli Krizmon tarafından yaptırılmış, daha sonra Tahinci ailesince satın alınan ev, 

1980 yılında kamulaştırılmıştır. 

Atatürk 20 Ocak 1925 tarihinde eşi Latife hanımla birlikte Mersin'e geldiğinde bu evde 11 

gün misafir edilmişti. Bu yapı günümüzde Atatürk Evi ve Müzesi olarak düzenlenmiştir. 2 katlı 

müzenin 1. Katında, Atatürk'ün değişik tarihlerde Mersin'i ziyaretleri ve Kurtuluş savaşı ile ilgili 

fotoğraf ve belgeler yeralır.2.katında ise çalışma, dinlenme, yatak ve misafir odaları ile şahsi 

eşyaları bulunur. Daha önce konferans salonu olarak hizmet veren salon DÖSİİM olarak hizmete 

açılmıştır. 



♣ Yumuktepe: Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden biridir. Sistemli arkeolojik kazılar İngiliz 

John Garstang başkanlığında 1936-1937 yıllarında yapılmıştır. II. Dünya Savaşı'nın başlaması 

nedeniyle ara verilen kazılar 1946'da yeniden başlanıp 1947'de sonuçlanmıştır. 1992 yılında 

İstanbul Üniversitesi ve Roma Üniversitesi işbirliği ile hazırlanan "Yumuktepe Arkeolojik Kazısı" 

1993 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Yaklaşık 15 yıl sürecek kazı çalışmaları yaz aylarında 

sürdürülmektedir. 

Yumuktepe'de ilk yerleşme Neolitik dönemde başlamış ve kesintisiz olarak kalkolitik, Tunç, 

Hitit, Bizans ve İslami devirlerde de devam etmiştir. 33-25 katmanlar Neolitik döneme aittir. Bu 

dönemde taş temelli evler, yün eğirmeye yarayan kirmenler, bakır oltalar, obsidyen ve akmak 

taşından yapılmış araçlar, taş mühür, ok uçları, dokumacılıkta kullanılan ağırsak, çanak, çömlekler 

bulunmuştur. 29-13 katmanlar ise Kalkolitik dönemi kapsar. Yapı tipleri taş temelli evler ile yuvarlak 

temelli silolardır. 

Son Kalkolitik dönemde savunma duvarlarıyla çevrili köy tipi yerleşime geçilmiştir. 

Askerlerin oturduğu sura bitişik evlerde fırın, yerel kaplar, temellerin altında seramik ve özel eşyalı 

mezarlar vardır. Orta Tunç çağı ise 12-9. katmanları kapsar ve İÖ 2000-1500'e tarihlenir. Bıçak, 

mızrak, mühür, kadın heykelciği, ayaklı kadeh ve gaga ağızlı testicikler bulunmuştur. 

Hitit dönemi ise 7-5. Katmanlar arasında ve İÖ 1500-1200'e tarihlenir. Sur duvarları testere 

biçimindedir. Evler Sokaklar vardır. En üst katlar Grik, Bizans ve İslami dönemi kapsar. Grek 

katmanında Kıbrıs tipi seramik Bizans ve İslami katmanda ise sırlı seramik bulunmuştur. 

Höyüğün 2.5 m. derinliğinde bulunan bir kale harabesi Boğazköy'de bulunan kale 

harabesinin küçük bir örneği olup, Poligonal tarzda inşa edilmiştir. 2003 kazı sezonunda ortayla 

çıkarılan buluntular arasında Neolitik, Kalkolitik ve Ortaçağ dönemlerine tarihlenen kandiller, 

boncuk dizileri, kemik süs iğneleri, taş ağırşaklar, kemik aletler yer almaktadır. Yumuktepe’den 

çıkarılan yüzlerce eser, Mersin Müzesinde sergilenmektedir. 

♣ Solı - Vıranşehır( Soloı- Pompeıpolıs ): Mersin'in 14 km batısında, deniz kenarında 

bulunan Soloi antik kenti, MÖ 7. Yüzyılda Rodoslu koloniciler tarafından kurulmuş, kente güneş 

anlamına gelen Soloi adı verilmiştir. Darius( MÖ 521-485) zamanında, Klikyayı ele geçiren persler 

için Soloi önemli bir liman kenti olmuş ve adına sikke darbedilmiştir. Pers- Yunan savaşları 

sırasında, MÖ 449 yılında Klikyayı bir süre işgal eden Atinalılar, Soloi’yi yönetim merkezi 

yapmışlarsa da, bir yıl sonra yapılan Kilyos Barışı ile burayı Perslere geri vermişlerdir. MÖ 333 de 

Asya seferine çıkan Aleksander, Soloi yi Pers işgalinden kurtarmıştır. Filozof Chrysippoz ile takım 

yıldızları ve Fenomenler hakkında öğretici şiirler yazan matematikçi ve astronom Aratos, MÖ 3. 

Yüzyılda Soloi'de yaşamışlardır. 

Soloi antik çağlarda Kıbrıs Adası ve Mısır'a yapılan ticaretle zenginleşti. Kent Seleukos 

Krallığı'nın son yıllarıda Klikya korsanlarının denetiminde kaldı. Roma yönetimi Akdenizdeki korsan 

faaliyetlerine son vermek amacıyla, MÖ 64 yılında Pompeius'u görevlendirdi, İtalya'dan başlayarak 

Yunanistan ve Kilikya'ya kadar olan bölgelerde korsan faaliyetlerine son vererek Soloi'ye geldi. 

Burayı da korsanlardan temizledi. Yürüttüğü büyük operasyonun zaferi anısına, kenti yeniden imar 

ederek, adını Pompeipolis olarak değiştirdi. 

Bizans döneminde, Hristiyanlığın resmi din olarak kabul edilmesinin ardından, Soloi, 

Piskoposluk merkezi yapıldı. Kent 527 yılında meydana gelen büyük yer sarsıntısı ile tamamen 

harap oldu. Yeniden inşa edilmeye çalışılsada bu yüzyıldan sonra yoğunlaşan Sasani ve 

Müslümün Arap akınları nedeniyle yeniden eskisi gibi imar edilemedi ve terk edildi. Bu nedenle 

ören yerine Viranşehir de denilmektedir. 

Pompeipolis kentinde liman, sütünlu cadde, tiyatro, Roma hamamı, kent duvarları, nekropol 

su kemeri gibi yapılar bulunmaktaydı. Günümüzde dağ kapısından deniz kapısına kadar uzanan 

korint başlıklı 200 sütunlu yoldan, 41 adet sütun ayakta kalmıştır. Bunlardan 33 adeti başlıklı olup 

insan aslan ve kartal kabartmaları ile süslenmiştir. Ayrıca liman, hamam kalıntıları, su kemeri 

bugüne kadar ulaşabilmiş kalıntılar arasındadır. 

Mersin Müzesinde kente ait eserler sergilenmektedir. Petersburg Hermitage Müzesinde, 

Bizans dönemine ait bir kiliseden götürüldüğü anlaşılan altın ve gümüş objeler bulunmaktadır. 2003 

yılı kazı sezonunda ortaya çıkarılan mermer Dionyzos,pan(satyr) ve leopar üçlü kompozisyon 

gurup heykeli ve bir başka ikili heykel gurubu ve bir başı olmayan bayan mermer heykeli bulunarak 

Mersin Müzesine nakledilmiştir. 



♣ Zephyrium: Mersin'in antik yerleşimi olarak kabul edilen Zephrium kentine ait bilgiler çok 

azdır. Eski Halkevi(Günümüzdeki Kültür Merkezi) civarında yapılan temel kazılarında ve Çavuşlu 

Mahallesinde elde edilen bazı buluntular, eski Vilayet Konağı'nın ( Günümüzde Sağlık Müdürlüğü) 

yapımı sırasında ortaya çıkan horosan duvarlar, mermerden yapılmış sütun ve sütun başlıkları, 

Mersin Müzesi(nde bulunan mermer Aslan başı ile devşirilmiş bazı mimari yapı elemanları, antik 

Zephyrium kentine ait arkeolojik belgeleri oluştururlar. Öteyandan 19. Yüzyılda Mersin'e gelen 

C.Texier, W.M.Leake gibi gezginler, yayınlarında burada gördükleri Zephyrium kentine ait 

kalıntılardan sözederler. Örneğin V.Langlois, Pompeipolis'den Mersin'e geldiğinde: "Deniz 

kenarında evler vardır ve bu evlerin olduğu yerde eski bir kent harabesi bulunmaktadır ki, burası 

eski Zephyrium kentidir. 

♣ Anchıale (Karaduvar): Kalıntıları Mersin kentinin doğusunda olan bu antik yerleşim yeri 

için Strabon, Aristobulos'u kaynak göstererek, Asur Kralı Sardanapal'ın Tarsus ile birlikte 

Anchiale'yi bir gün içinde inşa ettiğini yazar. Gezgin Coğrafyacı bu abartılı bilgi nakline devamla: 

Sardanapal'ın mezarının burada olduğunu ve sağ elinin parmaklarını şaklatır durumda bir taş 

heykelinin bulunduğunu ve Asur dilinde yazılmış bir kitabede "Anakyndarakes oğlu Sardanapal, 

Anchiale’yi ve Tarsus'u bir günde kurdu. Ye, iç, neşelen, çünkü diğer şeyler bundan daha değerli 

değildir." şeklindeki metnin, parmakların anlamını açıkladığını söyler. 

Anchiale, M.Ö.333 tarihinde Pers Kralı 3.Darıus ile yapmış olduğu İssos savaşından 

hemen önce Alexander tarafından alınmıştı.Burada su kemerleri, yapı kalıntıları,bir 

höyük,Romalılardan kalma Mozaikli bir hamam kalıntısı vardır. 

♣ Dikilitaş: Bekirde Köyünün güneyinde yüksekliği 15 metre, genişliği 4 metre, kalınlığı 2 

metre olan bir dikilitaş vardır. Üzeri işlenmiş bulunan bu taşın MO. 7. Yüzyılda Yunanlıları yenen 

Asurluların bir zafer anıtı olduğu bilinmektedir. 

♣ Bezm-i Alem Valide Sultan Çeşmesi: Mersin kentinin en eski İslami yapısıdır. Eski 

Cami'nin güneybatı köşesindedir. Üzerinde Sultan Abdulaziz'in tuğrası bulunan mermer kitabesine 

göre, Sultan Abdulaziz tarafından Sultan Abdulmecit'in annesi Bezm-i Alem Sultan adına 1861 

yılında deniz kenarında yapılmıştır. Ügen alınlığı ve payeleri ile antik görünümde yöreye özgü, 

ilginç bir mimari sentezdir. 1964 yılında onarılmıştır. 

♣ Eski Cami: Sultan Abdülmecit’in annesi Bezm-i Alem Valide Sultan adına 1870 yılında 

yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı, ahşap beşik çatılı, tek minareli cami 1901 yılında onarım 

görmüştür. 

♣ Müftü Cami: Müftü deresinde Müftü köprüsünün yanındadır. Mersin'in eski 

camilerindendir. Müftü Emin Efendi tarafından 1884 yılında cami ve medrese olarak inşa edilmiştir. 

19. yüzyıl geç dönem tarzında süslemeli, tuğralı mihrabı vardır. 

♣ Ulu Cami: 1898 yılında Sultan II. Abdülhamit zamanında, Saydalı Abdulkadir Seydavi 

öncülüğünde halk tarafından yaptırılan eski Gümrük Meydanı'ndaki (Günümüzde Ulu Çarşı) Yeni 

Cami yıktırılmış, yerine büyük ve modern Ulu Cami inşa edilmiştir. Cami üç katlıdır. Zemin katta 

2000 kişilik ibadet mekanı ve son cemaat yeri bulunmaktadır. Ayrıca bodrum katında 400 kişilik 

konferans salonu olan caminin, iç yüzeyinde ilk defa bu camide uygulanan rumi ve hatai desenli 

Kütahya çinisi ile profilli ve oymalı ahşap malzeme kullanılmıştır. İbadet mekanına giriş tavanında 

rumi desenli renkli malakari rölyef uygulanmıştır. Mihrabı çini ve ahşap karışımıdır. Mukarnaslı 

alçıdan yapılmış olup, üst kavsarasının yüzeyi altın varak kaplanmıştır. 2 şerefeli iki minaresi 

vardır. 

♣ Avniye Camii: Minaresinin önceleri ahşap olması nedeniyle, Tahtalı Camii adıyla da 

bilinen yapı, Mahmut Şami-Sümen tarafından bağışlanan arsa üzerinde 1898 yılında inşa edilmiştir. 

♣ Hazreti Mikdat (Muğdat) Camii: Ankara Kocatepe Camii'nden sonra, Cumhuriyet 

döneminin ikinci büyük cami Muğdat Semti'ndedir. Cemaat yeri, ana kubbe, son cemaat yeri ve 

mahfil katından ibaret olan ve klasik Osmanlı mimarisi tarzındaki yapı, toplam 5.500 kişiliktir. 

Camiinin üç'er şerefeli ve 81 m yüksekliğinde 4 adet minaresi bulunmaktadır. 

♣ İtalyan Katolik( Katedral) Kilisesi: Sultan Abdulmecit tarafından 1853 yılında verilen bir 

fermana dayanılarak kilise mekanının inşaatına başlanmış ve yönetimi Capucins Rahiplerine 

verilmiştir. Günümüzde uray caddesi üzerinde bulunan saat kuleli kilise kompleksi, diğer birimleri ile 

1898 yılında bitirilmiştir. 



Kesme kireç taşından avlulu anıtsal bir yapı olan İtalyan Katolik Kilisesi, Vatikan tarafından 

1991 yılında İtalyan Katolik(Katedral) Kilisesi olarak değiştirilmiş ve güney, Güneydoğu Anadolu, 

Karadeniz Bölgesi, Suriye, Irak, İran ve Rusya'daki katolik kiliselerine bağlanmıştır. Mersin ve 

yöresindeki Katolik cemaat için ibadete açıktır. 

♣ Arap Ortodoks Kilisesi: Atatürk Caddesi üzerinde bulunan Arap Ortodoks Kilisesi, 

Mersin'in ilk sakinlerinden, Dimitri ve Taunus Nadir tarafından bağışlanan arsa üzerine 1878 yılında 

inşa edilmiştir. İbadete açıktır. 

♣ Hamamlar: Eski çağlardan beri, liman kentlerinde hamamların bulunması geleneği, 

19.yüzyıl Mersin kenti için de geçerliydi. Modern yapılaşma ve yaşam tarzı nedeniyle, tarihi 

hamamlar günümüzde kullanılmamaktadır. Bunlardan ayakta olanlar; Kiremithane Mahallesi'nde 

1903 yılında yapılan Hadra hamamı, Hastane Caddesi yakınında Küçük Hamam ile Merkezde 

(Çarşı) içinde ticarethanelerin yer aldığı Büyük Hamamdır. 

♣ Atatürk Anıtı: Kültür Merkezinin önündeki alanda bulunan bronz anıt, 1944 yılında 

Heykeltraş Kenan Yontuç tarafından yapılmıştır. 

♣ Refah Şehitleri Anıtı: II. Dünya Savaşı yıllarında 23 Haziran 1941 tarihinde, Mısır'a eğitim 

amacıyla gönderilen Türk ordusu mensuplarını taşıyan Refah Gemisi, Mersin açıklarında bandırası 

bilinmeyen bir gemi tarafından torpillenerek batırıldı. Anıt, "Refah faciası" olarak bilinen bu olayda 

şehit olan 167 subay, astsubay ve erin anısına yaptırılmıştır. 

AYDINCIK 

♣ Aydıncık Liman Kalesi 

Kentin güneyindeki yarımadayı çevreleyen surlar ve kaleye ait kalıntılar, günümüzde de 

görülebilmektedir. Tarihi kaynaklarda güçlü bir kale olarak söz edilen Liman Kalesi, Antik Çağlar'da 

ve özellikle ortaçağ ve sonrasında, kente yönelik yoğun saldırılara, güçlü savunma sistemiyle 

direnmiştir. 19.ncu y.y.dan itibaren gezenlerin uğrak yeri olmaktan çıkan limanın işlevini yitirmesi ile 

terk edilen kale, kent yapılaşmasında taşocağı gibi kullanılmış ve günümüze ulaşan bazı duvar 

kalıntıları dışında yok olmuştur. 

♣ Liman Hamamı: Liman girişinde bulunan, kentin kısmen ayakta kalabilen antik 

yapılarından biridir. Ön ana mekanı günümüze kadar ulaşmış bulunan ve büyük bir kompleks 

olduğu anlaşılan hamamın bütününe ait görsel bilgi kaynağı, M.S 5. y.y. da yapılmış olan bir liman 

mozaiğidir. 

♣ Tiyatro: Günümüzde toprakla kaplı olan tiyatronun varlığı yapının moloz taşlarla örülen sırt 

duvarının oluşturduğu yarım daire biçimindeki kavisten anlaşılmaktadır. 

♣ Anıt Mezar (Dört Ayak): Kent merkezinde, büyük kesme kireç taşlarıyla yapılmış ve halk 

arasında "Dört Ayak" olarak bilinen anıt mezar, İlçenin en ilgi çeken antik yapısıdır. Kare planlı 

ayak üzerine baldahinli olarak oluşturulmuş piramidal çatılı anıt mezar M.S. geç 2 veya 3 

y.y.başlarına tarihlenmektedir. Pramidal mimari yapısıyla, mausoleum mezar geleneğinin devam 

ettiğini göstermekte olup, oldukça iyi korunmuş durumdadır. 

♣ Kentin yakın çevresinde görülebilen diğer yapılar, Aydıncık-Gülnar yolu üzerinde 15.km.de 

orman içindeki kaynaktan kente su getiren kemerler ve kanallar günümüze kadar ulaşan yapılardır. 

BOZYAZI 

♣ Nagidos: Kelenderis gibi bölgenin en eski kentlerinden biri olan Nagidos'un kalıntıları 

Bozyazı İlçesinde, kıyıya yakın bir tepe üzerindedir. Hakkında çok az bilgiye sahip olunan kentten 

günümüze ulaşan kalıntılar, bu tepenin zirvesine yakın yerdeki surlardan ibarettir. Ayrıca Bozyazı 

Çayı üzerindeki köprünün ilk biçiminin Roma çağında yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca bir 

suyolu kalıntısı ile bir hamamın temelleri yine Geç Roma, Bizans çağı kalıntıları arasında sayılabilir. 

Nagidos'un M.Ö.V.ve IV. Yüzyıllarda Pers egemenliği altında olduğu, bu dönemde basılan 

satraplık sikkelerinden anlaşılmaktadır. Hellenistik Çağ'da, Mısır'daki Ptolemioslar'ın etkisi altına 

girmiş ise de, ardından gelen korsan baskıları kentin zayıflamasına yol açmıştır. Orta Çağda ise, 

önemsiz ve yerleşmenin sadece kıyıya çok yakın Bozyazı Adası (Nagidussa) üzerinde 

yoğunlaştırdığı anlaşılmaktadır. 



♣ Kilise Burnu: Bozyazı'ya 14 km. uzaklıkta Akkaya köyü sınırları içerisinde, halk arasında 

Kilise Burnu olarak bilinen, geç Roma ve erken Bizans dönemine ait bir ören yeridir. Burada sur, 

sarnıç, bir kilise ve diğer yapılara ait kalıntılar bulunmaktadır. Surun dışında kuzeybatı yönünde 

ikisi yanyana, biri arkada olmak üzere üç adet 1. ve 2. Yüzyıl'a ait Memurium mezarlarına benzer 

yapıda mezarlar vardır. 

♣ Maraş Tepesi (Arsione): Bozyazı'nın 2 km. doğusunda Maraş Tepesi üzerinde kurulu olan 

yerleşim, Mısır Kralı Ptolemaios'un eşi Kraliçe Arsione adını taşıyan antik bir liman kentidir. M.Ö. 

3.yüzyılda kurulduğu sanılan kentin görülebilen en önemli kalıntıları iki katlı mozaik döşeli mezarlar 

ile öteki yapı kalıntılarıdır. 

♣ Softa Kalesi: İlçenin 10 km. doğusunda Mersin yolu üzerinde "Fidik" denilen tepe 

üzerinde kurulmuştur. Eski çağlardan beri korsanlar ve Romalılar tarafından kullanılan kale, burçlu 

görünümünü orta çağda almış olup, Bizans döneminde onarım görmüş ve sonra Türkler tarafından 

kullanılmıştır. Surların içinde birkaç su sarnıcı ile orta çağa ait hamam kalıntıları bulunmaktadır. 

♣ Çaltı Mağarası: Bozyazı’ya 45 km uzaklıkta Lenger Köyü'nün 5 km kuzey doğusunda Çaltı 

Yaylasındadır. Derinlik 40 m merdiven inişli, 2 katlı 2000 m2 lik bir alana yayılmıştır. Mağaradaki 

dikit ve sarkıt tahminen 70.000 yıllık büyük sütunlar halinde oluşmuştur. Sarkıt ve dikitlerin çoğu 

beyaz ve kırmızı renkte olup, Akdeniz sahilindeki en ilginci ve eskisidir. 

ÇAMLIYAYLA 

♣ Lampron (Namrun) Kalesi: Çamlıyayla'nın en önemli tarihi kalıntısı, İlçenin kuzey 

yamacında tepe üzerindeki Namrun Kalesi'dir. Günümüzdeki yuvarlak burçlu yapısı Orta 

Çağlar'dan kalmadır. 

ERDEMLİ 

♣ Korykos (Kara Kalesi): Mersin-Erdemli-Silifke karayolunun 60. Km'sinde Kızkalesi 

beldesindedir. Roma ve Bizans dönemlerinde yoğun olmak üzere, İslami devirlerde de iskan 

görmüştür. Nekropol alanından çıkarılan eserlerden burada ilk yerleşimin MÖ 4. yüzyıla ait olduğu 

anlaşılmıştır. MÖ 1.yüzyılda kendi adına sikke darbettirmiştir. Herodot bu kenti Gorges adında 

Kıbrıslı bir prensin kurduğunu yazar. Korykos, Kilikya bölgesinin bir liman kenti olduğundan çok el 

değiştirmiştir. MÖ 4. yüzyılın sonunda Seleukhos Nikador Silifke kentini kurduğunda, Korykos'u 

yönetimi altına almıştır. Kent, MS 72 yılında Roma egemenliğine girmiş ve 450 yıl Roma 

yönetimine bağlı kalmış, bu dönemde tarım alanında büyük bir gelişme göstererek zeytinyağı ihraç 

merkezi olmuştur. 

Bizanslılar zamanında Arap istilalarına karşı etrafı kuvvetli surlarla çevrilmiştir. 13. yüzyılda 

Kilikya Ermeni Krallıkları döneminde önemli bir ticaret limanı olmuş, Ceneviz ve Venedik 

gemilerinin uyğrak limanı durumuna gelmiştir. Korykos 1448 yılında Karamanoğlu İbrahim Bey 

tarafından ele geçeirilerek, yeniden imar edilmiştir. Örenyerinde iç ve dış kale kiliseler, sarnıçlar, su 

kemerleri, kaya mezarları, lahetler ve taş döşemeli Roma yolları kısmen ayakta dır. Adını, adadaki 

kaleden almaktadır. 

Kare planlı kale, içiçe iki sıra surdan oluşmaktadır. Etrafı hendekle çevrilmiştir. Kaleye giriş 

bugün mevcut olmayan hareketli bir köprüyle sağlanmakta idi. Bugünkü haliyle kale, tipik Orta Çağ 

mimari özelliklerini yansıtmaktadır.2003 yılında Karayollarının yol yapım çalışmaları sırasında 

Korykos’ta üç adet kaya mezarına rastlanılmış, burada yapılan kurtarma kazısında M.Ö.2, 

M.Ö.4.yy.’lara ait sikkeler,koku şişeleri,cam tabaklar,kaseler, kandil,çift kulplu vazo,testi,pişmiş 

toprak parfüm kabı,kemik ve metal kullanım eşyaları ortaya çıkarılmıştır. 

♣ Kızkalesi (Deniz Kalesi): Korykos sahil kalesinin 200 m. açığındaki küçük adacık 

üzerindeki kaleye "Kızkalesi" denir. Büyük bölümü ayakta olan Kızkalesi'nin kuzey ve güney uçları 

sekiz kuleyle korunmuştur. Kalenin dış çevre uzunluğu 192 m.dir. Kızkalesi ile sahildeki kale 

denizden bir yolla bağlanmış, denizden gelecek saldırılara karşı önlem alınmıştı. 

Karamanoğlu İbrahim Bey tarafından 1448 yılında onarılan Kızkalesi bugün Mersin 

turizminin sembolü haline gelmiştir.2001-2002 yılları arasında Mersin Müzesi tarafından kurtarma 

kazısı ve temizlik çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda bir yapı kompleksi ortaya 

çıkarılmış olup, bu kompleksin içinde yer alan şapel, mozaik ve opus sectile’den oluşan taban 

döşemeleri, sarnıçlar ortaya çıkarılmıştır. Şapel içerisinde sekiz adet iskelet bulunmuştur. Bunlar 



kilisenin yapım tarihi olan M.S.4-6 yy.’dan sonraya tarihlenmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar 

esnasında Rahibe Teresa Kolyesi bulunmuştur. 

Kızkalesi Efsanesi 

Korykos'ta yaşayan Krallardan biri, bir kız çocuğu olsun diye gece gündüz Tanrıya 

yakarmaktadır. Sonunda dileği yerine gelir ve kız büyüdükçe güzelliği ve yardımseverliği ile 

herkesin sevgisini kazanır. Günlerden bir gün kente bir falcı gelir. Kral onu saraya çağırtır, kızının 

geleceğini öğrenmek ister. Falcı prensesin eline bakınca irkilir ama bir şey söylemez. Kral 

zorlayınca "Kralım" der, Kızınızı bir yılan sokacak. Bu yazgıyı hiçbir şey bozamayacak der ve siz 

dahi engel olamayacaksınız deyip oradan ayrılır. Kral, kıza bir şey söylemez ama düşüncelere 

dalar. Sonunda kıyıya yakın küçük bir adacık üzerinde, ak taşlardan bir kale yaptırmaya karar 

vererek kaleyi yaptırır ve kızını buraya kapatır. Olan biteni bilmediğinden kızı üzülmekte, günden 

güne eriyip gitmektedir. Günün birinde saraydan kaleye gönderilen bir üzüm sepetinin içinden çıkan 

bir yılan kızı sokar ve öldürür. 

♣ Elaiussa- Sebaste: Silifke-Mersin karayolu üzerinde Mersin'e 52 km. uzaklıkta olup 

Kumkuyu Belediyesi, Ayaş (Merdivenlikuyu) da yer almaktadır. Şehir İÖ II. yüzyıl sonlarında 

kurulmuştur. Strabon'a göre, bu şehrin bir bölümü kara parçasında bir bölümü de karşı taraftaki 

adanın üzerinde yer almakta olup, bu antikkent Elaiussa ve Sebasta kentlerinin birleşmesi ile 

meydana gelmiştir. Elaiussa daha eskidir. İÖ 41 yılında Antious tarafından Kapadokya Kralı olarak 

atanan ve İÖ 20 yılında Elaiussa'nın çevresinde bulunan dağlık Klikya'yı Augustus'tan almış olan 

kara parçası haline gelince kent eski önemini yitirmiştir. 

Eski adının tepesi ile batı yamacı ve adanın birleştiği kara parçası kumla kaplıdır. Kumların 

altında Kral Archelaos'tan önceki zamanlara ait çeşitli tarihi eserler bulunmaktadır. Bunlar iyi 

korunmuş 5 nefli Bazilika, tiyatronun caveası (Theatron oyuğu), su kemerleri, kilise kalıntıları, 

zeytinyağı ve su sarnıçları, iki mermer sütunlu saray saray kapısı, bu kapının 50 m. kuzeyinde 

çeşitli hayvan resimlerini içeren döşeme mozaikli Jüpiter tapınağıdır. Jüpiter tapınağı 612 sütunlu 

bir Roma mabedi olup, erken Hıristiyanlık döneminde (5. Yüzyıl) kiliseye çevrilmiştir. 

Şehrin mezarlığı (Nekropal), doğu ve kuzeydedir. Burada antik bir yolun iki yanında taş 

lahit ve mezarlar vardır. Bir lahitin üzerindeki yazıt şöyledir: "Hijinos'nun oğlu Plütinos, sağlığında 

Sebaste mezarlığında kızı için bir lahit yaptırdı. Öldükten sonra oraya yalnız kızı gömülecektir. Eğer 

başka biri gömülürse bu kişinin ailesi Maliyeye 600, belediyeye 300 dinar ödeyecektir." İki katlı bir 

anıt mezarın cephesindeki kabartmada ortada kanatlarını açmış bir kartal, ayaklarının altında bir 

yılan, kartalın sağ ve solunda zincirle bağlanmış birer çocuk ve çocukları birer kolları zincirlidir. 

Aynı zincir üzerinde birbirine bakan iki aslan vardır. Bu yapıtların hepsi Roma devrine aittir.2003 

kazı sezonunda ortaya çıkarılan buluntular arasında M.Ö.1,M.S.1.yy. arasına tarihlenen mermer 

Afrodithe Heykelciği, pişmiş toprak kadın büstü ve Attis Heykelciği, çok sayıda cam 

Unguentariumlar, gözyaşı şişeleri, koku kapları, altın küpe ve bilezik parçaları, cam kase ve 

tabakalar, sikkeler, süs eşyaları ortaya çıkarılmış olup Mersin Müzesinde teşhire sunulmuştur. 

♣ Öküzlü Ören yeri: Ayaş Kasabasına 12 km. uzaklıktadır. Kanlıdivane-Çanakçı köyü yol 

ayırımından stablize bir yolla gidilir. Örenyeri Genç Helenistik, Roma, Erken Bizans dönemlerinde 

yerleşim görmüştür. Antik kentin taş döşeli alt yapısı yer yer sağlam durumdadır. Bazilikası, 

sarnıçları halen ayaktadır. Lahitler kente girişi sağlayan stablize yolun kenarında bulunmaktadır. 

♣ Tırtar (Akkale): Akkale, Mersin-Silifke karayolu üzerinde Mersin'e 49 km. uzaklıktadır. Geç 

Roma döneminde kurulmuştur. Denize hakim bir noktada bulunan Akkale'de 2-3 katlı bir ana yapı 

ve bunun doğusunda haç planlı, iki katlı küçük bir bina; güneyinde iki uzun dehliz halinde bir alt ana 

yapı; bir su sarnıcı, hamam yıkıntısı ve deniz kıyısında küçük bir sarnıç ve limanı bulunmaktadır. 

Büyük bir zeytinyağı ihraç merkezi olan Akkale'de 15.000 ton zeytinyağı alabilecek kapasitedeki 

sarnıç halen ayaktadır. 

♣ Paşa Türbesi: Ayaş- Korykos yolu üzerinde olan bir Selçuklu eseridir. Türbe 1220 yılında 

Aktaşoğlu Sinan Bey tarafından yaptırılmıştır. 

GÜLNAR 

♣ Kırshu (Meydancık Kalesi): Gülnar'dan 10 km. uzaklıkta Tırnak Köyü yakınında sarp bir 

tepenin üzerinde 750 metre uzunluğunda 150 metre genişliğindeki düzlüğünde yer alır. Konumu ve 

savunmadaki önemi nedeniyle asırlar boyunca bir yerleşim merkezi olarak kullanılmıştır. 



İ.Ö.7.y.y. ve 6. y.y.da Luvi Kral ailesinin kurduğu kent, İ.Ö. 5. ve 4. yy'da Perslerin askeri ve 

idari kenti, İ.Ö. 3.ve 2. yy.da da Mısır Krallarının garnizonu olarak kullanılmıştır. Anıtsal giriş kapısı, 

tepenin doğu eteğinde bulunan mezar, Pers kabartmaları ile kazı sırasında çıkan ve şimdi Silifke 

Müzesi'nde sergilenmekte olan Hellenestik Çağ'a ait sikkelerin çıkarıldığı konak önemli kalıntılardır. 

♣ Zeyne Türbesi: Gülnar'dan Mut'a giderken 26 'ncı km. de Zeyne (Sütlüce) 

Kasabasındadır. Geniş bir bahçe içerisinde inşa edilen ahşap çatı örtülü ve ahşap direkli ana geçit 

kısmına, zaman zaman mezar odalarına ilavesi ile meydana gelmiştir. 

Bahçede ise mezarlar bulunmaktadır. Zeyne Türbesi olarak bilinen Şeyh Ali Semerkandi 

Türbesi, Beylikler dönemi eseridir. Bir küllüye olması gereken yapı gruplarından sadece türbe 

ayakta kalabilmiştir. Görünüşte psikolojik rahatsızlığı olan hastaların ziyaret ettikleri ve kurban 

kestikleri türbenin, külliyenin bir parçası olduğuna dair yazılı bir kaynak bulunamamıştır. 

Ali Semerkandi ile ilgili bir efsane anlatılır. Çobanlıkta yapmış olan Semerkandi öğle 

sıcağında hayvanları susuzluktan yanmış vaziyette iken, yoldan geçen bir Türkmenin sert sözleri ile 

karşılaşır. Buna çok üzülen Semerkandi dua ederek elindeki sopasını kayaların ortasına vurur ve 

su fışkırır. Hayvanlarını sulayarak susuzluktan kurtarır. Bu yer halen mesire yeri olarak 

kullanılmaktadır. 

♣ Şeyh Ömer Türbesi: Gülnar İlçesi'ne bağlı Şeyh Ömer Köyündedir. Türbede Bahri Ölüm 

adlı Kur-an tefsirinin yazarı yatmaktadır. Türbe sekizgen planlı olup, düzgün kesme taşlarla 

örülmüştür. Üzerindeki büyük kubbe betonla tamir edildiğinden eski özelliği hakkında tam olarak 

bilgi alınamamıştır. 

MUT 

♣ Mut Kalesi: Şehrin içindeki kalenin inşa tarihi bilinmemektedir. Bugünkü hali 

Karamanoğulları devri karakterini gösterir. Dikdörtgen şeklindeki kalenin dört burcu ve içinde iç kale 

diye adlandırılan bir kulesi vardır. 

♣ Alahan Manastırı: Evliya Çelebi'nin "Ustasının elinden yeni çıkmış gibi duruyor" diye 

anlattığı Alahan Manastırı Karaman karayolu üzerinde, Mut'un 20 km. kuzeyinde, orman ürünleri 

deposunun yanından sağa sapılan ve 4-5 km. içeride Geçimli (Malya) köyü civarındadır. 1000-1200 

m. yükseklikte ve Göksu Vadisine bakan dik bir yamaca oturtulmuştur. 

Hıristiyanlığın Kapadokya ve Likonya (Konya)' da yayılması sırasında bu yeni dini kabul 

edenlerin takibe uğraması, inanmayanlar tarafından öldürülme korkusu, Hz. İsa'ya inananları dağlık 

bölgelerdeki mağara kaya oyuklarında ibadete zorlamıştır. İsa'nın havarilerinden St. Paul ve yine 

Tarsus'ta yaşamış Hristiyan öncülerinden Barnabas 441 yılında Hıristiyanlığı yaymak için Konya- 

Kapadokya ve Antalya-Antakya'ya kadar maceralı yolculuklar yapmıştır. İşte bu iki Hristiyan Aziz'in 

gezileri sırasında konakladıkları her yerde anılarına mabetler yapılmıştır. Alahan Manastırı 

bunlardan biridir. 

440-442 yıllarında yapılmış olduğu tahmin edilen Alahan Manastır Külliyesi, Batı Kilisesi, 

Manastır, Doğu Kilisesi, kayalara oyulmuş keşiş odacıkları ve çevredeki mezarlardan oluşmaktadır. 

Kilise binaları, Ayasofya Müzesi ile ortak mimari özellikleri taşımaktadır. Süslemesinde usta bir taş 

oymacılığı görülür. İlk kilise korint başlıkla iki dizi sütunla üç nefe ayrılmıştır. Narteksten ana 

mekana geçilen kapının atkı ve yan dikmeleri kabartmalarla süslüdür. St. Paul, St. Pierre 

figürlerinden başka bir çelengi taşıyan altışar kanatlı Cebrail, Mikail'in simgesel yaratıkları ezişi, 

kükreyen aslan, kartal ve öküz sembolleri, incil yazılarının tasvirleri, üzüm salkımları, asma 

yaprakları ve balık motifleri zengin bir şekilde tasfir edilmiştir. 

Kiliselerin doğusundaki geniş avlunun güneyinde dinsel törenlerin yapıldığı dehliz, 11 m. 

uzunluğunda kemerli ve sütunlu bir galeri şeklindedir. Galerinin ortasında kalabalık kabartma 

süsleme ile her yanı işli büyük bir niş bulunmaktadı. Galeride apsisli vaftizhane ve karşısında 

Alahan Manastırının en görkemli yapısı olan mezarlar bulunmaktadır. Bu mezarların kuzey duvarı 

kayaya yontulmuş, üst örtüsü yoktur. Ana nefin ortası ilginçtir. Burası paye ve sütunlara oturan dört 

kemerle örtülü kare planlı bir kule biçimindedir. Kule yukarıda sekizgene dönüştürülmüştür. Kapı 

çerçevesi süslüdür. 

Alahan Manastırının Mezarlarından birinin kitabesinde şöyle yazılmıştır. "Burada çok 

mümtaz, Flavius Severinus ve Flavius Cadalaippus'un Konsüllüğün'den sonra İndictio'nun 15. 

Senesinin 13 Şubatında Mukaddes oruçlarının ilk haftasının Salı günü ölmüş olan hatırası 



mukaddes kurucu T. yatıyor." Ayrıca, Maya Köyü yakınlarında vade içinde ve yeraltında kırmızı ve 

yeşil boyalı "Renkli kilise" vardır. Bu kilise yeni gibi görünmektedir. 

♣ Mavga Kalesi: Kozlar Yaylası yakınında Mut' tan 16 km. uzaklıkta olup, sağlam kalan bir 

burcundaki kitabeye göre Alaattin Keykubat'ın emri üzerine 1230 yıllarında yapılmıştır. Sarp ve dik 

kayalar üzerine yapıldığından görünüşü ürperti vermektedir. Yüksekliği 150 m. dir. Kale içindeki 

odalar, ağırlar, yemeklikler, sulama tekneleri ve içi Horasan harcı ile sıvanmış su sarnıçları 

kayalara oyularak oluşturulmuş olup büyük emek harcanmıştır. 

♣ Dağpazarı Öreni: Mut' un 45 km. kuzeyindeki bu köyde antik bir şehre ait kalıntılar vardır. 

Bizans kilisesi ile 15 X 5.50 m. ölçüsündeki taban mozaik ilgi çekicidir. Kilise köyün ortasına ve en 

yüksek yerine kurulmuştur. Uzaklardan heybetli görünür. Hayvan figürleri ve geometrik motifler 

bulunan mozaikler görülmeye değerdir. Köylüler tarafından soğuk hava deposu olarak kullanılan 

sarnıçlar vardır. 

♣ Balabol Örenleri: Mut'un batısında 40 km. uzaklıktaki Yalnızcabağ Köyü yakınındaki 

Değirmenlik yaylasındadır. Büyük bir antik yerleşim alanı olduğu görülmektedir. Çok sayıda lahit ve 

duvar kalıntıları vardır. 

♣ Lalağa Camii: Karamanoğlu İbrahim Bey' in emirleri ile Lalaağa tarafından yaptırılmıştır. 

Kare planlı ve tek kubbeli caminin son cemaat yeri, beş küçük kubbe ile örtülmüştür. 

♣ Kümbetler: Lalağa Camisinin doğusunda iki türbe vardır. Üzeri konik çatı ile örtülü 

olduğundan bunlara kümbet demek daha doğru olur. Muntazam kesilmiş küfeki taşları ile yapılmış 

kümbetlerin birinde üç, diğerinde dört mezar vardır. Bunlardan biri Karamanoğullarından Musa 

Bey'e (Lalaağa) aittir. 

♣ Sartavul Hanları: Karaman karayolunun Toros dağlarını aştığı en yüksek nokta olan 

Sartavulbeli'nin Mut tarafındadır. Mut' a 38 km. uzaklıktadır. Yolcuların sıkıntılarını ve ölümle 

sonuçlanan kazaları önlemek için Sartavul Beli'nin Mut ve Karaman tarafında 5' er km. arayla 

Tonoz örtülü birer han yapılmıştır. Halen; köylüler arasında kış günleri gidiş-gelişlerde ve herhangi 

bir arızaya uğrayan otobüs yolcuları bu hanlarda bulunmaktadır. 

♣ Karacaoğlan Heykeli: Çınaraltı Parkında Belediyenin girişimi ile Mut' lu Heykeltıraş 

Hüseyin Gezer tarafından ücretsiz yapılan Pleglas heykel, Mut şenlikleri sırasında 8 Haziran 1973 

günü yapılan törenle açılmıştır. 

SİLİFKE 

♣ Silifke Kalesi: Temel tespitlerine göre Helenistik veya erken Roma dönemine ait olduğu 

anlaşılan kale, geçirdiği onarım ve değişiklikler sonucu bugün bir Ortaçağ kalesi görünümündedir. 

Silifke’ye hakim, 185 m yüksekliğinde bir tepe üzerinde yapılmış olan, etrafı kuru hendekle çevrili 

oval biçimdeki kalenin içinde kemerli galeriler, su sarnıçları, depolar ve diğer yapı kalıntıları 


Ünlü gezgin Evliya Çelebi Seyahatname’sinde, XVII. yy’da Silifke Kalesi’nin 23 burcu 

olduğunu, içinde bir cami ve 60 ev bulunduğunu yazar. Ancak, burçların bir kısmı ve kale içi 

tamamen yıkık durumda olduğundan tam tespiti yapmak mümkün değildir. Halen görülebilen 10 

adet burç mevcuttur. 

♣ Taşköprü: Şehir merkezinin ortasından geçen Göksu (Kalykadnus) Nehri’nin üzerindedir. 

İ.S. 77 - 78 yıllarında Kilikya Valisi L.Octavius Memor tarafından dönemin imparatoru Vespasianus 

ve oğulları Titus ile Domitianus adına yaptırılmış olduğu 1870 yılında yapılan bir onarımda bulunan 

taş kitabeden anlaşılmaktadır. Yedi gözü bulunan ve Roma uygarlığı örneklerinden biri olan 

Taşköprü, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde onarım görmüştür. 

♣ Roma Tapınağı: Şehir merkezinde bulunan ve doğu ile güney yanlarındaki sütun 

tabanlıkları orijinal şekilde korunmuş olan tapınağın uzun kenarında 14’er, kısa kenarında 8’er 

sütun bulunmaktaydı. Ancak, her biri 10 m boyundaki Korint başlıklı bu sütunlardan bugün sadece 

biri ayakta kalmış olup 3 tanesi de yıkılmış durumda yerdedir. 

1980 yılında Kültür Bakanlığı’nca başlatılan kazı çalışmaları aralıklarla devam etmektedir. 

İ.S. II. yy’da yapılmış olduğu anlaşılan tapınak V. yy’da planında önemli değişiklikler yapılarak 

kiliseye dönüştürülmüştür. 



İ.S. V. yy’da yaşamış tarihçi Zosimos “Tapınak, ovadaki ürünlerine musallat olan 

çekirgelerden kurtulmak için Güneş ve Sanat Tanrısı Apollon’dan yardım isteyen ahali tarafından, 

çekirgeler Apollon’un gönderdiği kuş sürüsünce yok edilince O’na bir şükran ifadesi olarak 

yaptırılmıştır” diyorsa da Zeus adına yaptırıldığı da söylenmektedir. 

♣ Cambazlı Kilisesi: Adamkayalar’dan sonra Hüseyinler Köyü’nden geçilip Cambazlı 

Köyü’ne varılır. Cambazlı’nın helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde önemli bir yerleşim merkezi 

olduğu Uzuncaburç (Diocaesarea) ve Ura (Olba) ile Kızkalesi (Corycus)’ne döşeme antik bir yolla 

bağlantılı olmasından ve günümüze kadar gelebilmiş zengin kalıntılarından anlaşılmaktadır. 

Burada, kaya mezarlarının yanısıra birer küçük mabedi andıran anıtmezarlar, lahitler, sarnıç ve 

özellikle köyün girişinde bulunan kilise görülmeye değer tarihi kalıntılardır. 

Cambazlı Kilisesi, benzerleri arasında orijinal özelliklerini korumuş en iyi durumdaki 

örneklerden biridir. Kuzey cephesi tamamen kapalı olan yapının içindeki iki sütun dizisinden 

sağdaki Korint başlıklı bütün sütunlarla bunların üstünde sıralanan galeri sütunları ayaktadır. V. 

yüzyıla ait 20 m X 13 m ölçülerindeki kilisenin apsisi ve tüm duvarları sağlamdır. 

♣ Aya Tekla Yeraltı Kilisesi (Meryemlik): Taşucu yolu üzerinde 4. Kilometreden sağa 

dönülüp bir km gidildiğinde Hristiyanlığın en eski ve en önemli merkezlerinden biri olan Meryemlik’e 

varılır. Meryemlik’in tarihi Azize Tekla’nın buraya gelişi ile başlar. 

İsa Peygamber’in havarilerinden St. Paul’ün vaazlarından etkilenen 17 yaşındaki Tekla 

kendini Hıristiyanlık dinine adar. St. Paul’ün bu değerli öğrencisi Konya ve Yalvaç’ta Hıristiyanlığı 

yaymak için propaganda yaparken paganların baskılarına maruz kalıp, öldürüleceğini öğrenince 

kaçıp Seleucia’ya gelir ve sonradan kiliseye çevrilen bir mağarada saklanır. Sığındığı mağaradan 

yöredeki insanlara çok tanrılı dine karşı Hıristiyanlık inancını yayarken mucizeler yaratarak 

hastaları da iyileştirir. Yine öldürüleceği bir sırada bu mağarada kaybolduğuna inanılır. 

Aya Tekla’nın içinde yaşadığı mağara onun kayboluşundan sonra Hıristiyanlarca kutsal 

sayılmış; ta ki bu din İ.S. 312 yılında serbest bırakılıncaya kadar gizli bir ibadet yeri olarak 

kullanılmıştır. Bu mağara daha sonra IV. yy’da kiliseye dönüştürülmüştür. Hıristiyanlığın resmen 

kabulünden sonraki dönemlerde birçok yapı ile bezenen Meryemlik’te Mağara Kilisesinden başka, 

bu mağaranın üzerinde bugün sadece apsisinin bir bölümü ayakta kalan Azize Tekla Kilisesi; 

imparator Zenon tarafından Aya Tekla’ya ithafen yaptırılan kilise ile Kuzey Kilise; hamam, birçok 

sarnıç, mezarlıklar ve şehir suru kalıntıları günümüze kadar gelmiştir. 

♣ Taşucu (Holmi): Silifke - Antalya karayolunun 10. km’sindeki Taşucu’nun bulunduğu 

yerde İ.Ö. VII. yy’da kurulan eski Holmi kolonisinden bugüne hiçbir tarihi eser kalmamıştır. Holmi 

uzun süre varlığını sürdürmüş, ancak korsan saldırıları nedeniyle İ.Ö. IV. yüzyıldan sonra 

zayıflamaya başlamıştır. Büyük İskender’in komutanlarından ve Suriye Krallığı’nın kurucusu 

Selefkos Nikator şehrin bu zayıf durumunu fırsat bilerek kolayca ele geçirmiş; halkını da bugünkü 

Silifke’nin bulunduğu yere yerleştirmiştir. 

Yolcu trafiği açısından Türkiye ile KKTC arasındaki en önemli kapı olan Taşucu, bugün 

modern bir turistik belde olarak hızla gelişmektedir. Taşucu’nunu 2 km batısındaki bir tepenin 

güney yamacında yerli halkın Manastır diye isimlendirdiği antik Mylai örenyerinde geç Roma ve 

erken Bizans dönemlerine ait yapı kalıntıları bulunmaktadır. 

♣ Liman Kalesi: Taşucu - Antalya karayolunun hemen kenarında ve deniz kıyısındadır. 

Taşucu’na 7 km mesafedeki kale Osmanlı yapısı olup, XIV. yy’da inşa edilmiştir. Günümüze dek 

kalan az tahrip görmüş kalelerden biridir. 

♣ Boğsak Adası (Nesulion): Boğsak koyundaki Boğsak Adası’nda Roma ve erken Bizans 

dönemlerine ait evler, mezarlar, sarnıçlar ve kilise kalıntıları bulunmaktadır. 

♣ Tokmar Kalesi (Castellum Novum): Taşucu - Antalya karayolunun 22. Kilometresinde 

kuzeye ayrılan 5 km’lik asfalt bir yolla ulaşılan Tokmar Kalesi, denize hakim bir tepe üzerine inşa 

edilmiştir. Güneyi yalçın bir kaya ile çevrili kalenin kuzeyinde savunma burçları vardır. XII. yy’da 

yapıldığı tahmin edilmektedir. 

♣ Kilikya Afrodisiası: Halk arasında Ovacık Yarımadası olarak bilinen, arkeoloji 

literatüründe Kilikya Afrodisiası diye geçen bu antik yerleşim merkezine Silifke - Anamur 

karayolunun 35. Kilometresinde güneye ayrılan tali bir yolla varılır. İ.Ö. XII. yy’da yapıldığı tahmin 

edilen ve toplam uzunluğu 4 kilometreye yaklaşan kiklopik sur duvarları ve burçlar görülebilen en 

eski kalıntılardır. 



Antik kentin en önemli eseri St. Pantaleon Kilisesi’dir. İ.S. IV. yy’a ait kilisenin tabanı 

tamamen mozaikle kaplıdır. Geometrik şekiller, bitki ve kuş motifleriyle süslü mozaik taban oldukça 

iyi korunmuş durumdadır. Şövalye evleri, sarnıçlar ve nekropol görülebilecek diğer antik 

kalıntılardır. 

♣ Kıbrıs Barış Harekatı Şehitleri Hatıra Ormanı: Kıbrıs Barış Harekatı’nda şehit düşen 454 

subay, astsubay, erbaş ve erimizin anısına Silifke - Gülnar yolunun 5. kilometresinde, Çamdüzü 

mevkiinde bir Hatıra Ormanı oluşturulmuştur. 

1976 yılında tamamlanan ve 9 hektarlık bir alanı kaplayan Şehitlikte, Atatürk Anıtı ve tören 

alanı ile çevresinde şehitlerimizin sembol mezarları vardır. Her mezar yanına bir de ağaç dikilmiştir. 

Şehitlikte ayrıca, 220 Kıbrıs Türk Mücahidi Şehitleri anısına bir de abide bulunmaktadır.1974 Kıbrıs 

Barış Harekatı’nda ele geçen Rum tank, top, zırhlı araç ve silahların bir kısmı burada 

sergilenmektedir. 

♣ Frederik Barbarossa Anıtı: Roma - Germen İmparatoru Frederik Barbarossa, III. Haçlı 

Seferi’nde ordusu ile Filistin’e giderken 10 Haziran 1190 günü Ekşiler Köyü yakınlarında Göksu 

Irmağı’nda boğulmuştur. 1971 yılında Alman Büyükelçiliği tarafından Frederik Barbarossa’nın 

boğulduğu yere taptırılan anıttaş Silifke - Konya karayolunun 9. kilometresinde yolun hemen sağ 

kenarındadır. 

♣ Demircili (Imbriogon) Anıtmezarları: Silifke - Uzuncaburç karayolunun 10. 

kilometresinde, antik Imbriogon şehrinin soylularına ait tek ve çift katlı anıtmezarlar vardır. Dört 

tanesi hemen yol kenarında bulunan anıtmezarlar İ.S. II. yy Roma dönemi kalıntılarıdır. 

♣ Uzuncaburç (Diocaesarea): Mersin ’in en önemli ve en iyi korunmuş tarihi kalıntıları 

Silifke’nin 30 km kuzeyindeki Uzuncaburç beldesindedir. Helenistik çağda merkezi Uzuncaburç’un 

4 km doğusundaki (ura) Olba Krallığı’nın ibadet yeri olan bugünkü Uzuncaburç yerleşim yeri, Roma 

döneminde, İ.S. 72 yılında İmparator Vespasianus zamanında Olba’dan ayrılarak Diocaesarea 

(Tanrı-İmparator Kenti) adıyla özerk, kendi adına para basabilen yeni bir site durumuna getirilmiştir. 

Diocaesarea’daki Zeus Tapınağı, burç ve piramit çatılı anıtmezar Selefkoslar, yani 

Helenistik; sütunlu cadde, tiyatro, tören kapısı, çeşme, Şans Tapınağı ve Zafer Kapısı Roma 

döneminden kalma yapılardır. V. yy’da Hıristiyanlığın yörede gelişmesi ile Zeus Tapınağı kiliseye 

dönüştürülmüş, ayrıca yeni kiliseler de yapılmıştır. Bizans döneminin ardından Anadolu Türkleri 

buraya şehrin sembolü olan yüksek burcun ismini vererek “Uzuncaburç” demişlerdir. 

♣ Uzuncaburç’taki Belli Başlı Kalıntılar Şunlardır: 

Sütunlu Cadde: Tiyatronun önünden geçen sütunlu cadde Zeus Tapınağı’nın yanında kent 

kapısından gelen diğer bir sütunlu cadde ile kesişir ve Şans Tapınağı’nda son bulur. İ.S. I. yy’dan 

kalma Sütunlu Cadde’deki sütunların hepsi yıkılmış ve mimari parçalarının çoğu yok olmuştur. 

Tören Kapısı: İ.S. I. yy’dan kalma Tören Kapısı her biri 1 m çapında ve 7 m yüksekliğinde 

Korint başlıklı sütunlarla heybetli bir yapıdır. Sütun gövdelerinden çıkan konsollar üzerinde 

zamanında heykeller bulunmaktaydı. Yarısı yıkılmış olan Tören Kapısı’nın 5 sütunu ayaktadır. 

Zeus Tapınağı: Tören Kapısı’ndan sonra antik çeşmeyi geçince sütunlu caddenin solunda 

bir avlu içerisindeki Zeus Tapınağı’nın Selefkos Nikator (İ.Ö. 312 - 295) tarafından yaptırılmış 

olduğu düşünülmektedir. Zeus Tapınağı, Anadolu’da dört bir yanı tek sıra 36 sütunla çevrili, Korint 

tarzında Peripteros planlı, en eski tapınaklardan biri olarak sanat tarihinde önemli bir yere sahiptir. 

Romalılar tarafından da kullanılan tapınak, Hıristiyanlık döneminde, V. yy’da, önemli değişikliklerle 

kiliseye çevrilmiş; cella’sı yıkılıp sütunların araları örülmüş ve buralara kapılar konmuş, 

doğusundaki sütunlar kaldırılarak yerlerine apsis eklenmiştir. Zeus Tapınağı iki bin seneyi aşkın 

yaşı ve bugünkü muhteşem görünümü ile geçen zamana meydan okurcasına hala ayakta 

durmaktadır. 

Şans Tapınağı (Tychaeum): Sütunlu caddenin bitimindeki Şans Tapınağı İ.S. I. yüzyılın 

ikinci yarısında yapılmıştır. Bugün beşi ayakta olan, 6’şar m yüksekliğindeki yekpare granit 6 

sütunun taşıdığı arşitravdaki kitabe, tapınağın kentin soylularından Oppius ile eşi Kyria tarafından 

yaptırılıp kente hediye edildiğini bildirmektedir. 

Zafer Kapısı: Güney - kuzey yönündeki ikinci sütunlu yol üzerinde ve Zeus Tapınağı’nın 

kuzeyinde bulunan kapının ortasında bir büyük; yanlarında iki küçük kemerli girişi vardır. 

Üzerindeki kitabede, depremde zarar gören kapının Roma İmparatorları Arcadius (395 - 408) ile 

Honorius (395 - 423)’un birlikte yönetimleri sırasında önemli ölçüde onarım gördüğü yazılıdır. 

130


Anıtsal nitelikli kapının çeşitli yerlerindeki konsollarda vaktiyle heykel ve büstlerin yer aldığı 

anlaşılmaktadır. “Zafer Takı” görünümlü bu muhteşem yapı Zafer Kapısı olarak anılır. 

Tiyatro: Roma İmparatorları Marcus Aurelius (161 - 180) ile Lucius Verus (161 - 169)’un 

birlikte yönetimleri sırasında yapılmış olduğu burada bulunan bir yazıttan anlaşılmaktadır. Yer 

olarak doğal çukur bir arazi seçilerek oturma basamakları arazinin meyilinden faydalanılarak 

yapılmıştır. 

Helenistik Anıtmezar: Uzuncaburç beldesinin güneyindeki bir tepe üzerinde yapılmış olan 

anıtmezar Dor biçimindeki mimarisi ile yörede tektir. Piramit çatılı, 15 m yüksekliğindeki mezaranıt 

5,5 m X 5,5 m ölçülerinde kare planlıdır. 2300 yıllık anıtmezarın Selefkoslar veya Olba Krallığının 

yöneticilerinden birine ait olduğu tahmin edilmektedir. 

Helenistik Yüksek Kule: Şehri çevreleyen surların kuzeydoğu kenarında bulunan 5 katlı 

kule 16 m X 13 m oturumunda ve 23 m yüksekliğinde olup yapımında hiç harc kullanılmamıştır. Her 

katı kendi içinde bölümlere ayrılmış olan kule, yöneticilerin yaşadığı bir mekan olduğu kadar, 

tehlike anında halkın sığındığı ve şehir hazinesinin korunduğu güvenli bir yer olarak ta 

kullanılmaktaydı. Kule kapısı üzerindeki yazıttan, İ.Ö. III. yüzyılın 2. Yarısında Tarkyares tarafından 

yaptırılmış olduğu anlaşılan kule, geçirdiği yangın sonucu vali Petronius’un emriyle İ.S. III. yy 

sonlarında onarım görmüştür. Eski paraların üstünde amblem olarak kullanılan bu gözetleme ve 

barınma kulesi yüksek oluşu nedeniyle bugünkü beldenin ismine de kaynak olmuştur: Uzuncaburç. 

Kiliseler: Hristiyanlığın bölgeye gelmesiyle, V. yy’da Zeus Tapınağı’ndan dönüştürme 

kiliseden başka üç kilise daha yapılmıştır. Bunlar, kule yakınındaki Stefanos Kilisesi, nekropoldeki 

Mezarlık Kilisesi ve tiyatro yanındaki küçük bir kilisedir. Bunlardan çok az kalıntı mevcuttur. 

Nekropol: Kentin kuzeyindeki bir vadinin her iki yamacına yayılmış olan nekropol sahası, 

hem Helenistik, hem Roma, hem de Bizans dönemlerinde kullanılmış olup kaya oyma çok sayıda 

mezar vardır. 

♣ Ura (Olba): Uzuncaburç’un 4 km doğusundaki Ura, Helenistik dönemde Olba Krallığı’nın 

merkezi ve önemli bir ticaret şehri idi. Bir tepenin üzerinde kurulmuş bulunan antik kentten 

günümüze kadar gelebilmiş kalıntılar arsında çeşme binası, su kemeri, evler, tiyatro ve nekropol 


Buradaki en önemli yapıtlardan biri olan çeşme binası Septimus Severus (İ.S. 193 - 211) 

zamanında yaptırılmıştır. Lamus Deresi’nden alınan su kanal, tünel ve akuadüklerle bu çeşmeye 

akıtılıyordu. 

Diğer bir önemli eser ise nekropolün bulunduğu vadi üzerine kurulmuş, 150 m 

uzunluğunda, 25 m yüksekliğinde dört kemerli akuadüktür. Bu su kemerinin korunması ve çevrenin 

gözetlenmesi için kuleler inşa edilmiş olması yapının önemini göstermektedir. Antik çeşme ile aynı 

dönemde yapılmış olan su kemeri, Bizans İmparatoru II. Justin yönetimi sırasında, 566 yılında 

onarım görmüştür. Çeşmenin yanında bulunan tiyatro binasından bazı oturma basamakları ile 

sahnenin bir bölümü günümüze dek kalabilmiştir. Olba kentinin oldukça geniş olan nekropol 

sahasında kaya mezarları ve lahitler görülebilir. 

♣ Polmonıus Roma Hamamı Ve Üç Huri Mozaiği: Mersin’den yaklaşık 67 km. mesafede 

Narlıkuyu koyunun kenarında bulunur. Hamamın bir bölümü ile mitolojide “Gratiae” diye bilinen 

“ÜÇ HURİ’ “ yi temsil eden renkli taban mozayiği bir bina içinde korunmaya alınmıştır. Yapıt 4.yy. 

Roma çağından kalmadır. 

♣ Cennet Cehennem Çökükleri: Bir yeraltı deresinin yol açtığı kimyasal erozyonla tavanın 

çökmesi sonucu meydana gelmiş büyük bir çukurdur. Eski çağlardan “Korikos Mağaraları “ diye 

bilinen bu doğal harikalardan ilk göçüğün dibindeki mağaranın dibinde bulunan mağaranın, Ejder 

Typhon’un meskeni olduğu söylenir. Mağaranın ağzında, Paulus adında bir dindar adamın 

yaptırdığı küçük bir kilise vardır. Cennet çöküğünün içinde her biri oldukça geniş 452 basamaklı taş 

bir merdivenle inilir. Kiliseye 300 basamakta varılır. Kiliseden sonra mağaranın bitim noktasında 

mitolojik bir yeraltı deresinin sesi duyulur. Cennet çöküğünün 75.kuzeyindeki Cehennem çukuru da 

cennet çöküğü gibi oluşmuştur. 

♣ Astım-Dilek Mağarası: Cennet çöküğünün 300 m. güneybatısındadır. İçine helozonik 

demir bir merdivenle inilir. Birbirine bağlantılı, toplam uzunluğu 200m.yi bulan galeriler çok ilginç 

şekilli dev sarkıt ve dikitlerle süslüdür. Mağara ışıklandırılmış olup, astım hastalarına iyi geldiği 

bilinmektedir. 

131


TARSUS 

♣ Eski Cami- St. Paul Kilisesi: Çarşıbaşındaki Kilisenin 1102 yılında St. Paul Katedrali 

olarak yapıldığı söylenmektedir. Roma sitilinde kalın ve yüksek duvarları, iç kısmı geniş, dışa 

bakan tarafı dar, derin pencereleri ve kalın sütunları ile dikkat çekicidir. 1415 yılında Ramazanoğlu 

Ahmet Bey tarafından onarılarak camiye çevrilmiştir. . Bazı kaynaklarda Ortaçağın başlarına ait bir 

Ayasofya Kilisesinden söz edilir ve Papa'nın elçisi Mainz Piskoposu Konrad Von Wittelsbach'ın 6 

Ocak 1198'de burada, Ruppenlerden l.Leon'u Ermeni Kralı olarak tanıdığı ve taç giydirmiş olduğu 

anlatılır.1704'de Tarsus'a gelen P.Lucas'da burada bir Grek ve bir Ermeni Kilisesinden söz ederek 

Ermeni kilisesinin Paulus'un kendisi tarafından inşaa edildiğini belirtir.1851 yılında Tarsus'a gelen 

V.Langlois de bu kiliseyi ziyaret etmiştir. Roma stilinde kalın ve yüksek duvarları, iç kısmı geniş, 

dışa bakan tarafı dar, derin pencereleri ve kalın sütunları dikkat çekicidir. 

Kilisenin bahçesine batı yönde bulunan ve cephesi oldukça süslü bir kapıdan girilir.Yapı bu 

bahçe içerisinde yaklaşık 460 m2.lik bir alanı kapsamaktadır.Kesme taşlarla inşaa edilen yapının 

dış uzun cephelerinde kör kemerler bulunmaktadır.Batıdaki ana kapıdan girilen salonun genişliği 

19.30 m.,uzunluğu 17.50 m.dir.Girişin sağında ve solunda birer yarım plaster sütun ve bu 

sütunların hizasında salonu üç sahına (nef) ayıran,ikişerli iki sıra halinde dört serbest sütun yer 

alır.Kuzey ve güney duvarlarda da yine yarım sütunlar bulunmaktadır.Aslında bu sütunlar gri renkli 

granit olup,antik çağ yapılarına ait olmaları muhtemeldir.Orta salonun genişliği 12.60 m.olup,üzeri 

tonozludur.Tavanın merkezine rastlayan bölümde,ortada Hz. İsa olmak üzere doğuda Yohannes ve 

Mattaios, batıda Marcos ve Lucas'ın freskleri bulunmaktadır.Yapının kuzey-batı köşesinde ise bir 

çan kulesi yer almaktadır.Yapı ve çevresi yıl içerisinde oldukça büyük bir restorasyon görmüş, 

çevre düzenlemesi ve istimlak ile düzenlenmiştir. 

♣ Aziz Paulus: Hıristiyanlık dininde İsa'nın 12 havarisinden biridir. Yahudi kökenli bir aileden 

gelen Paulus ya da Yahudi adı olan Saul M.S. 3 yılında Tarsus’ta doğmuştur. Baba mesleği olan 

çadır bezi dokumacılığı yapmıştır. 13 yaşına doğru hahamlıkla ilgili öğrenim görmesi için Kudüs'e 

gönderildi. Doğduğu kent olan Tarsus'a döndüğünde çifte vatandaşlık hakkını elde etti yani hem 

Tarsus hemde Roma vatandaşı oldu. M.S.34'e doğru yeniden Kudüs'e gitti. Hıristiyanlık dinini 

yaymaya ve öğrenim görmeye devam etti. Bu arada Antakya'da Hıristiyanlık öncülerinden 

Barnabas ile Hıristiyanlık konusunda çalışmalar yapan Saul adını Roma adı olan Paulus ile 

değiştirdi. M.S.36 yılında hiç ummadığı bir anda İsa ile karşılaştı. Bu karşılaşma sonrasında İsa'nın 

yolunda ilerleyeceğini açıkladı. Hıristiyan inancının temel öğelerini öğrendi. Tarsus'a döndüğünde 

Hıristiyanlık çalışmalarına devam etti. Ve bir Hıristiyan topluluğu kurdu 43 yılında Barnabas’la 

yeniden karşılaşan Paulus Hıristiyanlığa inananları ziyaret için tekrar Kudüs'e gitti. Barnabas ile 

ayrılan Paulus ikinci dinsel görevine Silas ve Timetheos adlı din adamları ile devam etti. Suriye, 

Kilikya, Anadolu, Efes, Kayseri, Filibe, Selanik, Pire'ye gitti. Bazı söylentilere göre M.S.62 yılında 

serbest bırakıldığı, bazı söylentilere göre ise de M.S. 66'da idam edildiği söylenmektedir. 

♣ St. Paul Kuyusu: Tarsus İlçe Merkezinde, Kızılmurat Mahallesinde Cumhuriyet Alanının 

yaklaşık 300 m kadar kuzeyinde, eski Tarsus evlerinin yoğun olduğu bölgede, öteden beri St. 

Paul’un evinin yeri olarak kabul edilen bir avluda bulunan kuyu, St.Paulus Kuyusu olarak bilinir. Bu 

evin bahçesinde yakın zamana kadar yapılan küçük bir kazı çalışmasında bazı duvarlar ortaya 

çıkarılmıştır. St.Paulus'un Hıristiyanlık için önemine bağlı olarak, bu kalıntıların ve kuyunun çok 

eskiden beri kutsal sayılması, kentte yakın zamana kadar yaşayan Hıristiyan cemaatinin inancının 

izleri olarak yorumlanmaktadır. 

Halen çevre düzenlemesi ve çevre istimlakleri yapılmış olan kuyunun çapı 1.15 m dir. Ağız 

taşının silindir biçiminde olmasına karşın, asıl kuyu gövdesi kare biçimindedir ve dörtgen kesme 

taşlarla yapılmıştır. Derinliği 38 m olan kuyunun suyu yaz- kış hiç eksilmez. Kudüs'e hacı olmak için 

yöreden geçen Hıristiyanlarca kutsal sayılan bu kuyu suyundan içilir. Bunun yanı sıra yapılan kazı 

çalışmalarında St.Paulus'un doğduğu ev olarak tahmin edilen evin taş duvarları St.Paul 

Kuyusu'nun hemen yanında gün ışığına çıkarılmıştır. 

♣ Tarsus Müzesi: Tarsus Müzesi,1557 Yılında Ramazanoğullarından Kubat Paşa tarafından 

açık avlulu medrese olarak yaptırılan ve 1966 yılında restore edilen Kubat Paşa Medresesi’nde 

uzun süre hizmet vermiştir. Daha sonra Tarsus Kültür Merkezi bünyesinde düzenlenen bir binaya 

taşınan Müzede 5234 adet Arkeolojik, 1639 adet Etnoğrafik ve 26841 adet sikke olmak üzere 

toplam 33734 adet eser bulunmaktadır. Eserler Paleotik, Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Urartu, Grek, 

Roma, Bizans, Selçuklar, Osmanlı devletine aittir. 

132


♣ Gözlükule: Neolitik Çağda (İ.Ö. 5000) toprak tepe üzerinde kurulmuş en eski medeniyeti 

yaşamasıyla Anadolu kültürüne ışık tutan önemli yerleşim merkezlerinden biridir. İlk çağda Tarsus 

limanı olarak kullanılmıştır. Şehrin güneydoğusunda bugün park olarak ağaçlandırılmış 300 m. 

uzunluğunda ve 22 m. yüksekliğinde bir höyüktür. 

Burada 1934-1938 ve 1947 yıllarında Hetty Goldman tarafından yapılan Arkeolojik 

kazılarda, Neolitik dönemden İslam dönemine kadar çeşitli yapıtlar bulunmuştur. Neolitik döneme 

ait, sıva parçaları, opsidon araç ve gereçler, ok uçları, küçük mızraklar, seramikler, Kalkolitik 

döneme ait içerisinde ölülerin gömüldüğü küpler, testi ve çömlekler, aynı mimari tarzda yapılmış üst 

üste ev tabanları. Tunç dönemine ait Tunç silahlar, mühürler, dörtgen planlı taş ve kerpiç evler gibi 

ilk mimari kalıntıları. Bu çağda kentleşme ve sınıflaşma ortaya çıkmış, kent yangından sonra 

surlarla çevrilmiştir. Hitit döneminde Kuziwatna Kralı Isput Ahşu ile Hitit Kralı Telepinus arasında 

yapılan anlaşmanın küçük bir bölümü, Gözlükule'de bu anlaşmayı yapan İsput Ahşu'nun çevresi 

çivi ile yazılı, ortası Hiyeroglif bir mührü, Hitit kralı 3. Hattuşil'in karısı Hepa'ya ait mühür, bir arazi 

bağışı ile ilgili bir çivili yazılı Hitit tableti, bir din adamı tasvir eden kristal bir heykelcik ve Boğazköy 

surlarına benzer bir kale kalıntıları bulunmaktadır. Gözlükule'de çıkarılan eserler Adana Müzesi'nde 

sergilenmektedir. 

♣ Donuktaş: İlçenin, Tekke Mahalesinde bulunan Donuktaş İlçedeki anıtların en eskisi olarak 

bilinmektedir. Yapı özellikleri ile bir Roma mabedi olması muhtemeldir. Dikdörtgen şeklinde iç içe 

bölümleri bulunan çok eski bir yapıdır. Tekke Mahallesindedir. Gayet kalın dış duvarların boyu 115 

m., yapının genişliği dıştan dışa 43 m, yüksekliği 7 m, kalınlığı 6.60 m.dir. Prof. Nezahat Baydur'un 

yürüttüğü kazı çalışmalarından, bu yapının tapınak olduğu anlaşılmıştır. 

Donuktaş' ı gezen gezginlerden Sefir Barbaro, 1545 yıllarında yazdığı eserinde buranın bir 

saray olduğunu yazar, Hollanda'nın Tarsus Konsolosu Barker, 1835'de yazdığı "Kilikya" adlı 

eserinde "Donuktaş bir kral ailesi mezarıdır. Fakat Serdanapol'ın mezarı değildir. Çünkü Serdanpol 

Ninova'da yakılmıştır." Demektedir. Donuktaş bazı kitaplarda da Jupiter Mabeti olarak geçmektedir. 

Bir efsaneye göre Donuktaş bir hükümdarın sarayı olup Gözlükule üzerindeymiş, Hükümdar burada 

kızı ile yaşarmış, zamanın peygamberi bu hükümdara darılarak sarayına tekme vurmuş. Saray ters 

dönerek yuvarlanmış ve bugün bulunduğu yere düşmüş. 

♣ Eshab-I Kehf Mağarası: Tarsus'un kuzeybatısında 14 km. uzaklıkta Dedeler Köyündedir. 

Kuran-ı Kerim'de Kehf Suresinde sözü edilen bu mağara Müslüman ve Hıristiyanlarca kutsal sayılır. 

Mağaraya 15-20 merdivenle inilir. 

Eshab-ı Kehf Mağarasına ait bir efsane halk arasında anlatılır; "Mitolojik tanrılara inanışın, 

gücünü kaybettiği dönemlerde, tek Tanrıya inandıkları için eziyet edilmekten kaçan Hristiyan dinine 

mensup Yemliha, Mekseline, Mislina, Mernuş, Sazenuş, Tebernuş ve Kefeştetayuş adında yedi 

genç, Putperestliğe dönmeyi kabul etmediklerinden Rum Hükümdar Dakyanus’un huzuruna 

çıkarılmışlar. Bu hükümdar, Putperestlik dinine bağlı kalmalarını, aksi takdirde kendilerini 

öldürteceğini söyleyerek birkaç günlük zaman vermiş. Köpekleri Kıtmir ile birlikte bu yedi genç 

ölümden kurtulmak için verilen süreden faydalanarak kaçmışlar ve bu mağaraya sığınmışlar. Allah 

tarafından kendilerine 300 yıl süre bir uyku verilmiştir. İlk uyanan, yiyecek almak için kente gider 

ama elinde bulunan zamanı geçmiş para yüzünden yakalanır. Yakalayan parayı nerede bulduğunu 

ve oraya götürülmesini ister. O da yalnız olmadığını yedi arkadaşıyla beraber mağarada kaldığını 

söyler. Onunla birlikte mağaraya geldiğinde yedi yavru kuşun tünediği bir yuvadan başka bir şey 

görmemiştir. Bu nedenle burası Yedi Uyurlar Mağarası diye de anılır." 

Halk arasında ziyaret dağı olarak bilinen dağ, konik biçimi ve topoğrafik görünümü itibariyla 

doğal bir özellik arz eder. Mağara 300 m2 büyüklüğünde 10 m yüksekliğindedir. Mağaranın içinde 3 

tünel mevcuttur. Eshab-ı Kehf Mağarasının yanına Osmanlı Padişahı Abdülaziz tarafından 1873 

yılında bir mescit yaptırılmıştır. 

♣ Altından Geçme (Roma Hamamı): Roma İmparatorluk çağından kalma, Tarsus'un 

görkemli yapılarından olan Hamam kalıntısı İlçe merkezinde olup, Eski Cami'nin 50 m kuzeyinde 

yer almaktadır. Hamam kalın Horasan tabakaları, moloz taşlardan ve tuğlalardan yapılmıştır. Kalın 

duvarın içinde yer yer baca ve havalandırma künkleri ve duvar içinde tuğladan kör kemerler 

mevcuttur. 

Hamamın doğusundaki duvarlar kısmen sağlam olarak kalmış ve üstünü kubbeyle örtülü 

olduğu yarım kalan kubbe ayaklarından anlaşılmaktadır. M.S. 2-3. yy"a ait olduğu tahmin edilen 

yapının kuzey ve batı bölümleri tamamen yıkılmış, güney duvarında 3.5 m. genişlikte, 4 m 

133


yükseklikte delik açılmak suretiyle yol geçirilmiştir. Bu nedenle buraya halk tarafından altından 

geçme denilmektedir. 

♣ Eski Hamam (Şahmeran Hamamı): Yeni Vakıf İş hanının yanında, Kızılmurat Mh.'de yer 

almaktadır. Romalılardan kalma bir hamam temeli üzerine Ramazanoğulları tarafından yapıldığı 

söylenir. Roma döneminden kalan hamam Altından Geçme'nin uzantısı, Eski Hamam'ın olduğu 

yere kadar uzanır. Kapının yanındaki kitabede H. 1290, M. 1873 yılında onarım gördüğü yazılıdır. 

Mahmut paşa Vakfı olarak bilinir. Restore edilerek halkımızın hizmetine sunulmuştur. 

Efsanevi Yılanlar Padişahı Şahmeran'ın burada kesildiğine ve kanının bu hamamın 

duvarlarına sıçradığına inanıldığından "Şahmeran Hamamı" da denir. Plan şeması dört eyvanlı tipe 

giren Eski Hamam, yapılan değişikliklerle eski durumunu kaybetmiş, sıcaklık ve havlet 

kısımlarından oluşmuştur. Halk arasında şahmeran olarak bilinen yapı, . Hamam, kuzey güney 

arkasında olup, dikdörtgen plan ihtiva etmektedir. Duvarları moloz taştan inşa edilen yapı genel 

olarak Türk hamamı özelliklerin göstermektedir. Soyunma yeri, ılıklık, sıcaklık ve külhan bölümünün 

üzeri kubbe ile örtülüdür. Ayrıca 10 ahşap loca ve ortada sonradan betonla çevrilmiş bir havuz 

vardır. 

♣ Kleopatra Kapısı (Deniz Kapısı): Kleopatra Kapısı, Tarsus'un girişindedir. Bizans 

Döneminde inşa edilen kent surlarının Dağ Kapısı, Adana Kapısı ve Deniz Kapısı bulunuyordu. 

Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Tarsus'u anlatırken bu kapı için İskele kapısı ismini takmıştır. 

Kapının yapımında Horasan harcı kullanılmıştır. Kapının kenarı at nalı şeklinde ve yerden 

yüksekliği 6.17 m, derinliği ise 6.18 m. dir. Tarsus'un 18. Yüzyıl sonlarına kadar oldukça sağlam üç 

kapılı surları, 1835 yılında Mısırlı İbrahim Paşa tarafından yıktırılmış ve sadece iki ayak üzerinde 

tek kemerli deniz kapısı kalmıştır. 

Mısır'ın ünlü kraliçesi Kleopatra' nın sevgilisi Romalı General Antonius ile Tarsus’ta 

buluşmak üzere geldiklerinde, o zamanın limanı olan Gözlü Kule'de büyük bir törenle 

karşılanmışlar ve Deniz Kapısından şehre geldiği söylenir. Bu nedenle Deniz Kapısına Kleopatra 

Kapısı da denir 

♣ Onur Yazıtı (Yeni Hamam): Yeni Hamam İlçemiz Merkezinde Ulu Camiinin yanında yer 

almaktadır. Hamamın giriş kapısı üzerindeki kitabeden 1785 tarihinde yapılmış olduğu 

belirtilmektedir. Bu kitabenin onarım sonrası konulduğu sanılmaktadır. Hamam klasik Türk 

hamamlarının özelliğini taşımaktadır. Hamamda soyunma, ılıklık, sıcaklık külhan olmak üzere dört 

bölüm mevcuttur. Soyunma yeri beşik tonozla, ılıklık ve sıcaklık bölümü kubbe ile örtülüdür. 

Sekizgen planlı sıcaklık kısmında dört yanda eyvanlar ve bunlar arasında halvet odaları 


Yeni Hamam'ın duvarında bulunmakta olan bu yazıt 1982 yılında yerinden çıkarılıp şimdiki 

yeri olan Kleopatra Kapısının kuzeyine yerleştirilmiştir. Boyu 1.45 m. eni 0.52 m.dir. Romalılar 

zamanında bir heykelin kaidesi olarak kullanılmıştır. Üzerindeki yazıtın Türkçe çevirisi şöyledir. 

"Bu heykel imparatorluk tapınağının koruyuculuğunu iki kez yapmak, gerek kent, gerekse 

Kilikya eyalet yönetiminde bazı sivil ve resmi işlerde özel sorumluluk ve yetkilere sahip olmak ve 

bağımsız eyalet meclisi kurmak gibi pekçok ve seçkin ayrıcalıklarla onurlandırılmış bulunan Kilikya, 

İsaura ve Lycaonia eyaletlerine başkanlık eden, en büyük, en güzel ve en önde gelen başkent olan 

Severus Alexander'in Septimus Severus'un Caracalla'nın ve Handrianus'un kenti Tarsus tarafından 

dindar ve talihli efendimiz imparator Marcus Aurelius Severus Alexander'in esenliği için dikilmiştir." 

Yazıt, Severus Alexander'in imparator olduğu yıllar arasında yani İS 222-235 yıllarına 

tarihlenmiştir. 

♣ Justiniaus Köprüsü (Baç Köprüsü): Modern Tarsus kentinin doğusunda bulunan 

Justiniaus köprüsüne halk tarafından eskiden şehre girişte alınan Bac Vergisinden dolayı Bac 

Köprüsü denilmektedir. Adana-Ankara karayolunun Tarsus girişinde ve kuzeyindedir. Berdan 

(Tarsus) Çayı üzerindeki köprü, İ.S.VI. yüzyılda Bizans İmparatoru Justiniaus (İ.Ö.527-566) 

tarafından yaptırılmıştır. Birkaç kez ve en son olarak 1978 yılında restore edilmiştir. Eski 

dönemlerde köprüden geçme paralı olduğundan bu köprüye vergi anlamına gelen Bac adı 

verilmiştir. 

♣ Makam-I Şerif Camii Ve Daniyal Peygamber Kabri: Bu cami'nin içinde Daniyal 

Peygamberin makamının bulunmasından dolayı Makam-ı Şerif Camii olarak da anılmaktadır. 

Bulunduğu mahalleye ismini vermiş olan Makam Camii, bu gün müze binası olarak kullanılan Kubat 

134


Paşa Medresesi’nin 10-15 m kuzeybatısında yer alan ana mekanı dikdörtgen planlı, tonozlu ve 

kemerlidir. Makam-ı Şerif Camii merkezinde 1857 yılında yapılmıştır. Yeni bir bölüm de eklenmiştir 

Yeni yapıdan eski kısma üç kapı açılmakta ve üç basamakla ana makama inilmektedir. 

Burası basık bir kubbe ile örtülüdür. Mihrabı düz ve sadedir. Doğusunda Daniyal Peygamberin 

kabri yer almaktadır. Bu nedenle camiye "Makam Camii" adı verilmiştir. Daniyal Peygamber 2. 

Babil Kralı Nebukadnesar (İ.Ö. 605-562) zamanında yaşamış, Yahudileri Babil esaretinden ilmi ve 

kehanetleriyle kurtarmış bir peygamberdir. Rivayete göre Babil Kralı rüyasında İsrailoğullarından 

Gelecek bir erkek çocuğun kendi tahtını sarsacağını bildirmesi üzerine israiloğullarından doğan 

erkek çocukların öldürülmesini emretmiştir. Bu nedenle Daniyal Peygamber doğunca onu dağ 

başında bir mağaraya bırakmıştır. Mağarada bir erkek ve bir dişi aslan himayesinde büyüyen 

Daniyal, delikanlı olunca kavmi arasına karışmıştır. 

Bir kıtlık senesinde Tarsus'a davet edilen Daniyal Peygamber'in Tarsus'a gelmesiyle birlikte 

bolluk olmuş. Bu nedenle Daniyal Peygamber Babil' e geri gönderilmemiş, ölünce de Tarsus'ta 

şimdiki Makam Camiinin bulunduğu yere gömülmüştür. Hc.17. yılında Hz. Ömer devrinde Tarsus 

fethedilince, Daniyal Peygamberin mezarı açtırılmış burada büyük bir lahit içerisinde altın iplikle 

dokunmuş kumaşa sarılı ayet uzun boylu bir ceset görülmüştür. Başından geçen maceraların 

sembolü olarak parmağındaki yüzüğün taşına biri erkek olan iki aslanın arasında genç bir çocuk, 

dişi aslan onu yalıyor şeklinde işlenmiştir. Cesedin Yahudiler tarafından çalınmaması için, Hz. 

Ömer’in emri üzerine önceki yerine gayet derince defnettirilip üzerinden de Berdan Nehrinden 

gelen ufak bir çayın suyunu kabrin üzerinden geçecek şekilde akıtıp hiç kimsenin kabre el 

sürmeyeceği şeklinde emniyete alınmıştır. 

Nitekim caminin son tamiratı sırasında çok derinlerde caminin arka ve alt kısmında suyun 

giriş yerinde gayet kalın ve gayet muntazam mazgal demirleri çıkmıştır. Daniyal Peygamberin 

cesedi, bu mazgallardan geçen suyun çok aşağısındadır. 

♣ Ulu Cami (Cami-İ Nur): Cami-i Nur adıyla anılan ve bulunduğu semte de Cami-Nur ismini 

veren bu cami, Tarsus merkezinde yer alan Türk-İslam sanatının önde gelen eseridir.1579 yılında 

Ramazanoğullarından Piri Paşanın oğlu İbrahim Bey tarafından yaptırılmıştır. Selçuk-Osmanlı 

üslubunda tek şerefeli minaresi olan cami Sen Piyer Kilisesi kalıntılarının üstüne yapılmıştır. 

Yapıda tümüyle kesme taş kullanılmıştır. 47X13 m. boyutlarında dikdörtgen plana sahip caminin iç 

avlusuna 10 m. yüksekliğinde, 7.20 m. genişliğinde olup, doğu, kuzey ve batı bölümlerini kapsayan 

14 mermer sütunun taşıdığı revak vardır. Avlu taş levhalarla kaplı olup, ortada (H.1323) tarihli 

onarım kitabesi bulunan bir şadırvanı mevcuttur. Camiye kuzey yönünden abidevi portalla girilir. Bu 

portal Memlük mimarı özelliklerini taşıyan siyah beyaz mermerlerle süslüdür. Son cemaat yeri, 

doğu- batı doğrultusunda 14 adet baklava dilimli sütunların taşıdığı orijinal kiremitlerle örtülü 16 

kubbeden revaklı ve 5 kapılı avlu yer alır. Caminin iç mekan sütunları "İran Kemeri" adı verilen yarı 

sivri kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Caminin mimber, mihrap ve müezzin mahfili mermerden 

yapılmıştır. 

Caminin doğu bölümünde ayrı mekanda Hazreti Şit ve Lokman peygamberlerin makamları 

ve Abbasi Halifesi olan ve Pozantı’da 833 (H.218) yılında ölen Me'mun'un kabri bulunmaktadır. 

Cami Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 01.11.1990 gün ve 696 sayılı kararı ile 

tescil edilmiştir. 

♣ Tarsus Şelalesi ve Roma Mezarları: Tarsus İlçe Merkezinin kuzeyinde Berdan (Kydnos) 

Çay'ı üzerindedir. Berdan nehrinin bu bölümünde nehir suyu 4-5 metrelik bir yükseklikten dökülerek 

şelale meydana getirmektedir. Romalılar döneminde şelalenin bulunduğu alan nekropol (mezarlık) 

olarak kullanılmıştır. Şelalenin bulunduğu alanda konglomera yapıya sahip kayalara oyularak 

yapılmış mezarlar nehrin akış yükseltisi altında ortaya çıkmasından sonra oldukça tahrip olmuş 

durumdadır. 

♣ Cumhuriyet Alanı Antik Kenti: Tarsus İlçesi Merkezinde çok katlı otopark projesi temel 

hafriyat çalışmaları esnasında zemin seviyesinin 5 m. altında antik bir yola tesadüf edilmiştir. 68 

m.lik bölümü ortaya çıkarılan yolun genişliği 7 m. olup, poligonal teknikte bazalt taştan inşa 

edilmiştir. Yolun altında 1.70 m. yükseklikte, 70 cm. genişlikte orijinal kanalizasyon sistemi ve tali 

kanallarla, cadde kenarlarında konglomera taştan yağmur sularını toplayan kanallar mevcuttur. 

Antik yolun sağ tarafında sütunlu stilabot yer almaktadır. Roma döneminde yapıldığı tahmin edilen 

yolun Bizans ve İslami dönemlerde de kullanıldığı yapılan çalışmalardan anlaşılmıştır. Kazı 

çalışmaları devam etmektedir. 

135


♣ Antik Mezar Kalıntısı: Tarsus İlçesi, Caminur Mahallesi, 305 ada, 21 parsel üzerinde 

yapılan Emniyet Sarayının temel atma hafriyat esnasında ortaya çıkan kesme kireç taşından inşa 

edilen anıt mezarın güneyinde bir giriş kapısının bulunduğu, girişin her iki yanında birer kilinesi 

bulunan bir oda ile bağlantılı ikinci bir odanın bulunduğu görülmüştür. Üst bölüm ikinci katta, orta 

zemine açıklığı olan ve yanlarda kilineler bulunan bir mekan ve bu mekanın kuzeyinde yüksek 

kilineli bir mekanın daha mevcut olduğu tespit edilmiştir. Müze Müdürlüğünce yürütülen çalışmalar 

sonucunda mezar içinde bulunan pişmiş toprak lahitler ve diğer buluntular Müze Müdürlüğüne 

taşınmıştır. 

♣ Roma Yapı Kalıntısı: Tarsus İlçesi Merkezi, Eski Ömerli Mahallesi, 875 ada, 101 parselde 

Milli Eğitim Bakanlığı’nca yaptırılmak istenen Barbaros Hayrettin Lisesi inşaatı hafriyat çalışmaları 

sırasında zeminden 3.30 m. alt seviyede açığa çıkan, Roma döneminde yapıldığı belirlenen yapı 

kalıntısı dikdörtgen planlı olup, beşik tonozludur. Kesme kalker taşından yapılma, sıvalı, doğu batı 

ekseninde olan koridorun uzunluğu 37.13 m. genişliği 3.30 m. dir. Doğu batı doğrultusunda uzanan 

koridorun kuzey cephesinde 8 kapı açıtı, güney cephesinde ise kazı sonucu açığa çıkarılan bir 

merdiven girişi, binaya girişi sağlayan ve içi temizlenen, duvarları freskli, zemini mozaikli oda ve 3 

kapı açıtı bulunmaktadır. Doğu cephede de kemerli bir kapı açıtı bulunmaktadır. Roma yapısı 

Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 19.01.1998 gün ve 2951 sayılı kararı ile 

tescil edilmiş ve koruma altına alınmıştır. 

♣ Bilal-İ Habeş Makamı Ve Mescidi: Bilal-i Habeşi Makamı ve Mescidi, Ulu Caminin 

güneybatı tarafında bulunmaktadır. Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V.)' in müezzini olan Bilali 

Habeşi'nin Hz. Ömer zamanında feth edilen yerleri ziyareti esnasında Tarsus'a geldiği, kırkkaşık 

denilen yerde, yani şimdiki makamı ve mescidi bulunan yerde ezan okuyup, namaz kıldırdığı için 7. 

Yüzyılda makamı, 16.yüzyılda da mescidi inşa edilmiştir. Mescid kara planlı olup, üstü büyük bir 

kubbeyle örtülüdür. Üç bölümlü, üç kubbeli son cemaat mahalli mevcuttur. İçeride Bilal-i Habeşi'ye 

ait makam kısmı vardır. Ayrıca mescidin yanına bir de kuyu inşa ettirilmiştir. Osmanlı arşiv 

belgelerinde, 1519 tarihinde Bilal-i Habeşi makamı adına bir vakfın kurulduğu anlaşılmaktadır. 

♣ Mencek Baba Türbesi: Tarsus İlçesi Merkezi, Tekke Mahallesinde bulunmaktadır. 

Nakşibendi Şeyhlerinden Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. Halk tarafından Mencek Baba diye 

adlandırılan türbeye ait kitabe, güneydeki giriş kapısının üzerinde yer alır. 

Osmanlı Devleti arşiv belgelerinde Mencek Zaviyesi (Küçük Tekke) olarak kayıtlara giren 

yapının, vakfiyesinden anlaşıldığına göre İmam Kuseyrizade Şeyh Abdullah Mencek tarafından 

inşa edilmiştir. Yine aynı zat tarafından H.781 (M.1379)' da vakfiyesi de tanzim edilmiştir. 

Vakfiyesinden Orta Asya'dan ve Doğu Türkistan'dan Anadolu'ya gelen ve gelecek Türklerin 

uğramaları ve konaklamaları için kurulmuş olduğu ifade edilmektedir. İçeride bir mezar sanduka yer 

almaktadır. Güney tarafında bir mihrabı bulunan yapının kubbesinde dekoratif anlamda renkli 

süslemeler görülmektedir 

♣ Duatepe Türbesi: Tarsus İlçesi Merkezi, Kleopatra kapısının kuzeydoğusunda, Gözlükule 

Höyüğünün batı eteğinde Karamehmetler İlköğretim okulunun bahçesinde bulunmaktadır. Osmanlı 

Devleti zamanında yapıldığı tahmin edilen türbe, taş yığma avlu içerisinde yer almaktadır. Yapı 

kare planlar ve kubbelerden oluşmuş olup, bugünkü durumu bakımsız ve harap bir vaziyettedir. 

♣ Mehmet Felah Türbesi: Tarsus İlçesi Merkezi, Adana Caddesi üzerinde bulunan 

Demirkapı Camiinin içerisinde yer almaktadır. Türbe Tarsus'u Ermenilerden alan Halep Saltanat 

Naibi Harzemli Seyfettin Timur'un şehit düşen kumandanı Felahoğlu Nureddin adına Osmanlı 

Padişahı II. Abdulhamit tarafından (1903 yılında) yaptırılmıştır. 

♣ Kubad Paşa Medresesi: Tarsus İlçesi Merkezi. Tabakhane Mahallesinde bulunmaktadır. 

1970 yılından 2002’li yılına kadar Tarsus Müze binası olarak kullanılmıştır. Yapı 

Ramazanoğullarından Piri Paşa'nın kardeşi Kubad Paşa tarafından 1553 tarihinde medrese olarak 

inşa edilmiştir. Medrese dikdörtgen planlı olup, ortada avlunun etrafında 16 oda sıralanmıştır. 

Orijinalinde iki katlı, tek eyvanlı, açık avlulu medreseler grubundandır. 1970 yılında yapılan 

onarımlarda orijinal şeklini büyük ölçüde kaybetmiştir. Tamamen kesme taştan yapılan medresenin 

girişi batıdan görkemli, süslemeli, Selçuklu stilinde orijinal bir kapıdan sağlanmaktadır. Medrese 

odalarının tavanları tonozlu olup, odalarda birer ocak bulunmaktadır. 

♣ Kırkkaşık Bedesteni: Tarsus İlçesi Merkezinde, Ulu Caminin hemen yanında 

bulunmaktadır. Bedesten Ramazanoğullarından Piri Paşa'nın oğlu İbrahim Bey tarafından 1579 

tarihinde Ulu Cami ile birlikte yaptırılmıştır. Medrese ve İmarethane olarak kullanılmış olup tarihi bir 

değere sahiptir. Dikdörtgen plana sahip yapı, kesme taştan yapılmıştır. Üzeri beş adet kubbe ile 

136


örtülüdür. 1960-1961 yıllarında büyük bir onarım görmüş ve kapalı çarşı olarak kullanıma açılmıştır. 

Şu anda dükkan olarak kullanılan 18 oda mevcuttur. Yapıya doğu, batı ve kuzeybatıda bulunan 

kapılardan girilmektedir. Giriş kapıları beşik tonozludur. 

♣ Sağlıklı Köyü Antik Yolu ve Kapısı: Sağlıklı Köyü Tarsus'a 15 km. uzaklıkta olup, köyün 

yukarı dağlık kısmında ana kaya üzerinde taş levhalarla döşeli Roma yolu vardır. Roma yolu 

yüksek bir yerde olup, buradan Tarsus ve civarı sahile kadar görülebilmektedir. Yolun genişliği 

yaklaşık üç metredir ve 3 km. lik kısmı sağlam durumdadır. Yolun her iki tarafında bulunan korkuluk 

duvarı yol boyunca devam etmektedir. Yol güzergahı üzerinde Roma ve Bizans devirlerine ait 

mezarlar ve yolla ilgili yazılı onarım kitabeleri bulunmaktadır. Söz konusu bu roma yolu üzerinde 

kemerli bir yapı vardır. Bu kapının zafer takı ve kilikya sınırlarının başlangıç yeri olduğu veya sınır 

kapısı olarak yapıldığı tahmin edilmektedir. Tek sıra kesme taştan yapılan kapının genişliği 8.80 m, 

yüksekliği ise 5.20 m.dir. 

♣ Çavuşlu Köyü Gözetleme Kulesi: Tarsus-Pozantı karayolunun 25. Km.sinden sağa 

dönülerek 7 km. stablize yoldan sonra Çavuşlu Köyü mevkiindeki gözetleme kulesine ulaşılır. 

Vadiye hakim bir tepe üzerinde bulunan ve ortaçağda inşaa edilen gözetleme kulesi dörtgen planlı, 

duvarları kesme taştan yapılmıştır. İki katlı olan yapının orta kat ahşap kiriş yerleri görülmektedir. 

♣ Gülek Kalesi: Tarsus İlçesine bağlı Gülek Beldesinin kuzeydoğusunda yüksek kayalık dağ 

üzerindedir. Gülek Boğazına hakim olan kale, oldukça düzgün taşlardan özenle yapılmıştır. Kalenin 

surları savunmaya zayıf noktalardan köşeli ve yuvarlak kulelerle takviye edilmiştir. Kaleye giriş, 

kemerli abidevi bir kapıdandır. Kale oldukça tahrip olmuş durumdadır. 

♣ Sarışıh Hanı: Sarışıh Hanı, Tarsus İlçesi, Çukurbağ Köyü, Sarışıh Mahallesi yerleşim 

alanının batısında bulunmaktadır. Han doğu-batı eksenli olup, tahminen 30 m. uzunluğunda, 12 m 

genişliğinde ve 5-6 m yüksekliğindedir. Dikdörtgen planlı han küçük kesme taşlardan Horasan harcı 

ile yapılmıştır. Güney cephede yuvarlak tonozlu giriş koridoru bulunmaktadır. Hanın içi yuvarlak 

tonozludur. Tonozun üstü dıştan beton ile doldurulmuştur. Yapının muhtemelen beylikler 

döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Hanın yanında bir de çeşme bulunmaktadır. 

♣ Tarsus Şehitler Abidesi: Tarsus İlçe Merkezi, Cumhuriyet Caddesi üzerindedir. Tarsus'un 

kurtuluşunda şehit düşenlerin anısına, 1955 yılında yaptırılmıştır. Kurtuluş Savaşında Tarsus'un 

çeşitli yerlerinde şehit olanların naaşları alınıp, bu anıtın altındaki katafanga konulmuştur. Adana 

Koruma Kurulunca tescil edilerek koruma altına alınmıştır. 

♣ Çam Alan Türk Şehitliği: Tarsus-Ankara E-5 karayolunun 47. Km.sindeki Çamalan 

Kasabasında şehit düşen bir subay ve 29 ere aittir. Adana Koruma Kurulunca tescil edilerek 

koruma altına alınmıştır. 

♣ Eshab-I Kehf Şehitliği: Tarsus Çamlıyayla karayolunun 20. Km.sinde yolun sol 

tarafındadır. Ulaş Köyü sınırları içerisindedir. İçerisinde 4 adet mezar bulunmaktadır. Şehitlik Sadi 

AKŞAHİN isimli bir hayırsever tarafından yaptırılmıştır. Burada yatan şehitlerin Tozkoparan 

Müfrezesine mensup oldukları söylenmektedir. 

♣ Su Kemeri: Tarsus İlçe Merkezinin 700-800 m kuzeydoğusunda bulunan Su Kemeri 10X3 

m. ebatlarında, 12 m. yüksekliğindedir. Yapının içi moloz taşlardan harç kullanılarak yapılmış, 

yüzeyi ise tuğla ile düzgün bir şekilde inşaa edilmiştir. 

♣ Mahmut Ağa Höyüğü: Tarsus- Adana karayolunun sağ tarafında Mahmutağa Köyünün 

bitişiğinde bulunmaktadır. Geniş yayvan höyüğün üst kısmı tarla malikince düzeltilmiş ve tahrip 

edilmiştir. Höyükte Hitit dönemine kadar olan katlar tespit edilmiştir. Höyük Adana Koruma 

Kurulunca tescil edilmiştir. 

♣ Aliefendioğlu Köyü Höyüğü: Tarsus İlçe Merkezine bağlı Aliefendioğlu Köyü sınırları 

içinde yer almaktadır. Höyük Adana Koruma Kurulunun 21.10.1992 tarih ve 1311 sayılı kararı ile 

tescil edilmiştir. 

♣ Nacarlı Köyü Höyüğü: Tarsus İlçesi, Nacarlı köyü sınırları içinde yer almaktadır. Höyük 

köyün batısında yüksek bir tepelik üzerinde olup, üst düzeyde yoğun Roma Bizans dönemi seramik 

kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca köyün içinde geçen dere üzerinde tek kemer göze sahip bir 

ortaçağ köprüsü vardır. Höyük koruma altına alınmıştır. 

137


♣ Tepe Köyü Höyüğü: Tepeköyü sınırları içinde bulunan höyük doğal bir tepe üzenrinde yer 

almaktadır. Höyükte su sarnıçları, toprağa gömülü pt. küpler ve yoğun yapı malzemeleri 

bulunmaktadır. Höyük koruma altına alınmıştır. 

♣ Kaklık Taşı Köyü Nekropol Alanı Ve Örenyeri: Kaklıktaşı Köyü sınırları içinde vadiden 

batıya yükselen kaya kütlesine oyulmuş Roma devrine ait mezarlar topluluğu bulunmaktadır. Kaya 

mezarlarından içeri girildiğinde geniş mezar odası ve ortada dikdörtgen çukurluk ve mezar odasının 

yanlarında ölü hediye nişleri yer almaktadır. Söz konusu nekropol alanının çevresinde küçük 

yerleşim alanları mevcuttur. 

♣ Karadiken Köyü Mezar Anıtı: Karadiken Köyünde yüksekçe tepe üzerinde dışı kesme 

taşlardan yapılmış mezar anıta M.S.2. nci - 3.cü yy. tarihlenmektedir. Anıtın üst kısmı yıkılmıştır. İç 

örgüsü ara kısım molozlarla doldurulmuştur. 

♣ Belen Köyü Nekropol Alanı ve Örenyeri: Belen Köyü yakınında kireç taşı kayalık 

üzerinde M.S.2 ve 3. yy. Roma devri lahit ve kaya mezarların bulunduğu nekropol alanı 

bulunmaktadır. Yakın çevresinde küçük bir örenyeri mevcuttur. 

♣ Keşbükü Köyü Nekropol Alanı ve Örenyeri: Keşbükü Köyü sınırları içinde anayola girişin 

sağ ve solunda M.S. 3-4. yy.a tarihlenebilen geniş bir nekropol alanı bulunmaktadır. Nekropol 

alanının doğusunda tepe düzlüğü üzerinde aynı devre tekabül eden bina ve su sarnıcı kalıntıları 

yer alır. En ilgi çekici olanı, yolun sol girişindeki kayaya oyulmuş mezarlardır. Keşbükü köyünün 

içinden geçen çayın geldiği güzergah içinde iki adet mezar ve bir adet küçük bir kaya tapınağı 

bulunmaktadır. Tapınağın kaya civarına yazılmış beş satır yazı mevcuttur. 

♣ Çevreli (Muhat Köyü Kilise Kalıntısı): Köy yakınında bir adet 6-7. yy' a ait kilise kalıntısı 

bulunmaktadır. Kilisenin apsis ve yan duvarlarının bir bölümü ayakta kalabilmiştir. Kilisenin 

duvarları çok tahrip olmuş, apsisin arka kısmı yıkılmıştır. 

♣ Çokak Köyü Han Kalıntısı Ve Örenyeri: Çokak Köyü sınırları içinde Kuzoluk mevkiinde 

büyük bir han kalıntısı yer almaktadır. Duvarlarının bir kısmı sağlam olarak günümüze kadar 

gelmiştir. Han kompleksine yakın kayalık arazi üzerinde yapı kalıntıları bulunmaktadır. Ayrıca bir de 

çeşme binası mevcuttur. 

ANAMUR 

♣ Anamur Müzesi: Müzede etnografik ve arkeolojik eserler bölümü, kütüphane, 

fotoğrafhane, laboratuar, konservasyon ve sanat galerisi gibi üniteler bulunmaktadır. Arkeolojik 

bölümde helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler sergilenmektedir. Bozyazı’daki kazıda 

bulunan kabartma motifli altın diadem; Anamur Nekropolünde bulunan 36 parça ajurlu Bizans 

yapısı altın objeler, bronz athena, kantar ağırlığı, Müzenin önemli eserleri arasında yer almaktadır. 

Anamur kazılarında çıkartılan ve çoğu mitolojiksahneleri içeren bitki ve geometrik desenli 

insan figürlü zengin mozaik örnekleri ile İ Ö 6. Yüzyıla ait ve Aydıncık'ta bulunan, kırmızı ve siyah 

figür tekniğinin en güzel uygulamaları olan Lekitoslar, Helenestik, Roma ve Bizans dönemlerine ait 

taş kitabe, mil taşları, taş pişmiş topraktan heykeller ve kabartmalar, Anamur kazılarında bulunan 

insan yüzlü kandil örnekleri, taşın bir dantel gibi işlendiği bitkisel süs ve hayvan figürlü taş işleme 

örnekleri Müzede sergilenmektedir. Etnografi bölümünde, geleneksel sanatların örnekleri, yörük 

eşyaları ve "Post Yanışlı" kilim türleri, zengin bir koleksiyon oluşturmaktadır. 

♣ Anamur Kalesi: Mamure: Silifke-Anamur karayolu üzerinde, Anamur’un 6 km. 

güneydoğusunda yer alan kalenin denizden ve karadan gelecek saldırıları önlemek amacıyla 

mazgalları yanında üç tarafından çevrili koruma hendekleri bulunmaktadır. Romalılar, Bizanslılar ve 

Karamanoğulları ile Osmanlılar tarafından da kullanılmış olan kalenin içinde cami, çeşme ve 

hamam gibi Türk-İslam mimari eserleri mevcuttur. 

♣ Eski Anamur (Anemurıum): Anamur’un 6 km. güney batısında Anamur burnunun 

doğusundaki antik kent, Romalılar tarafından kurulmuş ve Bizanslılar devrinde imar görmüştür. 

Bazilika, hamam, tiyatro, Odeon mimari kalıntıları, çok katlı mezarlar ile taban mozaikleri ile ünlü 

hamam ve ev kalıntıları vardır. 

KÜLTÜR 

Bütün bu arkeolojik tarihi eserlerin yanında binlerce yıllık bir yerleşim bölgesi olmasının 

sonucu olarak ortaya çıkan kültür ve folklor değerler arasında el sanatları, yörük örf ve adetleri, 

mutfağı, halk oyunları, türküleri, ezgileri ile Mersin çok farklı ve renkli bir görünüm vermektedir. 

138


Özellikle Eski Mersin adı verilen Taşeli Yöresinde yöreye özgü tipik folklor özellikleri bulmak 

mümkündür. Halk oyunları, türküleri, mutfağı, gelenek görenekleri, el sanatları ile bu bölge turizm 

açısından çok önemli konumdadır. 

HALK OYUNLARI 

Mersin zengin bir folklora sahiptir. Anamur, Gülnar, Mut, Silifke halk oyunları ile uluslararası 

ün yapmıştır. Mersin yöresindeki (Tarsus dışında) müzik ve oyunlarda tam bir hareketlilik ve 

çabukluk hakimdir. Halkın yaşam tarzı, müzik ritimlerine yansımıştır. Tekenin tos vuruşu, kekliğin 

sekişi, yörüğün göçü ve yayla yollarındaki hareketlilik, birer ritim kaynağı olmuştur. 

Tarsus oyunları: Şirvani, Çiçek Dağı, Kırkhan Gelin, Pekmez, Tarsus Halayı, Toroslar 

Halayı gibi... 

Mut, Gülnar, Silifke yörelerinde oynanan oyunlar, söylenen türküler, Taşeli yöresinin ortak 

kültür ürünleri olup, Avşar, Salur, Cerit, Bozdoğan, Menemenci, Aydınoğlu, Kürkçü ve Barabanlı 

gibi aşiret köy ve oymaklarının oluşturduğu etnik yapı, kendine has bir kültür üretmiştir. Bu 

oyunlardan bazıları şunlardır: 

Silifke oyunları: Yayla Yolları, Silifke’nin Yoğurdu, Portakal Zeybeği, Keklik, Türkmen Kızı, 

Anamur Yolları, Gök Kara Zeybeği, Sarı Kızın Saçları, Güzeller Güzeli gibi... 

Mut oyunları: Ay Doğar Mut Kalesinde, Mut Gelin Okşaması, Beşiği Şamdan, Tınbıllı, 

Mandilli, Çay Zeybeği, Serenler Zeybeği, Kulun Olam, Tek Zeybeği gibi... 

Gülnar oyunları: Sallama, Tımbıllı, Yayla Yolları gibi... 

EVLENME, DÜĞÜN 

Düğünler oğlan tarafının ekonomik durumuna göre çoğunlukla gösterişli bir biçimde ve 

bayram havası içinde yapılmaktadır. Bölgede "Başlık Alma" geleneği yoktur. Köylerde delikanlı, kızı 

görücü göndererek ister. Kız evi vermezse ve kızın evlenmeye gönlü varsa oğlan tarafından 

kaçırılır. 

Köy düğünleri genellikle üç gün sürer. Geceli gündüzlü davul zurna eşliğinde şenlikler 

yapılır. Düğün sevincini bütün köy yaşar. Bu tür düğün törenleri şehir merkezinde tümüyle 

kalkmıştır. Açık alanlar veya kapalı salonlarda yapılan bir akşamlık eğlenceler ile düğün yapılır. 

Bölgede resmi nikah olmadan kız verilmemektedir. Dini nikah resmi nikahtan sonra yapılır. 

YÖREYE HAS YEMEKLER 

Mersin yöresindeki kültürel çeşitlilik doğal olarak mutfak kültürüne de yansımış, özellikle 

arap ve Yörük mutfağının etkileşimi kendine özgü, yeme içme biçimi ortaya çıkarmıştır. 

Yemeklerde bulgur ayrı bir önem taşır. İçli köfte, çiğ köfte, yeşil mercimekli köfte, topalak, batırık, 

kısır gibi yemeklerinin temel maddesi bulgurdur. Bunun yanında doğada kendiliğinden yetişen 

ebegümeci, ısırgan, kuzukulağı, kenger, gırnaz vb. otlardan sebze yemekleri ve kebap çeşitleri 

yöreye has yemeklerdir. 

Mersin mutfağının temel özelliği bol baharatlı yemekleri ve tatlılarıdır. En önemli tatlıları 

cezerye, paluza, samsıra, bandırma, taktak helvası, künefe, kerebiç, pekmez ve yoğurt helvasıdır. 

Bölgeye özgü lagos balığı, şiş, tava, ızgara olarak Mersin mutfağında ayrı bir önem taşır. 

Saç üstünde yapılan börek, sıkma ve mantı çok yaygındır. Son yıllarda bölgeye özgü tantuni ile 

ciğer kebabı, şiş kebabı, lahmacun ve Adana kebabı bütün lokantaların vazgeçilmez yemekleri 

olmuştur. 

YEREL GİYSİLER 

KADIN GİYİMİ: Başa fes giyilir. Fes, gök boncuk ve altın pullarla süslüdür. Kadın giyiminde 

vücudun iç kısmına parlak renkte "Göynek" adı verilen gömlek, üzerine ise kutmu kumaştan 

yapılma üç etek giyilir. Üçlü eteğin üzerine koyu renkte üzerinde yünden tozakların yer aldığı önlük 

takılır. İnce bir kuşak bu önlüğün üzerine bağlanır. Yine üç eteğin üzerine çulhalıkta dokunarak 

hazırlanan salta veya cepken giyilir. 

Alta özellikle kırmızı ve sarı renklerden oluşan ipeğimsi şalvar giyilir. Ayakta koyu renkli 

deriden yapılma ön kısmı sivri çizme vardır. 

139


ERKEK GİYİMİ: Tepesi üçgen biçimli sivri, iki yandan 75 er cm uzunlukta iki parça başa 

geçirilerek kulaklar kapanmayacak şekilde sarılır ve arkada bağlanıp sarkıtılır. Bu keçe külahı 

genellikle dağ köylerinde giyerler. 

Erkekler göynek giyerler. Göyneğin üzerine 3 m uzunlukta, 20 cm. eninde kuşak kuşanılır. 

Üste koyu renkte ön kısmının uçlarına ve arkasına sim ile motif işlenen cepken giyilir. Cepkenin 

dışına şayak dokumadan aba da giyilir. 

Alta kalın kıldan dokunmuş, yanları işlemeli orta peyiği kısa, koyu renkte kahverengi depme 

şayak dokumadan hazırlanmış şalvar giyilir. Dize kadar çorap giyilir. Erkeklerin ayaklarında kırmızı 

renkte deriden yapılmış altı siyah lastik, ön kısmı sivri ve arkasında konç kısmı bulunan yemeni 

vardır. Erkek ve kadınlarda çizmeden başka sığır derisinden çarık giyilir. 

EL SANATLARI 

Mersin yöresinde iğne oyası ve kilim dokumacılığı yaygındır. Erdemli’nin dağ köylerinde 

göçebe olarak yaşayan Türkmenlerin (Yörük)yaşama biçimini yansıtan motiflerle dokunan kıl 

heybe, çuval ve kilimler üretilmektedir. 

Mut ilçesinde kilim dokumacılığı çok yaygındır. Kıldan dokunan bu kilimler geometrik ve 

bitki motifli olup, renk uyumları çok güzeldir. Bu kilimler desenlerine göre değişik adlar alırlar; Mor 

ayak,Yürek üstü gibi.Özellikle Hacı Ahmetli köyünde dokunun kıl heybe,kilim ve çullar;renk,desen 

ve dokunuş bakımından yörenin bütün özelliklerini taşır. 

Çamlıyayla’da ve Sebil’de işlenen iğne oyaları, yörenin en özgün etnoğrafik eserleridir. 

Biçimlerine göre bu iğne oyaları; Kızlar coşturanı, Mindilli, Adalya, Menekşe, Berber aynası, Elma 

çiçeği, Gül domuru gibi adlarla anılmaktadırlar. 

Kırsal kesimde halkın boş zaman uğraşları çok değişiktir. Günlük işleri olan hayvancılık, 

tarım işlerinden vakit kaldıkça çeşitli el işleri yapılmaktadır. İçel çevresinde İğne Oyası ve Kilim 

dokumacılığı yaygındır. 

Erdemli: Dağ köylerinde asılları göçebe olan Türkmenlerin (Yörük) yaşama biçimini yansıtan 

motifleri ile dokunmuş kıl heybe, çuval ve kilimler renkleri ve çizgileri ile ilgi çeker. 

Silifke: Halk Eğitim merkezinin açtığı kurslarda makrome, tül-bez seramik çiçekler yapılmaktadır. 

Say mahallesinde sıcak dövme, demir araç ve gereçler, ayrıca evlerde nakış piko, trikotaj işleri 

yapılmaktadır. Akdara ve Işıklı köylerinde sepet, bıçak; Çatak Kıca ve Kavak, Kırobası, Sarıaydın, 

Karadedeli, Hasanaliler köylerinde çul, çuval gibi dokumalar yapılmaktadır, 

Gülnar: Kazanlı, Saray mahallelerinde bölgeye özgü halılar, kilimler dokunmaktadır. 

Mut: Kilim dokumacılığı çok yaygındır. Kıldan dokunan bu kilimler geometrik ve bitki motifli olup 

renk uyumu mükemmeldir. Bu kilimler desenlerine göre değişik isimler alırlar. "Mor Ayak ", "Yürek 

Üstü" gibi. Dağ köylerinde koyun ve keçisini otlatan çoban boş zamanlarında ya kaval çalarak yada 

ağaçtan yaptığı tek mil ile çorap örerek, ip eğirerek geçirir. 

Hiç bir teknik araç kullanmadan eğrilip bükülen ipliklerden, çoraptan başlığa kadar çeşitli giyecek 

eşyası dokunur. İplikler kökboyası ile boyanır. Özellikle Hacı Ahmetli Köyünde dokunan kıl heybe, 

kilim ve çullar, renk, desen ve dokunuş bakımından yörenin bütün özelliklerini taşır. Mut'un yakın 

köylerinde genç kız ve kadınların işledikleri beyaz danteller de çok ünlüdür. 

Bozyazı: Boncuktan çanta, kolye, kemer, bilezik, su kabağından biblolar, abajurlar yapılmaktadır. 

Anamur: Bozdoğan, Güleç, Karalarbahşiş köylerinde koyun yönünden bölgeye özgü desenlerde 

karakteristik "Ala Kilim" ve seccade dokunmaktadır. 

Tarsus: Halk Eğitim Merkezi ve Kız meslek Lisesi öncülüğünde kamıştan biblo ve buğday 

sapından tablo ve benzeri eşyalar yapılmaktadır. 

Çamlıyayla (Namrun) : Sebilde yapılan iğne oyaları yörenin en özgün etnoğrafik eserleridir. 

Biçimlerine bu iğne oyaların "Mindilli", "Kızlar Coşturanı", "Adalya", "Menekşe", "Sevda Çiçeği", 

"Kayıklı", Karpuz Çiçeği", "Berber Aynası","Elma Çiçeği", Gül Domuru", gibi adlarla anılmaktadır. 

Ayrıca İlimizde bulunan İÇEV İçel El Sanatları Vakfı tarafından çeşitli yörelerimize özgü 

ürünler üretilerek satış reyonlarında halka arz edilmektedir. 

140


FESTİVALLER VE ÖZEL GÜNLER 

3 Ocak Mersinin Kurtuluş Günü 

27 Ocak Atatürk'ün Silifke' ye İlk Gelişi ve Yıl Dönümü 

30 Ocak İnönü- Churchill Mülakatı(Yenice İstasyonundaki Tarihi Vagonda ) 

01 Mart Arslan Köyün Kurtuluş Günü 

17 Mart Atatürk'ün Tarsus'a İlk Geliş Yıldönümü 

17 Mart Atatürk'ün Mersin'e İlk Geliş Yıldönümü 

03 Mayıs Erdemli Türkmen Şenliği 

05-06 Mayıs Tarsus- Eshabı Kehf Hıdrellez Günleri 

04-05 Mayıs Anamur-Ören Belediyesi Kültür ve Çilek Festivali 

Mayıs İlk Hafta 

Anamur Çilek Şenliği 

20-26 Mayıs Silifke Uluslararası Kültür Haftası, Müzik ve Folklor Festivali 

Haziran İlk Hafta 

Mut Kayısı Festivali 

Haziran İlk Hafta 

Zeyne(Sütlüce) Şeyh Ali Semerkandi Hz. Anma Günü 

23 Haziran Mersin Refah Şehitlerini Anma Günü 

29 Haziran Çamlıyayla-Sebil Kiraz Festivali 

30 Haziran Türk Kooperatifçilik Haftası Silifke Kutlamaları 

Temmuz İlk Hafta 

Çamlıyayla Kiraz Festivali 

Temmuz İkici Pazar 

Tarsus Beyaz Üzüm Şenliği 

20 Temmuz Kıbrıs Barış Harekâtını Kutlama ve Şehitleri Anma Günü 

Ağustos İkinci Hafta 

Taşucu Çevre Festivali 

Ağustos Son Hafta 

Çamlıyayla Güreş Şenlikleri 

28-29 Ağustos Mezitli Kültür ve Sanat Şenliği 

30 Ağustos Mareşal Fevzi Çakmak'ı Anma Günü ve Kırobası Yayla Şenlikleri 

30 Ağustos Gökbelen Karakucak Güreşleri ve Yayla Şenliği 

30 Ağustos Gözne Zafer Bayramı ve Yayla Şenlikleri 

31 Ağustos Fındıkpınarı Zafer Bayramı ve Yayla Şenlikleri 

Eylül İlk Pazar 

Mut-Çömelek Şenlikleri 

15 Eylül-5 Ekim Mersin Kültür ve Sanat Şenlikleri 

Kasım İlk Hafta 

Mut Uluslararası Karacaoğlan Sempozyumu 

27 Aralık Tarsus'un Kurtuluş Günü 

G. 2 TURİZM ÇEŞİTLERİ 

KÜLTÜR TURİZMİ: Mersin, özellikle kıyı bandında yoğunlaşmış çok sayıda antik yerleşime 

sahiptir. Ayrıca Türk Dönemlerine ait kültür ve gelenekleri yaşatan otantik yerleşimlere, yaşam 

biçimi ve el sanatları yönüyle de yaygın ve zengin yerel kültüre sahiptir. Tarihçe, ilçeler ve kültür 

bölümlerinde tanıtılan bu özellikleriyle büyük bir turizm potansiyeline sahip olan İçel İli, bu 

potansiyelini geliştirmek yönünde gerekli çaba ve girişimleri göstermektedir. Mersin, Tarsus, Silifke 

ve Anamur Müzelerinde yöresel kültürlere ait eserler sergilenmektedir. 

DENİZ TURİZMİ: Dünyada gelişmiş ülkelerin temel sektörlerinden biri olan denizcilik 

sektörü; deniz ulaştırması, limancılık, gemi işletmeciliği, deniz turizmi, su ürünleri, tersanecilik ve 

diğer yardımcı hizmetler gibi faaliyet alanları ile ekonomiye sağladığı girdi yönünden büyük önem 

taşımaktadır. 

Akdeniz kıyı çanağında Türkiye’de deniz turizmi Antalya’da yoğunlaşmıştır. Mersin ve 

çevresi, Doğu Akdeniz deniz turizmi konusunda büyük potansiyeline rağmen gelişme 

sağlayamamıştır. Zira, İçel İli, yalnızca zengin tarihi, kültürü ve turizmi ile değil, aynı zamanda 

verimli ve geniş tarım arazileriyle Türkiye’nin en önemli ticaret merkezlerinden biridir. 

Mersin İli, Akdeniz kıyısında 321 km.lik kıyı şeridine sahip olmasına rağmen deniz ulaşımı 

yalnız K.K.T.C. ile yapılmaktadır. Kıyı şeridinin iklimi Akdeniz iklimidir. Kuzey kesimlerinde ise 

karasal iklim hüküm sürmektedir. Yılda 300 gün güneşli, 7-8 ay gibi uzun bir deniz sezonu 

yaşanmaktadır. 

KONGRE TURİZMİ: İlimiz kongre turizmi için gerekli alt yapıya sahip bulunmasına karşın 

kapasite olarak yeterli değildir. Bu yüzden Mersin'li iş adamlarının ve Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 

öncülüğünde 8000 kişiye hizmet verebilecek "Nuh'un Gemisi" adlı bir kongre merkezi projesi 

141


yapılmış olup, bu merkezin inşaatının %25'lik bölümü bitirilmiş, ancak ekonomik zorluklar yüzünden 

tamamlanamamaktadır. 

YAYLA TURİZMİ: Mersin de yaz aylarında sıcaklık 35-45 derece, nem oranı ise kıyı 

kesiminde %80-95 arasında değişmektedir. Bu sıcaklık ve nem özellikle Haziran- Temmuz- 

Ağustos hatta eylül aylarında kıyı kesiminde yaşamayı güçleştirmektedir. Hem deniz kıyılarının 

kalabalıklığı, hem de yöremizdeki gürültü ve betonlaşma insanları doğa ile iç içe bir yaşam olan 

yayla turizmini yönlendirmiştir. Bu nedenle yaz aylarında insanlar Toroslardaki çeşitli yaylalara göç 

etmektedirler. Gözne, Ayvagediği, Kızılbağ, Soğucak, Bekiralanı, Fındıkpınarı, Mihrican, 

Çamlıyayla, Namrun, Sebil, Gülek, Sorgun, Güzeloluk, Küçükfındık, Balandız, Gökbelen, Kırobası, 

Bardat, Tersakan ve Kozağaç gibi yaylalar nüfusun büyük bir bölümünün yaz aylarında konakladığı 

yerlerdir. 

EKO TURİZMİ: Doğanın korunması ve doğa ile başbaşa zaman geçirmeye dayalı Eko 

Turizm ile ilgili olarak ilimizde Silifke Belediyesi'nin çalışmaları vardır. Paris’te bulunan Akdeniz 

Şehirler Birliği (Medcidies Network) üyesi olan Silifke Belediyesi, birliğin bünyesinde 1996 yılında 

Çevresel Değerlendirme (Envinanmental Audit) adlı bir rapor hazırlanmış ve raporda Silifke'nin 

mevcut sosyo kültürel ve ekonomik yapısı, sorunları ve gelişme potansiyelinin ne olduğu 

konularında tespitler yapılmış, Kasım 1997 yılında yine birliğin çatısı altında Eko Turizm projesinin 

geliştirilmesi için ön fizibilite raporu hazırlanmıştır.Rapor sonucunda Eko Turizmin geliştirilmesi için 

Pilot Proje kararı alınmıştır. 

Ayrıca raporda Türkmen Uşağı Köyü'nden başlayarak Uzuncaburç'a kadar uzanan 

güzergahta yürüyüş yolu ve çevre düzenlemelerinin yapılması daha sonraki dönemlerde projenin 

genişletilerek farklı alanlarda farklı düzenlemelere gidileceği belirtilmiştir. Turizmin 

çeşitlendirilmesine katkı sağlayacak bu projenin uluslararası nitelikte değerlendirilmesi ve 

desteklenmesi gerekmektedir. 

AV VE OLTA BALIKÇILIĞI TURİZMİ: Doğu Akdenizin en uzun sahil bandına ve bu kıyının 

paralelinde uzanan eşsiz Toros Dağları'na sahip ilimizde, Av ve Olta Balıkçılığı için her türlü alt yapı 

müsaittir. 

İlimizdeki yaban hayatı koruma sahalarında yalnız Çamlıyayla/Cocak-Cehennem Deresi 

Dağ Keçisi koruma sahası av turizmine açılmıştır. Burada 1 Ağustos-31 Aralık,1 Mart-31 Mart 

tarihleri arasında Dağ Keçisi avı yapılmaktadır. 

-Her zaman vurulabilen hayvanlar: Yaban Domuzu, Kurt, Çakal 

-Belirli zamanlarda Avlanabilen Hayvanlar: Keklik, Tavşan, Bıldırcın(1 Kasım-28 

Aralık),Ördek, Kaz, Çulluk(1 Kasım-28 Şubat) 

Sahilden Toroslara kadar uzanan alanda yaban hayatı oldukça zengindir. Dağ Keçisi, 

Domuz, Tavşan, Kurt, Çakal, Turaç, Keklik, Şahin ve Doğan buralarda bulunan hayvan türleridir. 

Göksu Deltası Türkiye'nin 2.derece göçmen kuş rezerv alanıdır. Milli Parklar ve Doğa 

Koruma Genel Müdürlüğünce Av Koruma ve Üretme Alanı olarak yapılmıştır. 

42746,5 ha. alan koruma altına alınmış olup, bu sahalarda Dağ Keçisi, Tavşan, Keklik, 

Turaç, Su kuşları, Tilki, Vaşak, Çakal, Sansar, Porsuk, Yaban Domuzu, Ur Keklik, Bıldırcın gibi av 

hayvanları yaşamaktadır. 

Çamlıyayla (Cocak Dere) Av Alanı paralı ve Av Turizmine açılmış ve av mevsimi 

zamanında Milli Parklar Av ve Doğa Koruma Şube Müdürlüğü'nün gözetiminde Dağ Keçisi avı 


DAĞ TURİZMİ: Mersin ve çevresinde kış turizmi ve kış sporlarına uygun yer olarak Bolkar 

Dağı belirlenmiştir. Orta Toros Dağlarının bir bölümünü oluşturan Bolkar Dağı Niğde ve Mersin 

arasında yer alır. Bolkar Dağının en yüksek noktası 3524m yüksekliği ile Medetsiz doruğudur. 

Bolkar Dağının kuzey yamaçları kayak yapmaya uygun olduğu gibi yüksek zirvelerine tırmanışları 

için kulvarları bulunmaktadır. Bu zirvelerde buz tutar, yazın ise etrafı çiçeklerle donanan Keva ve 

Çinili Göl (2500 m) güzel doğa manzaralıdır. 

Mersin’de Aslanköy, Çamlıyayla kayak turizmi açısından elverişli yapısıyla turizm alanında 

hizmet verebilir. Karboğazı yaylasının kış sporları ve yayla turizmine hizmet vermek amacıyla 

turizm merkezi ilan etme çalışmaları sürdürülmektedir. 

142


Pozantı’dan doğuya doğru 50 km. uzaklıkta Aladağlar (Çamardı), Demirkazık, Alaca, 

Güveller ve Cebel Gölü ile 3700 m yükseklikteki zirveler ise dağcılık için birer cennettir. 

GENÇLİK TURİZMİ: Gençlik turizmi, gençlerin seyahat etmeleri ile kişiliklerini 

geliştirmelerine, yeni yerleri ve yaşamları öğrenmelerine, sosyal ilişkilerini arttırmalarına en etkin bir 

şekilde yardımcı olmaktadır. Gençlik ve Spor İl Müdürlüğüne bağlı Mersin-Silifke yolunun 65. km de 

Akkum Mevkiinde Akkum Gençlik Kampı bulunmaktadır. 

İŞ TURİZMİ: Liman, sanayi tesisleri ve serbest bölge, orta doğu ve Akdeniz ülkeleri ile iş 

hayatını canlandırmıştır. Transit taşımacılık ve dış alım-satımları için iş adamları daha sık gelerek 

iş turizmini yaratmıştır. 

SAĞLIK TURİZMİ: Mersin şifalı su kaynakları bakımından zengin bir il olmasına karşın, 

buralarda tesis ve konaklama imkanı azdır. İlde: Mersin Güneysu- Güneyyolu içmesi, Tarsus 

Keşbükü içmesi, Silifke- Saparca ılıcası bulunmaktadır. 

İNANÇ TURİZMİ: İlimizde inanç turizmi açısından önemli olan iki merkez vardır. Birincisi 

İsa’nın Havarilerden St. Paul'un Tarsus’taki evi ve kuyusu Vatikan tarafından haç yeri ilan edilmiştir. 

St. Paul anıt müzesi (St. Paul Kilisesi)nin restorasyonuna ise yakında başlanacaktır. Diğeri de 

Müslümanlar ve Hıristiyanlar alemince ve Silifke Meryemlikte yer alan erken Hıristiyan devrinde hac 

yeri olarak kabul edilen Azize Ayetekla önemli dini ziyaret merkezlerindendir. Ayrıca Tarsus Eshabı 

Kehf Mağarası da ilimiz sınırları içersinde bulunmaktadır. Tüm bu değerlerin ilimizde yer alması, 

bölgemizde inanç turizminin gelişmesi açısından büyük bir şanstır. 

YAT TURİZMİ: Yat turizminin Doğu Akdeniz’e kaydırılması amacıyla, uluslar arası 

standartlara uygun yat limanı projesi geliştirilmektedir. Bu nedenle 1994 yılında ihale edilmiş olan 

500 yat kapasiteli Mersin Ana Yat Limanı inşaatı bitmiş olup, çevre düzenlemesi ve işletmecilik 

esasları üzerinde son aşamaya gelinmiştir. Ayrıca 250 yat kapasiteli Erdemli-Kumkuyu Yat Limanı 

inşaatının son aşamalarına gelinmiş, Bozyazı-Yoğunduvar ve Hacıisaklı Balıkçı Barınakları hizmete 


Mersin Çamlıbel Mevkiinde faaliyet gösteren Balıkçı Barınağı ve Yat Baseni 300- 350 yat 

kapasiteli olup, yatlara içmesuyu, 220 volt 16 amp. Elektrik ve 20 saat temizlik ve güvenlik 

hizmetleri vermektedir. Yat turizminin Doğu Akdenize kaydırılmasına öncülük etmek amacıyla 14 

yıldan bu yana, geleneksel olarak düzenlenen Doğu Akdeniz Yat Rallisinde son üç yıldır Mersin Yat 

Baseni güzergah olarak alınmıştır. Yat Rallisi güzergahının Mersin'de olması yatçılığın İlimizde 

gelişmesi açısından önemli rol oynamaktadır. 

Mersin Yat Baseninde mavi tur, günlük tur ve mehtap turları da yapılmaktadır. Denizcilik 

sektörü içinde yatçılık; ülkemiz turizm gelirleri içerisinde önemli bir yere sahiptir ve hızla gelişme 

göstermektedir. 

İnsanların daha modern gemilerle seyahat etme arzuları deniz sektöründe yeni bir sektörün 

yani kruvaziyer işletmeciliğin doğuşuna neden olmuştur. Kruvaziyer sanayii dünyada önemli bir iş 

hacmi yaratmakta ve bu sektöre talep gittikçe artmaktadır. Ülkemiz Kruvaziyer Turizminde, 

dünyada en büyük yükselme aşamasına sahip olabilecek ülke konumundadır. Kruvaziyer Turizmi 

ve Feribot İşletmeciliği yoluyla ülkemiz turizm gelirlerine sağlanacak katkının payı çok yüksektir. 

Antalya-Alanya-Mersin arasında turizme yönelik yolcu taşımacılığı maksadıyla büyük deniz 

otobüsü (Ferry) seferlerinin teşvik edilmesi ve söz konusu ulaşımın İskenderun, K.K.T.C., İsrail 

bağlantılı olarak yapılması bölgede deniz ve kültür turizmi açısından önem taşıyacaktır. 

SU SPORLARI TURİZMİ: İlimizin 326 km. uzunluğunda elverişli ve doğal bir sahile sahip 

olması, deniz sporlarında faal bir il olmasına neden olmaktadır. İlimizde birçok su sporu eğitim 

merkezi olmasına rağmen, bu sporda kazaya uğrayan sporcular için hiperbarik tedavi istasyonu 

bulunmamaktadır. İlimizde 10-12 dalış noktasından başka su altı dalışına yasak olmayan alan 

yoktur. Kıyılarımız haricinde Toros Dağları'nın 1700 rakımındaki Karakızderesi Yaylasında bulunan 

gölet, eğitim dalışları için çok uygun bir alandır. Bu alanın turizm merkezi olarak ilan edilmesi su 

sporlarının yanı sıra, turizm çeşitlendirilmesinde (Su sporları, yelken, trekking, yayla, olta balıkçılığı 

v.b.) ilimize büyük yarar sağlayacaktır. 

YAMAÇ PARAŞÜTÜ: THK, yamaç paraşütü ve yelken kanat eğitimi yapmaktadır. Emirler 

köyünde yükseklikteki Gelincik tepesi, Aslanköy’de usta atlayıcılar için parkur, Mersin Üniversitesi 

Çiftlikköyü Kampüsünde 150 m. yüksekliğindeki tepe, Tarsus’ta şelalenin kuzeyindeki Karatepe ve 

Çanaktepe elverişlidir. Parkurların özellikleri şöyledir; 

143


1-Tarsus/Kartaltepe Parkuru: Tarsus ilçesi Kayadibi Köyü hudutları dahilindedir. 120 m. 

yüksekliğindedir. 

2-Tarsus/Çanaktepe Parkuru: Tarsus ilçesi Kayadibi Köyü hudutları dahilindedir. 220 m. 

yüksekliğindedir. Amatör paraşütçülere uygundur. 

3-Gelincik Tepesi Parkuru: Mersin Merkez ilçesine bağlı Emirler Köyü hudutları 

dahilindedir. 275 m. yüksekliğinde, amatör paraşütçüler için uygundur. 

4-Sarnıçtepe Parkuru: Mersin Merkez ilçesine bağlı Gözne-Kepirli yolu üzerinde Kepirli 

Köyü hudutları dahilindedir. Amatörler için uygun olan parkurun yüksekliği 150 m.dir. 

5-Aslanköy Parkuru: Mersin Merkez ilçesine bağlı Aslanköy Beldesinin kuzeyindedir. İki 

tepeden biri 350 m.,diğeri ise 275 m. yüksekliğindedir. 

6-Tisan Tepesi: İlimiz Silifke İlçesine bağlı Yeşilovacık Beldesi hudutları dahilindedir. 

Denize hakim, kumsala iniş yapılabilen parkurun yüksekliği 200 m.dir. 

ENDEMİK BİTKİ TURİZMİ: İlimizin bütün iklim ve doğa özellikleriyle endemik bitki 

turizminin gelişmesine yönelik potansiyeli vardır. Zira Avrupa’nın tamamında endemik bitki türü 

sayısı 2650’ iken Ülkemizde bu sayı 3000’dir. İlimizde ise 349 adet endemik bitki yetişmektedir. 

Türkiye’de bu alanda en zengin üçüncü il Mersin’dir. Bu konudaki çalışmalar sürdürülmektedir. 

ORNİTOLOJİ (KUŞ GÖZLEMCİLİĞİ): Göksu Deltası nadir ve nesli tehlikeye düşmüş kuş 

türlerinin yaşama, üreme, beslenme ve konaklamalarını imkan sağlayan uluslararası önemde olan 

sulak bir alan olup, içerisinde bir çok endemik bitkiyi de barındırmaktadır. Ayrıca dünyanın sayılı 

kuş göçü yollarından birisidir. 

Göksu Deltasında, 450 türden oluşan Türkiye kuşlarının 332 türü barınmaktadır. Delta 

dünyanın çeşitli yerlerinden gelen Kuş bilimcilerin (Ornitolog) büyük ilgisini çekmektedir. Türkiye’nin 

diğer bölgelerinde seyrek görülen göçmen, kışlayan ve kuluçkaya yatan birçok kuş türü burayı 

çekici kılar. 

Bu kuşlardın saz horozu, yaz ördeği, yalıçapkını, kızıl bacak, kızıl şahin, balıkçıl, sakar 

meke, yeşilbaş ördek göksu deltasında sürekli, flamingo ise kışın barınmaktadır. 

ÖZEL İLGİ TURİZMİ: Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yeni gelişmeye başlayan bu 

turizm çeşidi için, İlimizin kuzeyini kaplayan eşsiz güzelliklerle dolu Toros Dağları'nın bitki 

örtüsünün muhteşem görüntüsü insanları cezbetmektedir. 

Zenginliklerle dolu olan yöremizde, özel ilgi turizmi için profesyonel ve amatörlere resim 

yapabilme, fotoğraf çekebilme, eko meraklısı koleksiyonculara yönelik kelebek, böcek avları ve 

endemik bitki türlerine ilgi duyanlara değişik bir turizm çeşidi olarak sunulabilecek ortam mevcuttur. 

G. 3 TURİSTİK ALTYAPI 

Turistik Nitelikteki Eğlence Yerleri: 

Tablo G. 1: İlimizdeki Turizm İşletme Belgeli Yeme-İçme Tesisleri - 2004 

Bulunduğu Yer Tesisin Adı Sınıfı Kapasitesi Türü 

Mersin Mersin Club --- 1.010 Kişilik Günübirlik 

Mersin-Mezitli Sandal 2. Sınıf 160 Kişilik Lokanta 

Mersin-Mezitli Grand Deniz Yıldızı 2. Sınıf 150 Kişilik Lokanta 

Mersin Şimal Yıldızı Yüzer 104 Kişilik Yeme-İçme 

Mersin Milanos Pizza 2. Sınıf 95 Kişilik Lokanta 

Mersin Botanik Garden 2. Sınıf 80 Kişilik Lokanta 

Mersin Ali Baba Kordon 2. Sınıf 80 Kişilik Lokanta 

Mersin Topkapı 2. Sınıf 80 Kişilik Lokanta 

Mersin Can Konuk (Kebabistan) 2. Sınıf 70 Kişilik Lokanta 

Mersin-Silifke İntermot Boğsak-Taşucu 2. Sınıf 50 Kişilik Lokanta 

Mersin-Silifke Mia Res. Pine Clup 2. Sınıf 50 Kişilik Lokanta 

Mersin Öz Tropicana Bar 2. Sınıf 25 Kişilik Bar 

Mersin Göçtü Rest. 1. Sınıf 150 Kişilik Lokanta 

Mersin Alibaba Garden Clup 1. Sınıf 750 Kişilik Lokanta 

Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (02.01.2004 tarihi itibariyle) 

144


İlimizdeki Turistik belgeli konaklama tesislerinin bulundukları yerler ile sınıfı ve kapasiteleri: 

Tablo G. 2: İlimizdeki Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri 

Bulunduğu Yer Tesisin Adı Sınıfı 

Kapasitesi 

Oda 

Yatak 

Mersin Taksim İnternational ***** 249 638 

Mersin Hiltonsa Oteli ***** 190 428 

Mersin-Silifke Taşucu Best Resort ***** 125 263 

Mersin Gondol Oteli **** 78 140 

Mersin-Mezitli Sahil Martı **** 61 134 

Mersin-Bozyazı Vivanco **** 66 141 

Mersin-Silifke Altınorfoz Ban.Atakent **** 112 232 

Mersin-Tarsus Tarsus-Mersin Oteli **** 50 104 

Mersin Nobel *** 70 140 

Mersin Mistur Oteli *** 68 120 

Mersin Soli *** 86 191 

Mersin-Bozyazı Mamure Otel *** 40 80 

Mersin-Erdemli Eylül Otel *** 80 168 

Mersin-Erdemli Kılikya Oteli *** 63 144 

Mersin-Erdemli Admiral Otel *** 63 141 

Mersin Alpcan Oteli *** 72 144 

Mersin-Bozyazı Anemurion Otel *** 75 150 

Mersin-Silifke Silifke Göksu Oteli ** 24 50 

Mersin Aktaş Oteli ** 21 42 

Mersin Bayraklı Oteli ** 20 37 

Mersin Gökhan Oteli ** 28 56 

Mersin Özdemir Oteli ** 37 74 

Mersin Yaşat Oteli ** 41 81 

Mersin-Erdemli Akboğa Oteli-K.Kalesi ** 52 104 

Mersin-Erdemli Ya-Ka Oteli-K.Kalesi ** 15 30 

Mersin-Erdemli New Holland Ot.K.Kalesi ** 22 44 

Mersin Kardelen Oteli ** 47 94 

Mersin-Anamur Yan Oteli ** 21 42 

Mersin-Anamur Anemonia Oteli ** 36 72 

Mersin Yeni Ergen Oteli * 24 48 

Mersin-Erdemli Davut Otel * 15 30 

Mersin-Silifke İntermot-Boğsak Motel 101 134 

Mersin-Silifke Atakent Pansiyon Pansiyon 27 54 

Mersin-Silifke-Taşucu Karar Pansiyon Pansiyon 10 22 

Mersin-Silifke-Taşucu Tuğran Pansiyon Pansiyon 16 32 

Mersin-Silifke Mia Res.Pinepark Apart Otel 68 206 

Mersin-Erdemli Davut Otel Apart Otel 10 14 

Mersin Ataköy Palmiye Apart Otel 168 504 

Toplam 2351 5128 

Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (02.01.2004 tarihi itibariyle) 

İkinci Konut Alanlarının Turizme ve Çevreye Etkileri: Bölgemizin turistik bir yapıya 

sahip olması nedeniyle kıyı şeridi yazlık otel, motel ve tatil siteleri gibi yoğun olarak ikinci konutlar 

tarafından işgal edilmiştir. Bu nedenle mevsimsel nüfus artışına paralel olarak evsel kirlilik yükü 

artmakta turizm, ulaşım ve sanayi gelişimi tarım alanları ile korunması gereken çevresel kaynakları 

tahrip etmektedir. 

Bu yapılaşmalar, Mersin-Anamur kıyı şeridinde I. ve II. sınıf tarım toprakları üzerinde 

olmakta ve bu şekilde verimli tarım arazileri talan edilerek elden çıkmaktadır. Özellikle Mersin- 

Silifke arasında kıyı alanı betonlaştığından kıyının doğal güzelliği kaybolmakta ve pek çok 

organizmanın üreme alanı olan bölgeler yok olmaktadır. Ayrıca belde belediyelerinin atıksu altyapı 

tesisinin olmaması ve yapılaşma nedeniyle yaz dönemlerinde olağanüstü boyutlarda artan atıksu 

miktarının denize deşarj edilmesi deniz suyunda kirlilik yükünü artırmıştır. 

Turistik Tesislerin Yer Seçimi Kriterleri: Mersin'in sahip olduğu kültürel ve turistik 

zenginlikler bölgeye olan göçün artmasına neden olmuştur. Sahil bandının uzun oluşu nedeniyle 

kıyıda yerleşim turistik site, otel, motel, pansiyon vb. yapılar çok hızlı bir şekilde artış 

göstermektedir. Bu hızlı göçe bağlı olarak artan nüfus, yanlış yapılan yer seçimi sonucu plansız ve 

çarpık kentleşmeye, alt yapısı olmayan bu alanlarda deniz ve çevre kirlenmesine neden olmaktadır. 

Ulaştırma, İçme-Kullanma Suyu Kaynak ve İsale Sistemleri: Sahip olduğu tarım, sanayi 

ve ticaret potansiyeli ile ülke ekonomisinde önemli bir yeri bulunan Mersin, turizm alanında aynı 

gelişmeyi gösterememiştir. Halbuki bir yanda sahip olduğu tabiat ve iklim özellikleri bir yanda da 

kara, deniz ve hava bağlantıları bakımından Mersin, yurdumuzun turizme en elverişli bölgelerinden 

145


birisi olup, özellikle Ortadoğu ülkelerinin turizm talebine konu olabilecek konuma ve şartlara sahip 


Mersin de kara ve deniz ulaşımı mevcut olup, yeterli değildir. Antalya-Anamur-Silifke 

Karayolunun son derece virajlı oluşu Antalya-Kapadokya yol güzergahının yöreden geçirilmesini 

ister istemez engellemektedir. 

Bölgede Taşucu Limanının bulunuşu ve bu limanın dışa açılan bir kapı olması nedeni ile 

Taşucu-Girne, Mersin- Magosa feribot seferleri yerli ve yabancı turizmin gelişmesi açısından 

yörenin bir avantajıdır. Yat barınma yeri olarak da ilde; Hacıisaklı, Bozyazı, Taşucu ve Mersin yat 

baseni halen faaldir. Bunların dışında Mersin yat limanı inşaatına 1994 yılında başlanmış olup, 500 

yat kapasitelidir. 1996 yılında inşaatına başlanan Erdemli-Kumkuyu yat limanı ise 250 yat 

kapasitelidir. 

Turizm potansiyelinin bilinçli olarak kullanılması ve yöreye turist akımının sağlanması için 

kara-deniz yolu ulaştırmacılığı yanında hava yolu ulaştırmacılığı da büyük önem taşımaktadır. 

Mersin ilinin dışa dönük turizme açılmamasının en önemli nedeni turizme yönelik bir uluslararası 

hava limanına sahip olmamasıdır. Şu anda İlimizin hava ulaşımı Adana Şakirpaşa Havaalanından 

sağlanmaktadır ( 67 km). 

G. 4 TURİST SAYISI 

Tablo G. 3: İlimizdeki Turistik Tesislerde Geceleyen Turist Sayısı 


Aylar Yabancı Yerli Toplam 


Toplam 

Ocak 1.627 10.1980 12.607 14.159 

Şubat 2.183 14.074 16.257 16.366 

Mart 1.879 10.576 12.458 16.569 

Nisan 2.111 22.533 26.644 20.128 

Mayıs 2.219 13.268 15.487 26.194 

Haziran 6.081 17.435 23.516 20.241 

Temmuz 12.839 26.008 38.847 84.675 

Ağustos 22.415 28.297 50.712 98.850 

Eylül 14.201 17.330 31.512 29.938 

Ekim 3.601 11.667 15.268 17.675 

Kasım 2.024 13.182 15.206 7.369 

Aralık 2.231 11.755 14.006 7.372 

T O P L A M 73.411 197.500 270.520 359.536 

Mersin 2003 Yılı Ekonomik Raporu 

G. 5 TURİZM EKONOMİSİ 

Bu konu ile ilgili yeterli bilgi bulunamamıştır. 

G. 6 TURİZM ÇEVRE İLİŞKİSİ 

Coğrafi konumu ve çok eski dönemlere kadar uzanan geçmişi ile önemli bir yerleşim yeri 

olması, tarih ve kültür birikimi, 321 km. lik çok uzun bir kıyı bandına sahip olması gibi nedenlerle 

Mersin İli yaz aylarında yoğun bir turistik hareket yaşamaktadır. 

Özellikle kıyı bandında yoğunlaşan ikinci konut ve turistik tesislerin hızla artması ilimizde 

önemli çevre sorunlarına neden olmaktadır. Yaz nüfusunun artmasına paralel olarak artan önemli 

miktarda atıksu, yeraltı suları, toprak ve denizin kirlenmesine neden olmaktadır. Çoğu İlçe ve belde 

belediyelerinin altyapı, araç, gereç ve personel yetersizliği gibi nedenlerle söz konusu konut ve 

tesislerin katı atıkları düzenli olarak toplanıp bertaraf edilememekte, yaz aylarında hava sıcaklığının 

yüksek olması nedeniyle de koku ve haşere sorunu ortaya çıkmaktadır. 

Ayrıca yanlış imar uygulamaları sonucunda bakir kıyı alanları, kumsallar ve birinci sınıf 

tarım arazileri talan edilmekte ve kıyılar estetikten yoksun beton yığını olan ikinci konutlarla 

dolmaktadır. Yanlış yer seçimi nedeniyle dağ-deniz sirkülasyonunu engelleyecek şekilde yapılan bu 

konutların çoğu görsel kirliliğe de neden olmaktadırlar. 

KAYNAKÇA 

1. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Çalışmaları 

2. Ekonomik Rapor, 2000, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası 

146


H. TARIM ve HAYVANCILIK 

H. 1 GENEL TARIMSAL YAPI 

Ilıman iklimi, verimli arazi yapısı, çalışkan insanlarıyla, tarımsal üretimde avantajlara sahip 

olan Mersin ili, tarihi geçmişinde de tüm bu özellikleri sayesinde önemli bir tarım merkezi olmuştur. 

Mersin tarımının gelişmesinde, ilin elverişli iklim ve toprak yapısının yanında, Çukurova bölgesinin 

önemli payı vardır. 

Tarihçe: 

1832'de bölgeyi ele geçiren Mısırlı İbrahim Paşa, 8 yıl bölgeyi bağımsız bir eyalet olarak 

idare etmiştir. Yönetimi sırasında tarımın geliştirilmesi için, Tarsus Ovası Sulama Projesi'ni 

hazırlatmış, Mısır ve Suriye'den pamuk tohumuyla şeker kamışı, Kıbrıs’tan da kaliteli buğday ve 

arpa tohumları getirmişti, iyi cins arpa ilk defa bu dönemde ekilmeye başlanmıştır. Suriye'den 

tarımda çalıştırmak amacıyla getirttiği yetişmiş işçiler, bölge tarımında yararlı olmuşlardır. 19. 

yüzyılın sonlarında İngilizlerin ve Almanların bölgedeki pamuk üretimini geliştirmeye yönelik 

faaliyetleri olmuştur. 1857 yılında kurulan Manchester Cotton Suply Ass. Şirketinin girişimi ile 1864 

yılında Mısır'dan getirilerek üreticiye dağıtılan tonlarca tohum, bölgedeki pamuk tarımına büyük 

yarar sağlamıştır. 

1880 tarihli Adana Vilayet Salnamesi’nde; yörede buğday, arpa, susam, pamuk ve nohut 

üretimi olduğu; üretimin bir kısmının Avrupa'ya ihraç edildiği, diğer kısmının bölgede kullanıldığı; 

üretilen portakal, limon, elma, şeftali gibi meyve ve patlıcan, bamya vs.nin Adana ve Mersin'de 

tüketildiği anlaşılmaktadır. 

Mersin; Adana ve Tarsus’taki tarımsal gelişmeye bağlı olarak, Çukurova'nın başlıca iskelesi 

durumuna gelmişti. 1886'da Adana-Mersin demiryolunun açılması, bir yandan Mersin iskelesinin 

önemini artırırken, bir yandan da pamuk tarımının gelişmesine, sebze ve meyve üretiminin artarak 

pazara yönelmesine yol açmıştır. Mersin ilinin iklim ve toprak özellikleri, birçok meyve türünün 

yetişmesine olanak sağlamış ve meyve yetiştiriciliği en önemli tarım kollarından biri durumuna 

gelmiştir, ilin kıyıdaki ovalık kesimlerine hakim olan Akdeniz iklimi, Toros yaylalarında kışları karlı 

ve soğuk, yazları serin iklime dönüşür. Bu nedenle kıyı kesimlerinde muz ve turunçgiller gibi sıcak 

kuşak meyveleri, iç kesimlerde de ise sert iklim koşullarına daha dayanıklı meyve türlerinin üretimi 

yaygınlaşmıştır, ilin bu değişik iklim yapısı, birçok meyvenin yetişmesine elverişli doğal koşulları 

hazırlamış ve meyve türlerinde büyük bir çeşitlilik sağlamıştır. 

1960'lı yıllarda kaliteli ve yüksek verim alabilmek amacıyla, tarıma önemli yatırımlar 

yapılmıştır. Berdan I ve Berdan II sulama kanalları bu dönemde açılmış, sulu tarıma geçiş 

sağlanmış, narenciye ekimi ile sebzecilik teşvik edilmiştir. Sulu tarıma geçilmesi ile birlikte özellikle 

narenciye üretiminde büyük bir artış olmuş ve narenciye ihracatı Mersin dış ticaretinde uzun yıllar 

en önemli ihraç maddesi olmuştur. 

Toroslar'ın eteklerine kadar uzanan kıyı kesimlerinde tabii bitki örtüsü makidir. Toroslar ise 

zengin ormanlarla kaplıdır. Ormanları çam, ladin, köknar gibi ağaç türleri oluşturur. 

Ovalar ve Ürünleri: 

Yenice ve Tarsus ovaları ile Mersin'i çevreleyen üçgen şeklindeki alüvyon Arazi, ilin doğu 

kıyılarında yer alan en geniş düzlüklerdir. Mersin'den batıya doğru uzanan kıyı şeridi Erdemli, 

Hacıishaklı, Aydıncık, Bozyazı ve Anamur'da görüldüğü gibi yer yer, bir kaç km. genişliğinde 

büyükçe düzlükler halini almakta ve Silifke çevresinde de genişçe bir ova bulunmaktadır. Birçok 

yerde Toroslar, ormanlık veya makilik, dik yamaçlar halinde Akdeniz'e kadar inmektedir. 

Mersin ilinde, Tarsus’tan Anamur'a kadar bütün kıyı ovaları, tarım alanında önemli yer 

tutar. Tarıma en uygun yerler Tarsus, Mersin, Erdemli, Aydıncık ve Anamur ovalarıdır. Akdeniz kıyı 

şeridi ve dağ etekleri arasında bulunan ovalarda turunçgillerin her çeşidi, özellikle portakal 

üretimine yer verilmektedir. Portakal dışında Mandalina, limon ve greyfurt da yetiştirilen ürünler 

arasındadır. 

Turunçgiller, soğuk olmayan ılıman ve nemli yerlerde yetiştirilen bir ürün cinsidir, Mersin 

ilinin deniz kıyıları İle Toroslar' ın etekleri arasında kalan, doğudan batıya doğru yeşil bir şerit gibi 

uzanan ovalarda turunçgil; Mersin ve Erdemli' de, portakal, limon ve mandalina yetiştirilmektedir. 

147


Silifke'nin Göksu vadisi ve Erdemli ovası en iyi cins limonların yetiştirildiği yerlerdir. 

Anamur'da yeni açılan sulama tesisleri, limon dikimine önem kazandırmış, ayrıca burada ünlü 

Anamur muzunun seracılığı da yapılmaktadır. Aydıncık ve Gülnar'ın Ovacık yörelerinde de 

turunçgil bahçeleri bulunmaktadır. 

Turunçgillerden sonra diğer önemli tarım ürünü ise örtü altı yoluyla yetiştirilen sebzeciliktir. 

Turfandacılık Mersin ovasının kıyıya yakın yörelerinde yapılmaktadır. Bu yörede topraktan yılda iki 

veya üç defa ürün alınır, ilkbaharda domates, biber, hıyar, patlıcan ve kabak turfanda olarak 

yetiştirilir. Bu ürünler toplandıktan sora, aynı alanda "güzlük" denilen marul, taze fasulye, turp, 

kabak ve hıyar gibi ürünler dikilir. Üçüncü olarak Sonbaharda aynı alana bu defa bakla, soğan, 

pırasa, ıspanak, marul dikilmektedir. 

Yaylalık yörelerde elma, şeftali, kiraz yetiştirilmektedir. Daha önceleri Silifke ve Tarsus 

yaylalarında yetiştirilen turfanda kayısının merkezi günümüzde Mut ilçesi olmuştur. Mut, yurt 

çapında turfanda sofralık şekerpare kayısısı ile ün kazanmıştır. 

Dalgalı arazilerde bağcılık önemli bir yer tutmaktadır. Turfanda olarak satılan Tarsus 

Beyazı ve Recep üzümleri, bölgenin en iyi cins bağ ürünleridir ve dış ülkelere de gönderilmektedir. 

Dağlık ve yaylalık yörelerde buğday, arpa, çavdar ve nohut gibi tahılların ekimi yapılmaktadır. 

Mersin'in dalgalı arazi bölgelerinde melengiç ağaçlarına aşı yapılarak Antepfıstığı 

yetiştirilmektedir. Bu yörede yetiştirilen zeytin ağaçlarından zeytinyağı ve sofralık zeytin üretim 


Çoğu Silifke'de olmak üzere, kıyı ovalarında çilek ekimi yapılmakta ve toplanan çilekler, 

plastik kutularda bozulmadan çevre illere gönderilmektedir. 

Yenidünya, erik, incir, Trabzon hurması, ayva ve badem gibi meyveler, Mersin'in elverişli 

yörelerinde yetiştirilmektedir. Bu meyveler çevrede tüketildiği gibi diğer illere de pazarlanmaktadır. 

Tarsus ve Silifke'de pirinç; Mut, Anamur ve Silifke ovalarında yerfıstığı, susam; Gülnar, Mut 

ve diğer yaylalık yörelerde nohut, mercimek, kuru fasulye, Tarsus ve Yenice ovalarında ise pamuk 

üretimi yapılmaktadır. 

H. 2 TARIMSAL ÜRETİM 

Mersin ilinde tarım yapılabilen arazi 406.000 hektar olup, bunun yaklaşık olarak %65’ i kuru 

tarım ve nadas alanı, %35 ‘ü sulu tarım arazisidir. Tarım arazisinin kullanım durumu şöyledir: 

Tablo H. 1: İlimiz Tarım Arazisinin Dağılımı (2004) 

Arazi Türü Alan( Ha ) % 

TARLA ARAZİSİ 232.270 57,2 

MEYVELİK ARAZİ 20.678 5,1 

NARENCİYE ARAZİSİ 25.993 6,4 

ZEYTİNLİK ARAZİ 8.592 2,2 

SEBZECİLİK ARAZİ 37.381 9,2 

BAĞ ARAZİSİ 21.224 5,2 

NADAS 50.984 12,5 

SÜS BİTKİLERİ 22 - 

SAKIZLIK VE DELİCELİKLER 8.856 2,1 

Toplam 406.000 100 

İl Tarım Müdürlüğü -2004 

Tablo H. 2: Sulanan Arazinin Kullanım Durumu 

Arazinin Cinsi ( Ha ) ( % ) 

Tarla 69.300 47,1 

Bahçe 43.140 29,3 

Sebze 34.560 23,6 

Toplam 147.000 100.0 


148


Polikültür tarımının yapıldığı ilimizde ürün deseni itibariyle zengin bir çeşitlilik 

göstermektedir. Kuru tarım alanlarının yaygınlığı nedeniyle en çok tarla bitkileri üretimi yapılmakta 

olup, gerek ekim alanı gerekse üretim miktarı bakımından buğday ön sırayı almakta ve en çok 

Tarsus ve Mut ilçelerinde üretilmektedir. İlimizde özellikle Tarsus İlçesinde 2. ürün olarak mısır 

yetiştiriciliği önem kazanmaktadır. 

Sulu tarım alanlarında yaygın olarak Narenciye, Elma, Şeftali, Kayısı, Muz, Kiraz, Çilek 

yetiştirilmektedir. Ayrıca açık tarla ve örtü altı sebzeciliği tarımsal ekonomi içinde çok büyük bir 

paya sahiptir. Son yıllarda zeytin ve bağ yetiştiriciliği de önem kazanmış olup; 21.224 hektarlık 

alanda bağcılık ve 8.592 hektarlık alanda zeytincilik yapılmaktadır. 

H. 2. 1 Bitkisel Üretim 

İklim koşulları ve arazi yapısına göre ilimizde oldukça çeşitli tarımsal ürünler 

üretilebilmektedir. İlimiz Türkiye narenciye üretiminin 1/3 ünü, sebze üretiminin %5.26 sını, meyve 

üretiminin %6.55 ni, tahıl üretiminin %1.87 sini üretmektedir. İlde yetişen en önemli ürünler; 

narenciye, şeftali, üzüm ve çeşitli sebzelerdir. İlin ekolojik yapısı ilk ve son turfandacılığa 

elverişlidir. Turfanda sebze yetiştiriciliğinde Antalya İlinden sonra örtü altı alan varlığına sahip ikinci 

ildir. 

Tarımsal üretim içerisinde üretim miktarı açısından ilk sırayı sebze üretimi almaktadır. 

Bunu sırasıyla tarla bitkileri, narenciye ve diğer meyve üretimi izlemektedir. Ekiliş miktarı açısından 

baktığımızda ilk sırayı tarla bitkileri almakta, bunu sırasıyla meyve, sebze ve narenciye 

izlemektedir. 

H. 2. 1. 1 Tarla Bitkileri 

Tablo H. 3: Tarla Ürünleri (2004 Yılı) 

Ürünler Ekim Alanı ( Ha.) Verim (Kg/Ha) Üretim Miktarı ( Ton ) 

Buğday 150397 2281 343139 

Arpa 26425 2003 52955 

Yulaf 55 2200 121 

Çavdar 437 1625 710 

Çeltik 1050 4000 4200 

Darı 62 3000 186 

Mısır ( I. ve II. Ürün ) 44241 8463 374415 

Pamuk 4435 4224 18737 

Soya ( I. ve II. Ürün ) 1685 2865 4828 

Susam ( I. ve II. Ürün ) 3177 536 1706 

Ayçiçeği 38 2500 95 

Yerfıstığı ( I. ve II. Ürün ) 3738 1827 6833 

Nohut 25320 763 19330 

Kuru Fasulye 171 1061 181,5 

Yeşil Mercimek 136 1345 183 

Kırmızı Mercimek 19 526 10 

Burçak 45 900 41 

Fiğ 1009 30483 30758 

Yonca 147 95401 14024 

Silajlık Mısır 918 18572 17050 

Korunga 166 1434 2380 

Patates 217 23525 5105 


H. 2. 1. 1. 1 Buğdaygiller 

Bakınız Tablo H. 3. 

H. 2. 1. 1. 2 Baklagiller 


H. 2. 1. 1. 3 Yem Bitkileri 


H. 2. 1. 1. 4 Endüstriyel Bitkiler 


149


H. 2. 1. 2 Bahçe Bitkileri 

H. 2. 1. 2. 1 Meyve Üretimi 

Tablo H. 4: Meyveler (2004 Yılı) 

Ürün Adı Kapladığı Alan (Ha) Ağaç Sayısı* 

Ağaç Başına Ort. 

Verim (Kg) 

Üretim (Ton) 

Armut 345 149193 38 5710 

Ayva 44 29691 46 1368 

Elma 4401 774185 89 68754 

Yenidünya 186 66907 49 3280 

Erik 1077 311725 53 16512 

Kayısı 3912 594562 88 52364 

Zerdali - 1020 40 41 

Kiraz 654 136942 52 7114 

Şeftali 3960 1660612 41 67145 

Vişne 2 300 94 28 

Antep Fıstığı 407 239716 3 7735 

Ceviz 230 70300 34 2386 

Badem 299 202520 26 5325 

Dut - 19958 30 334 

İncir 278 71781 30 2157 

Nar 308 228282 37 8334 

T.Hurması 319 101922 36 3696 

Üzüm 21224 19777 - 227329 

Zeytin 8592 2275144 38 86821 

Limon 13406 3829255 - 401873 

Portakal 8495 2098543 105 237361 

Mandalina 3490 962786 109 104048 

Turunç - 1850 58 10785 

Altıntop 601 128900 66 8463 

Kekik 5 - 200 2 


* Meyve veren ağaç sayısı sütununda gösterilen ağaç sayısı toplu meyveliklerdeki ağaç sayısı ve dağınık ağaç sayısı 

toplamıdır. 

H. 2. 1. 2. 2 Sebze Üretimi 

Tablo H. 5: Sebzeler (2004 Yılı) 


Beyaz Lahana 135 23967 3226 

Kırmızı Lahana 168 16792 2815 

Göbekli Marul 8601 14515 12495 

Kıvırcık Marul 2310 15000 34650 

Ispanak 648 9467 6230 

Pırasa 1327 26222 34797 

Pazı 40 10000 34797 

Nane 146 10493 1532 

Maydanoz 327 11551 3780 

Taze Fasulye 2111 8201 17314 

Taze Bakla 1883 5501 10360 

Taze Bezelye 1106 3328 3681 

Taze Bamya 449 3685 1656 

Balkabağı 36 10138 365 

Kavun 129 31643 4082 

Karpuz 216 34694 7494 

Sakızkabağı 461 23637 10897 

Hıyar 1197 34553 41360 

Acur 242 16000 3872 

Patlıcan 952 22972 21870 

Domates 7622 44898 242215 

Biber 1856 13388 24842 

Taze Sarsmak 84 11285 948 

Kuru Sarımsak 129 4565 589 

Taze Soğan 508 13026 6611 

Kuru Soğan 563 11946 6720 

Havuç 20 24000 480 

Turp 6 18333 110 

Karnabahar 361 13340 4816 


150


Tablo H. 6: Örtü Altı Sebzeler (2004 Yılı) 


Domates 2420 96730 234088 

Hıyar 1165 108675 126607 

Biber 1951 54665 106652 

Kabak 624 30100 18728 

Karpuz 1076 54966 59144 

Patlıcan 839 42760 35876 

Diğerleri 2654 - 130355 

İlimiz örtü altı alanı toplamı 107.270 Dekar olup; toplam cam sera alanı 4798 Dekar, toplam 

plastik sera alanı 56.322 Dekar, toplam yüksek tünel alanı 30.287 Dekar, toplam alçak tünel alanı 

ise 15.873 Dekardır. 

H. 2. 1. 2. 3 Süs Bitkileri 


H. 2. 2 Hayvansal Üretim 

Mersin hayvancılık konusunda da oldukça büyük bir potansiyele sahip bulunmaktadır. Son 

yıllarda mera hayvancılığı yanında besicilikte de gelişme görülmektedir. 

Tablo H . 7: İlimizde Hayvancılık 

CİNSİ 

ADET 

BÜYÜKBAŞ HAYVANLAR 

Kültür Irkı Sığır 18.610 

Kültür Irkı Melezi 60.461 

Yerli Sığır 4.712 

Manda 30 

At 2.180 

Katır 2.047 

Eşek 6.467 

KÜÇÜKBAŞ HAYVANLAR 

Koyun 217.161 

Kılkeçisi 410.920 

KANATLI HAYVANLAR 

Tavuk (Toplam) 27.460.630 

• Yumurtacı 740.200 

• Broiler 26.720.430 

Ördek 975 

Kaz 100 

Hindi 7.615 

ARI AİLESİ 

Arı kovanı ( Fenni) 136.197 

Arı kovanı (Eski tip ) 890 


Tablo H . 8: Hayvansal Ürünler 

ÜRÜN CİNSİ 

ÜRÜN MİKTARI (TON) 

Yumurta 3.460 

Kırmızı et 4.427 

Beyaz et 17.652 

Süt 149.157 

Bal 2.949 

Su ürünleri 2.199 

Yapağı 152 

Keçi kılı 288 


H. 2. 2. 1 Büyükbaş Hayvancılık 

Hayvancılık, Mersin'in dağlık kesimleriyle eşik alanlarında yaşayan nüfusun önemli geçim 

kaynaklarından biridir, ilin dağlık bölgelerinde tahıl tarımı yanında, hayvancılık da yapılır. Bunun 

dışında, hayvancılık il genelinde, küçük işletmeler için yardımcı gelir ve gıda kaynağı olarak da 

önem kazanmıştır. 

İlde, 1950'lerde tarımda makineleşmenin hızlanmasıyla ve ekim alanlarının genişlemesiyle 

birlikte, meralar azalmaya başlamış, bunun sonucu olarak yem sıkıntısı baş göstermiştir. Bu durum, 

daha çok mera hayvancılığı yapan işletmeleri besi ve süt hayvancılığına yönelmiştir. 

151


İlde bahçe tarımının gelişmesiyle birlikte, çiftlik gübresi kullanımının giderek önem 

kazanması, hayvansal ürünlerin tüketimindeki artış ve yurt dışına pazarlama olanaklarının 

doğması, besi hayvancılığının giderek yaygınlaşmasında başlıca etkenler olmuştur. 

Diğer taraftan 1960'lı yılların başından sonra hayvansal ürünlerde verimliliği artırmayı 

amaçlayan tohumlama çalışmaları da hayvancılığı olumlu yönde etkilemiştir. Mersin'de meraların 

az olması nedeniyle, mera hayvancılığı yerine, besicilik yapılmaktadır. Et tüketiminin artışı, 

limandan canlı hayvan dış satımının kolayca yapılması ve yem fabrikasının bulunması gibi 

nedenler, ahır besiciliğinin gelişmesini sağlamıştır. 

Bakınız Tablo H.7 

H. 2. 2. 2 Küçükbaş Hayvancılık 


H. 2. 2. 3 Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi) 

Kümes hayvanları yetiştiriciliğinde genellikle aile işletmeciliği yaygındır. 


H. 2. 2. 4 Su Ürünleri 

İlin Akdeniz’e kıyı olması nedeniyle İlde balıkçılık önemlidir. Ayrıca tatlı su ve kültür 

balıkçılığında da tesisler mevcuttur. İlimiz hayvansal üretiminde su ürünleri de önemli yer 

tutmaktadır. Göksu ırmağı, Berdan, Dragon, Lemas çaylarında sazan, alabalık, kaya balığı, tatlısu 

kefali, yayın, levrek, yılan balığı avlanmaktadır 

Tablo H. 9: Su Ürünleri Üretimi 

ÜRÜNLER 

ÜRETİM (TON) 

Deniz Balıkları 1.593 

Tatlısu Balıkları 39 

Kültür Balıkları 393 

Diğer Deniz Ürünleri 175 

TOPLAM 2.200 


İlde kıyı ve kıyı ötesi balıkçılığı yapılmaktadır. Akarsuların denize getirmiş oldukları besin 

maddeleri nedeniyle, akarsuların denize döküldüğü yerler verimli av sahalarıdır. İlin avlanma bandı, 

Tarsus ırmağı ağzından başlar; Silifke ilçesindeki Paradeniz ve Akgöl dalyanlarını içine alarak 

Anamur ilçesine dek uzanır. Tatlı su balıkçılığı, kurulan işletmeler ile akarsu, dere ve çayların yanı 

sıra göl, gölet ve baraj göllerinde yapılmaktadır. Bakınız Tablo H.10 

H. 2. 2. 5 Kürk Hayvancılığı 

Bu Konu ile ilgili bilgi bulunamamıştır. 

H. 2. 2. 6 Arıcılık ve İpek Böcekçiliği 

Arıcılık, son yıllarda gelişen ve geliri yüksek olan bir geçim alanı olmuştur. Mersin'de 

1968'de kurulan Bal Kooperatifi sayesinde arıcılık yeni tekniklerle yapılmaktadır. Göçebe arıcılık ile 

yılda üç defa aynı kovandan bal alınabilmektedir. 


H. 3 ORGANİK TARIM 

Ekolojik (organik) Tarım; üretimde kimyasal girdi kullanmadan, üretimden tüketime kadar 

her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimidir. Ekolojik tarımın amacı; toprak ve su 

kaynakları ile havayı kirletmeden, çevre, bitki, hayvan ve insan sağlığını korumaktır. 

Organik tarımda temel öğe; ekolojik dengenin korunarak, bitkisel ve hayvansal üretimin 

birlikte aile işletmeciliği şeklinde yapılması, dolayısıyla üretimden tüketime kısa devrelerin kurularak 

kendi kendine yeterliliğin sağlanmasıdır. İlimizdeki organik tarımla uğraşan üreticiler Tablo H.11’ de 


152


Tablo H. 10: 2003 Yılında İlimizdeki Deniz ve Tatlı Su Balıkçılığının Durumu 

Av Sahaları 

Balıkçı Teknelerinin Barındığı 

Liman ve Barınaklar 

Bağlı Olduğu Limanlara Göre 

Balıkçı Teknelerinin Sayısı 

Balıkçı Teknelerinin Ayırımı 

İlimizde Avcılık 

Avlanan Balıklar 

İlimizde Su Ürünleri Avcılığı ve 

Kontrolü 

İlimizdeki İstihsal ve Satış 

Amacıyla Kurulmuş Koop. 

Tatlı Su Balıkçılığı 

Balıklandırma ve 

Kerevitlendirme Projesi 

Su Ürünleri Pazarlama ve 

Satış Tekniği 

Seyhan,Berdan,Göksu Nehirleriyle Lemas, Bozyazı ve Dragon Çaylarının denize 

döküldüğü mansaplar ile Viranşehir ve Tırtar açıkları verimli av sahalarıdır. Silifke İlçesi 

hudutları dahilinde bulunan ve 2.100 Ha. Alana sahip olan Paradeniz-Akgöl dalyanı da 

önemli av sahalarımızdan biridir. Ayrıca İlimiz, Kazanlı kasabasında deniz ürünleri (kefal ve 

levrek) üretimi yapılmaktadır. 

Mersin, Karaduvar, Taşucu, Yeşilovacık, Aydıncık ve Bozyazı. 

Mersin’de 347, Taşucu’nda 181 ve Anamur’da 88 olmak üzere toplam 616 adet. 

Trol 82 Adet, Gırgır 49 Adet ve Küçük Balıkçı Teknesi 485 Adet. 

Trol (Sürütme Ağı), Gırgır (Çevirme Ağı), Uzatma Ağları (Molozma, Palamut, Kefal, ve 

Barbunya ağları), Paraketa ile yapılmaktadır. 

İlimizde avlanan balıkların (Deniz Ürünlerinin) başında Lagos, Barbunya, Mercan, Dil, 

İskarmoz, Mezgit, Karides, Mürekkep Balığı, Kalamar, Levrek, Karagöz, Çipura, İstavrit, 

İzmarit, Mırmır, Kırlangıç, Karakulak, Halili, Sardalya, Turna, Kolyoz gelmektedir. 

1380 Sayılı Yasa Çerçevesinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Mersin Tarım İl 

Müdürlüğü’nce yapılmaktadır. Ayrıca Sahil Güvenlik Komutanlığı kontrol destek hizmetlerini 

de yürütmektedir. 

İlimizde hali hazırda faal durumda bulunan ve istihsal ve satış amacıyla kurulmuş olan 

kooperatifler Mersin, Silifke, Taşucu, Aydıncık, Yeşilovacık ve Anamur’da bulunmaktadır. 

İlimizde tatlı su balıkçılığı, tesis edilen işletmeler ile akarsu, dere ve çaylarda avcılık yoluyla 

ayrıca göl-gölet ve baraj göllerinin balıklandırılması şeklinde olmaktadır. İlimizde, tatlısu 

kültür balıkçılığı işletmelerinin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. İşletmelerin tamamında 

Gökkuşağı Alabalığı yetiştirilmektedir. İlimiz sınırları dahilinde faal halde 22 adet alabalık 

işletmesi bulunmakta ve bunların üretim miktarı yıllara göre değişmekle beraber toplam 

ortalama 250 Ton/Yıl’dır. 

İlimiz sınırları içerisinde bulunan Tarsus İlçesi Berdan Baraj Gölü ve Çavuşlu Göleti, 

Erdemli İlçesinde Esenpınar, Gülnar İlçesinde Hortu ve Gezende Göletleri, Silifke İlçesinde 

Akgöl, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın Balıklandırma ve Kerevitlendirme Projesi 

doğrultusunda stok tespitleri yapılarak uygun görülenler aynalı sazan balığı yavrusu ile 

balıklandırılmıştır. 

İlimizde su ürünlerinin pazarlanması çoğunlukla komisyoncular tarafından yapılmaktadır. 

Bir bölümü de kurulmuş bulunan su ürünleri kooperatiflerinin açmış oldukları satış büroları 

tarafından yapılmaktadır. Çok az bir bölümü ise istihsal yapanlar tarafından 

pazarlanmaktadır. Pazarlanan balıkların çoğu taze olarak tüketilmektedir. Bir bölümü de 

başta İstanbul, Ankara, İzmir ve Antalya’ya olmak üzere iç pazarlara da gönderilmektedir. 

Kaynak: 2003 Yılı Mersin Ekonomik Raporu 

Tablo H. 11: İlimizde Organik Tarımla Uğraşan Üreticiler 

Yeri Çiftçi Adı Üretim Alanı(Da)/adet Üretim Deseni Anlaşmalı Firma 

Akcami / BOZYAZI İsmet OKYAN 3 Muz Eko - Tar 

“ “ 3 Çilek “ 

“ “ 1 Üzüm “ 

“ “ 1 Erik “ 

“ “ 1 Kayısı “ 

Karaisalı / MRK. M. Ali TUNCAY 8 Kayısı “ 

“ “ 500 Hindi “ 

“ “ 10 Süt İnekçiliği “ 

Fatih Bel./ MRK. Selçuk ÖZKÖRÜKCÜ 7 Ceviz “ 

“ 9 Kiraz “ 

H. 4 TARIMSAL İŞLETMELER 

Polikültür tarımının uygulandığı ilimizde tarım sektörünün önemli bir yeri vardır. 2000 nüfus 

sayımına göre 1.651.400 olan İlimizde nüfusun %39.4 ü köylerde yaşamakta ve yaklaşık 130.000 

aile geçimini tarımdan sağlamaktadır. Mersin Tarım İl Müdürlüğü tarafından 2001 yılında yapılan 

köy envanteri anket çalışmalarına göre, ilde 91.670 adet tarımsal işletme bulunmaktadır. Bunların 

dağılımı Tablo H. 12 da verilmektedir. İlimizde arazilerin küçük ve parçalı olmasının nedeni miras 

yoluyla dağılımdan kaynaklanmaktadır. 

H. 4. 1 Kamu İşletmeleri 

Mersinde kurumsal yapılara baktığımızda Tarım İl Müdürlüğü, TMO., DSİ. ve İl Özel 

İdaresi, MTSO, Mersin İhracatçı Birlikleri gibi kamu kurumları tarıma hizmet vermek için çalışmalar 

yürütmektedir. 

153


Tablo H . 12 : Arazi miktarlarına göre işletme sayıları 

Arazisi olmayan 808 adet (% 0.9) 

Arazisi < 9 dekar 25.392 adet (% 27.7) 

Arazisi 10 - 19 dekar 21.248 adet (% 23.2) 

Arazisi 20 - 49 dekar 26.069 adet (% 28.4) 

Arazisi 50 - 99 dekar 12.637 adet (% 13.8) 

Arazisi > 100 dekar 5.516 adet (% 6) 

Bitkisel üretim yapan işletme sayısı 33.673 adet (% 36.7) 

Hayvansal üretim yapan işletme sayısı 808 adet (% 0.9) 

Bitkisel – hayvansal işletme sayısı 57.189 adet (% 62.4) 

İl Tarım Müdürlüğü-2003 

Tablo H . 13: İlimizdeki Tarımsal Amaçlı Kooperatifler 

İLÇELER Tarımsal Kalkınma Koop. Sulama Koop. Su Ürünleri Koop. 

Adet Ortak Sayısı Adet Ortak Sayısı Adet Üye 

Merkez 23 1191 4 463 2 149 

Anamur 20 2190 4 148 1 30 

Aydıncık 3 422 2 288 1 31 

Bozyazı 17 995 1 186 1 29 

Çamlıyayla 8 1405 1 155 - - 

Erdemli 16 1027 8 606 - - 

Gülnar 10 1292 2 72 - - 

Mut 14 1012 4 441 - - 

Silifke 19 2282 7 910 3 136 

Tarsus 32 3105 2 77 - - 

TOPLAM 162 14921 35 3346 8 375 

İl Tarım Müdürlüğü -2003 

H. 4. 2 Özel İşletmeler 

Bakınız Tablo H. 12, Tablo H.13. 

H. 5 TARIMSAL FAALİYETLER 

H. 5. 1 Pestisit Kullanımı 

Tarım İl Müdürlüğü verilerine göre 2004 yılında kullanılan pestisitler Tablo H. 14’ de 

verilmekte olup, topraktaki birikimleri konusunda bilgiye ulaşılamamıştır. 

Tablo H. 14: 2004 yılında kullanılan pestisitler 

İLAÇLAR 

İNSEKTİSİTLER 467.394 

FUNGUSİTLER 754.806 

AKARİSİTLER 100.958 

HERBİSİTLER 100.277 

KIŞLIK VE YAZLIK YAĞLAR 2.178.479 

H. 5. 2 Gübre Kullanımı 

TÜKETİLEN MİKTAR (Kg) 

İl Tarım Müdürlüğü- 2004 

İlçeler bazında kimyevi gübre kullanımı tablo H. 15’ de verilmekte olup, topraktaki birikim 

miktarı ve çevrede olan etkileri konusunda bilgiye ulaşılamamıştır. 

154


Tablo H. 15: İlçeler bazında kimyevi gübre kullanımı. 

İLÇENİN ADI SAF N ( Ton ) SAF P 2 O 5 ( Ton) SAF K 2 O ( Ton) ÇİFTLİK GÜBRESİ GÜBRELENEN ARAZİ 

İL TOPLAMI 22251,3 9500,9 2874,7 

MERKEZ 3312 2819,1 386,65 

ANAMUR 528,0 335 252,0 

AYDINCIK 32,0 300 615 

BOZYAZI 287,0 188,0 105,0 

ÇAMLIYAYLA 46 19,0 1,26 

ERDEMLİ 1286 478,0 324,0 

GÜLNAR 575,0 266,0 47,3 

MUT 1250,0 859,29 173,7 

SİLİFKE 1697,7 515,1 182,27 

TARSUS 13237,6 3991,5 1395,4 

İl Tarım Müdürlüğü - 2003 

H. 5. 3 Toprak Kullanımı 

Tarımsal faaliyetlerde toprak kaybını (erozyon) engellemek üzere İl Tarım Müdürlüğünce 

eğitim ve yayın faaliyetleri sürdürülmektedir. 

KAYNAKÇA 

1. İl Tarım Müdürlüğü Çalışmaları 

2. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, 1999-2003 Ekonomik Raporları, Mersin. 

3. Mersin Valiliği Web Sitesi (www.mersin.gov.tr.) 

4. İl Tarım Müdürlüğü Web Sitesi (www.tarim.gov.tr) 

155


I. MADENCİLİK 

I. 1 MADEN KANUNUNA TABİ OLAN MADENLER VE TAŞ OCAKLARI 

NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER 

İlimizdeki maden yatakları için bakınız Şekil I-1. 

I. 1. 1 Sanayi Madenleri 

CIMENTO HAMMADDELERI ( Cmh ) 

Silifke-Tasucu Sahası: 

Tenor:- 

Rezerv: 111 000 000 ton marn 

DOLOMIT ( Dol ) 

Aydıncık Yatağı: 

Tenor: % 19.5 MgO 

Rezerv: 9 841 717 818 ton görünür+ muhtemel, 21 287 606 880 ton mümkün, 

Silifke Yatağı: 

Tenor: % 19.45 MgO 

Rezerv: 75 240 000 ton görünür, 192 199 366 ton muhtemel 

Silifke- Ovacık Yatağı: 

Tenor: % 32.14 CaO, % 19.45 MgO, % 0,50 SiO 2 , % 0,76 Fe 2 O 3 

Rezerv: 220 000 000 ton görünür+ muhtemel 

KIRECTASI ( Kct ) 

Aslanköy Yatağı: 

Tenor: % 54 CaO, % 0.24 MgO 

Rezerv:- 

KROM ( Cr ) 

İl geneli: 150 ye yakın krom yarma ve ocağı bulunmaktadır. Bunların 40 kadarı büyük 

boyutta olup isletme yapılmıştır. 

Tenor: % 10 - 48 Cr 2 O 3 

Rezerv: 1,5 - 2 milyon ton muhtemel+mümkün 

KUVARS KUMU 

Tarsus civarında, milyonlarca ton, detaylı etüde ihtiyacı var. 

KUVARSİT 

Ovacık civarında çok yaygın olarak bulunmaktadır. 

TUZ 

Yenice- Arap Ali Yatağı 

Tenor: % 95 NaCl, %5nCaSO 4 

Rezerv: 64 milyon ton görünür rezerv 

I. 1. 2 Metalik Madenler 

BAKIR-KURSUN-CINKO ( Cu-Pb-Zn ) 

Anamur-Ortakonus Yatağı: 

Tenor: % 22 Pb, % 28 Zn, % 1 S, % 1 CaO2 

Rezerv: Yataktan geçmiş yıllarda 60 000 ton üretim yapılmıştır. Halen 10 000 ton rezerv 

vardır. 

BARIT ( Ba ) 

Mersin ili ve civarı: Bilinen barit yatakları aşağıda verilmiştir. 

YER TENOR REZERV (ton) 

(% BaSO4) 

Mersin-Anamur-Asagikuren K. 94.15 2 250 görünür 

Mersin-Silifke-Torul-Cilbayir K. 77-96 70 000 görünür+muhtemel 

156


DEMIR ( Fe ) 

Silifke-Pelitpınarı Zuhuru: 

Tenor: % 24-39 Fe2O3 

Rezerv: 1 000 000 ton görünür + muhtemel. Sahadan bir miktar cevher alınmıştır. 

Gülnar-Kocaşlı Grubu(Yanıslı, Besi T., Taşbası T., Kocaşlı )zuhurları: 

Tenor: % 16-50 Fe2O3 

Rezerv: 550 000 ton civarında görünür+muhtemel. Yanışlı' nın büyük bir kısmı alınmış 

olup diğer zuhurların tenorları çok düşüktür. 

Gülnar-Dedeler Zuhuru: 

Tenor: % 40-57 Fe2O3 

Rezerv: Cevher 750 m. uzunluk,100 m. genişliğinde bir alana yayılmıştır. 

Gülnar-Örendüzü Zuhuru: 

Tenor: % 35 Fe2O3 

Rezerv: 5-30 cm. kalınlığında cevher 

Anamur-Melleç Yatağı: 

Tenor: % 50 Fe2O3 

Rezerv: 90 000 ton muhtemel. 

FOSFAT ( P ) 

Anamur-Pembecik, Bahcekayagi, Tekmen, Karaharnup, Lenger Köyleri zuhurları: 

Tenor: % 2.15-20.83 P2O5 

Rezerv: Küçük mercekler seklinde zuhurlar. 

MANYEZIT ( Mag ) 

Mut-Çatalköy: 

Tenor: % 45 MgO 

Rezerv: 100 000 ton muhtemel 

Tarsus-Sarıkavak Köyü: 

Tenor: % 46 MgO 

Rezerv: 36 642 ton görünür+muhtemel 

I. 1. 3 Enerji Madenleri 

Enerji madenlerinden ilimizde sadece linyit bulunmakta olup, özellikleri aşağıda 


KİMYASAL ÖZELLİKLERİ 

YATAĞIN 

BULUNDUĞU YER SU KÜL KÜKÜRT 

AID 

K kal/kg 

REZERV(1.000 ton) 

GÖR MUH MUM JEO AÇIKLAMA 

Tarsus-Namrun 19.00 25.00 3.50 2300 4458 Kapalı İşletme 

Mut-Kargacık 

Ekonomik Değil 

Mut-Kargacık 

Mostra 

157


Şekil I . 1: İlin Maden Yatakları 

158


I. 1. 4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 

Tablo I. 1: Faaliyette Bulunan Ocak Listesi (2003 ) 

SIRA İLÇESİ ADI SOYADI CİNSİ SÜRESİ BULUNDUĞU YER BAŞ.TARİHİ BİT.TARİHİ YÜZÖLÇÜMÜ 

NO 

1 Merkez Öztay İnş. Ltd. Şti. Taş 5 Yıl Çelebi 05.01.1999 05.01.2004 40 500 m 2 

2 Merkez Öztay İnş. Ltd. Şti. Taş 5 Yıl Çelebi Kaleboynu 06.08.2003 06.08.2008 15 000 m 2 

3 Merkez Öztay İnş. Ltd. Şti. Taş 5 Yıl Çevlik 29.09.1999 29.07.2004 100 000 m 2 

4 Merkez Soda A.Ş.(4 adet) Taş 10 Yıl Karadiken 01.01.1996 31.12.2004 332,2 Hek. 

5 Merkez Cam iş. Maden Taş 5 Yıl Uzunkaş Küçükkepe 28.03.2000 28.03.2005 3 500 m 2 

6 Merkez Kale Maden A.Ş. Taş 5 Yıl Hebelli K. Kumboğazı 19.02.2000 19.02.2005 25 000 m 2 

7 Merkez ÇİMSA A.Ş.(22 adet) Taş Ç.Yıllar Tekke-Bur. Ç. Tarihlerde 

8 Merkez Akdeniz Gübre A.Ş. Taş 5 Yıl P.Kurdu Kapızağzı 01.02.2000 01.02.2005 

9 Merkez Deniz Seyahat LTD. 3 Yıl Hebilli K. 25.05.1999 25.05.2002 77 Hektar 

10 Merkez Deniz Seyahat LTD. Taş 2 Yıl Doruklu Taşlıtepe 28.08.2002 28.08.2004 20 000 m 2 

11 Merkez Yenişehir Bel. Başk. Taş 2 Yıl Karahacılı Karabucak 08.05.2002 08.05.2004 36 447 m 2 

12 Merkez Güzelyayla Bel. Başk. Taş 5 Yıl Güzelyayla Evcilli 01.05.2002 01.05.2004 10 000 m 2 

1 Tarsus Yaşar Özdemir Taş 5 Yıl Sağlıklı K. Ütük 02.10.2002 02.10.2004 20 945m 2 

2 Tarsus İnkaya Ltd.Şti. A.Taşı 5 Yıl Topçu K. Sukaçağı 09.04.2001 09.04.2006 31 000 m 2 

3 Tarsus Al-Tol Ltd.Şti. Taş 2 Yıl Sağlıklı K. Ütük 28.08.2002 28.08.2004 23 237 m 2 

4 Tarsus Osman Akkoca K/Ç 1 Yıl Yalamık Bük 27.11.2002 27.11.2003 

5 Tarsus Ahmet Çelik Taş 5 Yıl Gülek Kas. Ericek 05.03.2003 05.03.2008 12 500 m 2 

6 Tarsus Halil İbrahim Şahin Taş 2 Yıl Gülek Kas Ericek 12.06.2002 12.06.2004 1 772 m 2 

7 Tarsus M. Ali Süren Taş 3 Yıl Gülek Kas Ericek 12.06.2002 12.06.2005 3 413 m 2 

8 Tarsus Bayram Ateş Kum 1 Yıl Kumdere Suyungözü 07.05.2003 07.05.2004 12 542 m 2 

9 Tarsus Panzade Otm.Ltd.Şti. Kum 3 Yıl Sarıveli Gölbükü 03.07.2002 03.07.2005 10 617 m 2 

10 Tarsus Süleyman Köse Kum 4 Yıl Gülek Kas. Ericek 21.08.2002 21.08.2005 5 000 m 2 

11 Tarsus Al-Tol Ltd. Şti. Taş 1 Yıl Batık 07.05.2003 07.05.2004 6 000 m 2 

12 Tarsus Şakir İrişik Sarı Kum 4 Yıl Yassıtaş 13.03.2003 13.03.2007 7 007 m 2 

13 Tarsus Eker Madencilik Kum 1 Yıl Eskişehir 07.05.2003 07.05.2004 9 823 m 2 

14 Tarsus Mehmet Okay Kum 1 Yıl Ulaş 07.05.2003 07.05.2004 7 165 m 2 

1 Silifke Arif Çırak K/Ç 5 Yıl Karakaya Kocabük 24.07.2002 24.07.2007 6 000 m 2 

2 Silifke Arif Çırak K/Ç 3 Yıl Ekşiler 15.12.2001 15.12.2004 8 500 m 2 

3 Silifke Arif Çırak K/Ç 3 Yıl Karakaya Kocabük 21.11.2001 21.11.2004 8 500 m 2 

4 Silifke Arif Çırak K/Ç 5 Yıl Karakaya Kocabük 28.08.2003 28.08.2008 12 000 m 2 

5 Silifke İlyas Gürbüz Kireç 5 Yıl İmamuşağı Boğsak 10.07.2002 10.07.2007 5 000 m 2 

6 Silifke Erol Da Kum Karakaya Atmaca 50 000 m 2 

1 Anamur Türkmen Nak. Ltd. Taş 4 Yıl Ormancık Pınarlar 29.08.2000 29.08.2004 5 000 m 2 

2 Anamur Gültekinler Ltd. Şti. Taş 5 Yıl Emirşah Koçu 09.04.2003 09.04.2008 6 494 m 2 

3 Anamur Mustafa Ceren Kireç 5 Yıl Emirşah Koçu 22.11.2003 22.11.2008 2 100 m 2 

Bozyazı 

1 Erdemli Ser-Ka Tur Nak Ltd. Şti. K/Ç 3 Yıl İlemin Karaçay 14.09.2001 14.09.2004 30 000 m 2 

2 Erdemli Ser-Ka Tur Nak Ltd. Şti. K/Ç 1 Yıl Elvanlı Deriçi 29.01.2003 29.01.2004 8 070 m 2 

3 Erdemli Özdemir İnş. Ltd. Şti. Taş 5 Yıl Ayaş Çanakcı 19.09.2000 19.09.2005 

4 Erdemli Erdemli Köy Hiz. G.B K/Ç 5 Yıl Gücüş Deriçi 09.04.2003 09.04.2008 3 000 m 2 

5 Erdemli Ser-Ka Tur Nak Ltd. Şti. K/Ç 3 Yıl İlemin Karaçay 25.06.2003 25.06.2006 37 320 m 2 

1 Mut Mehmet Yalçın K/Ç 2 Yıl Tuğrul Kocabük 13.02.2002 13.02.2004 10 000 m 2 

2 Mut Akyürek Kar. Ltd. Şti. K/Ç 2 Yıl Tuğrul Kocabük 04.07.2002 04.07.2004 13 000m 2 

İl Özel İdare Müdürlüğü-2003 

159


Tablo I. 2: İlimiz Sınırları İçerisinde Bulunan Resmi Dairelere Ait Taş Ocakları 

SIR İLÇESİ ADI SOYADI CİNSİ SÜRESİ BULUNDUĞU MEVKİi BAŞ.TARİH BİT.TARİHİ 

A1 Merkez Karayolları 5 Bl. Md. Taş 10Yıl YER Esenli K Bölükada 26.01.1995 İ 

26.01.2005 

2 Merkez Karayolları 5 Bl. Md. Taş 10Yıl Harozlu K Cerit 21.04.1994 21.04.2004 

3 Merkez Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5 Yıl Horozlu K Hangediği 23.11.1999 23.11.2004 

4 Merkez Karayolları 5 Bl. Md. Taş 10Yıl Evcili K Karaağaçl 28.04.1994 28.04.2004 

5 Merkez Karayolları 5 Bl. Md. K/Ç 3 Yıl P.Karacadağ K. Deliçay Yeni Talep 

6 Merkez Karayolları 5 Bl. Md. K-Ç-S 3 Yıl P.Karacadağ K. Çaymecra Yeni Talep 

7 Merkez Yenişehir Bel.Bşk. Taş 5Yıl Çavak K 1. Pafta 27.11.2002 27.11.2007 

8 Merkez Yenişehir Bel.Bşk. STB 2Yıl Karahacılı Karabuca 

9 Merkez DLH.8Bl. Md.ğü Taş 5Yıl Kerimler Ütüktepe 07.03.2000 07.03.2005 

10 Merkez DLH.8Bl. Md.ğü Taş 5Yıl Değirmenç Anbarini 07.03.2000 07.03.2005 

11 Merkez DSİ 67. Şb. Md.ğü Taş 3Yıl Arslanköy Çatak Yeni Talep 

12 Merkez DSİ 67. Şb. Md.ğü K/Ç 3Yıl Arslanköy Kurudere Yeni Talep 

13 Merkez Mersin Büy.Şh.Bl.B Taş 3Yıl Bozon K Kemer Yeni Talep 

14 Merkez Mersin Büy.Şh.Bl.B Taş 2Yıl Değirmenç Çeşmege 17.04.2002 17.07.2004 

1 Tarsus Köy. Hiz 3 Bölge Taş 5Yıl Topçu Çakalcık 11.05.1999 11.05.2004 

2 Tarsus Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Gülek Y.Kandilli 24.10.2000 24.10.2005 

1 Çamlıyayla 

1 Anamur DSİ 62. Şb. Md.ğü. Taş 10Yıl Güleç K. Maloturağı 17.02.1994 17.02.2004 

2 Anamur Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl A. Kükür Sulu Mağ. 15.04.1999 15.04.2004 

3 Anamur Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Güleç K. Maloturağı 17.02.1994 17.02.2004 

1 Aydıncık Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Yenikaş K. Yelligedik 28.03.2000 28.03.2005 

2 Aydıncık Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Eskiyörük A.Tepesi 24.12.2000 24.12.2005 

3 Aydıncık DLH.8Bl. Md.ğü. Taş 5Yıl Ç.Boğazı Akdam 28.11.2000 28.11.2005 

1 Bozyazı Karayolları 5 Bl. Md. Kum/Çk 10Yıl Akaya K. Aksaz 12.01.1994 12.01.2004 

2 Bozyazı Karayolları 5 Bl. Md. Kum/Çk 10Yıl Gözsüzce H.Beleni 12.01.1994 12.01.2004 

1 Gülnar İl Özel İd.Md.ğü Taş 10Yıl Bereket K. Pınardağı 28.04.1994 28.04.2004 

2 Gülnar Karayolları 5 Bl. Md. Taş 10Yıl Çukurasma G.Dağı 14.04.1994 14.04.2004 

3 Gülnar Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Kayrak Kurtini 06.04.1999 06.04.2004 

4 Gülnar Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Koçaşlı Çirkintaşı 07.12.1999 07.12.2004 

5 Gülnar Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Yanışlı Gökseki 07.12.1999 07.12.2004 

6 Gülnar Karayolları 5 Bl. Md. Taş 10Yıl Merkez Anayalanı 14.04.1994 14.04.2004 

7 Gülnar Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Bereket K. Pınarlıtep 24.10.2000 24.12.2005 

1 Silifke DSİ 62. Şb. Md.ğü. Kum/Çk 5Yıl Karakaya Artmaca 28.12.1999 28.12.2004 

2 Silifke DSİ 62. Şb. Md.ğü. Taş 5Yıl Karakaya Bilallı 17.07.2002 17.07.2007 

3 Silifke DSİ 62. Şb. Md.ğü. Kum/Çk 5Yıl Değ-Kar-Ek Köycivarı 13.06.2000 13.06.2005 

4 Silifke Karayolları 5 Bl. Md. Kum/Çk 10Yıl Karakaya Bilallı 14.04.1994 14.04.2004 

5 Silifke DLH.8Bl. Md.ğü Taş 5Yıl Işıklı C.Tepesi 12.12.2000 12.12.2005 

1 Erdemli Karayolları 5 Bl. Md. Kum/Çk 5Yıl H.H.Arpaç K.Oğlan 31.07.2002 31.07.2007 

2 Erdemli Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Köselerli Yarlağan 12.12.2000 12.12.2005 

3 Erdemli DLH.8Bl. Md.ğü Taş 5Yıl Kumkuyu Kocakuyu T 06.02.2002 06.02.2007 

4 Erdemli DLH.8Bl. Md.ğü Taş 5Yıl Koyuncu K. Eseli T. 24.10.2000 24.10.2005 

5 Erdemli Erdemli Bel. Bşk. Taş 5Yıl Esenpınar Merkez M. 04.09.2002 04.09.2007 

1 Mut Karayolları 5 Bl. Md. Kum/Çk 10Yıl Kemenli Irmak Y. 14.04.1994 14.04.2004 

2 Mut Karayolları 5 Bl. Md. Kum/Çk 5Yıl Yapıntı Çakıllıbur 13.02.2001 13.02.2006 

3 Mut Karayolları 5 Bl. Md. Taş 5Yıl Bağcağız Sarıcaboğ 24.12.2000 24.12.2005 

İl Özel İdare Müdürlüğü-2003 

I. 2 MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN YAPILDIĞI YERLERİN ÖZELLİKLERİ 

İlimize ait jeolojik bilgiler bölüm A’da verilmektedir. 

I. 3 CEVHER ZENGİNLEŞTİRME 

İlimizde iki adet cevher zenginleştirme tesisi bulunmakta olup, krom zenginleştirmesi 

yapılan bu tesislerde gelen hammadde konsantre krom haline getirilmektedir. 

160


I. 4 MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ 

Madencilik Kanunu ve Taş Ocakları Nizamnamesi kapsamında il genelindeki ocakların 

ÇED Yönetmeliği çerçevesinde çevresel özellikleri incelenerek değerlendirilmektedir. Üretim 

sırasında belirli ocaklarda patlayıcı madde kullanılmaktadır. Patlayıcı maddenin kullanımı sırasında 

14.08.1987 Tarih ve 87/12028 Karar Sayılı Patlayıcı Maddelerin Satın Alınması, Nakli, Muhafazası 

ve Kullanım İşlemleri Tüzüğüne ve bu Tüzüğün 14.09.1999 Tarih ve 23695 Sayılı Resmi Gazetede 

yayınlanan değişikliklerine uygun olarak Emniyet Müdürlüğünden izin alınarak kullanılır. 

I. 5 MADENCİLİK FAALİYETLERİ SONUCUNDA ARAZİ KAZANIM AMACIYLA 

YAPILAN REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI 

İl genelinde madencilik faaliyetleri sonucu arazi kazanılması amacıyla yapılan 

rehabilitasyon çalışmaları ilgili yönetmelikler çerçevesinde takip edilmektedir. Bu kapsamdaki 

faaliyetler, CED Yönetmeliği gereğince hazırlanan Proje Tanıtım Dosyasında öngörülen ve proje 

sahibi tarafından taahhüt edilen hususların yerine getirilip getirilmediği kontrol edilir. Faaliyetler 

ekonomik ömürlerini tamamladıktan sonra, faaliyet sahipleri tarafından gerekli düzenlemeler 

(sahanın görünümünü mevcut topografyaya uygun hale getirmek, ağaçlandırmak vb.) yapılarak 

çevreye vermiş oldukları tahribatlar önlenmektedir. 

KAYNAKÇA 

1. MTA Web Sitesi (www.mta.gov.tr) 

2. 1996-2001 yılları arasındaki ÇED raporları 

3. M.T. A Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü, ADANA 

4. İl Özel İdare Müdürlüğü, MERSİN 

161


J. ENERJİ 

J. 1 BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI 

J. 1. 1 Taşkömürü 

İlimiz sınırları içerisinde geniş kapsamlı kullanılacak vaziyette kömür cevheri yoktur. 

J. 1. 2 Linyit 

Enerji madenlerinden ilimizde sadece linyit bulunmakta olup, özellikleri I.1.3’de 


J. 1. 3 Asfaltit 

İlimiz sınırları içerisinde asfaltit rezervi bulunmamaktadır. 

J. 1. 4 Bitümlü Şist 

İlimiz sınırları içerisinde bitümlü şist rezervi bulunmamaktadır. 

J. 1. 5 Hampetrol 

İlimiz sınırları içerisinde hampetrol rezervi bulunmamaktadır. 

J. 1. 6 Doğalgaz 

İlimiz sınırları içerisinde doğal gaz rezervi bulunmamaktadır. 

J. 1. 7 Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) 

İlimiz sınırları içerisinde uranyum ve toryum rezervi bulunmamaktadır. 

J. 1. 8 Orman 

İlimizde yakacak olarak tüketilen odun, çeşitli bölgelerden temin edilmektedir. İlimiz 

ormanlarından yıllık ortalama 400.000 m 3 kabuklu gövde hacminde servet üretim amacıyla 

çıkarılmaktadır. 2004 yılında 429.512 m 3 dikili gövde hacmi çıkarılmış ve bundan 158.146 tomruk, 

629 m 3 tel direk, 3.984 m 3 maden direk, 36.130 m 3 sanayi odunu, 73.340 m 3 kağıtlık odun, 27.333 

m 3 lif-yonga odunu ile 78.170 ster yakacak odun alınmıştır. 

J. 1. 9 Hidrolik 

İlimiz Doğu Akdeniz havzası içerisinde yer almakta olup, DSİ. verilerine göre ilimizin su 

kaynakları potansiyeli Tablo J.1’de verilmektedir. 

Tablo. J. 1: Mersin Su Kaynakları Potansiyeli 

MERSİN SU KAYNAKLARI POTANSİYELİ 

SU POTANSİYELİ 

(hm 3 /YIL) 

Yerüstü suyu 7 200 

GÖKSU NEHRİ 3 900 

BERDAN ÇAYI 1 300 

ANAMUR (DRAGON) ÇAYI 820 

LAMAS ÇAYI 210 

EFRENK ÇAYI 1 00 

Diğer Dereler 870 

Yeraltı suyu 87 

Toplam Su Potansiyeli 7 287 

SU YÜZEYLERİ 

Doğal Göl Yüzeyleri * 1 230 

AKGÖL-PARADENİZ 1 230 

Baraj Rezervuar Yüzeyleri * 655 

BERDAN BARAJI 655 

ha 

162


Seddelemeli Rezervuarlar Yüzeyleri * - 

Gölet Rezervuarı Yüzeyleri * 19 

Akarsu Yüzeyleri ** 410 

GÖKSU NEHRİ 200 

BERDAN NEHRİ 150 

ANAMUR ÇAYI 20 

LAMAS ÇAYI 40 

Akarsu Yüzeyleri ** 1 500 

Toplam Su Yüzeyi 2 314 

Kaynak: DSİ.Web Sayfası-2004 

* Doğal göller, baraj, gölet ve seddelemeli rezervuarların normal su seviyesindeki yüzeylerine ait alanlardır. 

** Akarsuların sürekli su taşıyan ana kollarının ortalama akış şartlarını temsil eden su yüzeylerine ait alanlardır. 

İlimiz deniz kıyısında yer almaktadır, ancak dalga potansiyeli ve dalga enerjisi konusunda 

yapılan bir çalışmaya ulaşılamamıştır. 

J. 1. 10 Jeotermal 

İlimizde bulunan jeotermal kaynağın özellikleri ve kullanımı Tablo J.2’ de verilmektedir. 

Tablo. J. 2: İlimizdeki Jeotermal Kaynaklar 

KAYNAK SONDAJ DEĐ. 

JEOTERMAL SICAKSU Sıcaklık Debi Potansiyel Sıcaklık Debi Potansi- 

ALAN 

KAYNAK 

yel 

ADI ADI ( o C) (lt/sn.) (MWt) ( o C) (lt/sn.) (MWt) 

GÜNEYYOLU Güneyyolu 34,5- 

37,5 

KURULU 

TESIS 

1,6 0,02 - - - Kaplıca * 

* Türkiye Jeotermal Envanteri-1996 

Not: Sondajlardaki potansiyel değerleri, kuyuların ilk üretim debilerinin toplamına göre hesaplanmıştır. 

BEL. 

Kaynak: MTA Web Sitesi-2005 

J. 1. 11 Güneş 

Bölgemizin iklim özelliği sonucu her mevsim güneşi görmek mümkündür. Bunun sonucu 

olarak, güneş enerjisi en çok su ısıtılması amacıyla (özellikle konutlarda) kullanılmaktadır. İlimizde 

güneş enerjisinden faydalanmak amacıyla geliştirilen; termal santraller, güneş pilleri, güneş 

kolektörleri gibi proje bulunmamaktadır. 

Tablo. J. 3: 2004 Yılı Güneşlenme Değerleri 


Güneşlenme Süresi 3,0 5,2 7,3 8,5 9,7 10,6 10,8 10,2 10,0 8,6 6,1 5,2 7,9 

Güneşlenme Şiddeti 156,5 281,7 417,4 501,8 577,7 614,6 591,6 526,3 455,5 341,3 229,4 191,3 407,1 


J. 1. 12 Rüzgar 

İlimizde rüzgar enerjisinden faydalanmaya yönelik bir proje bulunmamaktadır. İlimize ait 

rüzgar değerleri C.1.1.1’ de verilmektedir. 

J. 1. 13 Biyokütle 

İl sınırları dahilinde biyokütle enerjisinin kullanımı konusunda bir çalışma bulunamamıştır. 

J. 2 İKİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI 

J. 2. 1 Termik Enerji 

İlimizde Çukurova Elektrik A.Ş.'ne ait bir termik santral bulunmakta, ancak 1996 yılından 

beri faaliyet göstermemektedir. 

J. 2. 2 Hidrolik Enerji 

Akarsu gücünden faydalanılarak elde edilen enerji (Elektrik) çeşididir. İlimizin hidroelektrik 

enerji durumu aşağıda verilmektedir. 

163


Tablo. J. 4: Hidroelektrik enerji 

MW % GWh/yıl % 

Etüt programında yer alan veya ileriki yıllarda ele alınacak olan 129 12 460 12 

1 KADINCIK III-IV HES 90 8 334 8 

2 EFRENK BARAJI VE HES 26 2 90 2 

3 SARIKAVAK BARAJI VE HES 12 1 32 1 

4 DİNÇ REGÜLATÖRÜ VE HES (EİE) 1 0 4 0 

Planlama ve kesin projesi tamamlanan 576 53 1919 48 

1 KAYRAKTEPE BARAJI VE HES 290 26 768 19 

2 MUT BARAJI VE HES 91 8 270 7 

3 PAMUKLUK BARAJI VE HES 15 1 72 2 

4 LAMAS I,II,III,IV VE HES 64 6 358 9 

5 SİLİFKE II HES (EİE) 41 4 81 2 

6 ALAKÖPRÜ BARAJI VE HES (EİE) (YİD) 26 2 116 3 

7 OTLUCA HES (EİE)(YİD) 49 4 254 6 

İnşa Halinde Olan 24,6 2 100 3 

1 LAMAS-GÖKLER HES (YİD) 1,6 - 9 - 

2004 Yılı Yatırım Programında Olan - - 

İşletmede Olan 365,7 33 1508 38 

1 ANAMUR HES 0,6 - 2 - 

2 BOZYAZI HES 0,4 - 1 - 

3 SİLİFKE HES 0,4 - 2 - 

4 ZEYNE HES 0,3 - 2 - 

5 DERİNÇAY (HOCANTI) HES 0,4 - 1 - 

6 KADINCIK I HES 70 6 345 9 

7 KADINCIK II HES 56 5 320 8 

8 BERDAN HES (YİD) 10 1 48 1 

9 GEZENDE HES 159,3 15 528 13 

10 PAMUK HES (Otoprodüktör) 19,8 2 81 2 

11 BİRKAPILI HES (Otoprodüktör) 48,5 4 178 4 

İl Hidroelektrik Enerji Toplamı 1095,3 100 3987 100 

Kaynak: DSİ.Web Sayfası-2004 

J. 2. 3 Nükleer Enerji 

Ülkemizde nükleer santral kurma ile ilgili çalışmalar ilk defa İlimiz Gülnar İlçesi, Büyükeceli 

Kasabası sınırları içerisinde bulunan Akkuyu mevkiinde yapılmış ve Türkiye Atom Enerjisi 

Kurumundan 1976 yılında Yer Lisansı alınmıştır. İlk ihalesi 1977 yılında yapılmış ve ihaleyi 

kazanan firma (Asea-Atom) ile 1980 yılına kadar yapılan görüşmelerden sonuç alınamamıştır. 

İkinci ihale 1983 yılında anahtar teslimi esasına göre yapılmış, daha sonra yap-işlet-devret 

modeline dönüştürülmüştür. İhaleye giren Stemens-KWU Firması ile General Elektrik Firmaları 

ihaleden çekilmişlerdir. Kanada AECL firması ile yapılan görüşmeler firmanın yap-işlet-devret 

modeli içinde getireceği kredilere devlet garantisi konusunda ısrarlı olması sebebiyle 

sonuçlandırılamamıştır. 

TEAŞ'ın yaptığı üretim planlamasına göre 2010 yılına kadar %3 ve 2020 yılına kadar %9 

oranda kapasite payına sahip olacak nükleer santrallerin ilkinin 2005 yılında işletmeye girmesi ön 

görülmekte olup, inşaat süresi göz önünde tutularak nükleer santral tekrar 1993 yılı yatırım 

programına alınmış ve 17 Aralık 1996 tarihinde ihaleye çıkartılmıştır. Nükleer santralin tesis süresi 

6.5 yıl olup, sözleşmenin 1998 yılında yürürlüğe girmesi ve ilk ünitenin 2005 yılında diğer ünitelerin 

birer yıl ara ile servise girmesi planlanmıştır 

Bakanlar Kurulu' nun 01.03.2000 tarihinde yapılan toplantısında; Türkiye'de nükleer santral 

kurulması, Akkuyu Nükleer Santrali ile ilgili sürecin tamamlanması yönünde karar çıkmıştır. Hali 

hazırda santralle ilgili herhangi bir gelişme bulunmamaktadır. 

J. 2. 4 Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi 

İlimizde yenilenebilir elektrik enerjisi üretimi konusunda bir çalışma bulunmamaktadır. 

J. 3 ENERJİ TÜKETİMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI 

İlimizde enerji tüketiminin sektörlere dağılımı konusunda ayrıntılı bilgiye ulaşılamamış, 

ancak Tedaş-Mersin Elektrik Dağıtım Müessese Müdürlüğünden alınan bilgilere göre abone 

grubuna göre tüketilen elektrik enerjisi miktarları Tablo J.5’ de verilmektedir. 

164


Tablo J. 5: Elektrik Enerjisi Tüketim Durumu 

Abone Grubu Tüketilen Enerji ( kWh ) 

Sanayi 579.930.945 

Ticarethane 232.581.437 

Tarım Sulama 62.625.491 

İçme ve Kullanma Suyu 38.314.137 

Şantiye 15.402.937 

Hayır Kurumu 6.256.267 

Mesken 581.841.618 

Resmi Daire 90.830.573 

Kitler 13.906.376 

Belediye 35.869.433 

Belediye Aydınlatma 52.395.419 

İbadet Aydınlatma 4.190.533 

Kaçak 22.299.900 

İç Tüketim 702.106 

TOPLAM 1.737.147.172 

Kaynak: Tedaş-Mersin, 2004 

J. 4 ENERJİ TASARRUFU İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR 

İlimizde enerji tasarrufu ile ilgili çalışmalar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı birimleri 

tarafından yürütülmektedir. Enerji tasarrufu konusunda hazırlanan ilan ve broşürlerle halkımızın 

bilinçlenmesi sağlanmaktadır. 

KAYNAKÇA 

1. DSİ Web Sayfası (www.dsi.gov.tr) 

2. MTA Web Sayfası (www.mta.gov.tr) 

3. TEDAŞ Mersin Elektrik Dağıtım Müessesi 

165


K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ 

K. 1 İLDE SANAYİNİN GELİŞİMİ, YERSEÇİMİ SÜREÇLERİ VE BUNU ETKİLEYEN 

ETKENLER 

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde büyümenin ve kalkınmanın gerçekleştirilmesinde 

temel koşul sanayileşmedir. Sosyal ve kültürel alanlarda sağlanacak yapısal değişimler 

sanayileşme ile birlikte ve ona bağımlı olarak gerçekleşmektedir. Çünkü sanayi modern ve 

kalkınmış toplumlarda ekonominin temelini oluşturmaktadır. 

Avrupa ve Ortadoğu arasında köprü ve ara bölge durumunda olan ve ülke ekonomisinde 

önemli yer tutan Mersin İlinde tarım ve ticaret sektörlerinin yanında en gelişmiş sektör sanayi 

sektörüdür. Ekonomik durum ve coğrafi konum göz önünde bulundurularak ulaşım imkanları, arazi 

şartları, su ve enerji temini avantajının yanında İlde sanayinin gelişmesini güçlendiren en önemli 

özellikler; deniz kenarında bulunması, Türkiye’nin 3. büyük limanına sahip olması, serbest bölge 

olması, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleriyle karayolu bağlantısı 

bulunması, hammadde kaynaklarına yakın olması ve iklim şartlarının yılın 12 ayında çalışmaya 

müsait olmasıdır. 

Mersin de 1957 yılında Türkiye’nin tek özel petrol rafinerisi olan ATAŞ (Anadolu 

Tasfiyehaneleri A.Ş.) ın ve Çukurova Elektrik Termik Santralinin kurulması ile başlayan 

sanayileşme süreci geçtiğimiz on yıl içerisinde daha bir hız kazanmıştır. İlk yıllarda petrol rafinerisi 

çevresinde yoğunlaşan sanayi kuruluşları bugün Tarsus İlçesini de içerisine alan bir dağılım ve 

büyüme sergilenmektedir. Taşucu' nda bulunan Seka Akdeniz Müessesi Kağıt Fabrikası dışında 

hemen hemen tüm sanayi Mersin-Adana Karayolu etrafında bulunmaktadır. 

Geçmiş yıllarda Ülkemizin genelinde olduğu gibi Mersin İlinde de çevre problemlerinin bu 

kadar güncel olmaması, çevre korumaya yönelik örgütlü, etkin bir araştırma ve planlama 

yapılmasını zorlayıcı kılacak yasa ve teşkilatlanmış kurumların bulunmaması ve çevreye olan 

duyarsızlıktan ötürü, başta Silifke İlçesi Taşucu Beldesinde bulunan Seka Kağıt fabrikası olmak 

üzere deniz kıyısında kurulan Soda, Kromsan ve Akdeniz Gübre fabrikalarının yer seçimleri yanlış 

yapılmıştır. Günümüzde sanayi kuruluşları yer seçimi ÇED Yönetmeliği doğrultusunda 

gerçekleştirilerek tesisin olası çevresel etkileri ve alınacak önlemler bu yönetmelik hükümlerine 

göre düzenlenmektedir. 

K. 2 GENEL ANLAMDA SANAYİNİN GRUBLANDIRILMASI 

Mersin'de Tarsus ilçesi çevresinde ve Mersin-Adana karayolu etrafında yoğunluk kazanan 

sanayi kuruluşlarının yanında orta ve küçük ölçekli sanayi işletmelerinin, alt yapısı yapılmış 

kontrollü bir alanda toplanabilmesi amacıyla üç ayrı karma Organize Sanayi Bölgesi planlanmıştır. 

Bu bölgeler şunlardır: 

* Mersin-Tarsus (Birinci) Organize Sanayi Bölgesi: 380 Ha'lı arazi üzerine kurulmuştur. 

Halen faaliyette bulunan tek Organize Sanayi Bölgesi özelliğini koruyan bölgenin parselasyon 

durumu ve tahsis yapılmış firmaların sektörel dağılımı aşağıda verilmektedir. 

Tablo K. 1: Organize Sanayi Bölgesinde Tahsis Yapılmış Firmaların Sektörler İtibariyle Durumu(2001) 

Faaliyet Alanı Üretime Geçen İnşaat Halinde Proje Safhasında 

Gıda Sanayi 11 6 3 

İçki Sanayi -- 1 -- 

Dokuma ve Giyim Sanayi 4 2 1 

Orman Sanayi 2 1 2 

Plastik Sanayi 3 2 5 

Kimya Sanayi 6 -- 1 

Petro Kimya Sanayi -- -- -- 

Çimento Sanayi 3 -- -- 

Pişmiş Kil ve Çimento Gereçler Sanayi 1 -- -- 

Cam Sanayi 3 3 -- 

Demir ve Çelik Sanayi 8 4 1 

Demir Dışı Metaller Sanayi 6 11 -- 

Elektrikli Makineler Sanayi 3 1 -- 

Karayolu Taşıtları İmalat Sanayi -- -- -- 

Demiryolu Taşıtları İmalat Sanayi -- -- -- 

Kâğıt Sanayi 1 1 -- 

Toplam 51 32 13 


166


Tablo K. 2:Organize Sanayi Bölgesinin 31.12.2003 Tarihi İtibariyle Son Parselasyon Durumu 

Parsel/Adet Tahsis Edilen Parsel/Adet Boş Parsel/Adet 

1. Bölgede 135 112 23 

2. Bölgede 31 27 4 

Toplam 161 120 27 


* Mersin Merkez (İkinci) Organize Sanayi Bölgesi: 300 Hektarlık alan karakteristiği ile 

kamulaştırma safhasındadır. Bölgede Merkez Tekke- Burhan- Kürkçü köyleri arasında kalan 

alanda planlanmaktadır. 

* Mersin-Silifke (Üçüncü) Organize Sanayi Bölgesi: 1998 yılı yatırım programında "Etüt" 

karakteristiği ile yer almaktadır. 

İlimizde faal olan küçük sanayi siteleri ve doluluk oranları Tablo K.3’ de, taş ocaklarının 

dağılımı ve oranları Tablo K.4’ de verilmektedir. 

Tablo K. 3: Mersin İlinde Faaliyette Bulunan küçük Sanayi Siteleri ve Doluluk Oranları 

ADI 

DOLULUK ORANI 

Mersin-Tırmıl Küçük Sanayi Sitesi % 135 

Mersin- Küçük Sanayi Sitesi % 100 

Tarsus - Küçük Sanayi Sitesi % 100 

Erdemli - Küçük Sanayi Sitesi % 100 

Mezitli - Küçük Sanayi Sitesi % 100 

Silifke - Küçük Sanayi Sitesi % 100 

Anamur - Küçük Sanayi Sitesi % 80 

Kaynak: İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü-2005 

Tablo K. 4: Mersin İlinde Bulunan Taş Ocaklarının Dağılımı ve Oranları 

Adet 

Oran 

Mersin Merkez İlçede 22 % 43 

Tarsus İlçesinde 20 % 38 

Mut İlçesinde 1 % 2 

Erdemli İlçesinde 2 % 4 

Anamur İlçesinde 3 % 5 

Gülnar İlçesinde 2 % 4 

Silifke İlçesinde 1 % 2 

Çamlıyayla İlçesinde 1 % 2 


Aşağıda Şekil K.1’de Organize Sanayi Bölgesi ve Küçük Sanayi Sitelerinin ilçelerdeki 

dağılımı, İl Özel İdare Müdürlüğünden temin edilen taş ve kum-çakıl ocakları simgesel olarak 

gösterilmiş olup sanayi kuruluşları ise sayılarının çok olması nedeniyle sadece yoğunluklu 

bölgelerde temsili olarak işaretlenmiştir. 

K. 3 SANAYİNİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI 

İl merkezinin batısında Taşucu beldesindeki SEKA Kağıt fabrikasının dışında, sanayi ilin 

doğusunda ve Mersin-Adana karayolu üzerinde yoğunluk kazanmıştır. 

İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün verilerine göre İl de ve ilçelerde sanayi dağılımı ve 

oranları Tablo K.5’ de verilmektedir. 

Tablo K. 5: İlde ve İlçelerde Sanayi Dağılımı ve Oranları 

Adet 

Oran 

Mersin Merkez İlçede 269 % 72 

Tarsus İlçesinde 76 % 20 

Mut İlçesinde 3 % 1 

Erdemli İlçesinde 10 % 2 

Anamur İlçesinde 8 % 2 

Gülnar İlçesinde 6 % 2 

Silifke İlçesinde 2 % 1 

Çamlıyayla İlçesinde 1 ---- 


167


Şekil K. 1: İlde Bulunan Sanayi Kuruluşları, Taş ve Kum-Çakıl Ocaklarının İlçelerdeki Yoğunluğunu Gösteren Harita 

168


K. 4 SANAYİ GRUPLARINA GÖRE İŞYERİ SAYILARI VE İSTİHDAM DURUMU 

Devlet İstatistik Enstitüsü "1997 Yılı Mersin İli İmalat Sanayi İşyerleri Sayımı Tarama 

Anketi" bulgularına göre Mersin İli'nde: 

* 4.140 bağımsız işyeri tespit edilmiştir. Tespit edilen işyerlerinin 3.834'ü 1-9 büyüklük 

grubunda, 306 işyeri ise 10+ büyüklük grubundadır. 

* 1997 yılı Mersin İli’nde; toplam işyerlerinin %92,61'ni, istihdamın %36,52'sini 1-9 büyüklük 

grubundaki işyerlerinin oluşturduğu gözlemiştir. 10+ büyüklük grubundaki işyerlerinin ise, toplam 

işyerlerinin %7,39'nu, toplam istihdamın da %63,48'ni temsil ettiği tespit edilmiştir. 

* 1997 yılında en önemli sektörler; 1-9 büyüklük grubunda orman ürünleri ve mobilya 

sanayi(33), 10+ büyüklük grubunda gıda, içki tütün sanayidir(31). 

* 1992 Genel Sanayi ve İşyeri Sayımına göre işyeri sayısına göre en fazla artış gösteren 

sektörler; 1-9 büyüklük grubunda gıda, içki tütün sanayii(31), 10+ büyüklük grubunda taş ve 

toprağa dayalı sanayidir(36). 

* İldeki işyerlerinin %86 sı 1980'den sonra açılmıştır. 

* İşyerlerinin sadece %8'i küçük sanayi siteleri, organize sanayi bölgesi ve serbest 

bölgededir. 

* İşyerlerinin %98,16'sının sürekli çalıştığı, küçük işyerlerinin %83,91'inin ferdi mülkiyet, 

büyük işyerlerinin %71,24' ünün Limitet ve Anonim Şirket olduğu gözlenmiştir. 

* İşyerlerinin genel olarak %16'sı fiziki büyümeye müsaittirler. 

Sanayi Grupları 

31. Gıda, İçki ve tütün sanayi 

32. Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi 

33. Orman ürünleri ve mobilya sanayi 

34. Kağıt-kağıt ürünleri ve basım sanayi 

35. Kimya-petrol, kömür, kauçuk ve plastik ürünleri sanayi 

36. Taş ve toprağa dayalı sanayi 

37. Metal ana sanayi 

38. Metal eşya-makine ve teçhizat, ulaşım aracı, ilmi ve meslekî ölçme aletleri sanayi 

39. Diğer imalat sanayi 

Sanayi gruplarına göre Mersin İlinin işyeri (1-9 büyüklük grubu) sayısı (Ücretle çalışanların 

yıllık ortalama sayısı ve çalışanların yıllık ortalama sayısı) Tablo K.6 ve Tablo K.7’de verilmektedir. 

Tablo K. 6: Sanayi Gruplarına Göre Mersin İli'nin İşyeri Sayısı(Küçük) 

SEKTÖR İŞYERİ SAYISI 

ÜCRETLE ÇALIŞANLARIN YILLIK ÇALIŞANLARIN 

YILLIK 

ORTALAMA SAYISI 

ORTALAMA SAYISI 

1985 1992 1997 1985 1992 1997 1985 1992 1997 

31 436 597 743 1094 1190 1610 1880 2220 2578 

32 816 839 608 624 374 517 1637 1466 1252 

33 692 1064 1074 1009 1644 1711 2049 3234 3092 

34 70 98 107 205 228 231 306 357 340 

35 167 42 53 171 78 197 424 137 239 

36 181 265 337 390 437 663 645 842 1037 

37 97 22 9 124 47 36 254 74 43 

38 647 1060 871 698 1490 1455 1589 2989 2509 

39 100 53 32 80 76 68 210 150 94 

TOPLAM 3206 4040 3834 4395 5564 6488 8994 11469 11184 

1997 Yılı Mersin İli İmalat Sanayi İşyerleri Sayımı Tarama Anketi 

169


Tablo K. 7: Sanayi Gruplarına Göre Mersin İli'nin İşyeri Sayısı(Büyük) 

SEKTÖR İŞYERİ SAYISI ÜÇRETLE ÇALIŞANLARIN ÇALIŞANLARIN YILLIK 

YILLIK ORTALAMA SAYISI ORTALAMA SAYISI 

1985 1992 1997 1985 1992 1997 1985 1992 1997 

31 19 32 74 633 987 1915 654 1027 1987 

32 18 16 50 6570 3642 7189 6590 3650 7295 

33 3 8 59 145 157 1168 150 169 1207 

34 3 6 11 1194 1165 1161 1194 1169 1177 

35 12 7 22 3236 2160 2033 3240 2164 2039 

36 10 10 19 2330 1593 2796 2342 1601 2808 

37 0 1 1 0 173 10 0 173 10 

38 11 28 69 1259 1165 2861 1269 1191 2898 

39 0 0 1 0 0 15 0 0 19 

TOPLAM 76 108 306 15367 11042 19148 15439 11144 19440 

1997 Yılı Mersin İli İmalat Sanayi İşyerleri Sayımı Tarama Anketi 

İlçelere Göre İmalat Sanayi İşyeri Sayısı: 

İşyeri Ücretli çalışanların Çalışanların 

Sayısı yıllık ortalama sayısı yıllık ortalama sayısı 

MERSİN 2174 14041 16685 

ANAMUR 186 257 505 

AYDINCIK 32 38 68 

BOZYAZI 63 87 157 

ÇAMLIYAYLA 29 38 82 

ERDEMLİ 400 583 1077 

GÜLNAR 80 34 143 

MUT 196 283 501 

SİLİFKE 284 1483 1824 

TARSUS 706 8692 9582 

TOPLAM 4140 25636 30624 

Tablo K. 8: İmalat Sanayi Özet Tablosu 

İmalat sanayii özet tablosu, 2001, (10 +) 

A. Toplam B. Devlet sektörü C. Özel sektör 

Mersin İşyeri sayısı Çalışanların yıllık ortalama sayısı Ücretle çalışanların yıllık ortalama sayısı 

A 147 14.825 14.803 

B 1 828 828 

C 146 13.997 13.975 

Kaynak: DİE,İmalat sanayii özet tablosu, 2001 

K. 5 SANAYİ GRUPLARINA GÖRE ÜRETİM TEKNOLOJİSİ VE ENERJİ KULLANIMI 

Yapılan araştırmalara göre Mersin'deki sanayi tesisleri için bu bilgileri içerecek bir çalışma 

bulunmamaktadır. Bilgilerin elde edilebilmesi için, sanayi guruplarının her biri için teker teker 

inceleme yapılması gerekmektedir. Elektrik enerjisine ilişkin veriler ise J.2 Bölümünde 


K. 6 SANAYİDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN ÖNLEMLER 

K. 6. 1 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 

Kalkınmanın ana sektörlerinden birisi olan sanayi ve çevre arasında çok yönlü ve birbirini 

etkileyici nitelikte çok sıkı bir ilişki olup, çevre koruma açısından gerekli önlem alınmadığı takdirde 

çevre üzerinde ve toplumda olumsuz sonuçlar doğuran dengesizlik sorunu ortaya çıkmaktadır. 

Sanayileşme sürecinde yanlış uygulamalar giderek kaynak tahribine, çevrenin hızla kirlenmesine, 

kalkınmadan beklenen yararların giderek kayıp olmasına neden olmaktadır. 

170


-İlimiz sınırları içerisinde endüstriyel kuruluşlardan Hava Kalitesinin Korunması 

Yönetmeliğine göre emisyon izni alınması istenmiştir. Sanayi kuruluşlarının emisyon izni 

alamamasının nedeni kullanılan yakıtın kükürt oranının yüksek olması ve bunun önlenmesi için 

kurulması gereken desülfürizasyon tesislerinin maliyetlerinin yüksek olmasından 

kaynaklanmaktadır. Ancak bu sorunun İlimizde sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak 

şekilde projelendirilmiş olan ve yapımı devam eden doğal gaz altyapı sisteminin tamamlanması ile 

çözüleceği düşünülmektedir. 

-İlimiz Tekkeköy civarında kurulu bulunan çimento fabrikası beyaz ve gri çimento 

üretiminde bulunmaktadır. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği EK-8/Liste A/2.3 kapsamında 

emisyon iznine tabi bir tesistir ve EK-7/3.6 grubunda özel emisyon sınırlarına tabidir. Elektrostatik 

toz çöktürücü kullanıldığından, toz konsantrasyonu 120 mg/m 3 olarak sınırlandırılmıştır. Ölçüm 

sonuçları sınır değerlerin altında kalmaktadır. 

-İlimizde asbestin üretildiği ve işlendiği tesis yoktur. 

-İlimizde maden izabe ve asit fabrikalarından yayılan SO 2 , NO, HF gibi gazların insan 

sağlığına ve kültür bitkilerine etkileri hakkında yapılmış bir çalışma bulunamamıştır. 

-İlimizde atık yakma tesisi bulunmamaktadır. 

K. 6. 2 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 

Su kirliliği; doğal çevrenin önemli bir kısmını oluşturan çeşitli su ortamlarının ve ayrıca içme 

sularının, çeşitli etkenlerle, başta insan olmak üzere diğer canlıların yaşamını olumsuz yönde 

etkileyecek biçimde bozulması olarak tanımlanabilir. Başka bir deyişle çeşitli kirletici etmenlerin 

katılması ile birlikte suda doğal olmayan bir şekilde kimyasal ve biyolojik değişiklikler meydana 

gelmesidir. 

Doğal yapıdaki su kaynağına karışan atık maddeler, mikroorganizmaların yardımı ile 

transformasyon (dönüşüm) ve mineralizasyona (indirgenme) uğramaktadır. Bu durum suların veya 

su kaynaklarının biyolojik olarak kendi kendilerini temizleme özelliğidir. Su kaynaklarına katılan 

çoğu toksit yapıdaki yabancı maddelerin konsantrasyonları, bu tamponlama gücünün üstüne çıktığı 

zaman sudaki organik maddelerin parçalanması durmakta ve sistem ölmektedir. 

Önemli bir sanayi ve ticaret kenti olan Mersin, hızlı nüfus artışı ve göç nedeniyle yoğun ve 

düzensiz bir yapılanmaya maruz kalmakta, alt yapı yetersizliği, liman faaliyetleri, tarımsal faaliyetler 

ve endüstriyel faaliyetler nedeniyle su kirliliği problemleri ile karşı karşıya gelmektedir. 

Sanayi kuruluşları yönünden incelendiğinde İl merkezinin batısında Taşucu beldesindeki 

SEKA Kağıt fabrikasının dışında sanayi ilin doğusunda ve Mersin Adana karayolu üzerinde 

yoğunluk kazanmıştır. Diğer taraftan son yıllarda Ortadoğu’daki gelişmelere paralel olarak 

Mersinde çok sayıda Petrol Dolum Tesisi kurulmuş, bu tesisler boru hatları ve denizde bulunan 

SPM tesisleri ile birlikte bir dizi çevre problemlerini de birlikte gündeme taşımıştır. Bu nedenle 

yoğun endüstri faaliyetlerin yaşandığı Mersin’de izleme ve kontrol mekanizması önemli bir 

oynamaktadır. 

Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğine göre sektör bazında Mersin İli sınırları içerisinde faaliyet 

gösteren sanayi kuruluşlarının isimleri ve son durumları aşağıda tablolar halinde verilmektedir. 

Tablo K. 9: Gıda Sanayi - Süt ve Süt Ürünleri (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 5.3) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 

Tesisin Adı ve Yeri 

Üretim 

Cinsi 

Arıtma Tesisi 

Durumu 


Türü 

1 Başaran Peynircilik Ltd Şti / Tece Var Biyolojik 

5 5/3 

Süt Ürünleri 

2 

Güney Süt Sanayi ve Ticaret AŞ / Tarsus 

Var 

Biyolojik 

171


Tablo K. 10 : Gıda Sanayi - Hayvan Kesimi Yan Ürünleri İşleme ve Benzeri Tesisler ( Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 

Tablo 5.8) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim Cinsi 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 

Arıtma 

Tesisi 

Türü 

1 Köy-Tür Entegre Tavukçuluk San. Tic. A Ş./Tarsus var biyolojik 

2 TAV-Pİ Tavukçuluk San. Tic. Ltd. şti./Tarsus var biyolojik 

3 TAV - SA Tavukçuluk San. Tic. Ltd. şti./Tarsus Tavuk Kesimi var biyolojik 

4 5 5/8 Mizan Tavukçuluk San. Tic. Ltd. şti./Tarsus Var biyolojik 

5 Özmizan Tavukçuluk San. Tic. Ltd. şti./Tarsus 

var 

biyolojik 

6 Hadi Doğan Et Entegre Tesisleri Kazanlı /Mersin Hayvan Kesimi var biyolojik 

7 

Rensan Tav. Gıda ve Yem San. Ltd. Şti /Tarsus Yem Katkı Mad. var biyolojik 

Tablo K. 11 : Gıda Sanayi - Sebze, Meyve Yıkama ve işleme Tesisleri (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 5.9) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim 

Cinsi 

1 EŞREF Tarım Ürünleri - Bekirde yok 

2 Hallaç Narenciye Paketleme - Bekirde yok 

3 Güleryüz Paketleme - Bekirde yok 

4 Kıvırcık narenciye Paketleme - Karacailyas yok 

5 Doğan Gıda Narenciye paketleme - Kargıpınarı yok 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 

6 Aydoğanlar Narenciye Paketleme - Yenitaşkent taahhüt 

Arıtma 

Tesisi Türü 

7 Aydemirler Narenciye Paketleme - Tarsus taahhüt 

8 Yıldızlar ve Serhat Narenciye Paketleme- Bağcılar Var 

biyolojik 

çalışmıyor 

9 Biçerler Narenciye Paketleme - Huzurkent var biyolojik 

10 Yasemin Gıda Narenciye Paketleme - Yenitaşkent yok 

11 Görgülü Narenciye Paketleme - Dikilitaş yok 

12 Menar Narenciye Paketleme - Bağcılar yok(taahhüt) 

13 Evecanlar Narenciye Paketleme - Bağcılar yok(taahhüt) 

14 CMS Narenciye Paketleme - Yenitaşkent yok 

15 Soylu Gıda Narenciye Paketleme - Huzurkent taahhüt 

16 Marsan Narenciye Paketleme Davultepe yok 

17 TOYAŞA Narenciye Paketleme - Kargıpınarı yok 

18 Menas Narenciye Paketleme - Tömük yok 

19 5 5.9 Günaydın Narenciye Paketleme - Kargıpınarı Paketleme yok 

19 Günaydın Narenciye Paketleme - Kargıpınarı yok 

20 Narpak Narenciye Paketleme - Yenitaşkent var 

21 Alp Narenciye Paketleme - Yenitaşkent var 

22 Cemal Gıda Narenciye Paketleme - Tarsus var çalışmıyor 

23 Uni Meyve Gıda Narenciye paketleme - Bağcılar var 

24 Aygar Narenciye Paketleme - Huzurkent var 

25 Dönüş Narenciye Paketleme- Kazanlı var 

26 Kalyoncu Narenciye Paketleme - Bağcılar var 

biyolojik 

çalışmıyor 

27 Gökler Narenciye Paketleme - Davultepe var biyolojik 

28 Kıvılcım Narenciye Paketleme - Huzurkent var çalışmıyor 

29 Acar – Hosta Narenciye Paketleme - Tarsus var inşaatı 

30 Lider Narenciye Paketleme - Bağcılar var 

31 Ferit Lütfü Uzel Narenciye Paketleme - Çeşmeli yok 

32 Batman Narenciye Paketleme - Çeşmeli yok 

33 Durmaz Narenciye Paketleme - Dikilitaş yok 

34 Asküçük Narenciye Paketleme – Bekirde yok 

35 Üstün Narenciye Paketleme - Bekirde yok 

36 

Melih Gıda Narenciye Paketleme - Tömük 

yok 

172


Tablo K. 12 : İçki Sanayi - Alkolsüz İçkiler ‘Meşrubat’ Üretimi ve Benzerleri (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 6.1) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim Cinsi 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 

Arıtma 

Tesisi 

Türü 

1 Etap Gıda sanayi Ticaret A.Ş / Kazanlı 

Meyve Suyu 

var Biyolojik 

Yummy Meyve Suları Gıda San. Tic. Ltd. Tic. / 

2 

ve Konsantre 

6 6 / 1 Tarsus 

var Biyolojik 

Coca Cola İçecek üretim A.Ş Yeniköy mevkii / 

3 

Tarsus 

var Biyolojik 

Tablo K. 13 : Cam Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 8) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim 

Cinsi 

1 Trakya Cam Sanayi Ticaret A.Ş / Kazanlı Düz Cam Var 

2 

3 

4 

8 8 

Anadolu Cam San. Tic. A.Ş / Tekkeköy 

mevkii Mersin 

Paşabahçe Cam Sanayi Ticaret A.Ş 

Tekkeköy mevkii Mersin 

İzocam Sanayi ve T,ticaret A.Ş 

Yenice Tarsus 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 

Arıtma Tesisi Türü 

Biyolojik (evsel) 

Endüstriyel Atıksu Yok 

Cam şişe Var Biyolojik Ortak arıtım 

Cam 

Züccaciye 

Cam 

Yünü 

Var 

Var 

Kimyasal arıtma var 

Evsel arıtma Ortak. 

Evsel Biyolojik 

Endüstriyel Kimyasal 

Tablo K. 14 : Tekstil Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 10) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim Cinsi 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 


Türü 

1 Berdan 1 Tekstil San. Ticaret Ltd. Şti / Tarsus Pamuk İpliği var Biyolojik 

2 10/2 Berdan 2 Tekstil Sanayi Ticaret Ltd. Şti/ Tarsus 

Pamuklu Tekstil 

dokuma 

var Biyolojik 

3 

Çukurova San. İşletmeleri AŞ. /Tarsus Tekstil var Biyolojik 

4 10 10 / 4 Güney Polgat Tekstil San. Tic. AŞ / Tarsus Tekstil (Yün) var Biyolojik 

5 YİDAŞ Tekstil Sanayi AŞ/ Tarsus İplik var Biyolojik(evsel) 

6 

10/2 Koniteks Konfeksiyon Tic. AŞ Yenice/Tarsus Konfeksiyon var Biyolojik 

Tablo K. 15 : Petrol Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 11) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim 

Cinsi 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 


1 Ataş - MERSİN Var 

Evsel(Biyolojik) 

Endüstriyel(Kimyasal) 

2 Petrol Ofisi A.Ş. - MERSİN Var 



3 Tuta Petrolcülük A.Ş - MERSİN Var Fiziksel 

Petrol 

4 O/PET Petrolcülük A.Ş - MERSİN Var Fiziksel 

Ürünleri 

5 11 11.2 Siyam Petrolcülük A.Ş- MERSİN depolama Var Fiziksel 

6 Alpet Petrolcülük A.Ş- MERSİN ve dağıtım Var Fiziksel 

7 Energy Petrol A.Ş. - MERSİN Var 


End.(Kimyasal + Fiziksel) 

8 Aytemiz Petrol A.Ş. - MERSİN Var Fiziksel 

9 

GS Petrol A.Ş. - MERSİN 

Var 

Fiziksel 

Tablo K. 16 : Selüloz, Kağıt, Karton ve Benzeri Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 13) 

Arıtma 

SKKY Alt 

No 


Üretim Cinsi Tesisi 

Sektör Sektör 

Durumu 

SEKA Akdeniz İşletmeleri – 

1 13.4 

Kraft karton 

Var 

Taşucu 

13 

Ova-Sca Packaging Ambalaj 

2 

13.6 

Nişasta katkılı karton Var 

Sanayi Ticaret A.Ş.-Tarsus 




Biyolojik 

Kimyasal 

173


Tablo K. 17 : Kimya Sanayi (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 14) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim Cinsi 

1 14.7.a Akdeniz Gübre Sanayi A.Ş./ MERSİN Asit ve Gübre Var 

14 

2 

14.13 Soda Sanayi A.Ş. Kazanlı / MERSİN Soda Üretimi var 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 


Evsel (Biyolojik) 

Endüstriyel (Kimyasal) 


Endüstriyel (Kimyasal) 

Tablo K. 18 : Karışık Endüstriyel (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 19) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim Cinsi 

Krom 

1 Kromsan Krom Bileşikleri A.Ş. / Kazanlı 

Var 

19 19 

kimyasalı 

2 

OXYVİT Kimya San. A.Ş OSB / Tarsus K Vitamini Yok 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 




Tablo K. 19 : Evsel Nitelikli (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 21) 

No 

SKKY 

Sektör 

Alt 

Sektör 


Üretim Cinsi 

Arıtma 

Tesisi 

Durumu 


Türü 

1 ÇİMSA Çimento Sanayi A.Ş./MERSİN Çimento Var Evsel(Biyolojik) 

2 Çukurova İnşaat Makineleri San. Tic. A.Ş./Kazanlı Makine İmalatı var Fiziksel,Biyolojik 

3 Çukurova Makine imalat San. ve Tic. A.Ş./ Tarsus Makine imalatı var Fiziksel,Biyolojik 

4 

21 21.1 

Ör-Turba Filtre Sanayi Ticaret Ltd.Şti./ Bağcılar Otomotiv filtresi var Evsel(Biyolojik) 

5 ABS Alçı Sanayi Ticaret Ltd.Şti / Tarsus Alçı var Biyolojik 

6 Seçil Plastik Sanayi Ticaret Ltd.Şti.- Tarsus Plastik var Biyolojik 

7 Şaman Çelik Konstriksiyon Mak. San. A.Ş. Metal sanayi var Biyolojik 

8 

Sametoğlu Orman Ürün. San. Tic. Ltd. Şti.-Tarsus Yonga levha var Biyolojik 

K. 6. 3 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 

Sanayiden kaynaklanan toprak kirliliği hakkında yapılmış bir çalışma olmamakla birlikte, 

ilimizdeki büyük sanayi kuruluşlarının bir çoğunun birinci, ikinci ve üçüncü sınıf tarım arazileri 

üzerinde kurulduğu bilinmektedir. 

K. 6. 4 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 

Sanayiden kaynaklanan gürültü kirliliği genelde o işyerinde çalışan insanların sağlıklarının 

bozulmasına ve iş kaybına yol açar, sanayide gürültü kirliliğine karşı alınması gereken önlemler 

yeterli olmadığı zaman çalışanlara kulaklık ve ses basıncından koruyan elbiseler verilir. 

Yüksek gürültüye maruz kalan kişiler gürültü kontrol yönetmeliğinde belirtilen süre kadar 

çalışırlar. Sanayiden kaynaklanan gürültü ile ilgili bakınız O. Gürültü Bölümü. 

K. 6. 5 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 

Mersin ilindeki sanayi kuruluşları tehlikeli atık yönünden değerlendirildiğinde birkaç sanayi 

kuruluşu ön plana çıkmaktadır. 

Merkez ilçeye bağlı Kazanlı kasabasında faaliyet gösteren Soda Sanayi A.Ş.ne ait 

Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikasında 2 milyon m 3 civarında tehlikeli atık bulunmakta olup halen 

fabrika sahası içerisinde depolanmaktadır. 1984 yılında üretime başlamış olan Kromsan 

fabrikasında Sodyum bikromat üretim prosesi sonucu oluşan atıklar Cr+6 bileşikleri ihtiva etmesi 

nedeniyle tehlikeli atık olarak değerlendirilmektedir. Özel işlemli arazi depolaması yapılarak 

bekletilen atıkların nihai bertarafına yönelik teknolojik çalışmalar devam etmekte olup bu çalışmalar 

tamamlanıncaya kadar olabilecek çevresel etkilerin önlenmesi için atıkların üzerinin (HDPE) 

geçirimsiz tabaka ile kaplatılmıştır. Kromsan Fabrikasında geçtiğimiz yıllarda yapılan teknolojik 

yenilikler sayesinde fabrikada 2001 yılından itibaren tehlikeli atık oluşmamaktadır. 

Akdeniz Gübre Fabrikasında fosfat kayasından fosforik asit üretimi sonucu oluşan jips 

(CaSO 4 x2H 2 O) atıkları, fabrika sahasında 200 000 m 2 lik alanda üç adet jips havuzunda 

depolanmaktadır. Fabrikanın fosforik asit ünitesi faaliyet göstermemekte olup, bu ünitenin geçmiş 

174


yıllardaki üretiminden kaynaklanan atıkların özel atık sınıfından değerlendirilmesi konusunda 

çalışmalar yapılmaktadır. 

Diğer sanayi kuruluşlarından kaynaklanan tehlikeli ve zararlı atıklar ile ilgili bilgilere 

H.Atıklar Bölümünde yer verilmiştir. 

K. 7 SANAYİ TESİSLERİNİN ACİL DURUM PLANI 

Büyük endüstriyel tesisler için yerel acil durum planı Bakanlığımız genelgesi doğrultusunda 

hazırlanmış olup, 17 tesisi içermektedir. 

KAYNAKÇA 

1 . İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları. 

2 . Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, “1997 Yılı Mersin İli İmalat Sanayi İşyerleri 

Sayımı” Tarama Anketi Sonuçları. 

3 . Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Verileri. 

4 . Ekonomik Rapor , 2003, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası . 

175

2003 Yılı Mersin İl Çevre Durum Raporu 

L. ULAŞIM, ALTYAPI, HABERLEŞME 

L. 1 ALTYAPI 

L. 1. 1 Temiz Su Sistemi 

Mersin kenti ve Tarsus ilçesinin içme suyu Berdan nehri üzerindeki Berdan barajından 

karşılanmaktadır. Mersin İline bağlı diğer ilçe ve köylerin içme suyu temini İller Bankası ve Köy 

Hizmetlerince sağlanmakta ve çoğunlukla membalar ve kuyular kullanılmaktadır. 

Mersin kent merkezinde kullanılan temiz su kaynakları ve kapasiteleri şöyledir: 

Berdan Arıtma tesisi: 87.500.000 m 3 / gün’ lük depolama hacmi ve 10.520 Km 2 göl alanına 

sahip Tarsus Berdan Barajı üzerinde kurulmuş olan arıtma tesisi 4.500 lt/sn kapasiteli 

olup, bunun 3375 lt/sn (%75) ’ lik kısmı Mersin Şehrine tahsis edilmiştir. 

Hamzabeyli Kaynağı: 10 lt/sn ‘ lik kapasiteye sahiptir. 

Yer Altı Kuyuları: Şehrin muhtelif yerlerinde açılmış 15-20 lt/sn kapasiteli 7 adet yer altı 

kuyusu bulunmaktadır. 

Berdan arıtma tesislerinden üretilen içme kullanma suyu Berdan ile Mersin D1 Ana Su 

dağıtım deposu arasındaki 29 km uzunluğunda 1400 mm’ lik öngermeli betonarme borulardan 

oluşan ishale hattı ile ortalama 2110 lt/sn kapasitede Mersin’e iletilmektedir. DSİ tarafından ihale 

edilen 2. İsale hattı tamamlandığında kente daha fazla su verilmesi sağlanacaktır. 

Mersin kenti içme suyu ihtiyacı öncelikle D1 deposuna iletilmektedir. D1 deposu yanına 

yapılan P1 pompa istasyonundan 3800 m uzunluğunda 1000 mm’ lik borularla D2 ve 4550 m 

uzunluğunda 1000 mm lik borularla D3 depolarına su terfi edilmektedir. D3 deposu yanına yapılan 

P2 pompa istasyonundan 2584 m uzunluğunda 500 mm’ lik borularla D4 ve 5562 m uzunluğunda 

700 mm’ lik borularla D6 depolarına su basılmaktadır. D4 deposu yanına yapılan P3 pompa 

istasyonundan 850 m uzunluğunda 500 mm’ lik borularla D5 deposuna su terfi edilmektedir. 

Mevcut depolara terfi edilen su şebeke ile hizmete sunulmaktadır. Mevcut su şebekesi 60 mm ile 

1200 mm arasında değişik çaplarda FONT, ASBEST, HDP, PVC ve CTP borulardan oluşmakta 

olup, yaklaşık toplam 1272 km uzunluğundadır. 

Kentin özellikle eski semtlerindeki font şebeke yer yer çürümüş veya küçük çaplı kalmıştır. 

MESKİ kendi olanakları ile her yıl bir miktar şebeke döşenmektedir. 2004 yılında 3073 m. 

Yenileme yapılmıştır. 

İçme suyundan alınan numunelerin Mersin Büyükşehir Belediyesince yapılan analiz 

sonuçları Tablo L.1, Tablo L.2 ve Tablo L.3’ de verilmektedir. 

Tablo L. 1: Kimyasal Su analiz raporu 

PARAMETRELER ANALİZ DEĞER TAVSİYE EDİLEN DEĞER 

1 FOSFAT( mg / l PO 4 ) 0,01 0,4 

2 SÜLFAT ( mg / l SO 4 ) 25 25 

3 ÇÖZÜNMÜŞ OKSİJEN ( mg / l O 2 ) 24,2 

4 FLORÜR ( mg / l F) 0,09 0,4 

5 SİYANÜR ( mg / l CN ) 0 Bulunmayacak 

6 TOPLAM KROM ( mg / l Cr ) 0 

7 KROM +6 ( mg / l Cr ) 0 Bulunmayacak 

8 KURŞUN ( mg / l Pb ) 0 Bulunmayacak 

9 ORGANİK MADDE ( mg / l ) 1,6 

10 İLETKENLİK ( MS / cm ) 367 400 

11 ASKIDA KATI MADDE ( mg / l ) 0,0002 Bulunmayacak 

12 GEÇİCİ SERTLİK ( mg / l CaCO 3 ) 155 

13 KALICI SERTLİK ( mg / l CaCO 3 ) 30 

14 TOPLAM KALSİYUM ( mg / l Ca ) 43,6 100 

Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediyesi, 17.12. 2004 

176


Tablo L. 2: Kimyasal Su Analizi Raporu 

PARAMETRELER ANALİZ DEĞER LİMİT DEĞER 

SICAKLIK( 0 C) 14,5 

GÖRÜNÜŞ 

Berrak 

RENK(HAZEN)


Şekil L . 1 : Kanalizasyon Toplama Sistemi 

178


Tablo L. 5: Mevcut Yağmur Suyu Toplama Sistemi Çap ve Uzunlukları 

KESİT (BORU ) BİRİM UZUNLUK (MT) 

Ø 800 MM 5800 

Ø 1200 MM 1033 

Ø 1000 MM 1818 

Ø 2600 MM 150 

TOPLAM 8801 

KESİT (MENFEZ) BİRİM UZUNLUK (MT) 

2,00X2,00 MTxMT 7640 

2,50x2,00 MTxMT 650 

3,00x3,00 MTxMT 1950 

2x(1,10x1,50) MTxMT 1600 

1,00x1,00 MTxMT 2589 

0,70x0,80 MTxMT 1000 

0,50x0,60 MTxMT 23000 

1,00x1,50 MTxMT 650 


1,10x2,0 MTxMT 275 


2x(2,00x2,00) MTxMT 4600 

1,50x1,50 MTxMT 6625 

1,20x2,00 MTxMT 1100 

2x(2,50x3,00) MTxMT 918 

3x(2,50x2,00) MTxMT 700 



2x(2,50x2,00) MTxMT 750 

2,50x3,00 MTxMT 1000 

1,50x1,00 MTxMT 507 


İlçe merkezlerinden Tarsus’ da kanalizasyon sistemi ayrık sistemdir. Atıksu sistemi 250 

mm ile 1400 mm arasında değişen dairesel çaplarda dairesel kesitli HDPE borularla yapılmakta 

olup atıksu şebekesinin uzunluğu 164,42 km. dir. Yağmur suyu sistemi 300 mm ile 2600 mm 

arasında değişen çaplarda dairesel kesitli beton borularla yapılmakta olup, yağmur suyu 

şebekesinin uzunluğu 86,21 km. dir. 

İlimizin tek atıksu arıtma tesisi Tarsus ilçesinde 2002 yılından beri faaliyette olup tesise ait 

özellikler aşağıda verilmektedir: 

Tarsus’un 2 km güney batısında kurulan atıksu arıtma tesisinde, atıksu arıtımı aynı anda 

çamur stabilizasyonu ve nitrifikasyon ve denitrifikasyon işlemlerinin kontrolüne imkan veren 

modifiye edilmiş uzun havalandırmalı arıtma prosesi ile yapılmaktadır. 

Biyolojik arıtma işleminden arta kalan fazla çamur, mekanik olarak susuzlaştırıldıktan sonra 

tarımda kullanılmakta, kuru ve granüler formda sıhhi bir üretim olarak çiftçilere dağıtılmaktadır. 

Fazla çamur yağmurlu ve mahsul alma dönemlerinde, daha sonra kullanılmak üzere 

depolanmaktadır. 

Kapasitesi 42.983 m 3 /gün, 1. aşama EN 312 000 hedef yılı 2010, 2. aşama EN 436 000 

hedef yılı 2010 dur. 

Mezitli ve Anamur Belediyeleri, evsel atıksuları için İller Bankası aracılığı ile derin deniz 

deşarjı projelerini yaptırarak inşaatına başlamış, ancak tesisler henüz işletmeye alınamamıştır. 

Silifke, Narlıkuyu, Erdemli, Kargıpınarı ve Mut Belediyelerine ait kısmi kanalizasyon sistemleri 

mevcuttur. Atık su arıtma tesisi yapımı ile ilgili girişimleri ise devam etmekte olup, henüz işletmeye 

alınmış arıtma tesisi bulunmamaktadır. 

Sahil belediyelerimizde yoğunlaşmış olan turizm tesisleri ve tatil siteleri atık suları için Su 

Kirliliği Kontrol Yönetmeliği gereğince yaptırılan müstakil atıksu arıtma tesisleri, projelendirme ve 

özellikle işletme problemlerinden dolayı deniz kirliliğinin önlenmesinde soruna çözüm olamamıştır. 

Bütün bunlardan da anlaşılacağı üzere, İlimizde Tarsus İlçesi dışında kanalizasyon ve 

atıksu arıtma tesisi sorununu tam olarak çözen belde ve belediye bulunmamakta olup, başta sahil 

belediyeleri olmak üzere alt yapı sorunlarını çözmek amacıyla belediyeler bir dizi çalışma içerisine 

girmişlerdir. 

179


L. 1. 3 Yeşil Alanlar 

İlimize sosyal, ekonomik ve diğer nedenlerle olan göç olgusu, hızlı ve aynı zamanda 

plansız programsız bir yapılaşmayı meydana getirmiştir. Bu hızlı büyüme konut ihtiyacını arttırırken 

inşaat maliyetleri de artmıştır. Bunun sonucunda yapı ve alt yapı maliyeti daha ucuz olan düz ve 

düze yakın verimli topraklar konut ve sanayileşmede cazibeli alanlar haline gelmiştir. Bu anlayış, 

civardaki tarımsal alanları ve tarımsal faaliyetleri baskı altında tutmakta ve sonuçta verimli topraklar 

tarımsal faaliyet dışına çıkmaktadır. 

Son 20 yılda ilimizde yeşil alanlar hızla azalmıştır. En önemli ihraç kalemlerini oluşturan 

narenciye bahçeleri kesilerek taş ve beton yığınına dönüşmüştür. Bu imarsız, plansız yapılaşma 

doğal olarak da ulaşım, alt yapı ve sosyal hizmet standardı açısından çevre sorunları 

yaratmaktadır. 

Mersin Kent Bütünü Nazım İmar Planı genel arazi kullanış durumuna göre aktif yeşil 

alanlar toplamı 237,8 hektardır. Kent bütününde kişi başına düşen yeşil alan miktarı ise 1,75 ha’ 

dır. 

L. 1. 4 Elektrik İletim Hatları 

Yeterli bilgi toparlanamamıştır. 

L. 1. 5 Doğalgaz Boru Hatları 

İlimizde doğal gaz altyapı sistemi, sadece sanayi tesislerinin kullanımını sağlayacak şekilde 

projelendirilmiş ve yapımı devam etmektedir. Fakat yerleşim alanlarında kullanımı için herhangi bir 

girişim ve projelendirme çalışması yapılmamıştır. 

L. 2 ULAŞIM 

L. 2. 1 Karayolları 

L. 2. 1. 1 Karayolları Genel 

İlde toplam 534 Km. devlet yolu, 616 Km. İl yolu, 162 Km. Otoyol olmak üzere toplam 1312 

Km. Karayolu ağı bulunmaktadır. Devlet yollarının 128 Km.si asfalt, 406 Km.si sathi kaplama; il 

yollarının ise 7 km. si beton asfalt, 637 km. si sathi kaplamadır. 

İlin yol durumunu için bakınız Şekil L.2., otoyol ve devlet yolunda taşıt-km., yolcu-km., tonkm. 

değerleri için bakınız Tablo L. 6.. 

Tablo L.6: Mersin İli Otoyol ve Devlet Yolunda Taşıt-Km., Yolcu- Km., Ton-Km. Değerleri 

TAŞIT-KM. YOLCU-KM. YÜK+TON-KM. 

Devlet Yolu Otoyol Toplam Devlet Yolu Otoyol Toplam Devlet Yolu Otoyol Toplam 

1094162 284129 1378291 3283895 1085021 4368916 2472879 1269015 3741894 

Kaynak: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü-2002 

Yine Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü verilerine göre 2002 yılında ilde tüketilen yakıt miktarı 

şöyledir: 

Benzin ( Lt ) 55047 

Motorin ( Lt ) 876232 

K. Yakıtı ( Kg ) 407614 

L. 2. 1. 2 Ulaşım Planlaması 

Yapılan Mersin Ulaşım Etüdü’nde, kişilerin ulaşım türü seçimini yaşadıkları bölgenin sosyoekonomik 

özelliklerine göre yaptıklarını varsayan “ toplu” yaklaşım benimsenmiştir. Bu nedenle, 

yolculuk yatırımında olduğu şekilde, uyulmamadan çok bir analiz konusu söz konusudur. 

Tablo L.7: Bugünkü Türel Dağılım Yapısı(%) 

GELİR 

GRUBU 

AMAÇ GRUBU 

Ev-İş Ev-Okul Diğer 

Bireysel Toplu taşım Bireysel Toplu taşım Bireysel Toplu taşım 

Düşük 31.42 68.58 4.96 95.04 22.36 77.64 

Orta 34.54 65.46 4.57 95.43 24.20 75.80 

Yüksek 43.80 56.20 5.16 94.84 29.73 70.27 

Kaynak: Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı 

180


Şekil L . 2 : İlin Yol Durumunu Gösteren Harita 

181


Şekil L . 3 : Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası 

Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü 

182


Trafiğe kayıtlı taşıt sayıları ile Mersin’in 1999 yılsonu nüfusu karşılaştırıldığında kentte 

1000 kişiye düşen özel otomobil sayısının 92 olduğu görülmektedir. Mersindeki otomobil sahipliği 

oranı, Ülkenin diğer kentleri arasında orta sıralarda yer almaktadır. 

Konut anketlerine göre, araçlı yolculukların % 17.6’ sı özel otomobille yapılmaktadır. Taşıt 

doluluk etüdü sonuçları da Mersin’de seyir halinde olan otomobillerde taşıt başına ortalama 1.85 

kişinin bulunduğunu ortaya koymaktadır. Aynı etüt sırasında yolcu taşıyan taşıtların 2/ 3’ ünü özel 

otomobillerin oluşturmasına karşın, bu ulaşım türünde yolculuk yapanların toplamın %30’undan az 

olduğu ortaya çıkmıştır. Konut anketlerinden ise, otomobille yapılan yolculukların yaklaşık % 70’ ini 

ev ile çalışma yeri arasındaki yolculukların oluşturduğu öğrenilmiştir. 

Yollar üzerindeki doruk - saat toplam taşıt trafiği ( bireysel + toplu ulaşım ) incelendiğinde 

Gazi Mustafa Kemal, Adnan Menderes ve Cumhuriyet Bulvarının birçok kesimi üzerinde 2000 ob/ 

saat üzerinde trafik gözlenmiştir. En yüksek saatlik trafik 3256 ob olarak Gazi Mustafa Kemal 

Bulvarı üzerinde Tulumba Kavşağı ile İstiklal Caddesi arasında bulunmuştur. 

Toplu taşım yolcu talebinde de Gazi Mustafa Kemal Bulvarı ve İsmet İnönü Bulvarı talebin 

yoğunlaştığı yerler olarak gözükmektedir. Her iki bulvarda da 12000 yolcu/ saat / yön’ ün üstünde 

talep olan kesimler vardır. En yüksek talepler Gazi Mustafa Kemal Bulvarında Devlet Hastanesinin 

doğusunda ( 20260 yolcu) ve Tulumba Kavşağının batısında (19660), İsmet İnönü Bulvarında ise 

Orduevi önünde (18110) görülmektedir. 

Konut anketinden elde edilen bilgilere göre yolculukların % 1,4’ü motosikletle, %1,3’ü 

bisikletle %38,1’i yaya olarak yapılmaktadır. Bu oran, okul yolculuklarında %57,6’ya ulaşmaktadır. 

L. 2. 1. 3 Toplu Taşıma Sistemleri 

Kent içi taşımacılıkta minibüs, belediye otobüsleri, halk otobüsleri, servis araçları ve taksiler 

kullanılmaktadır. Şehiriçi ulaşım rahat olmakla birlikte; yol çalışmaları, kavşak düzenlemeleri 

sebebiyle zaman zaman aksamalar meydana gelebilmektedir. 

Konut anket sonuçlarına göre, kentteki yolculukların %5,2’ si otobüslerle yapılmaktadır. Bu 

oranın içinde Büyük Şehir Otobüs Müdürlüğü tarafından yönetilen Belediye Otobüslerinin payı 

%25’in altında olup geri kalanlar Özel Halk Otobüsleri ile taşınmaktadır. Doluluk etüdü sonuçlarına 

göre Belediye ve Halk otobüslerinde gün boyu ortalama doluluk 23,48 kişidir. Bu değer, en yüksek 

sabah duruk saatlerinde 1. kordonda merkez yönünde (51,2), en düşük akşam 19:00’ dan sonra 

yine merkez yönünde olmaktadır. 

Belediye’nin işlettiği otobüslere ek olarak kullanılan halk otobüsleri, 81 taşıtlık bir filo ile 

toplam 5 hatta işletme yapmaktadır. Konut anketleri, Mersinde yapılan toplam yolculukların 

%14,1’inin servislerle yapıldığını ortaya koymaktadır. Servislerin toplam yolculuktaki payı çalışma 

yolculuklarında %9,1’e ve okul yolculuklarında %13,9’za ulaşmaktadır. Böylece, servislerin 

Mersin’de dolmuşlar ve özel otomobillerden sonra en çok kullanılan taşıt olduğu ortaya 

çıkmaktadır. 

Dolmuş-minibüsler Mersin’deki en önemli ulaşım türüdür. Toplam yolculukların %29,8’i 

araçlı yolculukların %48,1’i (yaklaşık yarısı) dolmuşlarla yapılmaktadır. Göreli olarak düşük taşıt 

kapasitesi ve az hat sayısına sahip olmasına karşın dolmuşlar yaygın ve etkin bir hizmet 

vermektedir. Taşıt doluluk etüdünden minibüslerdeki doluluk ortalama 9,5 kişi, midibüslerde ise 

15,0 kişi olduğu belirlenmiştir. 

Mersin Büyükşehir Belediye’sinin denetiminde ticari ruhsatlı 800 adet dolmuş 

çalışmaktadır. Bütünü ile kentsel taşıma yapan Mezitli (104 adet) ve kısmen kente hizmet veren 

Meskoop (112 adet) Kooperatiflerindeki taşıtlar bu sayıya dahil değildir. 

Dolmuşlar yıllık ortalama 10 950 000- lt. , özel halk otobüsleri yıllık 2 332 800- lt. , belediye 

otobüsleri ise yıllık ortalama 965 017- lt. yakıt tüketmektedir. 

L. 2. 1. 4 Kent İçi Yollar 

Bütün sahil kentlerinde olduğu gibi, Mersin’de de yolculuk hareketleri, yarım daire 

biçimindeki bir yerleşme şeması içinde MİA’na yönelik ışınsal koridorlar üzerinde yer almaktadır. 

Ayrıca, bütün benzer kentlerde olduğu gibi, bu hareketlerden sahile yakın olanları daha fazladır ve 

daha uzak noktalardan başlamaktadır. Ancak, nazım planda öngörülen ana yol ağı şemasının bu 

ışınsal hareketlerle tam uyum halinde olduğu söylenemez. Bu, özellikle Yenişehir Belediyesi içinde 

daha belirgindir. 

183


Günümüzde, doğuda Cumhuriyet Caddesi (Adana Yolu) hem bölgesel hem de kentsel 

yolculuklar için tek taşıyıcı görevini görmektedir. Batıda GMK Bulvarı yolculukların ana 

omurgasıdır. Sahile sonradan açılmış olan Adnan Menderes Bulvarı, batı yönünde devamlılığı 

olmadığından GMK Bulvarının yükünün çok az bir bölümünü alabilmektedir.(kaldı ki, kent-deniz 

ilişkisinin bozulmaması için bu zaten istenmeyen bir sonuçtur.) GMK Bulvarı ayrıca, yukarıda sözü 

edilen ışınsal yolların eksikliği nedeniyle, kendine dikey arterlerle bağlanan kuzey-batıda ki konut 

alanlarının ek yükünü de taşımaktadır. 

Kuzey ve kuzeydoğu yönünde, sırayla Akbelen Bulvarı, Kuvayi Milliye Caddesi, Çiftçiler 

Caddesi ve Akdeniz Caddesi birer ışınsal arter görevini üstlenmektedir. Bunlar dışında, henüz 

çevreleri gelişme halinde olduğundan son halini almamış olan batıda İsmet İnönü Bulvarı’nın 

Yenişehir’de kalan kısmı ve doğuda Turgut Özal Bulvarı da kıyıya dik önemli arterlerdir. Okan 

Merzeci Bulvarı da yeni tamamlanmış olmakla beraber, özellikle batı ve kuzeyde şimdiden dairesel 

biçimli yolculuklara hizmet vermeye başlamıştır. 

Yeni açılan otoyolun Mersin (kuzey) girişi eski Gözne Yolu yakınında olup kent merkezi ile 

ilişkisini Akbelen Bulvarı sağlamaktadır. Otoyolun Serbest Bölge girişinin kentle bağlantısı ise 

henüz yapım aşamasındadır. Halen bu girişi kullanan taşıtlar Turgut Özal Bulvarı vasıtasıyla kıyıya 

yaklaşabilmektedirler. 

Başlangıçta Karayolları Genel Müdürlüğü’nce kent geçişi olarak yapılan GMK Bulvarı, 

günümüzde Merkezi İş Alanları’nı kuşatan bir iç çevre yolu işlevini görmektedir. MİA içinde, batı 

yerleşmelere yönelik hareketler İstiklal Caddesi, İsmet İnönü Bulvarı ve kısmen Silifke Caddesi 

tarafından taşınmaktadır. Kentin doğusu ile MİA arasındaki yolculuklar daha çok GMK Bulvarı’nın 

doğu kesimi, Cemal Paşa Caddesi ve İsmet İnönü Bulvarı üzerine yüklenmektedir. MİA içinde, 

kuzey-güney doğrultusunda Kuvayi Milliye ve Zeytinli Bahçe Caddeleri en önemli arterlerdir. 

Burhan Felek ve Çakmak Caddeleri de aynı doğrultuda hizmet veren başlıca yollardır. 

Mersin kent bütünü içinde MİA içindeki bazı yollar dikkate alınmaz ise bir kapasite sorunu 

bulunmamaktadır. Hatta pek çok yolun gereğinden geniş olduğu anlaşılmaktadır. Kapasite kullanım 

oranı 0,5’den küçük olan yolları sayısı çok fazladır. Bu durum yollardaki hızın artması sonucunu 

vermektedir. Yol gereğinden geniş olduğundan yaya hareketleri zaten zorlaşmış iken taşıtların 

hızının artması güvenliği önemli oranda azaltmaktadır. 

Kent bütününde araçların kullandığı trafik yollarının ve yaya yollarının toplam planlanan 

alan içindeki oranı % 4.75’ dir. 

L. 2. 1. 5 Araç Sayıları 

İl Emniyet Müdürlüğü’nden temin edilen bilgilere göre İlimizdeki araç sayısı Tablo L.8 ’de 


Tablo L. 8: 31.12.2004 Tarihi İtibariyle İl ve İlçeler Araç Sayısı 

İL 

İLÇE GENEL 

TARSUS ERDEMLİ SİLİFKE MUT GÜLNAR BOZYAZI ANAMUR 

MERKEZİ 

TOP. TOP. 

Motosiklet 30863 9983 2363 8793 3189 338 475 3625 28766 59629 

Otomobil 64769 15996 5291 6418 3089 850 1560 4765 37969 102738 

Minibüs 2361 1031 219 447 155 92 35 207 2186 4547 

Otobüs 3072 663 229 270 135 75 69 208 1649 4721 

Kamyonet 18918 6234 3249 2199 1149 242 476 975 14524 33442 

Kamyon 7373 3538 991 920 675 201 290 573 7188 14561 

Traktör 8762 7423 1309 2295 1877 537 302 762 14505 23267 

Çekici 3649 108 6 12 4 4 6 10 150 3799 

Ö.Amaçlı 379 77 32 63 19 18 7 26 242 621 

Tanker 788 157 24 38 21 3 5 8 256 1044 

Arazi T. 579 150 14 16 9 2 8 49 248 827 

Römork 143 16 -- 1 2 -- 3 3 25 168 

Yarı Rö. 4831 86 9 13 -- 2 1 6 117 4948 

Toplam 146487 45462 13736 21485 10324 2364 3237 11217 107825 254312 

184


L. 2. 2 Demiryolları 

L. 2. 2. 1 Kullanılan Raylı Sistemler 

Kent içi ulaşımda raylı sistem kullanılmamaktadır. 

L. 2. 2. 2 Taşımacılıkta Demiryolları 

Kent içi ulaşımda raylı sistem kullanılmamaktadır. 

L. 2. 3 Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı 

L. 2. 3. 1 Limanlar 

A. TİCARİ LİMAN-İSKELELER 

1. Anamur Belediye İskelesi 

2. Taşucu Belediye İskelesi 

3. Taşucu Seka Limanı 

4. Mersin Limanı 

Mersin Liman Başkanlığı Bölgesindeki Tesisler : 

a. TCDD Liman İşletme Müdürlüğü 

b. Mersin Serbest Bölge A.Ş. 

c. Ataş Rafinerisi A.Ş. 

d. Petrol Ofisi A.Ş. 

e. Siyam Petrolcülük ve Tic. A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra İşletmeciliği) 

f. Altınbaşlar Petrol Ürünleri Dep. Dağ. A.Ş.-ALPET (Kazanlı Yakıt Şamandıra 

İşletmeciliği) 

g. Tuta Petrolcülük A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra İşletmeciliği) 

h. Opet Petrolcülük A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra İşletmeciliği) 

i. Aytemiz Petrolcülük A.Ş.(Kazanlı Yakıt Şamandıra İşletmeciliği) 

tarafından işletilmektedir. 

B. DİĞER TESİSLER 

1. Çamlıbel yat Limanı ve Balıkçı Barınağı 

2. Karaduvar Balıkçı Barınağı 

3. Bozyazı Balıkçı Barınağı 

4. Yeşilovacık Balıkçı Barınağı 

5. Taşucu Balıkçı Barınağı 

6. Mersin Marina 

7. Erdemli- Kumkuyu Marina 

Mersin Liman Başkanlığı verilerine göre liman başkanlığı sorumluluk sahası içerisinde 

gelen giden gemi hareketleri tablo L.9’ da verilmektedir. 

Tablo L. 9: 2004 Yılı Gemi Hareketleri Mersin ( Gros aralığı: 0-1000000) 

Bayrak Gemi Sayısı Gros * Farklı Gemi Sayısı 

Türk Bayraklı 1.444 2.361.394,56 237 

Yabancı Bayraklı 2.919 21.910.119 858 

TOPLAM 4.363 24.271.513,56 1.095 

* Bu sütundaki değerler her geminin sadece 1 hareketi sayılarak elde edilmiştir. 

Anamur Liman Başkanlığı sorumluluk sahası içinde yıllık - gelen bekleyen gemiler toplamı 

83 adet olup yükleme boşaltma yoktur. 

Taşucu liman Başkanlığı sorumluluk sahası içerisinde yıllık gelen gemi sayısı 2097, giden 

gemi sayısı 2397 adettir. 

185


L. 2. 3. 2 Taşımacılık 

Mersin Deniz Ticaret Odası verilerine göre 2004 yılı Mersin Limanı Yükleme Boşaltma 

Bilgileri Tablo L.10’ da verilmektedir. 

Tablo L. 10: 2004 Yılı Mersin Limanı Yükleme Boşaltma Bilgileri 

YÜKLEME (TON) 

BOŞALTMA (TON) 

MAL CİNSİ DAHİLİ İHRACAT TRANSİT TOPLAM DAHİLİ İTHALAT TRANSİT TOPLAM 

ÇİMENTO --- 929.727 55.202 984.929 --- 6.277 --- 6.277 

TAHIL --- 74.507 47.860 122.364 --- 632.855 189 633.045 

NARENCİYE --- 70.378 308 70.688 --- 4.915 5.200 10.115 

PAMUK --- 57.483 5.173 62.655 --- 308.867 18.619 327.486 

YİYECEK --- 455.998 22.109 478.107 9.700 254.112 27.491 291.303 

GENEL YÜK 120 754.759 47.328 802.207 128.400 684.854 216.969 1.030.193 

CAM --- 121.336 293 121.629 --- 11.498 935 12.433 

BAKLİYAT --- 283.199 2.388 285.587 --- 32.663 1.799 34.462 

MADEN 1002 713.385 988 715.385 --- 179.356 398 179.754 

PETR.ÜRÜNL. 397.662 191.822 5.681 595.348 856.112 5.505.303 75.794 6.437.209 

SODA 4.539 356.670 --- 361.209 --- 9.645 --- 9.645 

TEKSTİL --- 189.731 14.017 203.748 --- 281.227 43.738 324.960 

DİĞER YÜKLER 23.714 345.378 164.112 533.204 --- 1.345.283 538.012 1.883.295 

TOPLAM 426.035 4.544.373 365.459 5.335.867 1.000.630 9.256.823 929.144 11.186.591 

Mersin Deniz Ticaret Odası-2004 

L. 2. 4 Havayolları 

İlimizde hava limanı bulunmadığından, havayolu ulaşımı yapılmamaktadır. En yakın hava 

limanı Adana'da bulunmaktadır. 

L. 3 HABERLEŞME 

İlin, telefon hatlarının yeraltından ve yer üstünden geçirilmesi ile ilgili yeterli bilgi 

toparlanamamıştır. 

L. 4 İLİN PLAN DURUMU 

İlin imar durumuna ait bilgiler M.1 Kentsel ve Kırsal Planlama konusunda verilmiştir. 

L. 5 İLDEKİ BAZ İSTASYONLARI SAYISI 

Kişisel cep telefonları ile çift yönlü haberleşmeyi mümkün kılan ve bunu sağlamak için tesis 

edilmiş anten birimlerinden oluşan GSM baz istasyonlarının kurulması, işletilmesi, ölçüm yöntemleri 

ve denetlenmesi ile ilgili hususlar Telekomünikasyon Kurumu uhdesinde olup, ancak yer seçimi 

yapılırken kurum Mahalli Çevre Kurulunun görüşünü almaktadır. 

Telekomünikasyon Kurumu Mersin Bölge Müdürlüğünden temin edilen verilere göre: 

♣ 76 adet GSM Baz İstasyonu yerleşim alanı dışında bulunduğundan dolayı Güvenlik Sertifikası 

düzenlenmemiştir. 

♣ 55 adet dosya yer seçimi konusunda görüşleri alınmak üzere Mahalli Çevre Kuruluna 

gönderilmiş ve MÇK kararı beklenmektedir. 

♣ 

♣ 

♣ 

344 adet GSM Baz İstasyonu için Geçici Onaylı Güvenlik Sertifikası düzenlenmiştir. 

267 adet istasyon kontrol edilmiştir. 

235 adet istasyona ait Geçici Onaylı Güvenlik Sertifikası kati olarak onaylanmıştır. 

KAYNAKÇA 

1. Mersin Büyükşehir Belediyesi Çalışmaları 

2. Mersin İli Emniyet Müdürlüğü Mersin Trafik Denetleme Şubesi Çalışmaları 

3. Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Çalışmaları 

186


M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 

M. 1 KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA 

M. 1. 1 Kentsel Alanlar 

M. 1. 1. 1 Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 

Kent formunun oluşumunda, doğal veriler kesin belirleyici değildir. Ancak sınırlayıcı ve 

değiştirici özellikleri olabilmektedir. 

Mersin İlinin genel doğal yapı özellikleri şöyledir: İl Çukurova'nın batısında kıyı boyunca 

uzanan alüvyal bir arazi üzerinde bulunmaktadır. İlin kuzeyi kuzeydoğu-güneybatı istikametinde 

boydan boya uzanan Orta Toros silsilesi ile çevrilidir. Güneyinde Akdeniz kıyısı boyunca bir kavis 

çizerek Mersin Körfezini oluşturur. Taşucu ve Anamur körfezleri İlin batı kesiminde ikinci dereceden 

önemli körfezlerdir. 

Yenice ve Toros Ovaları ile Mersin’i çevreleyen üçgen şeklindeki alüvyon arazi, İlin doğu 

kesiminde yer alan düzlüklerdir. 10 ilçesi, 57 bucağı, 510 köyü bulunan Mersin'de dağlık araziler ilin 

büyük bir bölümünü kapsar. Çoğu yerde denize kadar uzanan Toros Dağları dik-sarp eğimli 

yamaçlar uzun sırtlar ve yüksek düzlükler halindedir. Doğal bitki örtüsü, denizden yükseltilere doğru 

bir kesit alındığında, çalılar, çalı-orman karışımı ve yükseltilerde çam ve mera desenini sergiler. 

Yine yüzölçümünün önemli bir bölümünü dikey, çok dik ve sarp eğimli araziler oluşturmakta olup bu 

arazilerin büyük çoğunluğu orman ve funda örtüsü altında bulunmaktadır. 

İl coğrafi konumu nedeniyle sanayi, ticaret ve aynı zamanda 321 km'lik sahil bandından 

dolayı turizm kentidir. Kentsel nüfusun hızla artması özellikle İlin batı kesiminde düzensiz ve alt 

yapısız bir yapılanmaya yol açmıştır. On yıl öncesine kadar var olan geniş narenciye bahçeleri 

görüntüsü yerini büyük beton bloklara bırakmıştır. Dolayısıyla kent formunun oluşmasındaki en 

önemli etkenler, ilin coğrafi konumu, verimli arazi yapısı, deniz kıyısında bulunması ve hüküm 

süren Akdeniz iklimidir. Kentin fiziki coğrafyasına ilişkin ayrıntılı bilgiler diğer bölümlerde 


Kentin mikrokliması bakımından olumlu bir sahil kenti oluşu, kente "II. Konut" anlayışını 

getirmiştir. Yapılaşmanın en önemli etkeni olan II. konut, özellikle yazın insanların tatillerini 

geçirebilmek için satın aldıkları konutlardır. 1970'lerde Mersin'e çok yakın sahil alanlarında 

başlamış, ancak şu anda Silifke'ye kadar uzanan sahil kesimini tamamen kaplamıştır. 

Kentte yaz sıcaklığı çok yüksek dereceye ulaştığından yayla olarak tanımlanan yüksek 

kotlu alanlarda yapılaşma eğilimi yaygınlaşmıştır. Bu eğilim Gözne ve Çamlıyayla yerleşimlerinde 

yoğun olarak gözlenmektedir. Ancak yaylalardaki yapılaşma, doğal çevreyi bozarak çevrenin 

korunması kaygısı olmadan gelişmektedir. 

Mersin'in yerleşme biçimi tek merkezli kent nitelikleriyle, kıyı yerleşmesi niteliklerini bir 

arada taşır. 

M. 1. 1. 2 Kentsel Büyüme Deseni 

Türkiye'nin son yarım asırlık gelişmişlik düzeyi ve ekonomik değişimine bağlı olarak gelişen 

kırdan-kente ve kentten-kente süren göç olgusu doğal olarak Mersin'i de çok yakından etkilemiştir. 

Bu etkenler İlin coğrafi konumu, iklimsel özellikleri, ticaret ve ihracat merkezi olarak hızlı gelişimi ile 

birleşince kentsel yapıda bir bozulma yaşanmış,15-20 yıl gibi kısa bir sürede kent, kocaman beton 

blokların boy gösterdiği bir yapıya bürünmüştür. 

Yılda %7 nüfus artış hızına sahip olan Mersin ülkenin en fazla göç alan ve kentleşen 

bölgelerinden biridir. Mimarlar odası Mersin Şubesinin tespitlerine göre Mersin nüfusunun %17 sini 

eski Mersinli, %25 ini Mersin'in diğer ilçelerinden gelenler, %28 ini Doğu ve Güneydoğu Anadolu, 

%10 unu Karadeniz Bölgesi, %20 sini ise diğer iller ve geçici yerleşenler oluşturmaktadır. Yeni 

gelenlerin Mersin ve çevresinde yerleşme, barınma, sosyal ve ekonomik ihtiyaçlarının yeterince 

karşılanamayışı nedeniyle, plansız bir kentleşme süreci yaşanmaktadır. Öte yandan, kentsel ve 

teknik altyapı sunumundaki ve kamu hizmetlerindeki yetersizliklerin yanı sıra, yeterli imarlı arsa 

üretilemeyişi, kentsel rantların yüksek olması da imar hakları üzerindeki baskıyı artıran bir unsur 

olarak ortaya çıkmaktadır. 

187


Hızlı nüfus artışı ve düzensiz kentleşme, bir yandan plansız olarak hisseli parseller 

üzerinden gecekondulaşan, diğer yandan imarlı olmakla birlikte yoğun, sosyal ve teknik altyapıdan 

yoksun bir kentsel çevre oluşturmaktadır(1995 yılı itibariyle kentteki konutların %34'ü 

gecekondulardan oluşmaktadır). 

İlk planlama çalışmaları 1938 yılında Jansen tarafından yapılan Mersin'de, hızlı kentleşme 

yalnızca Mersin kentini değil, yakın etki alanında yer alan yerleşmeleri de olumsuz yönde 

etkilemekte ve benzer süreçler bu bölgelerde de yaşanmaktadır. Kentin belli bir büyüklüğe 

ulaşması ve gerçekleştirilen bölgesel altyapı yatırımları mekansal desantrilize olma eğilimlerini 

arttırmaktadır. Ancak bu desantrilizasyon planlı olmayıp parçacı bir yaklaşımla mevzi planlar yolu 

ile gerçekleştiğinden, değerli orman ve tarım alanlarını tehdit etmektedir. 1980 de onanan Kent 

Bütünü Çevre Düzeni Nazım Planı gerek uygulama araçlarının olmayışı, gerekse yeterli kontrolün 

yapılmayışı ve kuruluşlar arasında yeterli eşgüdümün sağlanamayışı nedeniyle geçerliliğini 

tamamen yitirmiştir. 

Kentin mekansal gelişme eğilimleri, son on yılda önemli ölçüde değişmiştir. Gerek hızlı 

kentleşme, gerekse yapılan yeni yatırımlar bu eğilimleri yönlendirmektedir. Mersin kentinin fiziki 

gelişmesi 1985’lere kadar doğu-batı yönünde yoğunlaşmış; batıda Mezitli, Davultepe, Tece, 

doğuda Karacailyas ve Huzurkent yerleşmeleri ile bütünleşmiştir. Ancak gerek buralardaki aşırı 

yoğunlaşma, gerekse planlı gelişme stratejilerinin sonucunda kentsel gelişmeler kuzeye de 

yönelmiştir. Plandaki ana ulaşım bağlantıları ve ikinci çevre yolunun açılması, kentin bugünkü 

yoğun ve kompakt yapısının dönüşümünü sağlayarak, Mersin'in yaya ulaşımına dayalı tek akslı 

yapısını değiştirmektedir. Kentteki üst ve orta gelir gruplarının yer seçim tercihleri kıyıya bağımlı 

olmaktan çıkmış, mikrokliması olumlu ve flora bakımından zengin kuzeydeki yamaçlara yönelmiştir. 

Güneykent Projesinin uygulanması da çevresindeki konut talebini arttırıcı bir unsur olmuştur. 

Konut yer seçimi eğilimlerinin değişmesi, batı kesimin yoğun, altyapısı yetersiz ve 

genellikle yazlık kullanımlı bölgeler oluşmasına yol açmıştır. Kentin batı kesiminde onanlı nazım ve 

uygulama planlarının dışında, oluşan konut talebi sonucunda bu alanlar nazım plan ölçeğinde 

kentsel gelişmeye açılmış ve böylece batı kesimindeki tarım eşiği aşılmıştır. 

M. 1. 1. 3 Planlı Kentsel Gelişme Alanları 

Mersin kentinin İlk planları 1938 yılında Jansen tarafından yapılmıştır. Daha sonra 1960 lı 

yıllarda İller bankası tarafından imar planları yapılmış, 1/10.000 ölçekli nazım imar planı 1963 

yılında, uygulama imar planları 1966 yılında tamamlanmıştır. 1975 yılında ise, belediye tarafından 

oluşturulan danışmanlar kurulunca eylem planı niteliğinde bir çalışma yapılmıştır. 

Mersin kentini yakın çevresi ile birlikte ele alan ilk planlama çalışması ise, 1979 yılında 

Mersin kent bütünü 1/25.000 nazım imar planı, İmar İskan Bakanlığı ve Mersin Belediyesi 

tarafından ortaklaşa yapılmış ve 24.11.1980 tarihinde onanarak yürürlüğe girmiştir. Planlama alanı 

Mersin Kentinin belediye ve mücavir alanları ile çevresindeki Mezitli, Kazanlı, Karacailyas, 

Huzurkent belediye ve mücavir alanlarını ve mücavir alan sınırları dışındaki kırsal yerleşmeleri 

kapsamaktadır. Planlamanın hedef yılı olan 2000'de Mersin Kent nüfusunun 622.000 kişi, mücavir 

alandaki 11 kırsal yerleşme ile birlikte planlama nüfusunun 665.000 kişi olacağı kestirilmiştir. 

Mersin Kent nüfusu, sosyo-ekonomik verilerdeki değişimlerden ötürü, öngörülerin üstünde artış 

göstermiştir. Tahmin edilenin üstünde gerçekleşen nüfus artışının yanı sıra, uygulama planları ve 

planlama araçlarındaki yetersizlikler nedeni ile nazım planı fiziki hedefleri, nüfus ve yoğunluk 

dengesi bozulmuştur. 

1980 yılında nazım planın onanmasından sonra, uygulama planlarının hazırlanmasına 

geçilmiştir. Alt ölçekli planlama çalışmaları yapılması için, belediye tarafından planlama birimleri 

oluşturulmuştur. 1984 yılına kadar 1/1.000 ve 1/5.000 ölçekli planların hazırlanması sürmüştür. 

1980 lerin ikinci yarısında, kentsel gelişme projeleri, ıslah imar planları, toplu konut alanları ve 

sanayi bölgeleri gibi planlama ve uygulama çalışmaları yapılmıştır. Kentsel gelişmeye yapılan 

olumlu müdahaleler olarak, Güneykent Toplu Konut Projesi (840 Ha alanda, 34.000 konut, 156.000 

nüfus), Akbelen Gecekondu Önleme Projesi (2.500 konut), Islah İmar Planı ve uygulamaları, 

gelişme alanlarında arazi ve arsa düzenleme çalışmaları, kuzey (yeni Gözne yolu) ve batı 

kesimindeki kıyı yolu ve rekreasyon alanları, ikinci çevre yolu çalışmaları sayılabilir. 

1988 yılında, belediye tarafından Mersin Kent bütünü ve mücavir alanlarını kapsayan 

1/25.000 ölçekli nazım imar planın yaptırılmıştır. 1991 yılında onanan plan, Mersin'in yürürlükteki 

planıdır. Planlama alanı 8470 ha, planlama nüfusu 1.240.000 kişidir. 1991 planının sosyoekonomik 

varsayımları nüfus hedefleri ve mekansal öngörüleri bulunmakla birlikte esas itibariyle, 

188


önceki nazım plan hedeflerinden önemli ölçüde sapmış olarak yapılmış 1/1.000 ölçekli uygulama 

imar planlarının bütünleştirilerek nazım plan ölçeğinde yansıtıldığı bir revizyon planı niteliğindedir. 

1991 planının hedef yılı 2005 için kent nüfusu 960.000 kişi, çalışanlar 240.000 kişi olarak 

kestirilmiştir. Plan döneminde kentte imalat, ticaret ve hizmetler sektörlerinde gelişme olacağı 

varsayılmıştır. Nazım imar planında, uygulama imar planlarının nüfus kapasitesi olan 1.240.000 

nüfus öngörülmüştür. Bu nedenle, nazım planda yeni kentsel gelişme bölgesi de açılmamış, hedef 

yılına kadar planın %77 oranında doyuma ulaşacağı varsayılmıştır. 

Kentin şu andaki durumuna bir göz atacak olursak; dışalım ve dışsatımda uzmanlaşan 

gelişmiş bir ticaret ve sanayi merkezi olan kentte, 1980'lerin başında 1960'lardan farklı olarak çeşitli 

işlevsel bölgeler ayrışmış durumdadır. 

Kent Merkezi: Kentin " merkezi iş alanları " (MİA) çevre yolu eğrisi ile bu doğu-batı 

doğrultusunda kesen İsmet İnönü Bulvarının sınırladığı alan içinde yer almaktadır. Çevre yolunun 

(GMK Bulvarı) çizdiği, biçimi yarım daireye yaklaşan eğriyle, kıyıyı izleyerek kenti doğu-batı 

doğrultusunda geçen İsmet İnönü Bulvarının kesişme noktaları, MİA' nın iki yanında farklı işlevsel 

alanlara geçilen sınırları oluşturmaktadır. 

Batıdaki kesişme noktası çevresinde oluşan " prestij ticaret alanı" İsmet İnönü Bulvarı 

üzerinde doğuya doğru da uzanmaktadır. 1970 lerde açılan İsmet İnönü Bulvarı'nın batı kesimi 

üzerinde, çok katlı lüks apartmanlar, çeşitli bürolar ve kaliteli mal satan mağazaların bulunduğu iş 

hanları, Mersin ve Toros Otelleri ile lokantalar bulunmaktadır. 

MİA'yı Kuzey-Güney doğrultusunda bölen Kuvayi Milliye Caddesinin iki yanında farklı 

işlevsel alanların oluştuğu gözlenmektedir. Kuvayi Milliye Caddesinin batısında her türlü perakende 

ticaret işyerleri, avukatlık ve mühendislik büroları, doktor muayenehaneleri gibi yerler vardır. Bu 

kesimdeki merkezlik işlevleri kıyıdan içeriye doğru modernden geleneksele doğru kademeleşen bir 

biçimde yerleşmiştir. Orta ve yüksek gelir gruplarına hizmet veren alışveriş merkezleri ile çeşitli 

büro ve işyerleri, prestij, ticaret aksı olan İsmet İnönü Bulvarı ile hemen arkasındaki Atatürk 

Caddesi arasında kalan yollar üzerinde yer almaktadır. 

Özellikle 1970'ten sonra Ortadoğu bunalımıyla ilintili olarak limanın öneminin artmasıyla 

kentteki ticaret kesmi, dışalım-dışsatımda uzmanlaşmıştır. Kent merkezindeki dışalım-dışsatımla 

uğraşan işyerleri MİA içinde, Kuvayi Milliye Caddesinin doğusunda kalan kesimde yoğunlaşmıştır. 

Mersin'in bir dışalım-dışsatım merkezi olması nedeniyle kente gelen çok sayıda TIR kamyonu, oto 

onarımcılığı ve oto yedek parça satıcılığının gelişmesine yol açmaktadır. Bu işyerleri MİA'nın 

kuzeyinde, GMK Bulvarı çevresi ile Çakmak Caddesi üzerindedir. 

Sanayi Alanları: Küçük imalat sanayi, kentin kuzeydoğusunda küçük sanayi sitesi ile 

MİA'nın kuzey ve doğu kesimlerinde GMK Bulvarı çevresinde yer almaktadır. Küçük sanayi 

sitesinin yapımına 1969 da başlanmış, ilk aşamada 423 işyeri bitirilerek site 1976 da faaliyete 

girmiştir. Kentin doğusuna Tırmıl yöresinde 800 dönümlük bir alanda 2. Sanayi sitesinin yapımı için 

hazırlıklar tamamlanmıştır. Kimya, cam, çimento, tekstil, ambalaj gibi dallarda büyük tesisler 

şeklinde üretim yapan sanayi kuruluşları liman çevresinden başlayarak, kentin doğusunda Mersin- 

Tarsus karayolu boyunca yer alır. 

Konut Alanları: Kentte konut alanları bunları kullananların sosyal ve ekonomik konumlarına 

göre ayrışmıştır. Sanayileşmenin başladığı 1950 lerden sonra kent mekanında farklı işlevsel 

alanların ayrışması sürecine koşut olarak, konut alanlarındaki ayrışma da hız ve belirginlik 

kazanmıştır. 1970 lerden başlayarak batıda üst gelir guruplarının yerleştiği kıyı kesimlerindeki 

yazlık evler ve bahçeler hızla 8-9 katlı apartmanlara dönüştü. Bunu izleyen yıllarda, üst gelir 

gruplarının ardından eski kentin dışına taşan yeni orta gelir grupları, Silifke karayolunun kuzeyinde 

yer yer mütahitler, yer yer de kooperatiflerce yapılan çok katlı apartman ve sitelere yerleşti. Kırdan 

göç edenler ise kente yakın çevre köylere yerleşmiş ve böylece Karaduvar, Çavuşlu, Yalınayak, 

Menteş ve Çiftlik Köyleri işçi mahalleleri olarak kente katılmıştı. Bunun yanı sıra aynı yıllarda Çay, 

Yenimahalle, Siteler, Gündoğdu, Osmaniye, Demirtaş, Portakal, Bahçe-Barbaros gece kondu 

mahalleleri oluşmuştur. 

Mersinde serbest bölge kurulması 1980 lerin ikinci yarısında göçü kışkırtmış, özellikle 

yatırım döneminde kentteki nüfus artışı ve yatırımlarda bir patlamaya neden olmuştur. Kentin doğu 

kesiminde Tarsus yolu boyunca gelişen sanayi alanında ve kentin tüm planlarında 1996 yılı 1/25 

000 ve 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planlarıyla yeni düzenlemeler getirilmiştir. 

189


Gelişmelerin planlı olarak yönlendirilebilmesi için duyarlı bölgelerde "Özel Proje Alanı " 

tanımlanmış, kamunun bu alanlarda planlama ve uygulama sürecinde aktif müdahale ederek 

kontrol etmesi ve yönlendirmesi amaçlanmıştır. Otoyolun kent bağlantıları duyarlı noktalar olarak 

görülmektedir. Bu nedenle kuzeyde çöp fabrikası alanında, doğuda da hal tesislerinin kuzeyinde 

özel proje alanları tanımlanmıştır. 

• 5.3.1999 tarihinde özel proje alanı (70 ha'lık) 1/5000 ölçekli ve 1/1000 ölçekli imar planı 

tamamlandı. 

• 5.8.1999 tarihinde mücavir alan sınırları genişletildi. 

• 3.11.1999 tarihinde rekreaktif amaçlı Adnan Menderes dolgu alanı sınırı genişletilmesi ile 

ilgili planlar yapıldı. 

Söz konusu planlar kentsel gelişmeye yapılan olumlu müdahaleler olarak değerlendirilebilir. 

Planlama kapsamına giren çevre belediyelerin çoğu son yıllarda kurulmuştur. Bölgedeki 

eski belediyeler olan, Mezitli, Kazanlı ve Karacailyas Belediyeleri planları 1980 lerin ilk yarısında 

yapılmaya başlanmıştır. Kazanlı Belediyesinin planları 1977 yılında onanmış ve birçok defa plan 

değişikliği yapılmıştır. Karacailyas Belediyesinin 1981 yılında 1/1.000 ve 1/5.000 planları 

onanmıştır. Mezitli Belediyesinin 1980 li yılların ilk yarısında onanmış, daha sonra 1984 yılında 

bakanlıkça revizyonu yapılmıştır. Ayrıca 1985 yılında ıslah imar planları ve kıyı uygulaması için kıyı 

revizyonu yapılmıştır. Yeni kurulan belediyelerden birçoğu planlarını İller Bankası aracılığı ile ya da 

kendi imkanları ile yaptırmıştır. Halen planı bulunmayan belediyeler Evci-Sarıibrahim, Çiftlik ve 

Yenitaşkent Belediyeleridir. 

Mersin Valiliğinin yetki alanında bulunan kırsal yerleşmelerde ise beş bölgede, toplam 21 

ha. alanda mevzi imar planları yapılmıştır. 

Tablo M. 1: Planlama Alanı Genel Arazi Kullanış Durumu 

KULLANIŞ TÜRÜ ALAN(Ha) % 

Konut Alanları (Donatılar Dahil) 14132.0 36.45 

Kamu Kuruluş Alanları 144.8 0.37 

Merkezi İş Alanları(Özel Proje Alanı Dahil) 150.2 0.38 

Özel Proje Alanı(Konut,Tic.,İdari Vb. Tesisler) 87.0 0.22 

Toptan Ticaret Ve Hal 103.7 0.27 

Depolama Alanları 384.6 1.0 

Küçük Sanayi Siteleri 164.8 0.42 

Sanayi Alanları 575.5 1.48 

Kentsel Çalışma Alanları 482.0 1.24 

Serbest Bölge 148.9 0.38 

Garajlar 238.8 0.62 

Akaryakıt Servis İstasyonu 9.5 0.02 

Askeri Alanlar 8.3 0.02 

Turizm Tesis Alanları 33.4 0.08 

Aktif Yeşil Alanlar 344.9 0.89 

Spor Tesisleri 604.4 1.56 

Orman Alanları 237.2 0.65 

Ağaçlandırılacak Alanlar 63.9 0.16 

Mezarlıklar 363.0 0.93 

Yüksek Öğrenim Tesis Alanları 951.7 2.45 

Anayollar 546.6 1.41 

Oto Tamirhaneler 5.4 0.02 

Teknik Altyapı Alanları 5.2 0.02 

Belediye Hizmet Alanları 41.8 0.11 

Liman 86.6 0.22 

DDY 121.0 0.35 

Otoyollar 165.5 0.43 

Tarım Alanları 102.0 0.26 

Arkeolojik Sitler 10.6 0.03 

Kentsel Sitler 17957.1 47.72 

Toplam 38770 100.0 

Kaynak: Mersin Kent Bütünü ve Yakın Çevresi 1/25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Nazım İmar Planı Planlama Raporu 

190


M. 1. 1. 4 Kentsel Alanlarda Yoğunluk 

Tablo M . 2: Planlama Alanında Öneri Nüfus Dağılımı 

BELEDİYELER VE MÜCAVİR ALANLARI ALANI(Ha) NÜFUS 

Mersin Büyükşehir 10357.0 1370870 

Tece 1066.1 70830 

Davultepe 1066.4 54540 

Mezitli 2140.0 208570 

Kuyuluk 908.0 43180 

Çiftlik 1125.0 41030 

Dorukkent 2215.7 28700 

Yalınayak 263.7 11980 

Arpaçsakarlar 900.0 30100 

Kazanlı 2231.0 1300 

Karacailyas 917.5 18930 

Dikilitaş 1670.0 7370 

Adanalıoğlu 1895.0 27460 

Huzurkent 1165.0 44350 

Yenitaşkent 1710.0 21310 

Evci-Sarıibrahim 375.0 18800 

Toplam 30005.4 2011020 

Belediye ve Mücavir Alan Dışı Yerleşimler 8764.6 45420 

Genel Toplam 38770.0 2056440 

Kaynak: Mersin Kent Bütünü ve Yakın Çevresi 1/25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Nazım İmar Planı Planlama Raporu 

M. 1. 1. 5 Kentsel Yenileme Alanları 

Akdeniz ilçesi, kentsel sit alanı koruma amaçlı plan yapımı (17.07.1998) ile eski kent 

dokusunun tamamen yenilenmesini ve tarihi kent dokusunun korunmasını amaçlamaktadır. 

M. 1. 1. 6 Endüstri Alanları Yer Seçimi 

Sanayi ve Teknoloji konu başlığı altında incelenmiştir. 

M. 1. 1. 7 Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 

Belediye sınırları içinde yer alan tarihi nitelikli kültür varlıkları kamu ve özel mülkiyete ait 

taşınmaz kültür varlıklarıdır. Gerek kamuya ve gerekse özel mülkiyete ait olan bu yapılar Kültür 

Bakanlığı Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Kararı ile restore edilmektedir. Bunlar; 

Atatürk Evi, Devlet Opera ve Balesi (Kültür Merkezi) olarak kullanılan eski Halk Evi Binası, 

Büyükşehir Belediye Binası eski Gülnar Oteli, Latin İtalyan Katolik Kilisesi, Ortadoks Kilisesi 

Binaları, Mersin Sanat Kulübü gibi Kamu yapıları ile özel mülkiyete ait Osmanlı Bankası, eski Yaşar 

Bank Binası, Dış Bank Binası, Dil Test Dershanesi, Büyük Hamam, Küçük Hamam gibi özel 

mülkiyete ait yapılardır. 

Bunların dışında Tren Gar Binası, Kasaplar Çarşısı, Tevfik Sırrı Gür Lisesi, İl Halk 

Kütüphanesi ve ayrıca özel mülkiyete ait birçok mesken(konut) bulunmaktadır. Bu yapıların tamamı 

eski Mersin olarak tanımlanan kent merkezinde yer almaktadır. 

Kent merkezi kentsel sit alanı olarak tanımlı alanda yapılacak çalışmaların tamamlanması 

ile tarihi doku oluşturulacak ve turizm açısından değerli alanlar yapılabilecektir. Ancak bu tür 

yapılarda yapılan restorasyon çalışmaları mülkiyet sahibi kurumlar ile özel kişi veya kurumlarca 

yapılmakta olup Mersin Büyükşehir Belediyesince şu anda böyle bir çalışma yapılmamaktadır. 

Kent içerisinde güneyde sahil kısmında yaklaşık 10 hektar alanda yer alan Atatürk Parkı 

olarak tanımlı park ve rekreasyon alanı turizm açısından kente olanak sağlamakta olup, Büyükşehir 

Belediyesince yenileme ve düzenleme çalışmaları kapsamında bulunmaktadır. 

M. 1. 2 Kırsal Alanlar 

M. 1. 2. 1 Kırsal Yerleşme Deseni 


M. 1. 2. 2 Arazi Mülkiyeti 


191


M. 2 ALTYAPI 

Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler "Ulaşım ve Altyapı" başlığı altında incelenmiştir. 

M. 3 BİNALAR VE YAPI ÇEŞİTLERİ 

Tablo M. 3: 1984-2000 Bina Sayımı Sonuçlarının Karşılaştırması Bina Sayılarına Göre İlk On İl,1984-2000 

Sıra No 

İller 

Bina Sayısı 

1984 2000 ( % ) 

Türkiye 4.387.971 7.838.675 78,6 

1 İstanbul 505.224 869.444 72,1 

2 İzmir 325.092 522.243 60,6 

3 Ankara 266.879 384.489 44,1 

4 Konya 191.057 333.645 74,6 

5 Bursa 147.334 270.023 83,3 

6 Adana 146.862 253.447 72,6 

7 Antalya 82.578 233.802 183,1 

8 Mersin 92.028 206.089 123,9 

9 Manisa 128.782 191.806 48,9 

10 Balıkesir 94.193 176.067 86,9 


Tablo M. 4: 2000 Bina Sayımı Sonuçlarına Göre Belediye Sınırları İçindeki Binaların Kullanma Amacına Göre Dağılımı 

Belediyenin Binanın Kullanma Amacı 

Adı 

Toplam 

Konut 

Konut ve 

Konut 

Dışı 

Karışık 

Ticari 

Sanayi 

Eğitim, 

Kültür 

Sağlık, 

Sosyal, 

Spor 

Resmi 

Daire 

Dini 

Konut 

Dışı 

Karışık 

Tarımsal 

Diğer 

Bilinmeyen 

MERSİN 206.089 157.789 29.284 10.163 3.120 713 433 579 526 841 1.910 672 67 

Akdeniz 26.357 15.884 5.488 3.160 1.148 96 103 88 44 220 50 92 4 

Toroslar 24.386 20.954 2.687 398 114 50 23 28 22 63 4 30 3 

Yenişehir 11.987 8.356 3.043 331 46 58 35 33 17 14 25 26 3 

Adanalıoğlu 997 737 220 14 1 6 4 1 6 2 6 0 0 

Arpaçsakarlar 894 435 397 18 3 4 2 0 3 10 19 2 1 

Arslanköy 1.142 990 69 19 14 6 1 5 4 6 27 1 0 

Bahçeli 716 395 225 47 5 4 3 5 4 1 18 9 0 

Çiftlikköy 688 464 178 12 3 16 4 2 4 3 1 0 1 

Davultepe 940 658 155 54 8 1 2 6 8 4 34 7 3 

Değirmençay 480 133 281 25 2 1 1 4 1 2 25 3 2 

Dikilitaş 498 218 233 13 14 3 3 1 2 2 8 1 0 

Dorukkent 779 375 328 14 6 3 0 3 3 2 40 3 2 

Fatih 1.734 1.636 34 27 17 2 1 4 7 1 4 1 0 

Fındıkpınarı 2.475 2.366 13 56 4 1 6 4 12 3 10 0 0 

Gözne 2.136 1.925 98 27 5 2 3 5 8 8 45 10 0 

Güzelyayla 1.039 993 3 15 0 4 3 8 5 1 6 1 0 

Karacailyas 1.047 739 151 90 23 9 1 5 4 5 11 6 1 

Kazanlı 1.372 1.185 105 40 11 5 3 2 1 2 8 7 3 

Kuyuluk 1.145 968 131 16 8 5 3 5 3 0 4 2 0 

Mezitli 2.854 1.931 299 383 168 15 21 13 9 5 4 6 0 

Soğucak 1.050 788 233 19 0 0 2 1 3 3 0 0 1 

Tece 1.238 1.038 126 45 7 2 1 3 5 4 1 6 0 

Tepeköy 583 533 21 18 2 2 0 0 2 1 2 2 0 

Yalınayak 676 482 101 21 57 2 1 1 3 2 2 2 2 

Yenitaşkent 1.169 922 75 32 22 0 2 4 5 12 91 4 0 

Anamur 5.735 4.125 779 410 278 23 14 19 16 17 28 11 15 

Çarıklar 821 771 6 22 0 2 2 5 5 0 1 7 0 

Ören 1.577 1.290 189 21 8 4 1 24 4 1 30 5 0 

Aydıncık 1.611 1.346 135 68 6 14 7 15 10 3 2 5 0 

Bozyazı 4.228 3.124 844 187 6 6 5 12 13 15 11 5 0 

Tekeli 1.482 1.160 266 24 0 6 1 4 5 0 8 8 0 

Tekmen 1.154 712 383 11 2 9 2 3 3 7 9 13 0 

Çamlıyayla 4.675 4.514 29 70 20 8 10 8 11 3 0 2 0 

Sebil 1.183 375 719 56 3 3 3 2 1 4 2 15 0 

Erdemli 6.483 4.753 843 288 217 22 15 19 24 38 247 17 0 

Arpaçbahşiş 1.281 849 219 55 17 7 0 4 5 20 93 11 1 

Ayaş 562 512 14 14 1 2 13 2 4 0 0 0 0 

Çeşmeli 901 660 167 34 11 3 1 3 1 3 16 2 0 

192


Esenpınar 620 472 55 25 0 6 1 2 5 1 51 2 0 

Kargıpınarı 2.180 1.881 221 59 2 6 2 0 5 2 0 2 0 

Kızkalesi 404 153 72 155 12 3 0 2 1 5 1 0 0 

Kocahasanlı 869 743 75 12 5 4 2 3 2 8 14 1 0 

Kumkuyu 757 598 81 29 9 2 0 0 0 5 23 10 0 

Limonlu 1.023 664 211 30 6 9 1 2 5 9 20 65 1 

Tömük 2.377 1.389 644 88 25 7 2 3 7 30 168 14 0 

Gülnar 2.774 1.974 366 295 13 13 7 22 13 14 23 34 0 

Büyükeceli 588 412 89 42 5 3 7 7 2 2 4 14 1 

Köseçobanlı 1.091 196 747 10 5 12 1 5 11 3 78 19 4 

Kuskan 743 174 508 19 6 4 1 2 2 6 20 1 0 

Zeyne 569 303 232 10 2 0 0 8 2 11 1 0 0 

Mut 5.380 3.607 1.219 314 63 21 7 24 24 20 61 19 1 

Göksu 843 416 229 32 9 8 1 4 5 2 127 9 1 

Silifke 10.505 8.526 919 732 80 49 21 22 26 46 42 41 1 

Akdere 662 582 24 9 1 3 0 1 4 1 32 4 1 

Arkum 1.558 1.472 51 14 4 1 2 2 2 4 5 0 1 

Atakent 1.746 1.404 225 69 9 6 2 2 4 3 15 7 0 

Atayurt 2.378 2.234 45 59 2 3 4 3 6 6 0 16 0 

Narlıkuyu 1.020 762 42 70 0 6 5 3 4 2 109 17 0 

Taşucu 2.905 2.660 66 123 13 6 10 14 2 10 0 1 0 

Uzuncaburç 562 526 6 13 1 4 1 5 5 0 0 1 0 

Yeşilovacık 1.710 1.556 87 35 2 5 6 7 6 5 0 1 0 

Tarsus 33.303 28.464 2.771 1.344 317 76 28 38 61 113 51 34 6 

Atalar 403 366 17 12 1 1 0 1 1 1 2 1 0 

Bağcılar 639 485 16 52 52 4 0 4 4 1 14 6 1 

Bahşiş 549 503 4 23 2 1 1 2 5 7 0 1 0 

Gülek 1.707 1.129 473 41 9 4 1 9 4 5 29 2 1 

Huzurkent 2.433 1.988 324 33 25 8 5 1 9 2 38 0 0 

Yenice 3.205 2.482 69 251 183 30 13 27 10 29 82 25 4 

Yeşiltepe 511 372 109 9 0 2 0 3 2 1 8 3 2 


M. 3. 1 Kamu Binaları 


M. 3. 2 Okullar 

Mersin Valiliği Web sitesinden alınan bilgilere göre okulların durumları aşağıda 


Okul durumu: 

Resmi Özel Toplam 

Anaokulu 368 17 385 

İlköğretim 519 18 537 

Genel lise 51 13 64 

Meslek lisesi 66 - 66 

Toplam 1004 48 1.052 

Toplam öğretmen sayısı 14.243 

Toplam öğrenci sayısı 316.244 

Yüksek Öğrenim Kuruluşları: 

Mersin Üniversitesi; 

Fakülte 11 

Yüksek Okul 13 

Enstitü 3 

Araştırma Merkezi 10 

Konservatuar 1 

Öğrenci sayısı 14.642 

Akademik personel sayısı 1.165 

193


Çağ Üniversitesi; 

Fakülte 3 

Meslek Yüksek Okul 1 

Enstitü 1 

Öğrenci sayısı 1.000 

Akademik personel sayısı 80 

Selçuk Üniversitesi (Taşucu Meslek Yüksek Okulu) ; 

Öğrenci sayısı 907 

Akademik personel sayısı 19 

Yurtlar: 

Özel Yurtlar; 

Sayı Kapasite Barınan öğrenci Doluluk 

Yüksek Öğretim 10 872 469 53.7 

Ortaöğretim 65 3728 1756 47.1 

Devlet Yurtları; 

Sayı Kapasite Barınan öğrenci Doluluk 

Yüksek Öğretim 1 1.240 716 57.7 

Ortaöğretim - - - - 

M. 3. 3 Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 

Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgiler R.1.1’ de verilmektedir. 

M. 3. 4 Sosyal ve kültürel Tesisler 

Bakınız Tablo M.4. 

M. 3. 5 Endüstriyel Yapılar 

İldeki sanayi kuruluşları Şekil K.1’ de verilmektedir. 

M. 3. 6 Göçer ve Hareketli Barınaklar 


M. 3. 7 Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 

Bölgemizin turistik bir yapıya sahip olması, sahil bandının uzun oluşu gibi nedenlerle kıyıda 

yerleşim turistik site, otel, motel, pansiyon vb. yapılar çok hızlı bir şekilde artış göstermektedir. Bu 

yapılaşmalar, Mersin-Anamur kıyı şeridinde I. ve II. sınıf tarım toprakları üzerinde olmakta ve bu 

şekilde verimli tarım arazileri talan edilerek elden çıkmaktadır. Özellikle Mersin-Silifke arasında kıyı 

alanı betonlaştığından kıyının doğal güzelliği kaybolmakta ve pek çok organizmanın üreme alanı 

olan bölgeler yok olmaktadır. Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgi G Turizm ana başlığı altında 


M. 3. 8 Bürolar ve Dükkanlar 

Bu konu ile ilgili bilgiler M.1.1.3’ de verilmektedir. 

M. 3. 9 Kırsal Alanda Yapılaşma 


M. 3. 10 Yerel Mimari Özelikler 

Mersin 19.yüzyıl kenti olması nedeniyle daha önceki yüzyılın getirdiği geleneksel Osmanlı 

dokusuna sahip değildir. Osmanlı kentlerinde mahalleler genellikle cami ve külliyelerin etrafında 

yoğunlaşmıştır. Konutlar bu ticaret alanlarının dışında yer almıştır. Mersin'de ise kentin merkezini 

belirleyici bir anıtsal mimari odağı yoktur. Esas yerleşim, ticaret yaşamının gerçekleştiği, Camiişerif 

Mahallesindedir ve bu yerleşim batıya ve kuzeye doğru yönelen mahallelerle genişletilmiştir. 

Limana inen veya kıyıya paralel olarak uzanan geniş sokaklarda ticaret yapan esnafa ait depo- 

194


dükkan üstü konut evler çoğunluktadır. Daha büyük bahçeli evler Hamidiye Mahallesinde ve 

bugünkü Atatürk Caddesi civarında yer alır. Geleneksel Osmanlı kentlerinde rastlanan konak tipi 

yönetici eşraf evleri burada yerini tüccar evlerine bırakmıştır. 

Tanzimat sonrası inşaat kurallarına uygun olarak inşaa edilen Mersin evleri simetrik 

cephelidir. Simetrik görüşlü cephelerde ana giriş bazen kemerlerin içinde yer alan bazen üçgen 

alınlıkla taçlandırılmış, iki yanı sütunlu kapılarla vurgulanmıştır. Lentolu ve söveli çift kanatlı 

pencerelerin yanı sıra ikiz kemerli veya oval pencereler ve mutlaka bunlarda yer alan panjurlu 

kepenkler sokak cephelerinin değişmez özelliğidir. Bunlara hareket kazandıran öğe ise, giriş 

üstünde yer alan cumbalar ve balkonlardır. Mersin'de iç sofalı evler yaygındır. Evin ana eksenini 

oluşturan dikdörtgen bir sofanın üç yanına odalar yerleştirilmiştir. Sofanın sokağı veya bahçeye 

bakan cephesinde kapalı veya açık bir balkon yer alır. Mersin evlerinde fazla bezeme yoktur. 

Mersin evleri kentin kozmopolit ve zengin kültürel yapısıyla bütünleşmiştir. Mersin'de 

birlikte yaşayan ama farklı köken, gelenek ve inançlara sahip insanlar ortak bir beğeni 

sergilemişlerdir. 

Metropol: Mimar Cengiz Bektaş tarafından projelendirilmiş olup, 12.000 M2. Alan üzerine 

inşaa edilmiştir. 175 metre yüksekliğinde 52 katlı Mersin Metropol Gökdeleni, Türkiye’nin ilk 

gökdeleni ve Frankfurt-Singapur hattı üzerinde en yüksek betonarme binadır. Metropol 

gökdeleninin en üstündeki 15 katı Mersin Taksim Group Oteli'ne ait olup 5 yıldızlı yüzme havuzu 

sağlık ve spor tesislerine sahip turizm işletme belgeli tesisimizdir. Ayrıca metropolde 24 saat 

alışveriş merkezleri, dev fıskiyeli çocuk bahçeleri, 600 kişilik konferans salonu, açık hava sineması, 

tiyatro ve dinlenme mekanları bulunmaktadır. 

M. 3. 11 Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 

Kentteki yapılaşma karkas formatında olup, bina yapımında kullanılan yöreye özgü yapı 

malzemeleri ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 

M. 4 SOSYO - EKONOMİK YAPI 

M. 4. 1 İş Alanları ve İşsizlik 

Tablo M. 5: Çalışan İl Nüfusunun İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı (Yıl 2000) 

12 + Yaşlarda 

İktisadi Faaliyet Kolu Erkek Kadın Toplam % 

Tarım-Orman, Balıkçılık 161.850 192.637 354.487 57.6 

Madencilik ve Taş Ocakçılığı 768 28 796 0.1 

İmalat sanayi 39.210 7.280 46.490 7.6 

Elektrik-Gaz-Su 1.336 157 1.493 0.2 

İnşaat Bayındırlık İşleri 26.968 406 27.374 4.4 

Toptan-Perakende Tic. Lok. ve Otel 49.493 7.892 57.385 9.3 

Ulaştırma-Haberleşme-Depolama 19.323 1.442 20.765 3.4 

Mali Kurumlar 10.053 4.484 14.537 2.4 

Toplumsal Hizmetler 66.806 24.401 91.207 14.8 

İyi Tanımlanamayan Faaliyetler 361 82 443 0.07 

Genel Toplam 376.168 238.809 614.977 100 


2000 Genel Nüfus Sayımında uluslar arası tanımlar esas alınarak işsizlik bilgileri 

derlenmiştir. Buna göre Mersinde işsizlik oranı % 10,2’dir. Bu oran, işgücündeki her 100 kişiden 

10’unun işsiz olduğunu göstermektedir. 

Bu oran erkek nüfusta %11,5 iken, kadın nüfusta %8,2’dir. İşsizlik oranı ilçe merkezlerinde 

il merkezinden yüksektir, işsizlik oranı ilçe merkezlerinde %23,7, il merkezinde %22,7 iken, 

köylerde %1,7’dir. 

İl merkezi ve İlçe merkezlerinde kadınların işsizlik oranı, erkeklerin işsizlik oranından daha 

yüksek İken, köylerde erkeklerin işsizlik oranı kadınlardan daha yüksektir. İl merkezinde işsizlik 

oranı kadınlarda %32,7, erkeklerde %20, ilçe merkezlerinde kadınlarda %31,2, erkeklerde %21,8, 

köylerde ise kadınlarda % l,4, erkeklerde %1,9’dur. İşsiz nüfusun %60’ı 30 yaşından küçüktür. 

1980-2000 döneminde, mersin ilinde işgücüne dahil olmayan nüfusun, çalışabilir nüfus 

içindeki oranı sürekli bir artış göstermektedir. Bu dönemde işgücüne dahil olmayan nüfusun yıllık 

artış hızı ‰ 49.4’dür. Bu hız erkeklerde ‰ 64,2, kadınlarda ise ‰ 43’ tür. 

195


Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsiz sayısı 20.005 olup, işsizlerin nitelikleri aşağıda 


ERKEK 

KADIN 

Vasıfsız 2046 1175 

Vasıflı 11651 5133 

M. 4. 2 Göçler 

Şehrimiz ve bölgemizin sahip bulunduğu sanayi istihdam imkanları yanında tarım, ticaret 

ve diğer hizmet sektörlerinin nüfus göçünde öteden beri çekici bir rol oynadığı bilinmektedir. Mersin 

İli özellikle 1980 sonrası son derece yoğun iç göçle karşı karşıyadır. Bu göçün ana nedenleri; 

-İklim özellikleri, 

-Tarım topraklarının verimli olması 

-Büyük sanayi kuruluşlarının bulunması 

-İş imkanlarının fazla olması, 

-Serbest bölgenin faaliyete geçmesi 

-Limanın bulunması 

-Terör baskısı gibi zikredilebilir. 

Son nüfus sayımı sonuçları göçün eskiye oranla azaldığını göstermektedir. 

Mersin Valiliğince 1997 yılında yaptırılan bir araştırmaya göre Mersin ve Tarsus’ta nüfusun 

%70’i göçle gelen nüfustur. Bunun %30’u diğer illerden, %70’i de Doğu ve Güney Doğu İllerimizden 

göç eden yurttaşlarımızdan oluşmaktadır. 

M. 4. 3 Göçebe İşçiler ( Mevsimlik ) 

İlimiz coğrafi konumu itibariyle yoğun göç alan bir bölge olma özelliğinden dolayı inşaat, 

tarım, turizm vb. alanlarda göçebe işçi barındırmakta olup, ancak bunların sayıları ve nitelikleri 

hakkında kesin bir bilgi bulunamamıştır. 

M. 4. 4 Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 


M. 4. 5 Konut Yapım Süreçleri 

Bölge ikliminin inşaat yapımına doğrudan katkı sunması ile birlikte yılın 12 ayında inşaat 

işleri devam etmektedir. Ancak ülkemizin son yıllarda yaşadığı ağır ekonomik buhran nedeniyle yap 

sat türü işler durmuş bununla birlikte konut yapı kooperatif işleri de aynı şekilde işlevini 

tamamlayarak durma noktasına gelmiştir. Daha önceden yapılaşmanın oluşturduğu yapılar özellikle 

konut bazında yeterince konut fazlalığı bulunmaktadır. Bununla birlikte dış göçün etkisi gece kondu 

olmamakla beraber izinsiz ve imara aykırı yapılaşmalar bulunmaktadır. Bu tür yapılaşmalarla ilgili 

olarak yürürlükte bulunan mevzuatlar uygulanmakta olup öncelikle imar ıslah plan çalışmaları 

yapılmakta ve planlı yapılaşmanın gerekleri olarak imar parselleri üretilmektedir. 

M. 4. 6 Gecekondu Islah ve Önlenme Bölgeleri 

Bu konu ile ilgili bilgiler M.1.1.3 konusunda verilmektedir. 

M. 5 YERLEŞİM YERLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ 

M. 5. 1 Görüntü Kirliliği 

Günümüzde kentsel alanlardaki hızlı büyümenin neden olduğu bir kirlilik türü de görüntü 

kirliliğidir. Mersin ili yoğun göç alan ve nüfus artış hızı yüksek olan bir bölgedir. Bu yoğunluk kentin 

fiziki yapısını da değişime zorlayarak 15-20 katlı büyük beton blokların boy göstermesine yol 

açmıştır. Bunun yanında kentin varoşlarındaki gecekondulaşma, nerdeyse kent merkezinde 

sayılabilen çöp alanı, küçük sanayi siteleri ile diğer çevre sorunları beraberinde görüntü kirliliğini de 

gündeme getirmektedir. 

M. 5. 2 Binalarda Ses İzolasyonu 


196


M. 5. 3 Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 

İlimizde hava alanı bulunmamaktadır. 

M. 5. 4 Ticari ve Endüstriyel Gürültü 


M. 5. 5 Kentsel Atıklar 

Kentimizde katı atılar Toroslar belediyesi sınırları içerisinde olan Çavuşlu çöp döküm 

alanında bertaraf edilmektedir. Atık toplama işlemi Akdeniz, Toroslar ve Yenişehir Belediyeleri 

tarafından yürütülmektedir. 

Bu konu ile ilgili ayrıntılı bilgi N Atıklar bölümünde verilmektedir. 

M. 5. 6 Binalarda Isı Yalıtımı 

Yerel yönetimlerce ‘Binalarda Isı Yalıtım Yönetmeliği’ ne ve T.S.E. Standartlarına uyulmaya 

çalışılmaktadır. 

M. 6 NÜFUS 

2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre Mersin'in nüfusu 1.651.400 dir. 

M. 6. 1 Nüfusun yıllara Göre Gelişimi 

Mersin İl nüfusu, sayımlar arası yıllık nüfus artış hızı aşağıda tablo ve grafikler halinde 


Tablo M. 6: Yıllara Göre Nüfus Gelişimi 

YILLAR 

NÜFUS 

1940 257.709 

1945 279.484 

1950 317.929 

1955 371.667 

1960 444.523 

1965 511.273 

1970 590.943 

1975 714.817 

1980 843.931 

1985 1.034.085 

1990 1.266.995 

1997 1.515.302 

2000 1.651.400 

Kaynak: DİE 

Şekil M. 1: Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı 

1800000 



1200000 

1000000 





0 

1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1997 2000* 

Kaynak: DİE 

197


Tablo M. 7: İlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusları 

İLÇELER 1990 1997 2000 

TOPLAM 1.266.995 1.508.232 1.651.400 

MERKEZ İLÇE 547835 653662 733660 


AYDINCIK 11022 12445 11501 

BOZYAZI 31871 42614 43835 

ÇAMLIYAYLA 21602 17476 18964 

ERDEMLİ 100563 118528 142355 

GÜLNAR 33714 32657 38292 

MUT 56303 66761 74373 

SİLİFKE 107685 168360 156351 

TARSUS 290633 306433 348205 

Kaynak: DİE 

M. 6. 2 Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğiti Gruplarına Göre Dağılımı 

Tablo M. 8: Nüfusun Yaş ve Cins Gruplarına Göre dağılımı 

YAŞ GRUBU ERKEK KADIN TOPLAM 

0-4 81805 77538 159343 

5-9 88800 83469 172269 

10-14 92386 86021 178407 

15-19 92708 86866 179574 

20-24 68222 78131 146353 

25-29 70161 73003 143164 

30-34 63160 63839 126999 

35-39 62831 63660 126491 

40-44 52761 50843 103604 

45-49 43579 41718 85297 

50-54 33627 32088 65715 

55-59 24350 23728 48078 

60-64 19895 20351 40246 

65-69 16318 16682 33000 

70-74 10400 12282 22682 

75-79 4880 5753 10633 

80-84 1881 2899 4780 

85+ 1814 2628 4442 

Bilinmeyen 164 159 323 

Genel Toplam 829742 821658 1651400 

Kaynak: DİE 

M. 6. 3 İl ve İlçelerin Nüfus yoğunlukları 

Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir km 2 ye düşen kişi sayısı, il genelinde 107 ve il 

merkezinde 414 iken, ilçelere göre 24 ile 174 kişi arasında değişmektedir. Yüzölçümü büyüklüğüne 

göre ilk sırada yer alan Silifke İlçesinde nüfus yoğunluğu 61, yüzölçümü en küçük olan Aydıncık 

ilçesinde nüfus yoğunluğu 26 kişidir. 

Tablo M. 9: 2000 Yılı Sayımlarına Göre İlçeler Nüfusu, Nüfus Yoğunluğu ile Yüzölçümleri 

İLÇELER YÜZÖLÇÜMÜ(Km 2 ) NÜFUS NÜFUS YOĞUNLUĞU 

TOPLAM 15.485 1.651 400 107 

MERKEZ İLÇE 1.772 733.660 414 

ANAMUR 1.338 83.864 63 

AYDINCIK 442 11.501 26 

BOZYAZI 566 43.835 77 

ÇAMLIYAYLA 683 18.964 28 

ERDEMLİ 2.039 142.355 70 

GÜLNAR 1.563 38.292 24 

MUT 2.518 74.373 30 

SİLİFKE 2.560 156.351 61 

TARSUS 2.004 348.205 174 

198


Şekil M. 2: MERSİN İLİ 2000 YILI NÜFUS PİRAMİDİ 

85+ 

80-84 

ERKEK 

832,206 

( % 50,35 ) 

BAYAN 

820,685 

( % 49,65 ) 

75-79 

70-74 

65-69 

60-64 

55-59 

50-54 

45-49 

40-44 

35-39 

30-34 

25-29 

20-24 

15-19 

10-14 

5-9 

0-4 

-12 -11 -10 -9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 

199


Şekil M. 3: Nüfus yoğunluğu 

TARSUS 

SİLİFKE 

MERKEZ İLÇE 

MUT 

GÜLNAR 

ERDEMLİ 


BOZYAZI 

AYDINCIK 


Şekil M. 4: İl Yüzölçümünün İlçelere Dağılımı 

TARSUS 

13% 

MERKEZ İLÇE 

11% 


8% 

SİLİFKE 

17% 

AYDINCIK 

BOZYAZI 3% 

4% 


4% 

MUT 

16% 

GÜLNAR 

11% 

ERDEMLİ 

13% 

Şekil M. 5: Nüfusun İlçelere Göre Dağılımı 

TARSUS 

20% 

MERKEZ İLÇE 

44% 

SİLİFKE 

11% 

MUT 

GÜLNAR 

4% 

2% 

ERDEMLİ 

8% 

ÇAMLIYAYLA BOZYAZI AYDINCIK 

1% 3% 1% 


6% 



M. 6. 4 Nüfus Değişim Oranı 

Son 73 yılda Türkiye’nin nüfusu yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynı dönemde, Mersin 

İlinin nüfusu yaklaşık 7,8 kat artış göstermiş ve 2000 yılında 1 651 400 ‘e yükselmiştir. 

1927-2000 döneminde İlin nüfusu sürekli artış göstermiştir. İlde en düşük yıllık nüfus artış 

hızı ‰ 10,7 ile 1935-1940 döneminde, en yüksek yıllık nüfus artış hızı ‰ 40,6 ile 1980-1985 ve 

1985-1990 dönemlerinde görülmüştür. 1990-2000 dönemindeki yıllık nüfus artış hızı ‰ 26,5 tir. 

Tablo M. 10: İlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus Artış Hızı 

İLÇE 

1990 * 2000 Yıllık nüfus artış hızı ‰ 

Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy 

TOPLAM 1.267.253 788.576 478.677 1.651 400 999.220 652.180 26,47 23,67 30,92 

MERKEZ 548.923 422.357 126.566 733.660 537.842 195.818 29,00 24,16 43,63 

ANAMUR 66.400 38.817 27.583 83.864 49.948 33.916 23,34 25,21 20,66 

AYDINCIK 10.882 7.040 3.842 11.501 7.941 3.560 5,53 12,04 -7,62 

BOZYAZI 31.238 22.168 9.070 43.835 26.314 17.521 33,87 17,14 65,82 

ÇAMLIYAYLA 19.440 8.826 10.614 18.964 8.806 10.158 -2,48 -0,23 -4,39 

ERDEMLİ 100.563 30.042 70.521 142.355 40.175 102.180 34,74 29,06 37,07 

GÜLNAR 33.854 7.360 26.494 38.292 10.503 27.789 12,32 35,55 4,77 

MUT 56.303 17.600 38.703 74.373 36.482 37.891 27,83 72,87 -2,12 

SİLİFKE 107.685 46.858 60.827 156.351 64.827 91.524 37,28 32,45 40,85 

TARSUS 291.965 187.508 104.457 348.205 216.382 131.823 17,61 14,32 23,26 

* 1990 Genel Nüfus Sayımının kesin sonuçları 2000 Genel Nüfus Sayımı günündeki idari bölünüşe göre yeniden 

düzenlenmiştir. 

İl’ e bağlı bulunan 9 ilçeden Tarsus İlçesi 348 205 nüfusu ile en fazla nüfusa, Aydıncık 

İlçesi ise 11 501 nüfusu ile en az nüfusa sahip olan ilçelerdir. İlin yıllık nüfus artış hızı en yüksek 

olan ilçesi ‰ 37.3 ile Silifke iken, en az olan ilçesi ‰ – 2.5 ile Çamlıyayla’dır. 

Şekil M. 6: İlçelerin Nüfus Artış Hızı 

40 

30 

20 

10 

0 

-10 

MERKEZ ANAMUR AYDINCIK BOZYAZI ÇAMLIYAYLAERDEMLİ GÜLNAR MUT SİLİFKE TARSUS 

KAYNAKÇA 

1. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, İçel, Devlet İstatistik Enstitüsü 

2. İl Planlama Müdürlüğü 

3. Ekonomik Rapor, 2000–2003, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, İçel 

4. Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2001 

5. Mersin Kent Bütünü ve Yakın Çevresi 1/25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Nazım İmar Planı 

Planlama Raporu, Eylül 1996 

6. Devlet İstatistik Enstitüsü Verileri 

201


N. ATIKLAR 

N. 1 EVSEL KATI ATIKLAR 

Evsel katı atıkların ana bileşenlerini kâğıt, cam, plastik, metal, çürüyebilir maddeler ve inert 

maddeler oluşturur. Bu temel bileşenlerin miktarları ülkeden ülkeye, kentten kente, yerel koşullara, 

mevsimlere, tüketim alışkanlıkları gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. 

İlimiz merkezinde katı atıklar Toroslar Belediyesi sınırları içerisinde olan Çavuşlu çöp 

döküm alanında bertaraf edilmektedir. Atık toplama işlemi Akdeniz, Toroslar ve Yenişehir 

Belediyeleri tarafından ihale edilerek özel sektöre yaptırılmaktadır. 2004 yılında bertaraf edilen katı 

atık miktarı 208.050.000 kg, tıbbi atık miktarı ise 283.137 kg. dır. 

İlimizde evlerden, ticari yerlerden, kurumlardan, cadde, sokak vs.. gibi yerlerden oluşan 

katı atıkların miktarı, atığın içinde bulunan maddeler, ne oranda evlerden, ne oranda işyerlerinden 

oluştuğu ile ilgili bir çalışma bulunamamıştır. Ancak JICA (Japon Uluslararası İşbirliği Kurumu) 

tarafından 1998 yılında hazırlanan "Adana-Mersin Bölgesel Katı Atık Yönetim Etüt Çalışma 

Raporu" nda Mersin için yapılan araştırmadan alınan bilgilere göre atık oluşum miktarı Tablo 

N.1'de, atık kompozisyonu ise Tablo N.2'de verilmektedir. 

Tablo N. 1: Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Oluşum Miktarı 

Oluşum Kaynağı Birim Birim Sayısı Oluşum Oranı Günlük oluşum mik. ( ton/gün ) 

Evsel Atık Gr/kişi/gün 514055 434 223 

Ticari Atık (Lokanta) Gr/masa/gün 2190 1455 3 

Ticari Atık (Diğer Dükkanlar) Gr/dükkan/gün 50000 840 42 

Pazar Atığı Gr/stant/gün 1248 8700 11 

Kurumsal Atık Gr/kişi/gün 38048 72 3 

Cadde Süpürme Atığı Gr/km/gün 680 40457 28 

Park Atığı Gr/m2/gün 730000 1 1 

Toplam Günlük Atık Oluşumu 311 

Tablo N. 2: Mersin Büyükşehir Belediyesinde Atık Kompozisyonu 

Atık Kategorisi Evsel Atık 

Ticari 

Lokanta Diğer Dük. 

Pazar Kurum Cadde Park 

Mutfak Atığı 72.69 73.95 30.24 73.31 15.95 3.39 - 

Kağıt 14.30 55.16 50.44 10.60 68.09 6.36 0.42 

Tekstil 2.76 0.38 0.87 1.33 0.85 0.42 - 

Bitki ve Tahta 1.04 0.04 0.44 2.43 2.28 30.08 63.60 

Plastik 5.41 5.19 9.93 2.80 7.41 8.47 0.42 

Deri ve Lastik 0.18 0.02 0.22 0.94 0.28 - - 

Metal 0.56 0.56 2.51 0.73 1.42 3.81 - 

Şişe ve Cam 1.83 3.94 4.69 2.04 3.13 1.27 1.26 

Seramik ve Taş 1.07 0.76 0.44 5.63 0.57 7.63 11.3 

Muhtelif 0.08 - 0.22 0.18 - 38.56 23.01 

Toplam 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 

Görünür Birim Ağırlık 0.29 0.51 0.08 0.34 0.04 0.15 0.08 

Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereğince belediyelerin her yıl doldurmak ve Çevre 

Bakanlığı’na göndermekle yükümlü oldukları “ Çöp Geri Kazanım İstasyonları ve Depolama 

Sahaları” na ilişkin Genelge ekindeki Kontrol Listesi’nden ve Müdürlüğümüz çalışmalarından 

edinilen bilgilere göre hazırlanan ve belediyelerin katı atık durumlarını gösteren tablo N.3'de 


202


Tablo N. 3: Mersin İlindeki Belediyelerin Katı Atık Miktarı ve Durumları 

Kişi Başına 

Toplanan 

Üretilen 

Belediye 

Ortalama Katı 

Nüfus Ortalama Katı 

Adı 

Atık Miktarı 


(Ton/Gün) 

(Kg/Gün) 

MERSİN 

BÜYÜKŞEHIR 

BELEDIYESI 

736.496 

(2000 yılı 

nüfus 

sayımına 

göre) 

0.70 570 

Kuyuluk / MERKEZ 5066 5,5 

Aslanköy/ MERKEZ 4627 1.5 1.6 

Kazanlı / MERKEZ 10.386 0,4 3,5 

Soğucak/ MERKEZ 

2300 2 4.6 

Çiftlikköy/ MERKEZ 5590 1.44 22.5 

Arpaçsakarlar / 

MERKEZ 

5000 1.2 6 

Fatih / MERKEZ 4188 1 4.5 

Gözne/ MERKEZ 

Fındıkpınarı / 

MERKEZ 

Güzelyayla / 

MERKEZ 

5979 0.8 

4298 2 

3269 0,5 1.5 

Tepeköy / MERKEZ 2350 0,5 3,5 

Dikilitaş / MERKEZ 3473 0,5 1,5 

Mevcut Bertaraf Yöntemi 

Düzensiz Depolama ( x ) 

Düzenli Depolama ( ) 

Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 

Düzensiz Depolama ( ) 


Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 

Toplanan Atıklar 

Evsel ( x ) 

Endüstriyel ( ) 

Tıbbi ( x ) 

Diğer ( ) 

Evsel (x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( x ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 



Belediye 

Adı 

Nüfus 

Mezitli / MERKEZ 34 616 

Tece / MERKEZ 

Bahçeli / MERKEZ 

Karacailyas / 

MERKEZ 

Yenitaşkent/ 

MERKEZ 

Adanalıoğlu/ 

MERKEZ 

Yalınayak/ 

MERKEZ 

Değirmençay / 

MERKEZ 

Dorukkent/ 

MERKEZ 

TARSUS 

Kış: 17.000 

Yaz:40.000 


Üretilen 



(Kg/Gün) 

1 

4000 0,5 

Toplanan 



(Ton/Gün) 

Yaz: 20 

Kış: 10 

Yaz: 40 

Kış: 17 

9250 1.2 12 

3 800 2 

7 187 


1649 0.2 

2 

Yaz: 5 

Kış: 3 

Yaz: 15 

Kış: 10 

Yaz: 1 

Kış: 2 

3800 0.6 2.3 

215 889 

Kış: 1.080 

Yaz: 1.240 

226 

Yeşiltepe /TARSUS 2500 0.6 

Bağcılar /TARSUS 3950 2.5 

Yenice / TARSUS 17199 0,5 




Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( x ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 

Düzensiz Depolama ( x) 


Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( x ) 


Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

204


Atalar / 

TARSUS 

Belediye 

Adı 

Nüfus 

Bahşiş / TARSUS 3 500 

Huzurkent / 

TARSUS 


Üretilen 



(Kg/Gün) 

Toplanan 



(Ton/Gün) 

3454 0.5 1.1 

23.800 

Gülek /TARSUS 9799 

Yaz: 0,75 

Kış: 1,5 

Yaz: 30 

ton/gün 

Kış: 25 

0.5 5 

ÇAMLIYAYLA 8706 0.5 3.6 

Sebil/ 


4896 2 

ANAMUR 50.000 0.6 46 

Çarıklar/ ANAMUR 5439 1 6 

Ören / ANAMUR 6500 1.5 4 

AYDINCIK 7983 1 8 

BOZYAZI 

30 300 0.3 9 

Tekmen / BOZYAZI 6353 2 

Tekeli / BOZYAZI 8450 1.5 2 




Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 


Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

205


Belediye 

Adı 

Nüfus 

MUT 31.400 

Göksu / MUT 2674 

SİLİFKE 64.500 

Akdere/ SİLİFKE 

Narlıkuyu / SİLİFKE 7626 

Atakent / SİLİFKE 14.553 

Yeşilovacık/ 

SİLİFKE 


Üretilen 



(Kg/Gün) 

Yaz: 1.209 

Kış: 0,790 

4476 0.5 

Yaz:1.5 

Kış: 0,5 

Yaz:3 

Kış: 0,5 

Toplanan 



(Ton/Gün) 

Yaz: 7 

Kış: 5 

Yaz: 1,5 

Kış: 1 

Yaz: 78 

Kış: 51 

Yaz: 20 

Kış: 4 

Yaz: 90 

Kış: 30 

5.548 1 3 

Atayurt / SİLİFKE 7120 1 7 

Taşucu / SİLİFKE 

10.446 

Arkum / SİLİFKE 3593 0.750 

Uzuncaburç / 

SİLİFKE 

ERDEMLİ 38 000 

Ayaş / ERDEMLİ 4467 

Kumkuyu / 

ERDEMLİ 

25.5 

Yaz: 8 

Kış: 4 

4798 1 5 


Yaz: 2 

Kış: 1 

2 9.2 

206 




Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 


Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( )


Belediye 

Adı 

Limonlu/ 

ERDEMLİ 

Kocahasanlı/ 

ERDEMLİ 

Tömük / ERDEMLİ 

Çeşmeli/ 

ERDEMLİ 

Esenpınar/ 

ERDEMLİ 

Arpaçbahşiş/ 

ERDEMLİ 

Nüfus 


Üretilen 



(Kg/Gün) 

Toplanan 



(Ton/Gün) 

5173 2 10 

7.103 20 

Kış: 12.000 

Yaz:50.000 

5.500 

1 

Kış: 12 

Yaz: 50 

Yaz: 3 

Kış: 2 

3.929 1 5 

7446 0.5 

Yaz: 8 

Kış: 2 

Kızkalesi/ 

ERDEMLİ 8139 1.5 12.2 

Kargıpınarı / 

ERDEMLİ 

13.189 1 13.1 

GÜLNAR 10.500 1-1.5 10-12 

Büyükeceli 

/GÜLNAR 

Sütlüce (Zeyne) / 

GÜLNAR 

Kuskan/ 

GÜLNAR 

Köseçobanlı/ 

GÜLNAR 

3.018 1 360 

2650 

3518 0,2 2.2 

5.550 1 1.1 




Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( x ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( x ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( x ) 

Diğer ( ) 



Kompost ( ) 

Yakma ( ) 

Diğer ( ) 


Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( ) 

Diğer ( ) 

207


N. 2 TEHLİKELİ ATIKLAR 

İlimizde sanayinin yoğun olması tehlikeli atıkların üretimi, depolanması, geri kazanımı, 

taşınması ve bertarafı konularında problemleri de beraberinde getirmektedir. Tehlikeli Atıkların 

Kontrolü Yönetmeliği gereğince atık üreticisi olan sanayi kuruluşlarına her yıl doldurmaları gereken 

Atık Beyan Formu doldurtularak, sektörlere göre oluşan atık türleri, atık miktarları ve bertaraf 

yöntemleri hakkında bilgi edinilmekte ve yönetmelik hükümleri doğrultusunda gerekli işlemler 

yapılmaktadır. Atık Beyan Formları doğrultusunda hazırlanan ve 2004 yılına ait olan bilgiler Tablo 

N.4' de verilmektedir. 

N. 3 ÖZEL ATIKLAR 

N. 3. 1 Tıbbi Atıklar 

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği gereği ilimiz merkez ilçede bertaraf sorumlusu olan 

Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından bu iş için özel hazırlanan bir adet araç ve ekiple tıbbi 

atıkların ayrı olarak toplanması, taşınması ve nihai bertaraf işlemlerine 1995 yılında başlanmıştır. 

Sağlık kuruluşlarından toplanan tıbbi atıklar Mersin Büyükşehir Belediyesi’ne ait çöp depolama 

alanının ayrı bir bölümünde bertaraf edilmektedir. Ancak, projesine uygun bir şekilde 

kullanılmamasından dolayı ekonomik ömrünü tamamlayan düzenli depo alanında tıbbi atıkların 

bertaraf edilme koşulları yönetmelik şartlarına çok uygun değildir. 

Toplam beş hastane ile 1995 yılında başlanan çalışmalara, 2004 yılına kadar 65 adet 

sağlık kuruluşu ( hastane, poliklinik, tıp merkezi, sağlık ocağı, sağlık kabini ) ile devam edilmiş olup; 

2005 yılı başı itibariyle toplam sağlık kuruluşu sayısı 132’ye ulaşmıştır. 

Tarsus ilçesinde ise, 2003 yılında bir hazırlık çalışması yapılarak toplam 29 adet sağlık 

kuruluşu tespit edilmiş ve Tarsus Belediyesi tarafından bu sağlık kuruluşlarının tıbbi atıklarının ayrı 

olarak toplanması işlemlerine başlanmıştır.2005 yılı başı itibariyle toplam 32 adet sağlık 

kuruluşunun tıbbi atıkları ayrı toplanmaktadır. 

İlimiz merkez ilçede 2004 yılı itibariyle tıbbi atıkları ayrı olarak toplanan ve bertaraf edilen 

sağlık kuruluşları ile tıbbi atık miktarları, Tablo N.5, N.6 ve N.7 'de verilmektedir. 

N. 3. 2 Atık Yağlar 

Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ ne göre “ Özel İşleme Tabi Atıklar ” kapsamına 

giren atık yağlarla ilgili Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 21/01/2004 tarih ve 

25353 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 

hükümleri doğrultusunda çalışmalara başlanmıştır. Bu kapsamda ilimizde bulunan atık yağ 

üreticilerine Atık Yağ Soru Formları doldurtulmuştur. Atık yağlar kategorilerine ayrılarak yönetmelik 

gereği ya yakıt olarak kullanılmakta ya da bertaraf edilmek üzere lisanslı tesislere gönderilmektedir. 

N. 3. 3 Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 

İlimizde bu tür atıklarla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 

N. 3. 4 Pil ve Aküler 

Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de 

yayımlanan ve 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü 

Yönetmeliği gereği ilimizde yapılan araştırma sonucunda; faaliyet gösteren bir adet geri kazanım 

tesisi tespit edilmiş ve Bakanlığımıza bildirilmiştir. Söz konusu tesis tarafından Bakanlığımıza lisans 

başvurusunda bulunulmuştur. 

N. 3. 5 Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 

İlimizde faaliyet gösteren ve 1971 yılında kurulan Akdeniz Gübre Fabrikasında fosfat 

kayasından fosforik asit üretimi sonucu oluşan jips (CaSO 4 x2H 2 O) atıkları, fabrika sahasında 

200000 m 2 lik alanda üç adet jips havuzunda depolanmaktadır. Fabrikanın fosforik asit ünitesi 

faaliyet göstermemekte olup, bu ünitenin geçmiş yıllardaki üretiminden kaynaklanan atıkların özel 

atık sınıfından değerlendirilmesi konusunda çalışmalar yapılmaktadır. 

N. 3. 6 Tarama Çamurları 


208


Tablo N . 4: İlimizde bazı sanayi sektörlerinde oluşan tehlikeli atık türleri, miktarları, geri kazanım ve bertaraf yöntemleri(2004). 

TESİS ADI ATIK TÜRÜ ATIK MİK. GERİ KAZ. YEND. KUL. BERTARAF YÖNTEMİ 

1. ATAŞ Anadolu Tasfiyehanesi A.Ş. 

a) Asbest içeren atıklar 

b) Tank dibi atıkları 

c) Hastane atıkları 

d) Co-Mo içeren katalizör 

e) Fotoğrafçılık Yıkama Banyosu 

f) Hurda çelik 

g) Kullanılmış piller 

h) Atık yağ 

ı) Boya tenekeleri 

i) Floresan lamba 

j) Akü 

k) Kurşunlu tank atıklar 

l) Klorofloro karbon 

m) İzolasyon malzemesi 

n) Lastik 

o) Lab. Kimyasalları 

p) Civalı Lab. Atıkları 

r) Yağlı paçavra absorbanlar 

s) Bakım sonrası çıkan cüruf 

0.03 t/yıl 

751 t/yıl 

0,068 t/yıl 

24 t/yıl 

0.32 t/yıl 

280 t/yıl 

0.18 

0.12 t/yıl 

0.32 t/y 

120 adet/yıl 

36 adet/yıl 

1.2 t/yıl 

0,014 t/yıl 

0.1 t/yıl 

80 adet/yıl 

176 lt/yıl 

78 lt/yıl 

10 lt/yıl 

7.35 t/yıl 

---- 

1395 m 3 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

F-oil’e karışt. 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

1395 m 3 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

0.15 t/yıl 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

----- 

---- 

---- 

Lisanslı tesise gönderiliyor. 

----- 

Bel. Tarafında toplanmakta 


Fotoğrafçıya hibe ediliyor. 

Satılıyor. 


----- 


ײ 

Satılıyor 

Lisanslı tesise gönderiliyor 

----- 

Belediye 


ײ 

ײ 

ײ 

ײ 

2. Koluman Tic.ve San.A.Ş Atık Yağ 49.240 t/yıl ---- ----- Lisanslı tesise gönderiliyor. 

3. 

AŞUT Fib. Tic. Ltd. Şti. 

a) Boru uç atıkları 

b) Ctp traşlama tozlar 

c) Reçine varili – tenekesi 

d) Kirlenmiş sertleştirici bidonu 

e) Kirlenmiş hızlandırıcı bidonu 

f) Kalıp ayırıcı bidonu 

g) Kirlenmiş boya tenekesi 

h) Renk pastası-kalıp ayırıcı tenekesi 

ı) Kirl.nmiş naylon vejelatin,n.eldiven 

i) Kirlenmiş bezler 

j) Sertleştirici varili 

5300 kg/yıl 


4647 kg/yıl 

675 kg/yıl 

12 kg/yıl 

30 kg/yıl 

37.5 kg/yıl 

69.8 kg/yıl 

145 kg/yıl 


486 kg/yıl 

---- ----- ----- 

----- 

D 1- B 

D 1- B 

D 1- B 

D 1- B 

D 1 -B 

D 1 -B 

D 1 -A 

D 1 -A 

D 1 -B 

4. 

R 7 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

SODA San. A.Ş. 

Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası 

a) Yağlı solvent 

b)Krom bil.ile kirlenmiş malz. 

c) Endüstriyel Atıksu arıtma çamuru 

d) Katı atık 

e) Su arıtma 

f) Tuzlu su arıtma 

g) Fırın atıkları 

h) Tıbbi atık 

ı) Fırın atıksuları 

2.8 t/yıl 

3.3 t/yıl 

1.853 t/yıl 

417.885 t/yıl 

2.611 t/yıl 

20.894 t/yıl 

15.669 t/yıl 

2 

156 t/yıl 

5. OXYVIT Kimya San. ve Tic. A.Ş. Katı damıtma atıkları 400 t/yıl ----- ----- ----- 

6. 

ÇİMSA A.Ş. 

a) Atık madeni yağ 

b) Kullanılmış lastik 

c) Kullanılmış yağ varili 

d) Kullanılmış akü 

e) Hurda kablo 

35.170 t/yıl 

51 

874 

660 

6040 

----- 

(D 5 ) 

(D 5 ) 

D 1- D 9 

D 1- D 9 

D 1- D 9 

D 1 

D 1 

D 1- D 9 

---- ----- Lisanslı tesise gönderiliyor. 

Satılıyor. 

“ 

“ 

“ 

209


TESİS ADI ATIK TÜRÜ ATIK MİK. GERİ KAZ. YEND. KUL. BERTARAF YÖNTEMİ 

7. Trakya Cam San.ve 

Tic.A.Ş. 

a) Kullanılmış yağlar 

b) Filtre keki 

7 t/yıl 

2800 t/yıl 

---- 

---- 

(R 1 ) 

(R 7 ) 

----- 

----- 

8. Anadolu Cam San. A.Ş. Mersin Fabrikası a) Tıbbi atık 

0.324 t/y 

---- 

---- 

D 10 

b) Pil 

c) Yağlı emülsiyonlar 

0.06 t/yıl 

60.000 t/yıl 

---- 

R 9 

---- 

54.920 

......... 


kanalı külü 

f) Akü 

d) Floresan 

e) Rejenaratör ve baca 

18.480 t/yıl 

0.150 t/yıl 


R 13 

----- 

---- 

18.480 

----- 

----- 

---- 

Lisanslı tesise gönderiliyor. (D 1 ) 

“ 

g) Kontamine+ yağlı atık 


-------- 

----- 

“ 

9. OVA-SCA Packagıng Ambalaj San. Ve Tic. A.Ş. a) Nişasta çamuru 

8 t/yıl 

---- 

---- 

(D 9 – D 8 ) 

10. Paşabahçe Cam San.ve Tic.A.Ş. 

Mersin Fabrikası 

b) Mürekkep çamuru 

a) Kimyasal arıtma çamuru 

b) Atık yağ 

c) Rejenaratör külü 

d) Kontamine Amb. 

11. İZOCAM A.Ş. a) Floresan tüpü 

b) Batarya 

c) Fotokopi Toneri 

d) Mürekkep atık 

f) Kontamine malzeme 

g)Yapıştırıcı atık 

h) Filtre 

12 COCA-COLA İçecek A.Ş. a) Yağlı bez 

b) Atıkyağ 

d) Floresan 

13 Berdan Tekstil II San.Tic.A.Ş. a) Boya kimyevi ambalaj kabı 

b) Atık yağ 

c) Metal atık 

14 Çukurova İnşaat Makineleri San. Tic. A.Ş. a) Endüstriyel yağlar 

b) Metal yağ ve kimyasal varili 

c) Boya tenekesi 

d) Yağlı eldiven, bez, üstübü vb. 

e) Hurda çelik 

12 t/yıl 

2.38 t/yıl 

6.8 t/yıl 

24.6 t/yıl 


0.150 t/yıl 

0.05 kg/yıl 

0.08 kg/yıl 

0.130 kg/yıl 

2.500 kg/yıl 

1.500 kg/yıl 

0.250 kg/yıl 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

---- 

0.79 t/yıl 

2.1 t/yıl 

0.105 t/yıl 

65 t/yıl 

0,65 t/yıl 

110 t/yıl 

150 ton/yıl 

1200 varil/yıl 

50 kg/ay 

350 kg/ay 

2500 2500 R 4 

(D 9 ) 


ײ 

ײ 

ײ 

D 1 

ײ 

ײ 

ײ 

ײ 

ײ 

“ 


ײ 

ײ 

Satılıyor. 


Satılıyor. 


“ 

“ 

“ 

----- 

15 Berdan Tekstil I San. Tic. A.Ş. a) Boya,kimyevi ambalaj kabı 52.5 t/yıl Satılıyor. 

16 Petrol Ofisi a) Atık Yağ Filtreleri 

b) Atık akü 

c) Kontamine atık 

d) Kanal slacı 

102 adet/yıl 

1 


1060 t/yıl 

Lisanslı tesise gönderiliyor(D 10 ) 




e) Çökeltme,filtrasyon, santrifüj atık. 

17 Aral Endüstri Ürünleri San. Tic. A.Ş. a) Atık madeni yağ 

b) Atık absorban 

c) Bitkisel yağ ve tenekesi 

d) Boya tenekesi 

e) Tutkal 

f) İnk, toner 

g) Fümipont kutusu 

3740 

0,2 t/yıl 

0,1 t/yıl 

0,003 t/yıl 

0,001 t/yıl 

0,02 t/yıl 

10 adet/yıl 

200 adet/yıl 

0,002 t/yıl 


D 15 

“ 

“ 

“ 

“ 

“ 

“ 

210


GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ 

R 1 Yakıt olarak kullanma ( doğrudan yakma dışında ) veya enerji üretimi için diğer şekillerde yararlanma 

R 2 Solvent ( çözücü ) ıslah, geri kazanım 

R 3 Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/ yeniden işlenmesi 

R 4 Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/ yeniden işlenmesi 

R 5 Diğer anorganik maddelerin ıslahı/ yeniden işlenmesi 

R 6 Asitlerin ve bazların geri kazanımı 

R 7 Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların geri kazanılması 

R 8 Katalizörlerin parçalarının geri kazanımı 

R 9 Kullanılmış yağların yeniden rafine edilmesi veya önceden kullanılmış yağların diğer kullanımları 

R 10 Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı 

R 11 R 1 ve R 10 arasındaki işlemlerden elde edilecek artık maddelerin kullanımı 

R 12 Atıkların R 1 ve R 11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere değişimi 

R 13 Maddelerin bu bölümde belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere biriktirilmesi 

BERTARAF YÖNTEMLERİ 

D 1 Toprağın altında veya üstünde depolama ( arazide depolama vb.) 

D 2 Arazi işlemi ( sıvı veya çamur atıkların toprakta biyolojik bozulmaya uğraması vb.) 

D 3 Derine enjeksiyon (pompalanabilir atıkların, kuyulara, tuz kayalarına veya doğal olarak bulunan boşluklara enjeksiyonu vb) 

D 4 Yüzey doldurma sıvı veya çamur atıkların kovuklara, havuzlara ve lagünlere doldurulması 

D 5 Özel işlemli arazi depolaması(üzeri kapatılmış hem birbiriyle hem de çevreyle teması kesilmiş hücrelere yerleştirme ) 

D 6 Denizler ve okyanuslar dışında bir su kütlesine bırakma 

D 7 Deniz dibine gömme de dahil, denizlere ve okyanuslara bırakma 

D 8 Bu ekte yer almayan ve A Bölümündeki işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin veya karışımların oluşmasına neden olan biyolojik işlemler 

D 9 Bu ekte yer almayan A Bölümündeki işlemlerden herhangi biri yoluyla atılan nihai bileşiklerin oluşmasına neden fiziko-kimyasal işlemler (buharlaştırma, kurutma, kalsinasyon, nötrleme, çökeltme 

vb. ) 

D 10 Arazide yakma 

D 12 Nihai depolama ( bir madende konteyner içine yerleştirme vb.) 

D 13 Bu bölümde belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutulmadan önce harmanlama veya karıştırma 

D 14 Bu bölümde belirtilen işlemlere tabi tutulmak üzere yeniden ambalajlama 

D 15 Bu bölümde belirtilen eylemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere depolama 

211


Tablo N. 5: 2004 Yılında Poliklinik ve Tıp Merkezlerinden Toplanan ve Bertaraf Edilen Tıbbi Atık Miktarları 

SAĞLIK KURUMUNUN ADI OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM 

Modern Tıp Merkezi 104 48 133 114 120 135 105 125 120 116 133 86 1339 

Duygu Tıp Merkezi 96 95 100 95 74 91 103 95 132 95 78 113 1167 

Uğur Tıp Merkezi 15 26 21 15 20 45 27 44 21 24 21 36 315 

Çağdaş Tıp Merkezi 66 39 47 58 47 57 51 49 48 45 34 5 546 

Özel Tepe Sağlık Hizmetleri 0 

Onur Tıp Merkezi 45 20 35 24 27 33 22 35 28 22 27 35 353 

Özel Yeni Hal Polikliniği 0 

Oktay Tıp Merkezi 8 12 7 8 14 8 8 5 70 

Özel Favori Eğit. Güzellik Uzmanlığı 5 10 7 22 

Tez Özel Sağlık Hiz. San.Ltd Şti. 16 32 10 5 12 7 7 89 

Özel Güneş Tıp Hiz. San.Ltd Şti. 9 12 7 6 12 12 9 8 18 14 15 10 132 

Nihat Sözmen Zihinsel Özürlü Çocuk B.R.M. 8 8 

Özel Arıkan Tıp Merkezi 16 8 12 12 10 58 

Dr Serhan Antalyalı Ataş Rafinerisi Reviri 20 8 9 10 10 8 9 8 6 88 

Özel Metropol Tıp Merkezi 68 60 41 101 95 76 85 48 140 63 33 77 887 

Özel Akdeniz Sağlık Hiz. San.Ltd Şti. 7 7 14 

Özel Güven Tıp Merkezi 8 8 5 4 13 11 5 16 25 15 6 9 125 

Özel Zafer Polikliniği 12 15 10 10 47 

Özel Umut Tıp Polikliniği 8 8 9 14 16 55 

Özel Akademi Polikliniği 10 10 15 7 15 16 19 12 12 116 

Soda San. A.Ş. ( Revir ) 6 7 7 8 28 

Cam. San. A.Ş. ( Revir) 20 15 15 12 15 27 20 32 12 35 203 

Özel Pozcu Polikliniği 10 10 12 15 12 5 19 83 

Mersin Kızılay Tıp Merkezi 0 

Özel Barış Polikliniği 16 10 15 30 71 

Tanı Tıbbi Tanı Laboratuarı 4 11 4 12 4 35 

Odak Patoloji ve Sitoloji Laboratuarı 0 

Özel Yaşam Polikliniği 30 18 32 24 13 13 12 142 

Seyitoğlu Sağlık Kabini 5 4 7 16 

Sağlık Tıbbi Tahlil Laboratuarı 3 5 13 9 30 

Bilim Merkez Laboratuarı 14 13 30 19 10 19 8 113 

Lab 33 16 12 10 9 47 

Gönen Özel Sağlık Hizmetleri 18 8 15 21 62 

Ünal Laboratuarı 3 15 5 1 2 26 

Menteş Laboratuarı 10 5 15 

Güney Tıbbi Tahlil Laboratuarı 2 8 8 6 24 

Toros Tıbbi Tahlil Laboratuarı 2 1 4 7 

Akdeniz Tıbbi Tahlil Laboratuarı 1 2 3 

Biyomer Biyoteknolojik Ürünler San. 12 17 9 9 2 49 

Özde Tıbbi Malzemeler Sağlık Hizmetleri 25 16 41 

Akdeniz Gübre San. Reviri 8 3 11 

Özel Mersin Polikliniği 0 

Beyaz Tıp Polikliniği 0 

Trakya Cam San. Reviri 0 

Akdeniz Bölge Komutanlığı Reviri 42 42 

TOPLAM 483 370 454 497 524 561 532 610 673 580 560 629 6479 



Tablo N. 6: 2004 Yılında Mersin İli Merkez Sağlık Ocaklarından Toplanan ve Bertaraf Edilen Tıbbi Atık Miktarları 

SAĞLIK KURUMUNUN ADI OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM 

Merkez 1 Nolu Sağlık Ocağı 30 32 18 20 28 15 20 22 23 21 20 249 

Merkez 2 Nolu Sağlık Ocağı 10 10 15 17 24 20 23 12 12 7 150 

Merkez 3 Nolu Sağlık Ocağı 20 20 45 15 20 8 20 15 19 17 199 

Merkez 4 Nolu Sağlık Ocağı 25 10 64 38 35 15 28 27 127 8 38 20 435 

Merkez 5 Nolu Sağlık Ocağı 7 55 35 24 20 30 45 55 55 326 


Merkez 7 Nolu Sağlık Ocağı 12 25 15 30 13 18 6 18 15 152 


Merkez 9 Nolu Sağlık Ocağı 15 28 20 38 20 8 20 17 17 20 203 

Merkez 10 Nolu Sağlık Ocağı 34 7 55 30 20 12 35 25 30 20 32 39 339 


Merkez 12 Nolu Sağlık Ocağı 16 17 15 40 20 15 34 40 20 217 

Merkez 13 Nolu Sağlık Ocağı 10 5 8 8 20 12 8 10 81 

Merkez 14 Nolu Sağlık Ocağı 9 8 21 8 7 5 14 7 9 10 98 

Merkez 15 Nolu Sağlık Ocağı 34 17 34 35 32 17 30 25 51 38 29 41 383 

Merkez 16 Nolu Sağlık Ocağı 16 9 7 32 

Tozkoparan Sağlık Ocağı 28 25 20 52 25 37 27 17 25 10 20 30 316 

Şevket Sümer Sağlık Ocağı 30 35 20 48 35 12 50 42 38 28 30 368 

Sağlık Müd. Kalıtsal Kan Hast. Tanı Mer. 15 20 8 27 22 32 7 33 164 

Karaduvar Mahallesi Sağlık Ocağı 20 6 9 11 6 10 8 8 78 

Çukurova Mahallesi Sağlık Ocağı 20 38 40 20 56 40 48 40 64 51 56 473 

Deri ve Zührevi Has. Dispanseri 7 7 

Dr.M.İnan Ana Çocuk Sğ.A.P.Mrkz. 10 24 30 20 30 20 15 28 23 25 53 278 

M.Adnan Özçelik Sağlık Ocağı 20 30 32 18 18 10 10 30 8 20 20 216 

Mersin Merkez Çağdaşkent Sağlık Ocağı 8 20 18 8 15 14 13 18 15 8 25 162 

Mersin İl Kontrol Lab. Müdürlüğü 160 192 237 225 814 


Tablo N. 7: 2004 Yılında Hastanelerden Toplanan ve Bertaraf Edilen Tıbbi Atık Miktarı 

SAĞLIK KURUMUNUN ADI OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZ.. TEM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM 

Mersin Devlet Hastanesi 8597 7664 8885 7990 8582 8043 4730 3905 3235 3550 3585 3873 72639 

S.S.K. Mersin Hastanesi 4295 3385 4199 3901 3798 3584 2971 2922 3558 2822 2859 3115 41409 

Mersin Üni.Araştır.ve Uygulama Hastanesi 9640 8000 9303 9044 8730 9106 6753 8545 9480 8655 8512 10028 105796 

Özel Mersin Hastanesi 456 418 576 574 520 543 492 447 545 573 447 477 6068 

RNC Hemodiyaliz Merkezi 1555 1525 1652 1415 1631 1585 1350 1410 1385 1250 1365 1500 17623 

Tanrıöver Doğuş Hastanesi 440 296 411 507 638 538 537 439 820 660 670 603 6559 

Türk Diyabet Cemi.Teşhis ve Tedavi Merkezi 215 155 270 280 220 310 122 268 240 260 290 355 2985 

Özel Yenişehir Hastanesi 63 45 34 70 51 50 70 52 56 67 52 82 692 

Özel Mersin Diyaliz Hiz. Sağ. Ür. Tic. A.Ş. 585 510 520 435 560 635 510 278 325 345 630 948 6281 

Ata Özel Sağ. Hizm. San. ve Tic. Ltd. Şti. 454 370 470 475 445 515 540 480 630 425 605 629 6029 


213


N. 3. 7 Elektrik ve Elektronik Atıklar 

İlimizde bu tür atıklarla ilgili bilgi bulunamamıştır. 

N. 3. 8 Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 


N. 4 DİĞER ATIKLAR 

N. 4. 1 Ambalaj Atıkları 

İlimizde bu konu ile ilgili çalışmalara henüz başlanmamıştır. 

N. 4. 2 Hayvan Kadavraları 


N. 4. 3 Mezbaha Atıkları 


N. 5 ATIK YÖNETİMİ 

N. 6 KATI ATIKLARIN MİKTAR VE KOMPOZİSYONU 

Bakınız N.1. 

N. 7 KATI ATIKLARIN BİRİKTİRİLMESİ, TOPLANMASI, TAŞINMASI VE TRANSFER 

İSTASYONLARI 

İl genelinde evsel nitelikli çöpler belediyeler veya yetkilerini devrettiği kişi veya kuruluşlar 

tarafından toplanmaktadır. Ancak çöpler toplanırken kaynakta ayırma işlemi yapılmadığından imha 

ve geri kazanmada büyük sorunlar meydana getirmektedir. Teknolojik gelişmelerle birlikte çöplerin 

miktarı ve bileşenleri de değişmektedir. Son yıllarda evsel çöpler içinde plastik madde ve diğer 

ambalaj malzemelerinin miktarlarında artış görülmekte, bu malzemelerin yeterince geri 

kazanılamaması konunun diğer olumsuz yönünü ortaya koymaktadır. 

İlimizde sadece İl merkezinde mevcut olan Mersin Büyükşehir Belediyesi’ne ait Kompost 

Tesisi ve Düzenli Depo Alanı ekonomik ömrünü tamamlamış duruma gelmiştir. Eski ve randımanlı 

çalıştırılamayan kompost tesis Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından 2004 yılı içerisinde 

tamamen devre dışı bırakılmıştır. Bu nedenle Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılması 

planlanan yeni düzenli depo alanı yer seçimi çalışmaları devam etmektedir. Bunun dışında kalan 

ilçe ve belde belediyelerin sadece birkaçında düzenli depo alanı yapılmak üzere alan belirleme 

çalışmaları yapılmıştır. 

Merkez ilçedeki hastane, sağlık ocakları, poliklinikler vb. sağlık kuruluşlarından 

kaynaklanan tıbbi atıklar Mersin Büyükşehir Belediyesi’nin tıbbi atık taşıma aracıyla ayrı 

toplanarak, düzenli depo alanının ayrı bir bölümünde bertarafı sağlanmakla birlikte yapılan işlem 

yeterli değildir. İlçe bazında ise Tarsus’ta 2003 yılında çalışmalar yapılmış ve bu tarihten itibaren de 

ilçede faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarının tıbbi atıkları ayrı olarak toplanmaya başlanmıştır. Diğer 

ilçelerde ise envanter çalışmalarına başlanmış olup; envanter sonuçlarına göre işlem yapılacaktır. 

Ancak çoğu küçük belde belediyeleri içerisinde faaliyet gösteren sağlık kuruluşları tıbbi atıklarını 

kendi imkânlarıyla bertaraf etmektedirler. 

Tarsus-Adana karayolu üzerinde ve merkez ilçede yoğunlaşan sanayi kuruluşlarından 

kaynaklanan tehlikeli atıklar; Belediyeye ait bir tehlikeli atık bertaraf tesisinin olmaması nedeniyle 

ya kendi imkanlarıyla fabrika sahasında geçici depolanmakta ya da Bakanlıktan lisans alan tehlikeli 

atık bertaraf tesisine ( İZAYDAŞ ) gönderilmektedir. Zararsız olduğu tespit edilen atıklar ise, 

Belediye çöplüğünde veya Organize Sanayi Bölgesi’nde depolanmaktadır. Bu atıkların bir kısmı da 

yeniden kazanılmaktadır. 

214


N. 8 ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERİ 

N. 8. 1 Katı Atıkların Depolanması 

Bkz. Tablo N.3. 

N. 8. 2 Atıkların Yakılması 

İlimizde atık yakma tesisi bulunmamaktadır. 

N. 8. 3 Kompost 

Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilen ve 1985 yılından bu yana faaliyetini 

sürdürmekte olan Kompost tesisinin ekipmanları, uzun süreli çalışmaları sırasında sürekli olarak 

çöp sızıntı suları ile teması nedeniyle, tüm bakım ve onarım işlerinin düzenli bir şekilde yapılmasına 

rağmen, aşınmaya uğramış olup, bu nedenle üretim kapasitesinde sürekli azalma olmuştur. 

Kompost tesis faaliyete geçtiği zaman, günlük 150 ton civarında olan çöp miktarı, şu anda 

600 ton civarındadır. Toplanan çöp miktarındaki bu artış ve üretim kapasitesindeki azalma ve 

tesisin ihtiyaca cevap verememesi nedeniyle eski ve yetersiz olan kompost tesis, Mersin 

Büyükşehir Belediyesi tarafından 2004 yılı içerisinde tamamen devre dışı bırakılmıştır. 

N. 9 ATIKLARIN GERİ KAZANILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ 

Ülkemiz genelinde olduğu gibi ilimizde de geri kazanılabilen atıkları kaynağında ayrı ayrı 

toplayacak bir sistem pilot projeler dışında hayata geçirilememiştir. Mevcut sistemde belediyeler 

tarafından yapılan toplama çalışmaları, çöp alanlarında yapılan ayıklamaya dayanmaktadır. Bu 

sistem ile yapılan çalışmada ancak belirli miktarda atık toplanabilmektedir. 

İlimizde katı atıkların kaynağında ayrıştırılması ile ilgili Mersin Yerel Gündem 21 Kent 

Konseyi tarafından pilot bir proje yaptırılmıştır. Bu projeye göre Merkez ilçede Gazi, Akbelen ve 

Kültür Mahallelerinde çalışmalara başlanılmış olup, Dumlupınar, Akkent Mah. ve Güven Sitesi 

projeye dahil edilmiştir. Projenin kademeli olarak İl genelinde uygulanması planlanmaktadır. 

N. 10 ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 

Bu gün pek çok yerleşim merkezinde olduğu gibi Mersin'de de atıklar uygun koşullarda 

biriktirilmemekte ve toplanan atıklar çöp alanına gelişi güzel dökülmekte, ayıklama işlemleri son 

derece sağlıksız koşullarda devam etmektedir. 

Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından 1994 yılında kompost tesise ilave olarak yapılan 

düzenli depo alanı, projesine uygun bir şekilde kullanılmadığı için şu anda ekonomik ömrünü 

tamamlamış duruma gelmiştir. Çöp alanı bu görünümüyle sağlık ve çevre açısından olumsuz 

koşullar oluşturmaktadır. Çöpten kaynaklanan sızıntı suları bir havuzda toplanmaktadır. Ancak 

arıtma işlemi yapılmadığı için direkt olarak kanalizasyona verilmektedir. Şehir merkezine uzaklığı 8 

km olan çöp depolama alanı, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği yer seçimi kriterlerine göre 

planlamasına rağmen zaman içerisinde çarpık ve plansız yerleşim nedeniyle çöp alanı etrafında 

gecekondu şeklinde yapılaşmalar gerçekleşmiştir. Bu sebeple çöp depolama alanı yerleşim 

alanlarıyla birleşmiş duruma gelmiştir. Özellikle geceleri yoğun bir koku yayan depo alanı çevrede 

yaşayan insanları rahatsız etmektedir. 

KAYNAKÇA 

1. The Study on Regional Solid Waste Management for Adana- Mersin ın The Repuplıc of 

Turkey, Fınal Report, January 2000. 

2. Mersin Büyükşehir Belediyesi Verileri. 

3. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları. 

215


O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM 

O. 1 GÜRÜLTÜ 

Gürültü insan ve toplum üzerinde olumsuz etki yapan rahatsız edici sesler olarak 

tanımlanabilir. Gürültü, modern teknolojinin ilerlemesiyle ortaya çıkan çevre sorunlardan biri olup, 

tüm insanları hatta canlıları tehdit eden bir çevre kirliliğidir. 

Gürültü Kontrolü Yönetmeliği’ne göre gürültü; kişilerin huzur ve sükûnunu, beden ve ruh 

sağlığını bozan, gelişigüzel ses dalgaları olarak belirtilmekte olup, istenmeyen ses şeklinde tarif 

edilmektedir. 

Sesin iki temel karakteristiği frekansı ve şiddetidir. Sesin şiddeti desibel olarak ölçülür ve 

desibel insan kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir 

ses birimidir. Frekans ise; ses dalgalarının birim zamandaki titreşim sayısıdır ve birimi Hertz’dir 

(Hz). 

İnsan kulağı orta frekanstaki ses yani 1000-5000 Hz. arasındaki sesleri en iyi algılar. Bu 

algılamaları ölçmek için bir değerlendirme eğrisi bulunmuştur. Ses basınç seviyesinin ölçümüne 

yardımcı olan eğri, uluslararası düzeyde (A) harfi ile belirtildiği için gürültü birimi olarak dB(A) 

kullanılır. 

Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri; fiziksel, psikolojik, fizyolojik ve performans 

etkileri olarak dört grupta toplanabilir. Yüksek seviyedeki gürültülerde, belirli sürelerde kalma 

sonucunda ortaya çıkan işitme hasarları, uzun yıllar gürültünün en önemli biyolojik etkisi olarak 

biliniyordu. Ancak çeşitli çalışmalar göstermiştir ki, gürültü; yüksek tansiyon, hızlı kalp atışı, 

kolesterol artışı, solunum hızlanması, adale gerilmesi gibi daha ciddi rahatsızlıklara da sebep 

olmaktadır. 

O. 1. 1 Gürültü Kaynakları 

O. 1. 1. 1 Trafik Gürültüsü 

Ülkemizde her türlü taşıtın izin verilebilir üst gürültü sınırları Gürültü Kontrol Yönetmeliğinde 

belirlenmiştir. Bu Yönetmeliğe göre taşıtların üst gürültü seviyeleri aşağıda çıkartılmıştır. 

Tablo O.1: Taşıtların Gürültü seviyeleri (dBA) 

Taşıt Türü 

Üst Gürültü seviyesi 

Otomobil 75 

Otobüs (Kent içi) 85 

Otobüs (Kent Dışı) 80 

Ağır Müteharrik Araç(Sürücü kabininde ve kamyon 80km/h) 85 

Lokomotif içi(Dizel motorlu tam güçte ve yükle çalışırken 80km/h) 85 

Elektrikli Tren lokomotifi 80 

Vagonlar içinde 70 

Tablo O.2: Trafiğe ilk defa çıkacak motorlu araçlar için dış gürültü seviyeleri 

Motorlu Araç Tipi 

Gürültü seviyesi 

(dBA) 

1-Otomobiller (Yolcu taşıyan ve sürücü dışında en fazla 7 oturma yeri olan araçlar) 80 

2-Minibüs ve küçük otobüsler (Yolcu taşıyan,sürücü dışında 8 ve daha fazla oturma yeri olan 

minibüsler ağırlığı 3.5 tonu aşmayan otobüsler) 

81 

3-Otobüsler (Yolcu taşıyan,sürücü dışında 8’den fazla oturma yeri olan ve azami toplam ağırlığı 

3.5 ton dan fazla veya motor gücü 200PS(DIN)den az olan otobüsler) 

82 

4-İkinci yada üçüncü tipe giren, motor gücü en az 200 PS(DIN)olan araçlar 85 

5-Kamyonetler (Yük taşıyan ve azami toplam ağırlığı 3.5 tonu aşmayan araçlar.) 81 

6-Kamyon ve çekiciler (Yük taşıyan ve azami toplam ağırlığı 3.5 ton arasında olan ve motor gücü 

200PS (DIN)den az olan araçlar.) 

7- Yük taşıyan ve azami toplam ağırlığı 12 ton dan fazla olan veya motor gücü en az 200PS (DIN) 

olan araçlar. 

86 

88 

216


Mersin’de en yoğun trafiğin yaşandığı ana caddelerde, kavşaklarda yapılan ölçüm sonucu 

trafiğin yoğunluğuna bağlı olarak gürültü seviyeleri değişiklik göstermektedir. İlde Trafik kaynaklı 

gürültünün azaltılması amacıyla; 

• Susturucusuz veya ses giderici diğer parçaları olmadan motorlu kara taşıtlarının 

çalıştırılmaması, 

• Kamuya açık yerlerde çalıştırılan motorlu taşıtların çıkardıkları gürültülerin Yönetmelikte verilen 

sınır değerleri aşmaması, 

• Bir motorlu araç üzerinde veya içinde korna ile veya ses çıkaran başka bir cihaz ile tehlike 

uyarısı vasfı taşımayan ses yapmasının yasaklanması, 

vb. faaliyetler sürdürülmektedir. 

O. 1. 1. 2 Endüstri Gürültüsü 

Endüstriden doğan gürültü daha çok o iş yerinde çalışanları rahatsız etmektedir. İşyerinde 

oluşan gürültünün düzeyi kadar gürültüye maruz kalma süresi de önemlidir. İşyerlerinde gürültü 

düzeylerine göre izin verilebilir maruz kalma süreleri Gürültü Kontrol Yönetmeliğinde belirtilmiştir. 

Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin 

zorluğu da azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik 

Bakanlığı verilerine göre; meslek hastalıklarının %10'u, gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı 

olarak tespit edilmiştir. Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının 

tedavisi yapılamamaktadır. 

Tablo O. 3: Gürültü düzeylerine karşı çalışma süreleri 

Gürültüye Maruz Kalma Süresi (Saat) 

Max Gürültü seviyesi (dBA) 

7.5 80 

4.0 90 

2.0 95 

1.0 100 

0.5 105 

0.25 110 

1/8 115 

O. 1. 1. 3 İnşaat Gürültüsü 

Diğer gürültü kaynaklarına göre inşaat gürültüsü süreklilik göstermez. Ancak olduğu zaman 

da önemli derecede rahatsızlık verir. Bu alanda Mersin'de şikayet olduğu zaman yerinde denetim 

yapılarak gerekli önlemlerin alınması ve belli çalışma saatleri dışında çalışmamaları için 

uyarılmaktadır. 

O. 1. 1. 4 Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 

Gürültü Kontrol Yönetmeliğine göre Yerleşim Bölgeleri İçin Temel Kriterler aşağıda 


1) Trafik gürültüsü için temel kriterler 35 dBA-45 dBA aralığında seçilir. Yerleşme yerine ve 

gün içindeki zaman dilimine bağlı olarak Tablo O.4’ deki düzeltmeler yapılır. 

Tablo O. 4: Yerleşme Yerine ve Gün İçindeki Zaman Dilimine Göre Kriterler 

Bölge Tanımı 

Temel Kriter L eq :35-45 dBA 

I. Bölge Şehir dışı konut alanı (trafikten uzak) 0 

II. Bölge Şehir kenarı konutları +5 

Şehir Konut alanı (trafik akımına 100 m. uzaklıkta) +10 

Şehir konut alanı, anayolları, işyerleri (trafik akımına 60 m. uzaklıkta) +15 

III. Bölge Şehir merkezi konut alanı, anayolları, iş yerleri (trafik akımına 20 m. uzaklıkta) +20 

IV. Bölge Endüstri bölgesi veya ağır vasıta ve otobüslerin geçtiği anayollar +25 

Günün Zaman Dilimi 

Gündüz (06.00-19.00) 0 

Akşam (19.00-22.00) -5 

Gece (22.00-06.00) -10 

NOT: Gürültüye duyarlı alanlar ve gelecekte yapılacak planlamalar için temel kriter 35 dBA alınır. 

217


2) Diğer gürültü kaynakları için yapıların 1.00 m. uzaklığındaki gürültü seviyeleri Tablo O.5’ 

de verilen sınırları geçemez. 

Tablo O. 5: Yapıların 1.00 M. Uzaklığındaki Gürültü Seviyeleri 

L eq (dBA) 

Gürültü Kaynağı Gündüz (06.00-22.00) Gece (22.00-06.00) 

Demiryolu Gürültüleri 65 55 

Endüstri Gürültüleri 

Sürekli 65 55 

Ani 70 60 

Şantiye Gürültüleri 

Bina Yapımı (sürekli) 70 - 

Yol Yapımı (geçici) 75 - 

Darbe Gürültüleri 100 (L max ) - 

Havaalanları (veya bunlara karşılık WECPNL değerleri) 70 60 

3) Yerleşim alanı içinde bulunan yapı tiplerine göre kabul edilebilir iç mekân ses basıncı 

seviyeleri için Tablo-6’daki değerler uygulanır. 

Tablo O. 6: Yapı Tiplerine Göre Kabul Edilebilir İç Mekân Ses Basıncı Seviyeleri 

Kullanım Alanı 

Kabul edilebilir ses basıncı düzeyi: 

L eq (dBA) 

Dinlenme Alanları - Tiyatro salonları 25 

- Konferans salonları 30 

- Otel yatak odaları 30 

- Otel restoran 35 

Sağlık Yapıları – Hastaneler 35 

Konutlar - Yatak odaları (şehir) 35 

- Oturma odaları (şehir dışı) 40 

- Oturma odaları (şehir kenarı) 45 

- Oturma odaları (şehir) 60 

- Servis bölümleri (mutfak, banyo) 70 

Eğitim Yapıları - Derslikler, laboratuvarlar 45 

- Spor salonu, yemekhane 60 

Ticari Yapılar - Özel büro (uygulamalı) 50 

- Genel büro (yazı, hesap bölümleri, dükkanlar) 60 

Endüstri Yapıları - Fabrikalar (küçük) 70 

- Fabrikalar (geniş kapsamlı) 80 

4) Yapıların mimari projelerin hazırlanmasında esas alınmak üzere yapılar içindeki 

gürültüye hassas faaliyet alanları ile gürültü kaynağı olan faaliyet alanları Tablo O.7’ de 


Tablo O. 7: Yapılar İçindeki Gürültüye Hassas Faaliyet Alanları İle Gürültü Kaynağı Olan Faaliyet Alanları 

Yapı Tipleri Gürültüye Duyarlı Faaliyet Alanı Gürültü Kaynağı Olan Faaliyet Alanı 

Konutlar 

Okullar 

Yatak odaları, oturma, yemek çalışma, müzik 

odaları doktor evlerinde muayene ve bakım 

odaları, dinlenme terasları ve avlular 

Sınıflar, okuma odaları, konferans salonları, 

idare hacimleri, revir ve bakım odaları, 

laboratuvarlar, anaokullarında uyuma 

hacimleri 

Sirkülasyon ve tesisat alanları, otoparklar, garajlar, 

çamaşırlık, asansörler, hidrofor, merdivenler, ev 

atölyeleri, müzik çalışma odaları, çocuk bahçeleri, 

spor alanları 

Avlular ve oyun yerleri, spor salonları, atölyeler, 

müzik stüdyoları, mutfak ve tesisat hacimleri, 

otoparklar 

Hastaneler Hasta yatak odaları, bekleme hacimleri, 

ameliyathane, özel bakım yerleri, dinlenme 

alanları, koridorlar ve idare odaları 

Tesisat merkezleri, asansör mutfak ve servis 

alanları, otopark ve garajlar 

İdare Yapıları Özel çalışma hacimleri Gürültülü çalışma alanları, bilgisayar merkezleri, 

tesisat merkezleri, sirkülasyon alanları, kafeterya, 

mutfak ve diğer servis alanları, garaj ve otoparklar 

Ticaret 

Oteller 

Özel bürolar, satış alanları, kreşler, teşhir 

yerleri ve lokantalar 

Yatak odaları, dinlenme salonları, yemek 

salonları, toplantı salonları idare hacimleri, 

manzara terasları, dinlenme avlu ve bahçeleri 

Gürültülü satış alanları oyun mahalleri, kafeteryalar, 

otopark ve garajlar, tesisat hacimleri, vd. servisler 

Tesisat hacimleri, mutfak ve servis alanları, otopark 

ve garajlar, açık lokantalar, diskotek, düğün salonu 

ve diğer gürültülü eğlence ve spor alanları 

218


O. 1. 1. 5 Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 

İlimizde havaalanı bulunmadığından bu konuda çalışma yapılmamıştır. 

O. 1. 2 Gürültü ile Mücadele 

İlimiz sınırları dahilinde faaliyette bulunan ve elektronik olarak yükseltilmiş müzik yayını 

yapan eğlence yerlerinin denetimi Gürültü Kontrol Yönetmeliği çerçevesinde devam etmektedir. 

2004 yılı içerisinde 56 işyerine “Gürültü İzleme Monitörü” taktırılmıştır. 

Yüksek ses çıkararak veya ses yükseltici cihaz kullanarak satışta bulunan firmaların bu tür 

faaliyetleri Mahalli Çevre Kurulu kararı ile yasaklanmıştır. Bunun yanında muhtelif türde gürültü 

oluşumu sonucu meydana gelen gürültü şikayetleri sürekli takip edilmekte ve Mevzuat 

doğrultusunda gerekli işlemler yapılmaktadır. 

O. 1. 3 Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 

O. 1. 3. 1 Gürültünün Fiziksel Çevreye Etkileri 

Mersin İli hızlı ve plansız bir kentleşme süreci yaşamaktadır. Kent imar planlarında 

gürültüye duyarlı alanların belirlenerek, gürültüye karşı tampon bölgelere yer verilmesi 

gerekmektedir 

O. 1. 3. 2 Gürültünün Sosyal Çevreye Etkisi 

Kişileri huzursuz eder, sözel iletişimi engeller, çalışma etkinliğini azaltır, karakter 

değişikliğine neden olabilir. 

O. 1. 3 Gürültünün İnsanlar Üzerine Etkileri 

O. 1. 3. 1 Fiziksel Etkileri 

Gürültünün fiziksel etkisi, geçici veya kalıcı işitme hasarları şeklinde görülür. Ani ve yüksek 

sesin kulak zarını parçalaması, hassas korti tabakasını düzelmeyecek şekilde hasara uğratması 

başlıca etkilerdir. Ani zarar oluşturmayacak düzeydeki gürültüde uzun süre kalan kişilerde sürekli 

işitme kayıpları görülebilir. Yüksek ses, tüy hücrelerini zedeleyerek, korti organında çökme 

oluşturarak yada işitme hücrelerini zedeleyerek işitme duyusuna zarar verir. Bu durum işitme kaybı 

ve işitme eşiğinin kaybına sebep olur. 

Tablo O.8: Gürültünün İnsanlar Üzerindeki Etkileri 

Gürültü Değeri Gürültünün Kaynağı İnsan üzerindeki fiziksel ruhsal etkileri 

20-30 

45-50 

Yaprak kımıldaması, Fısıldayarak konuşma, 

Çalışan saat 

Penceresi kapalı ve dışarıdan gelen gürültü, 

evdeki müzik 

65-70 Yoğun trafik olan yol, elektrikli dak. 

Psikolojik olarak 

İnsanların %50’inde uyuma rahatsızlığı 

Kan basıncı, yüksek kalp atması, nefes almada 

değişiklik 

90-120 Mopet, testere, disko, havaalanı Kısa süreli duyma zorunluluğu 


Jet uçağı, siren düdüğü, havalı tokmak, hava 

kompresörü 

İşitme zorlukları, ağrı başlangıcı 

O. 1. 3. 2 Fizyolojik Etkileri 

Gürültünün fizyolojik etkileri kas gerilmeleri, stres, kan basıncındaki artış, kalp atışlarının ve 

kan dolaşımının değişmesi, gözbebeğinin büyümesi ve uykusuzluktur. Bunların çoğu kısa süreli 

etkilerdir. Stres ve uykusuzluk gürültünün kısa süreli etkilerindendir. Ayrıca migren, ülser, gastrit vb. 

hastalıkların ortaya çıkmasında gürültünün önemli etkisi olabileceği öne sürülmektedir. 

O. 1. 3. 3 Psikolojik Etkileri 

Gürültü; insanlarda sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk, zihinsel 

etkilerde yavaşlama ve iş veriminin azalmasına yol açmaktadır. Bu sonuçların çoğu gürültü 

ortamında çalışan kişiler üzerinde yapılan gözlemlere dayanmaktadır. 

219


O. 1. 3. 4 Performans Üzerine Etkileri 

İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi gibi etkilerdir. 

Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu da 

azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır. 

O. 2 TİTREŞİM 

Titreşim bir sistemin denge konumu etrafında yaptığı salınımlardır. Gürültü kontrolü 

açısından titreşim kontrolü, titreşerek ses yayan yüzeylerin titreşim genliklerinin azaltılmasıyla 

sağlanır. Bunun içinde titreşimin sönümlenmesi, titreşim yaratan kaynağın ses yayan yüzeylerden 

yalıtılması gibi yöntemler uygulanabilir. 

KAYNAKLAR 

1. T.C. ÇEVRE BAKANLIĞI, (1986). Çevre Mevzuatı, Gürültü Kontrolü Yönetmeliği, 19308 sayılı 

Resmi Gazete. 

2. SODAN, R., (1997). Gürültü El Kitabı, Gürültü Yönetmeliği ve Gürültü Yapanlara Verilecek 

Cezalar, Ankara 

3. T.C. ÇEVRE BAKANLIĞI, (1997). Türkiye Çevre Atlası-96, Mili Eğitim Basımevi, İstanbul. 

220


P. AFETLER 

P. 1 AFET OLAYLARI 

P. 1. 1 Depremler 

Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar 

halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsma olayına Deprem denir. Başka bir 

ifadeyle yerkabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi yada yanardağların püskürme 

durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılardır. 

İlimizin coğrafi ve jeolojik yapısı incelendiğinde traverten ve kireç taşından oluştuğu, 

mevcut yapı cinslerinin genelde betonarme, karkas ve yığma olduğu, şu andaki verilere göre aktif 

bir deprem bölgesi olmadığı, ancak Adana ve civarında oluşan depremlerin İlimizi etkilediği 

bilinmektedir. 

İlimiz, Bakanlar Kurulu’nun 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Deprem 

bölgeleri Haritasına göre 3. derece deprem bölgesi kuşağındadır. Ayrıca yerleşim bölgelerine göre 

hazırlanan Deprem Risk Tablosu aşağıdaki gibidir. 

YERLEŞİM YERİ 

DEPREM BÖLGESİ 

Mersin (Merkez) 3 

Aslanköy 4 

Gözne 3 

Kazanlı 3 

Kuzucubelen 3 

Fındıkpınarı 4 

Tepeköy 4 

ANAMUR 5 

AYDINCIK 5 

BOZYAZI 5 

ÇAMLIYAYLA 3 

ERDEMLİ 4 

Elvanlı 4 

Güzloluk 4 

GÜLNAR 5 

Ovacık 5 

MUT 5 

Sarıkavak 5 

SİLİFKE 4 

Kırobası 4 

Taşucu 4 

TARSUS 3 

Gülek 3 

Yenice 3 

Ancak MTA Genel Müdürlüğünün 1999 yılında yerinde inceleme yaparak hazırlamış olduğu 

“İçel İlinin Arazi Kullanım Potansiyeli” adlı kitabına göre, ilimizin depremselliğini etkileyen aktif fay 

hatları aşağıdaki gibidir. 

• Ecemiş Fay Zonu: Mersin ilinin kuzeyinde yer alan KD-GB yönlü, Ecimiş Fay Aktivitesinin 

en genç izlerini Pınarbaşı ’ nın kuzeydoğusundaki alüvyon yelpazesinde görmek 

mümkündür. 

• Karaisalı – Karsantı Fay zonu: Karaisalı ve Karsantı ilçeleri arasında değişik uzunluk ve 

doğrultuda gelişmiş olan, çok sayıda kırıktan oluşmuş bir fay zonudur. Etkilediği morfolojik 

birimlere göre sol yönlü doğrultu atımlı bir faydır. 

• Yumurtalık Fayı: KD-GB doğrultulu, 62 km. uzunluğunda sol yönlü doğrultu atımlı bir 

faydır. 

• Karataş Fayı: 67 km. uzunluğunda KD-GB doğrultulu ve doğrultu atımlı bir faydır. 

221


• Öşün Fayı: Bolkar Dağlarında, Yeşildere - Aslanköy arasında yer alır. Farklı doğrultudaki 

iki faydan, daha batıda yer alan yaklaşık 20 km. uzunluğa sahip olup doğu-batı 

doğrultuludur. 

• Mut Fay Zonu: 1996 deprem bölgeleri haritasına ve yukarıda belirtilen yerleşim bölgeleri 

tablosuna göre mut İlçesi 5. derece deprem bölgesi olarak belirlenmiştir. Ancak 1999 

yılında MTA Genel Müdürlüğü’nün yerinde yapmış olduğu inceleme sonucunda Mut 

İlçesinde 17 km. uzunluğunda 3 km. genişliğinde aktif bir fay hattı bulunmuştur. Mut fay 

zonu yaklaşık D-B doğrultuludur. 

Tarih içerisinde Mersin ve çevresini etkileyen depremler, Mersin merkez olmak üzere 180 

km. yarıçaplı bir alanda meydana gelmiştir. Meydana gelen 66 depremin yeri incelendiğinde oluşan 

depremlerin Mersin’e 115 km., Tarsus’a 90 km. uzaklıkta olduğu belirlenmiştir. 

Aletsel Dönemde (1900-1998) Adana ve Yakın Çevresinde Etkili Olan Bazı Depremler: 

1. 20.03.1945 Ceyhan-Misis (Adana ) Depremi: Adana, Ceyhan Tarsus, Misis, Payas, 

Dörtyol, Antakya ve çevresinde kuvvetlice hissedildi. 

2. 09.12.1947 Mersin Körfezi depremi: Ceyhan, Adana, Tarsus ve Mersin’de alüvyonlar 

üzerinde kurulmuş bazı evlerde hasar olmuştur. 

3. 03.01.1994 Ceyhan Adana Depremi: Adana-Ceyhan, İskenderun Körfezi, Mersin, 

Gaziantep, Antakya ve çevresinde etkili oldu, hasar yok. 

4. Son olarak ilimizde 27.06.1998 tarihinde 5.4 şiddetinde deprem olmuş ve ilimizde yapılmış 

hasar tespit raporu aşağıda Tablo: P.1'de belirtilmiştir. 

Tablo. P. 1: 27.06.1998 Tarihinde olan deprem sonrası hasar tespit durumu 

DURUMU MERKEZ TARSUS Ç.YAYLA EDREMLİ TOPLAM 

HASARSIZ 3010 81 1 1 3093 

AZ HASARLI 342 185 13 3 543 

ORTA HASARLI 30 84 2 0 116 

AĞIR HASARLI 2 27 5 0 34 

YIKIK 1 0 0 0 1 

TOPLAM 3384 377 21 4 3786 

TMMOB Jeofizik Müh. Odası’nın 1990 yılında yayınladığı “Türkiye’nin Deprem Tehlikesi” 

kitabında İçel ili bölümünden alınan verilere göre deprem tehlikesi % olarak aşağıda verilmiştir. 

Tablo. P. 2: İçel ve civarında deprem tehlikesi (%) olasılığı 

(% OLARAK OLASILIK) 

Magnitüd 1.Yıl 25.Yıl 49.Yıl 73.Yıl 97.Yıl Tekrarlanma Olasılığı 

5.0 5.7 77.2 94.5 98.7 99.7 16.9 

5.5 3.4 57.9 81.6 92.0 96.5 28.9 

6.0 2.0 39.7 62.9 77.2 86.0 49.4 

6.5 1.2 25.6 44.0 57.9 68.3 84.4 

7.0 0.7 15.9 28.8 39.7 49.0 144.2 

7.5 0.4 9.6 18.0 25.6 32.5 246.4 

İlin deprem haritası Şekil P.1’de verilmektedir. 

P. 1. 2 Heyelanlar - Çığlar 

Heyelanların oluşumu, heyelan yönündeki kırık zonların yönü, eğimlerine bağlı olarak 

heyelanın oluşu ve çevreye verdiği zarar boyutları değişmektedir. Heyelanların oluşumunda etken 

olan nedenler ayrışma, kırıklık, temel zeminin içinde yumuşak zemin varlığı, yağış ve iklimdir. 

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Daire Müdürlüğü'nden alınan bilgilere göre Mersin İli 

sınırları dahilinde: 

İlimiz Tarsus İlçesi Kızılçukur' da 1987 yılında meydana gelen heyelanda ölü, yaralı 

olmamakla beraber ağır hasar gören konut sayısı 16 adettir. 

222


Şekil P . 1: Deprem Haritası 

223


İlimiz Tarsus İlçesi Casçılı'da 1989 yılında meydana gelen heyelanda ölü, yaralı olmamakla 

beraber ağır hasar gören konut sayısı 23 adettir. 1968 yılında meydana gelen şiddetli yağış sonucu 

gelişen heyelandan zarar gören Merkez İlçeye bağlı Kocayer, Sarılar, Turunçlu ve Erçel köyleri, İl 

merkezindeki Menteş köyü Kapılıören mevkiine nakledilmiştir. 

1969 yılındaki heyelandan Gülek kasabasında 33 konut, yine 1980 yılındaki heyelandan 3 

konut etkilenmiş kasaba merkezinde yeniden yapılmıştır. Tarsus Sarıkavak Köyünde 11 konut, 

Kızılçukur Köyünde 12 konut heyelandan etkilenmiş ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü'nce 

yaptırılmıştır. Ayrıca merkez İlçeye bağlı Civanyayla Köyünde 3 konut heyelandan etkilenmiş ve 

yeniden yapılmıştır. Tarsus Kızılçukur Köyü'nde 23 ve Anamur Gercebahşiş'te 10 konut 

heyelandan zarar görmüştür. 

20 Kasım –18 Aralık 2001 tarihleri arasındaki şiddetli yağışlarla birlikte ve sonrasında 

meydana gelen heyelanların birçoğu 1969 yılında meydana gelen heyelan bölgelerinde 

gerçekleşmiştir. Toplam 28 belde, köy ve mahallede meydana gelen heyelanlarda toplam 40 ev 

boşaltılmış,122 ev heyelan riski taşıdığından takip altına alınmış, Kızılaydan temin edilen 111 adet 

çadır kurulmuştur. 

İlimiz sınırları dahilinde küçük heyelanlar mevcut olup bunların önlenmesi için çeşitli 

tedbirler alınmaktadır. Akdeniz İklimi özelliği yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı olması ve 

topoğrafik şeklin çok dik yamaçlardan oluşmaması nedeniyle İlimiz sınırları dahilinde önemli çığ 

olayları meydana gelmemiştir. 

P. 1. 3 Seller 

İlimizde zaman zaman fırtına ile birlikte şiddetli yağış, dolu ve kar erimesi nedeniyle sel ve 

su baskını afetleri meydana gelebilmektedir. İlimiz merkez ve ilçelerinde dere taşmaları ve 

kanalizasyon tıkanmalarından dolayı da birçok konut ve işyerinin bodrum ve zemin katları su 

altında kalabilmekte, binlerce dönüm ekili ve dikili araziler zarar görebilmektedir. 

1968 yılında meydana gelen su baskınları sonucu Tarsus İlçesine bağlı Baharlı, 

Çayboyu, Ağzıdelik, Çöplü, Kefeli, Çatalca ve Yaramış köylerinin tamamı Beydeğirmeni mevkiine 

Özelbahşiş, Kulak ve Köselerli köyleri Huzurkent'e nakledilmiştir. 

1980 yılında meydana gelen su baskınında Yenice Kasabasında 31, Kargılı Köyünde 29 

konut hasar görmüş ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca yaptırılmıştır. Yine 1987 yılında Tarsus 

İlçesi bazı köylerinde, 1988 yılında Yenice Kasabası ve bazı köylerinde şiddetli yağışlardan dolayı 

konut, arazi, eşya ve gıda hasarları meydana gelmiştir. 

İlimiz ve ilçelerinde 1998 yılında 06.07.1998 ve 24.12.1998 tarihlerinde meydana gelen su 

baskınlarında tespit edilen yerlerin sayıları aşağıda belirtilmiştir. 

Tablo. P. 3: Mersin Merkez ve İlçelerinde Meydana Gelen Su Baskınları 

Yapılan Tespit 06.07.1998 24.12.1998 

AZ HASARLI OTURULUR 36 0 

HASARLI OTURULMAZ 0 0 

SAGLAM 499 562 

EŞYA VE GIDA HASARI 526 562 

TESPİT TOPLAMI 535 562 

05.05.2000 tarihinde meydana gelen dolu ve sel afetinde; ilimiz merkez köylerinde, Tarsus, 

Çamlıyayla ve Mut İlçesi köylerinde tarım alanları zarar görmüştür. 

20 Kasım-18 Aralık 2001 tarihleri arasında meydana gelen sel afetinde Gezende Baraj ile 

Berdan barajının gövdelerinin tehlike arz etmesi üzerine savaklarının açılması neticesinde ve bazı 

derelerin taşması ile de binlerce konut, işyeri ve tarım alanları sular altında kalarak zarar 

görmüştür. İlimizde yaşanan bu en büyük sel felaketinde 8 vatandaşımız hayatını kaybetmiştir. 

Kesin hasar tespit raporuna göre; 70 mesken ile 13 işyeri ağır, 77 mesken ile 10 işyeri orta, 

4991 mesken ile 961 işyeri az hasarlı olmak üzere toplam 6122 kesin hasar tespiti yapılmıştır. Yine 

söz konusu sel afeti ile ilgili icmal cetveline göre; toplam zarar gören tarımsal alan 119767, köy 

sayısı 100, çiftçi sayısı 7606 dır. 

224


Taşan dereler ise şunlardır; Efrenk (Müftü) Deresi, Mezitli deresi, Kandak deresi, Tece 

Deresi, Deliçay, Berdan çayı, Göksu Irmağı, Lemas deresi, Tömük deresi, Alata Deresi, Gilindire 

Deresi, Anamur Deresi, Sultan Çayı, Dragon Çayı, Bozyazı Deresi. 

P. 1. 4 Orman ve Otlak Yangınları 

Bölgemizde hakim alan Akdeniz iklimi ormanlarımızı, orman yangınlarına karşı çok hassas 

kılmıştır. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü verilerine göre 1977-2002 yılları arası 23 yıllık orman 

yangınları Tablo P.4’ de verilmektedir. 

Orman yangınlarını önleme ve mücadele konusunda kanun ve mevzuatın öngördüğü bütün 

tedbirler Mersin Orman Bölge Müdürlüğünce alınmış bulunmaktadır. Yangın söndürme planları 

hazırlanarak, ışınsal metotla yerleri tespit edilmiş olan 53 adet yangın gözetleme kuleleri ile 

ormanlık alanlar, yangın mevsiminde günün 24 saati gözetlenmektedir. 

Bunların yanında ormanların korunması, yangınları önleme ve mücadele konularında 

bölgedeki halka eğitim verilmektedir. 

P. 1. 5 Ormanlar Üzerinde Biyotik ve Abiyotik Faktörlerin Etkileri 

Konuyla ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 

P. 1. 6 Fırtınalar 

24.02.2002 tarihinde İlimiz Silifke İlçesi Atayurt, Arkum ve Narlıkuyu Beldelerinde meydana 

gelen şiddetli fırtına ve hortum nedeni ile ekili ve dikili alanlarda(seralarda) %80 zarar meydana 

gelmiş, resmi ve özel işyerlerinin çatıları uçmuştur. 

26.02.2002 tarihinde İlimiz Erdemli ilçesinde şiddetli fırtına olmuş ekili ve dikili alanlarda 

%70-%100 arası hasar meydana gelmiş, binaların çatıları uçmuş, camilerin minareleri zarar 

görmüştür. 

Son olarak İlimiz Merkez ve bazı ilçelerinde 07.02.2003 tarihinde 4-5 dakika süren ve hızı 

saatte 128 Km.’ ye ulaşan şiddetli fırtına, yağış ve hortum meydana gelmiştir. İlimiz Bayındırlık ve 

İskan Müdürlüğünün Hasar tespit Raporuna göre, incelenen 147 konut, işyeri ve resmi binadan 

yıkık 1, hasarlı oturulamaz 31, az hasarlı oturulur 83, sağlam 32 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, 

Silifke İlçesinde fırtınadan dolayı 1500 dekar bakla ve çilek, 50 adet zeytin ağacı,108 adet arı 

kovanı ve 6 adet cam sera, doludan 3400 dekar bakla ve çilek %45 civarında zarar görmüştür. 

P. 2 DİĞER AFETLER 

P. 2. 1 Radyoaktif Maddeler 

Bu tür bir afet olayı ilimizde yaşanmamış olup, radyoaktif maddeleri tespit etmek ve 

zararlarından korunmak için İl Acil Kurtarma ve Yardım Ekiplerinin içerisinde bir NBC Ekibi 

kurulmuş, hızlı mücadele için de İl Sivil Savunma Müdürlüğünce bir NBC Timi oluşturulmuştur. 

Ayrıca İl Sağlık Müdürlüğünce kimyasal zehirlenme ve radyoaktif maddelere maruz kalacak 

insanların tedavisi için detay planı hazırlanmıştır. 

P. 2. 2 Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 

İlimizde hâlihazırda faaliyet gösteren 7 adet SPM tesisi ( petrol platformu ), petrol 

sevkıyatında kullanılan 2 adet iskele, 1 adet rıhtım, çok sayıda dolum tesisi ve bu tesislerle bağlantı 

sağlayan boru hattı bulunmaktadır. Ancak bugüne kadar afet olarak değerlendirilecek petrol ve 

diğer tehlikeli atıkların dökülmesi veya kaza olayı olmamıştır. 

Bu konu ile ilgili İMO’ nun katkıları ve Çevre ve Orman Bakanlığı’nın koordinatörlüğünde 

“REMPEC- LİFE Mersin-İskenderun Limanları Risk Değerlendirme Kapasite Oluşturma Projesi” adı 

altında bir proje yürütülmektedir. 

P. 2. 3 Tehlikeli Maddeler 

Bu tür bir afet olayı ilimizde yaşanmamıştır. 

225


Tablo P. 4: 1977-2004 Yılları Arası Orman Yangınları 

ANAMUR BOZYAZI ERDEMLİ GÜLNAR MERSİN MUT SİLİFKE TARSUS TOPLAM 

YILLAR 

Adet 

Yanan 

Alan 

Adet 

Yanan 

Alan 

Adet 

Yanan 

Alan 

Adet 

Yanan 

Alan 

Adet 

Yanan 

Alan 

Adet 

Yanan 

Alan 

Adet 

Yanan 

Alan 

Adet 

Yanan 

Alan 

Adet 

Yanan Alan 

1977-89 

arası 

106 989,50 125 2.998,82 101 317 137 652,42 165 1.072,79 64 169,67 698 6.200,21 

1990 19 235 11 16,10 6 12,30 2 0,90 9 19,90 34 210,30 11 28,80 92 523,30 

1991 5 20 9 14,80 2 98 1 0,70 7 7,50 9 27,60 7 24,60 40 193,20 

1992 19 261,29 15 53,35 9 11 2 8,20 2 2,50 27 188,20 6 18,30 80 542,84 

1993 24 54,83 13 10,20 28 304,88 15 13,40 20 14,93 41 453,48 18 26,62 159 878,34 

1994 22 172,50 2 1,80 22 21,21 12 12,90 12 74,10 33 19,79 20 32,78 123 335,08 

1995 10 9,85 10 11,50 12 11,57 16 16,49 3 13 28 212,31 20 15,43 99 290,15 

1996 7 16,65 6 3,15 6 18,98 19 3,83 3 3,80 16 5,23 16 9,98 73 61,62 

1997 12 70,76 5 3,35 19 52,52 3 0,61 2 21,03 15 386,33 8 5,10 64 539,70 

1998 15 13,42 6 25,50 20 16,71 4 0,12 8 11,61 13 20,53 12 6,15 78 94,09 

1999 14 8,11 6 10 6 1,80 34 26,03 5 0,07 16 9,18 24 19,11 19 9,64 124 83,94 

2000 7 1,470 8 6,70 13 3,190 15 39,670 4 2,055 8 24,900 11 11,130 11 7 77 96,115 

2001 2 0,550 6 5,09 9 3,910 20 60,380 4 0,170 7 4,820 9 10,060 10 10,200 67 95,18 

2002 5 293,030 10 12 5 0,940 13 95,070 4 1,08 5 6,850 13 19,340 7 3,030 62 421,34 

2003 6 1,60 4 0,31 2 0,25 16 95,89 1 0,30 3 4,10 16 6,26 6 3,02 54 111,73 

2004 6 0,77 4 4,00 9 2,15 20 9,46 2 0,54 1 1,20 13 4,77 4 1,35 59 24,24 

TOPLAM 279 2149,33 38 38,10 121 151,99 367 3862,49 195 378,37 243 871,84 467 1594,49 39 371,67 1949 10491,07 

Kaynak: Orman Bölge Müdürlüğü 

226


P. 3 AFETLERİN ETKİLERİ VE YARDIM TEDBİRLERİ 

Afet zararları denilince akla gelen ilk şey can ve mal kaybıdır. Büyük afetler peşlerinden 

taşkın, heyelan, yangın, kaya düşmesi, çığ ve zeminin sıvılaşması gibi olayları da getirebilir. Bu 

nedenle afetlere karşı alınabilecek tedbirler çok önemlidir. Bu tedbirler; 

• Afetlerin hangi bölgelerde, hangi büyüklüklerde olabileceği doğru bir şekilde tespit edilerek 

ve bu bölgelerde afetlere karşı en az zarar görebilecek yapıların yapılması, 

• Afetlerin ne zaman ve hangi büyüklükte meydana gelebileceğinin önceden bilinip, bölge 

halkına alarm vererek can kaybının azaltılması, 

• Afetlerin oluşmasına engel olacak veya en az zararla atlatılmasını sağlayacak önlemlerin 

alınması, 

olarak sıralanabilir. 

Bunların dışında afete karşı alınabilecek tedbirlerden biri de yoğun bir halk eğitimidir. Afet 

sırasında telaşa kapılmayan, ne yapacağını bilen bir halk kitlesi en az uzman bir kurtarma teşkilatı 

ve hazırlıklı yöneticiler kadar önem taşımaktadır. 

Afet Yönetimi ile Kurtarma ve Yardım Faaliyetlerinin hızlı, etkin, planlı ve koordineli 

olmasının gerekliliği, Ülkemizde yaşanan afetlerden sonra bir kez daha anlaşılmıştır. Bu nedenle, 

muhtemel afetlere karşı arama-kurtarma ve yardım faaliyetlerinin hızlı bir şekilde organizasyonu ile 

bir dizi tedbirler alınarak İlimizin tüm kaynakları tespit edilmiştir. Ayrıca destek illerden gelecek araç 

gereç, personel ve malzeme alınması, depolanması, dağıtımı planlanmış, sanayi kuruluşlarının 

olası yangınlara karşı tedbirleri bir kez daha gözden geçirilmiş, çadır kentler geçici iskan yerleri ve 

kriz merkezinin yerleşeceği yerler, enkaz dökme yerleri, ek mezarlık alanları tespit edilmiş ve 

Mersin İli afet rehberi hazırlanmıştır. 

P. 3. 1 Sivil Savunma Birimleri 

İlimiz Sivil Savunma Müdürlüğü bünyesinde 12 kadrolu ve 6 gönüllü personelden oluşan 

Arama- Kurtarma Ekibi mevcuttur. Sivil Savunma Arama-Kurtarma Ekibi kurulduğu Şubat 2001 

yılından bu yana bir çok kurtarma olayına katılmıştır. 24 saat üzerinden vardiya sistemi ile çalışan 

ekip, 2001 yılı Mayıs ayından 2003 yılı Aralık ayı sonuna kadar 143 trafik kazasına müdahale 

etmiş, 67 yaralı kurtararak sıkıştığı yerden 41 adet ceset çıkarmıştır. 

Ayrıca, İlimizde kamu kurum ve kuruluşlarının araç ve personelinden oluşan 107 kişilik İl 

Acil Kurtarma ve Yardım Ekibi ve NBC Timi, 4 kişiden oluşan Gönüllü Dalgıç Ekibi, 50 kişilik 

gönüllü vatandaşlarımızdan oluşan Arama - Kurtarma ve Çadır Kurma Ekibi, Sivil Savunma 

Planlamasına göre halkımızdan yükümlülük verilen 177 kişilik Kurtarma Ekibi ile 1137 kişiden 

oluşan kamu kurum ve kuruluşlarının Kurtarma Ekipleri mevcuttur. 

P. 3. 2 Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 

İlimizin sanayi ve ticaret merkezi olması, Türkiye’nin en önemli limanlarından biri ile 

şehrimizde serbest bölgenin bulunması ve nüfusun günden güne artması kentimizin önemini daha 

da arttırmaktadır. Bu nedenle İl Yangın Koordinasyon Kurulu zaman zaman toplanarak risk 

bölgelerini belirlemiş, gerekli değerlendirmeleri yaparak alınacak tedbirlerle ilgili planlamaları tüm 

resmi, özel kurum ve kuruluşlara yaptırmıştır. 

P. 3. 3 İlk Yardım Servisleri 

İlk yardım servisi, sivil savunma servislerinden biri olup Mersin İli içerisinde mevcut resmi 

ve gayri resmi kurum ve kuruluş, tesis ve müesseseler de mevcuttur. 

Başlıca görevleri: Barış döneminde, deprem, sel, fırtına gibi doğal afetlerde, savaş 

sırasında, düşman taarruzlarında, il ve ilçe hizmet binasında meydana gelebilecek yıkıntıların 

tesiriyle yaralanan veya hastalananlara ilk sıhhi yardımı yapmaktadır. 

İlimiz Sivil Savunma Planlamasına göre İlk Yardım ve Ambulans Servisinin Başkanı İl 

Sağlık Müdürüdür. Yaralı ve hastalara ilk yardımı yapmak, bunların ayrımlarını sağlamak, ilk 

yardım merkezleri ve hastanelere taşımak üzere 24 saat üzerinden hizmet veren 14 adet Acil 

Sağlık İstasyonu ve tam donanımlı 14 adet ambulans ile İlimiz genelinde toplam 108 adet 

ambulans mevcuttur. 

227


P. 3. 4 Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı 

Mersin İli içerisinde olağanüstü hal oluştuğu durumlarda afetzedelerin ve mültecilerin bir 

yerde iskan edilmesi (yerleştirilmesi), yiyecek, giyecek ihtiyaçları, İl Afet Müdürlüğü ve Sivil 

Savunma İl Müdürlüğü tarafından yürütülür. 

Afetzedelerin iskanı ile ilgili İl Kriz Merkezi, Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü mevcut plan 

üzerinde çalışmalarına devam etmektedir. Mültecilerin iskanı ile ilgili olarak ise, Köy Hizmetleri İl 

Müdürlüğünce “ Göçmen Yerleştirme Planı”, İl Emniyet Müdürlüğünce de “ Mülteci ve Sığınanların 

Nakil ve Barındırma Planı” yapılmıştır. 

P. 3. 5 Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlararası Taşınması İçin Alınan Tedbirler 

Tehlikeli ve zehirli maddelerin sınırlararası taşınması için Valilik, Belediye, İl Çevre ve 

Orman Müdürlüğü ile Liman Başkanlığı gerekli tedbirleri almaktadır. 

P. 3. 6 Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 

Afetler ve büyük endüstriyel kazaların meydana gelmesi durumunda, bunların yarattığı 

tehlikelerin önlenmesi için, kamu kurum ve kuruluşları ile büyük fabrika ve işyerlerine gerekli 

planlamalar ve tatbikatlar yaptırılmıştır. 

KAYNAKÇA: 

1. İl Sivil Savunma Müdürlüğü Dokümanları 

2. Mersin Orman Bölge Müdürlüğü Dokümanları 

228


R. SAĞLIK VE ÇEVRE 

R. 1 TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ 

R. 1. 1 Sağlık Kurumlarının Dağılımı 

İlimizde temel sağlık hizmetlerini yürüten kamu ve özel sağlık kuruluşlarına ait çizelgeler 

aşağıya çıkartılmıştır. İlimizde bu sağlık kuruluşlarının yanı sıra 655 adet Sağlık Evi mevcuttur. 

Tablo R. 1: İlimizde Bulunan Sağlık Kurumlarının Durumu 

Mersin 

Tarsus 

Silifke 

Anamur 

Aydıncık 

Bozyazı 

Çamlıyayla 

Erdemli 

Gülnar 

Mut 


Devlet Hastanesi 1 1 1 1 1 -- -- 1 1 1 8 

SSK Hastanesi 1 1 -- -- -- -- -- -- -- -- 2 

Özel Hastane 4 1 1 -- -- -- -- -- -- -- 6 

Sağlık Ocağı 52 24 13 10 1 6 3 21 9 7 146 

Halk Sağ. Laboratuarı 1 -- -- 1 -- -- -- -- -- -- 2 

Ana Çocuk Sağ. ve Aile Plan. Mer. 1 1 -- -- -- -- -- -- -- -- 2 

Verem Savaş Dispanseri 1 1 1 1 -- -- -- -- -- -- 4 

Sağlık Meslek Lisesi 1 1 1 1 -- -- -- 1 -- -- 5 

Sıtma Birimi 1 -- 1 -- -- -- -- -- -- -- 2 

Tıp Mer.ve Özel Dal Tıp Mer. 16 2 1 1 20 

Poliklinik 14 1 1 1 1 1 19 

Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, Sağlık İstatistikleri Yıllığı-2002 

Tablo R. 2: İlimizdeki Yataklı Tedavi Kurumları 2004 Çalışmaları (Kamu-Özel) 

SAĞLIK 

BAKANLIĞINA 

HASTANELER 

BAĞLI DEVLET 

HASTANELERİ 

DİĞER KAMU VE 

ÖZEL HASTANELER 

GENEL 


YATAK SAYISI 

KADRO 1.580 1.604 3.184 

MEVCUT 1.415 1.596 3.011 

POLİKLİNİK 1.952.434 1.634.292 3.586.726 

SERVİSE YATAN 82.879 50.852 133.731 

TABURCU OLAN, 

ÖLEN VE YATILAN 

GÜN SAYISI 

ÜCRETSİZ 

ÜCRETLİ 


TABURCU OLAN 123 32.423 32.546 

ÖLEN 1 384 385 

YATILAN GÜN SAYISI 467 205.829 206.296 

TABURCU OLAN 81.384 18.750 100.134 

ÖLEN 1.039 449 1.488 

YATILAN GÜN SAYISI 407.017 114.736 521.753 

TABURCU OLAN 81.507 51.173 132.680 

ÖLEN 1.040 833 1.873 

YATILAN GÜN SAYISI 407.484 320.565 728.049 

İl Sağlık Müdürlüğü - 2004 

229


Tablo R. 3: İlçelere Göre Sağlık Evleri 

İLÇELER 


SAĞLIK EVİ 

SAYISI 

SAĞLIK EVLERİ MEVCUDU 

MAHALLE 

KÖY SAĞLIK EVİ 

SAĞLIK 

BİNALI 

BİNASIZ 

EVİ SAYI % SAYI % 


MERSİN 298 283 9 60,0 6 40,0 15 

ANAMUR 28 17 6 54,5 5 45,5 11 

AYDINCIK 8 4 3 75,0 1 25,0 4 

BOZYAZI 15 12 0 0,0 3 100 3 

Ç.YAYLA 7 4 3 100 0 0 3 

ERDEMLİ 52 39 11 84,6 2 15,4 13 

GÜLNAR 22 12 8 72,7 3 27,3 11 

MUT 35 15 11 55,0 9 45,0 20 

SİLİFKE 51 35 14 87,5 2 12,5 16 

TARSUS 138 111 17 63,0 10 37,0 27 

TOPLAM 655 532 82 66,7 41 33,3 123 


R. 1. 2 Bulaşıcı Hastalıklar 

Mersin İlinde 2004 yılı içerisinde il merkezi ve ilçelerinde bir yıl içerisinde görülen bulaşıcı 

hastalıklar Tablo R.4’de verilmektedir. Tablodan da anlaşılacağı gibi bazı hastalıklar mevsimsel 

olarak yazla birlikte artmakta, kırsal kesimlerde ise kuduz şüpheli ısırık vakaları ve şark çıbanı gibi 

zoonotik hastalıklar doğal olarak daha sık görülmektedir. 

Tablo R. 4: Bulaşıcı Hastalıkların İlçe Bazında ve Aylara Dağılımı 

İLÇELER Ock. Şbt. Mart Nis. Mys. Hzr Tem. Ağs. Eyl. Ekm Ksm. Arl. TOPLAM 

MERSİN 1 4 9 21 36 17 3 1 1 5 7 105 

ANAMUR 22 60 13 2 97 

AYDINCIK 0 

BOZYAZI 2 7 7 16 


GÜLNAR 0 

ERDEMLİ 2 1 1 4 

MUT 0 

SİLİFKE 1 1 1 3 

TARSUS 7 10 5 1 1 2 26 



MERSİN 1 1 2 3 3 7 7 3 5 8 40 


AYDINCIK 0 

BOZYAZI 0 

ÇAMLIYAYLA 1 1 

GÜLNAR 0 

ERDEMLİ 2 2 

MUT 2 1 1 4 

SİLİFKE 1 1 2 6 17 27 

TARSUS 2 3 8 9 11 2 2 5 42 



MERSİN 32 66 88 86 106 123 92 130 159 99 118 78 1177 


AYDINCIK 0 

BOZYAZI 0 


GÜLNAR 1 1 

ERDEMLİ 1 1 1 2 5 

MUT 1 1 2 

SİLİFKE 0 

TARSUS 1 2 3 6 6 13 6 3 3 43 

TOPLAM 33 68 91 86 112 131 106 136 163 101 123 78 1228 

KIZAMIK 

TİFO 

AMİPLİ DİZANTERİ 

230


BRUSELLA 

KUDUZ ŞÜPHELİ ISIRIK 

HEPATİT B 

HEPATİT A 

BASİLLİ DİZANTERİ 


MERSİN 1 5 2 2 3 1 14 


AYDINCIK 0 

BOZYAZI 0 


GÜLNAR 0 

ERDEMLİ 0 

MUT 0 

SİLİFKE 0 

TARSUS 1 1 

TOPLAM 1 5 1 2 2 3 1 15 


MERSİN 8 9 2 16 2 1 5 5 4 13 8 73 

ANAMUR 1 3 1 1 1 2 2 11 

AYDINCIK 0 

BOZYAZI 3 2 5 


GÜLNAR 1 1 1 3 

ERDEMLİ 5 2 2 2 7 2 4 24 

MUT 1 2 3 

SİLİFKE 5 4 4 4 1 1 2 2 1 4 9 37 

TARSUS 3 1 2 2 1 2 4 1 2 5 3 9 32 

TOPLAM 22 21 12 22 7 6 8 9 17 13 26 25 188 


MERSİN 5 5 7 14 11 12 5 8 8 1 8 1 85 

ANAMUR 2 3 2 2 3 1 13 

AYDINCIK 1 1 

BOZYAZI 1 1 


GÜLNAR 0 

ERDEMLİ 1 1 2 

MUT 2 2 


TARSUS 4 2 3 3 2 1 15 

TOPLAM 7 5 11 18 16 14 11 11 15 2 11 3 124 


MERSİN 67 50 80 83 107 119 147 108 72 75 80 66 1054 

ANAMUR 22 12 19 19 21 26 28 30 24 30 13 14 258 

AYDINCIK 1 1 1 3 2 2 1 4 1 16 

BOZYAZI 5 2 4 8 5 5 9 4 2 2 2 4 52 

ÇAMLIYAYLA 2 1 1 4 4 4 1 17 

GÜLNAR 3 3 4 4 9 11 10 8 6 6 3 1 68 

ERDEMLİ 7 7 6 6 24 29 24 34 28 17 16 15 213 

MUT 8 7 6 7 11 15 15 11 10 12 11 15 128 

SİLİFKE 29 4 22 26 33 55 50 40 33 38 28 30 386 

TARSUS 29 46 56 57 67 83 88 72 53 52 55 37 695 



MERSİN 1 1 2 1 4 1 2 1 4 17 


AYDINCIK 0 

BOZYAZI 0 

ÇAMLIYAYLA 1 1 

GÜLNAR 0 

ERDEMLİ 1 3 3 1 2 1 11 

MUT 0 


TARSUS 1 1 1 19 11 2 5 4 1 2 3 50 


231


TUBERKULOZ 

ŞARK ÇIBANI 

STREPTEKOK ANJİN 

KIZIL 


MERSİN 1 1 5 11 7 2 2 2 4 35 

ANAMUR 1 1 

AYDINCIK 0 

BOZYAZI 0 


GÜLNAR 0 

ERDEMLİ 1 1 1 1 4 

MUT 0 


TARSUS 2 2 

TOPLAM 2 2 6 15 9 2 2 2 2 4 46 


MERSİN 5 9 11 2 16 7 7 5 8 15 14 24 123 


AYDINCIK 0 

BOZYAZI 0 


GÜLNAR 0 

ERDEMLİ 25 32 22 41 23 25 7 11 13 4 11 16 230 

MUT 0 

SİLİFKE 0 

TARSUS 10 18 28 



MERSİN 1 1 

ANAMUR 1 1 1 1 3 3 1 2 13 

AYDINCIK 0 

BOZYAZI 1 1 2 1 5 


GÜLNAR 0 

ERDEMLİ 0 

MUT 9 14 2 2 29 1 1 58 


TARSUS 0 



MERSİN 2 8 36 21 15 8 15 12 9 9 135 

ANAMUR 2 2 

AYDINCIK 0 

BOZYAZI 0 

ÇAMLIYAYLA 1 1 1 1 4 

GÜLNAR 1 1 2 

ERDEMLİ 1 4 2 3 1 3 2 16 

MUT 1 1 1 3 

SİLİFKE 3 1 1 3 3 11 

TARSUS 5 4 1 11 9 8 9 1 3 7 5 63 

TOPLAM 10 5 10 53 34 23 12 28 18 15 21 7 236 

Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü - 2004 

R. 1. 2. 1 İçme ve Kullanma Sularının Sağlık Durumu 

İlimiz Merkez İlçe ile Tarsus İlçesinin içme ve kullanma suyu Tarsus İlçesi sınırlarında 

bulunan Berdan Baraj Gölünden sağlanmaktadır. Baraj çıkışında içme suyu arıtma tesisi mevcut 

olup, şebekeye arıtıldıktan sonra verilmektedir. İl Sağlık Müdürlüğüne bağlı Halk Sağlığı 

Laboratuarında şebeke çıkışı analizleri sürekli yapılmaktadır. Bu merkezler dışındaki yerleşim 

birimlerinin içme ve kullanma suyu akarsulardan, göllerden ve yeraltı su kaynaklarından 

sağlanmakta ve kontrolleri en yakın sağlık kuruluşlarınca yapılmaktadır. 

İlimizde faaliyet gösteren ruhsatlı içmece-kaplıca tesisi bulunmamaktadır. 

232


İlimizde turizm tesisleri ve sitelere (ikinci konut) ait yüzme havuzlarının kontrolleri ilgili 

sağlık ocaklarınca yapılmaktadır. 

Tablo R. 5: Gıda – Su ve Bakiye Klor Kontrolü 

GIDA KONTROLÜ 

İÇME VE KULLANMA SUYU KONTROLÜ 

BAKTERİYOLOJİK 

KİMYASAL 

Numune 

Sayısı 

GMT 

u.değil 


NUMUNE 

SAYISI 

BAKTERİYOLOJİK 

Numune 

Sayısı 

GMT 

u.değil 

KİMYASAL 

Numune 

Sayısı 

GMT 

u.değil 


NUMUNE 

SAYISI 

İÇME VE KULLANMA 

SULARINDA BAKİYE 

KLOR KONTROL 

SONUÇLARI 


ÖLÇÜM ADEDİ 

KLOR 

YOK 

OCAK 419 15 419 870 37 115 32 985 5617 962 

ŞUBAT 183 183 527 19 45 4 572 4189 626 

MART 267 9 267 730 30 64 4 794 5359 1073 

NİSAN 173 1 173 748 33 49 6 797 5427 1116 

MAYIS 194 11 194 745 67 48 4 793 6025 1330 

HAZİRAN 167 4 167 729 33 58 20 787 5002 679 

TEMMUZ 203 11 203 757 85 64 15 821 4952 436 

AĞUSTOS 107 8 107 731 84 78 21 809 4775 387 

EYLÜL 193 1 193 785 44 86 18 871 5322 704 

EKİM 151 151 757 48 84 31 841 5426 455 

KASIM 150 150 707 29 70 21 777 5415 649 

ARALIK 131 10 131 649 37 85 19 734 4914 837 

TOPLAM 2338 70 2338 8735 546 846 195 9581 62423 9254 


Şekil R. 1: Su Hijyen Çalışmalarının Aylara Dağılımı 











0 

OCAK Ş UBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞ USTO S EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 

NUMUNE SAYISI 

G.M.T. UYGUN DEĞİL 

R. 1. 2. 2. Denizler 

İlimiz 360 Km sahil şeridine sahiptir. Merkez İlçe Mersin'in doğusunda Adana'ya kadar 

sanayi kuruluşları, batısında ise Antalya'ya kadar turizm amaçlı ikinci konut sıralanmaktadır. 

İlimizde Tarsus Belediyesi dışında Büyükşehir Belediyesi dahil olmak üzere belediyeler alt yapı 

problemini çözememiştir. Büyükşehir Belediyesi kanalizasyon sisteminin ucunda arıtma tesisi 

olmayıp; derin deniz deşarjı yapılmaktadır. İç turizmden kaynaklanan nüfus artışı, irili ufaklı sanayi 

kuruluşlarından kaynaklanan kirlilikler ve Adana ilinin kirliliğini toplayarak ilimiz sınırları içerisinde 

denize bırakan DSİ' ne ait TD0 kanalının meydana getirdiği kirlilikler, yaz aylarının sıcak ve kurak 

geçmesi nedeniyle bazı halk plajlarında bakteriyolojik kirlenmeler görülmektedir. 

İlimiz Ortadoğu'nun Avrupa'ya açılan kapısı ve bir liman şehri olması sebebiyle gemi ve yat 

trafiği çok yoğundur. Uluslararası sularda seyreden gemilerin bıraktığı kirliliklerin tespiti ve kontrolü 

çok zordur. Gemilerden ve yatlardan kaynaklanan sintine ve balast suları için liman içerisinde 

arıtma tesisi mevcuttur. 

Turistik tesislerin atık suları arıtma tesisinden geçtikten sonra çeşitli yollarla denize 

ulaşmaktadır. Bu tesislere ait arıtma tesisleri çıkış suyundan numuneler alınmak suretiyle 

233


kontrolleri yapılmaktadır. Halk plajları ise yaz aylarının sıcak olması nedeniyle çok kalabalık 

olmaktadır. Kalabalıktan kaynaklanan bakteriyel kirlenmeler olabilmektedir. 

İl Sağlık Müdürlüğünce Mavi Bayrak kampanyası çerçevesinde 2 odak noktada 2004 yılı 

içerisinde 22 adet deniz suyu numunesi alınarak Total Koliform, Fekal Koliform, Fekal Streptakak, 

E. Coli yönünden analizleri yapılmıştır. Bu kampanya dışında umuma açık plajlarda 2004 yılı 

içerisinde toplam 362 adet deniz suyu numunesi alınmış olup, analiz sonucu 53 adet kirli, 309 adet 

temiz çıkmıştır. 

R. 1. 2. 3 Zoonoz Hastalıklar 

Bakınız Tablo R.4. 

R. 1. 3 Gıda Hijyeni 

Gıda denetim ve gıda işyerleri çalışma izinleri 05.06.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5179 

Sayılı Kanun ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığına devredilmiş olup, bu tarihten itibaren denetimler İl 

Tarım Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. 2002 yılında İl Sağlık Müdürlüğü tarafından 

gerçekleştirilen gıda kontrol çalışmaları Tablo R.5’ de verilmektedir. 

R. 1. 4 Aşılama Çalışmaları 

Tablo R. 6: Aşılama Çalışmaları 

AŞILAR YAŞ GRUBU TOPLAM 

1 

0-12 26.639 

13-60 20 

DİFTERİ BOĞMACA TETANOZ AŞISI 

2 

0-12 26.003 

13-60 38 

3 


13-60 62 

RAPEL 22.676 

TOPLAM 102.140 

1 


13-60 20 

POLİO AŞISI 

2 


13-60 38 

3 


13-60 56 

RAPEL 22.670 

İLKOKUL 1 388 



KIZAMIK AŞISI 

13-60 596 

OKUL 19 



B C G 

13-60 198 

OKUL 23.498 


PPD 3.966 

DİF – TET. 

TET-DİF İLKOKUL 

1 395 

5 136 


1. DOZ 

0 29.673 

HEPATİT B 

AŞISI 

TETANOZ 

DİĞER 1391 

2. DOZ 

0 29.544 

DİĞER 1.037 

3. DOZ 

0 27.009 

DİĞER 729 


GEBE 1 17.819 

GEBE 2 14.898 

GEBE 3 4.983 

GEBE 4 1.176 

GEBE 5 433 

TT2 TOP 21.490 

GEBE DEĞİL 5.288 

OKUL LİSE 1 

0 

DİĞER 

1-4 1.104 

5-9 4.506 

10-14 7.734 

15- + 40.472 


Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü -2004 

234


R. 1. 5 Bebek Ölümleri 

İl Sağlık Müdürlüğü verilerine göre bebek ölüm hızı şöyledir: 

2004 Yılı Bebek Ölüm hızı %0 23,4 

2003 Yılı Bebek Ölüm hızı %0 27,6 



R. 1. 6 Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 

İl Sağlık Müdürlüğü çalışmalarına göre bütün ölenlerin yaş ve cins gruplarına dağılımı 

Tablo R.7 ve Şekil R.2’ de verilmektedir. 

Tablo R. 7: Bütün Ölenlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı 

AYLAR CİNSİYET 

Y A Ş G R U P L A R I 

0 1 - 4 5 - 9 10-14 15-24 25 - 44 45 -49 50-64 65+ TOPLAM 

OCAK 

E 15 15 8 3 2 13 9 61 141 267 

K 20 8 3 2 2 18 6 47 143 249 

ŞUBAT 

E 30 9 1 1 9 16 7 57 99 229 

K 12 2 1 6 6 8 23 108 166 

MART 

E 36 8 1 1 2 23 9 47 108 235 

K 14 2 -- 5 7 5 25 107 165 

NİSAN 

E 19 5 3 3 12 13 47 112 214 

K 24 3 2 6 7 4 29 106 181 

MAYIS 

E 12 2 2 1 6 12 18 49 105 207 

K 8 6 -- 2 10 10 22 107 165 

HAZİRAN 

E 11 4 3 1 2 16 12 55 107 211 

K 11 2 2 1 2 14 1 20 88 141 

TEMMUZ 

E 21 6 1 4 4 13 5 39 105 198 

K 17 2 1 2 1 6 4 29 89 151 

AĞUSTOS 

E 17 8 2 2 2 13 10 49 103 206 

K 8 1 -- 3 2 1 26 106 147 

EYLÜL 

E 34 6 1 1 5 21 9 48 87 212 

K 9 3 1 9 5 4 28 99 158 

EKİM 

E 23 1 -- 1 5 19 16 46 119 230 

K 8 2 -- 1 8 3 22 83 127 

KASIM 

E 24 3 1 1 6 14 11 44 106 210 

K 15 2 1 2 3 12 1 30 80 146 

ARALIK 

E 30 3 2 1 4 12 14 71 168 305 

K 15 3 -- 2 3 16 11 31 143 224 

E 272 70 25 17 50 184 133 613 1360 2724 

TOPLAM K 161 36 11 13 39 111 58 332 1259 2020 

T 433 106 36 30 89 295 191 945 2619 4744 


Şekil R. 2: Ölümlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı 


1200 


KİŞİ SAYISI 





0 

0 1-4 5-9 10-14 15-24 25 - 44 45 -49 50-64 65+ 

235


R. 1. 7 Aile Planlaması Çalışmaları 

İl Sağlık Müdürlüğü verilerine göre aile planlaması çalışmaları kapsamında 2003 yılı 

içerisinde sağlık ocaklarına dağıtılan kontraseptif malzeme; Hap(45.104), Kondom(674.588), 

Ria(9.160), sarf edilen malzeme sayısı; Hap(48.086), Kondom(677.573), Ria(9.136), 

Enjeksiyon(152) dir. 

2003 yılı içerisinde sağlık ocaklarındaki aile planlaması polikliniklerine başvuran kişi sayısı 

138.473 bin, danışmanlık alan kişi 95.009 bin, toplam yöntem alan 113.772 bin kişidir. Ayrıca 2003 

yılında 15 doktor, 11 ebe ve 3 hemşireye RİA kursu, 11 ebeye de RİA tazeleme kursu ve 4 doktor’a 

da MR kursu verilmiştir. 

R. 2 ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK RİSKLERİ 

R. 2. 1 Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

İlimizde bu konu ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. 

R. 2. 2 Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 


R. 2. 3 Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 


R. 2. 4 Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 


R. 2. 5 Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 


R. 2. 6 İyonize Radyasyondan korunma 


R. 2. 7 Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 


KAYNAKÇA 

1. Mersin İl Sağlık Müdürlüğü, 2002 İstatistik Yıllığı 

2. Ekonomik Rapor, 2001-2003, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Mersin 

3. Mersin Valiliği Web sitesi (www.Mersin.gov.tr) 

4. İl Sağlık Müdürlüğü Verileri 

236


S. ÇEVRE EĞİTİMİ 

Günümüzde hızla artan çevre sorunlarının önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesinde eğitimin 

rolü çok önemlidir. 

Çevre eğitimi, bireylerde çevre bilincinin geliştirilmesi ve çevreye duyarlı, olumlu, kalıcı 

davranış değişikliklerinin kazandırılması; doğal, tarihi, kültürel ve sosyo estetik değerlerin 

korunması ile çevre sorunlarının çözümünde bireylerin aktif katılımlarının sağlanması amacıyla 

gösterilen faaliyetlerin bütünüdür. 

S. 1 KAMU KURUMLARININ ÇEVRE EĞİTİMİ İLE İLGİLİ FAALİYETLERİ 

Çevre bilinci ve duyarlılığının geliştirilmesi için ilimizde, çevre ile ilgili dernek, vakıf, gönüllü 

kuruluşlar, basın-yayın organları, özellikle yaygın eğitim kurumları ile işbirliği içerisinde etkin 

çalışmalar yürütmektedir. 

Eğitimin doğuştan itibaren başladığı görüşünden hareketle, öncelikle okul öncesi çevre 

eğitimine ağırlık verilerek, çocuklara çevreyi tanıtıcı, tabiatı sevdirici mesajlar yanında, çevre 

sorunlarının oluşturduğu tehlikeler hakkında bilgi verilmektedir. 

Öğrencilerin eğitimi için okullarda belli bir program dahilinde eğitim yapılmakta, çevre ile 

ilgili konularda seminer, video, kaset, slayt, sergi v.b. faaliyetlerde bulunmaktadır. Bu programlar 

dahilinde öğrencilere; temiz, sağlıklı büyüme ve yaşama, doğayı ve tarihi zenginlikleri koruma, 

yaşanan çevreyi daha güzel yaşanabilir bir duruma getirme konularında bilgi verilmekte ve çevre 

konulu ödevlerde öğrencilere yardımcı olunmaktadır. Ayrıca Bakanlığımızdan temin edilen çevre 

konulu videokaseti okullarda gösterilmekte, konu ile ilgili broşür ve afiş dağıtımı yapılmaktadır. 

Çevre Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı arasında 14.10.1999 tarihinde imzalanan işbirliği 

protokolü çerçevesinde;“ 2003-2004 Yılı Uygulamalı Çevre Eğitim Pilot Projesi ” Mersin İl Milli 

Eğitim Müdürlüğünce tespit edilen 20 pilot ilköğretim okulunda 12 Kasım 2003-05 Mayıs 2004 

tarihleri arasında uygulamaya konulmuştur. Proje süresince, öğretmen ve öğrencilere çevrenin 

önemi, değerlendirilebilir katı atıklar, bitki ve hayvan varlıklarının korunması ve çevre kirliliği 

konularında görsel ve basılı materyallerle desteklenerek eğitim verilmiştir. Ayrıca değerlendirilebilir 

katı atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanım konularında kağıt toplama kampanyası 

Mersin Çevre Vakfı tarafından başlatılmış olup, İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından belirlenen 20 

pilot okul ile kamu kurum ve kuruluşları ile bazı sanayi tesislerinde kampanya başlatılmıştır. Bu 

kapsamda belirlenen pilot okullarda katı atıkların kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımı 

konularında çalışmalar yapılmış, okullara kağıt toplama kutuları konulmuş ve belirli zamanlarda bu 

kutularda toplanan katı atıklar alınarak en çok kağıt toplayan okul 5 Haziran Dünya Çevre Gününde 

ödüllendirilmiştir. Kampanya çalışmalarına 2004-2005 öğretim yılında da devam edilmektedir. 

Örgün eğitimde, eğitimin ana faktörü olan öğretmenlerin bilgilendirilmesine önem 

verilmektedir. Bunun yanı sıra okullar arası resim, kompozisyon, şiir yarışmaları, çeşitli temizlik, 

ağaç dikme vb. faaliyetler düzenlenerek öğrencilerin teşviki sağlanmaya çalışılmaktadır 

Dünya çevre günü ve çevre haftası, orman, sağlık, turizm haftaları gibi özel gün ve 

haftalarda çevreyi tanıtıcı ve çevre kültürünü geliştirici özel programlar hazırlanarak afiş, pankart, 

slayt, video gösterileri düzenlenmekte ve çevre stantları açılarak tanıtım yapılmaktadır. 

Yine ilimizde faaliyet gösteren çevre gönüllüleri derneği, lions, rotary, rotarack, sroptimistler 

gibi kulüp ve derneklerin çevre ile ilgili düzenledikleri programlarına katılınmakta ve onların 

çalışmaları desteklenmektedir. 

S. 2 ÇEVRE İLE İLGİLİ GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VE FAALİYETLERİ 

S. 2. 1 Çevre Vakıfları 

16.08.1990 yılında kurulan Mersin Çevre Koruma Vakfının amacı; insanın, insan sağlığının, 

çevrenin korunması ve iyileştirilmesi, kırsal ve kentsel alanda arazinin ve tabii kaynakların en 

uygun şekilde kullanılması ve korunması, her türlü çevre kirliliğinin önlenmesi; ülkenin doğal bitki ve 

hayvan varlığı ile tabii ve tarihi zenginliklerin korunması için maddi ve manevi katkıda bulunmak ve 

bu amaçla yeni kaynaklar sağlamaktır. 

237


Vakıf çevre koruması ilkesinden hareketle belirli plan ve program doğrultusunda 

faaliyetlerini sürdürmektedir. Vakıfın kurulduğu tarihten itibaren yaptığı çalışmalar aşağıda 

belirtilmiştir. 

• 2872 sayılı Çevre Kanunu ve Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinde yer alan 

taşıtlardan kaynaklanan hava kirliliğini önleyici çalışmalar kapsamında Vakıfça yürütülen 

taşıtların Egzoz Emisyon Ölçümleri 2004 yılında artan çalışmalarla devam etmektedir. 

Ayrıca İl Çevre ve Orman Müdürlüğü iş birliği ile İlimiz sınırları içerisinde Baca gazı, Gürültü 

ölçümleri yapılıp, laboratuar gelirleri Vakfa gelir kaydedilmiştir. 

• Taşıtların Egzoz Emisyon Ölçümleri, İl Emniyet Müdürlüğü ile işbirliği çerçevesinde ilimiz 

trafiğinde kayıtlı araçların CD’leri temin edilerek, bilgisayar ortamına alınmış, egzoz 

emisyon ölçümünü yaptırmayan araçların takipleri bilgisayar aracılığıyla yapılmış, 

vatandaşlara taşıt egzoz emisyon ölçümü yaptırma zorunluluğu uyarı mektupları ile 

bildirilmiş, bu sayede hava kirliliğini önleyici çalışmalara katkıda bulunulmuş, istatistiki 

veriler elde edilmiş ve ayrıca egzoz emisyon ölçümü yaptıran araç sayısının artışıyla 

gelirlerimizde artmıştır. Trafikte seyreden araçlara İl Emniyet Müdürlüğü, İl Çevre ve Orman 

Müdürlüğü ve Çevre Koruma Vakfınca ani denetimler de yapılmıştır. 

• Taşıt egzoz emisyon ölçümleri konusunda Valiliğimiz tarafından imzalanan Protokol ile 

şartları sağlayan servislere egzoz emisyon ölçüm yetkisi verilmiş (2 Adet), elde edilen gelir 

Vakfa gelir kaydedilmiştir. 

• İlimizde 2872 sayılı Çevre Kanunun Katı Atıkların Yönetmeliği uygulama çalışmaları 

arasında bulunan katı atıkların kaynağında ayrılması, çevremizdeki atık miktarının 

azaltılmasının yanı sıra, doğal kaynakların, ağaçların israfının önlenerek, doğal çevrenin 

korunmasına yardımcı olunması amacıyla 2002 yılında İlimizde yapılarak “Kağıt Toplama 

Kampanyası” başlatılmıştır. Kampanya çerçevesinde İlimizde bulunan Kamu-Kurum ve 

Kuruluşları, pilot seçilen okullar ve gönüllü katılımcılara kağıt kumbaralar dağıtılmış, 280 

noktadan sınırlı imkanlarla atık kağıt alınarak, kampanya çalışmalarına yardımcı olan 

sponsor bir firma aracılığıyla kağıt fabrikasına sevki sağlanmıştır. 11.04.2002–30.06.2004 

tarihleri arasında 807 ton atık kağıt toplanmış geliri vakfa gelir kaydedilmiştir. Elde edilen 

gelirlerle, eğitim amacıyla okullarda “En Çok Kağıt Toplama Yarışması” düzenlenmiş 

dereceye giren okullar 05-11 Haziran 2004 Çevre Haftasında ödüllendirilmiştir. 

• İlimizde çevre bilincinin geniş halk kitlelerine duyurulması amacıyla 05-11 Haziran Çevre 

Haftası 2004 yılı kutlama programı hazırlanmış ve çevre konusunda eğitici çalışmalarla 

hafta görkemli bir şekilde kutlanmıştır. 

• Mayıs ayının 2. haftasına alınan Vakıf Haftası tüm Vakıfların katılımı ile Adana da 

kutlanmış Vakıf yetkililerinin haftaya iştiraki ve Vakıfça Hafta kutlamalarına maddi katkı 

sağlanmıştır. 

• İl Sağlık Müdürlüğü Mavi Bayrak Projesi çalışmalarına Vakıfça maddi destek sağlanmıştır. 

• Orman Bölge Müdürlüğün 31 Mayıs-01 Haziran 2004 tarihlerinde gerçekleştirdiği, İlimizin 

orman ve çevre güzelliklerinin tanıtıldığı Doğa Yürüyüşü giderlerine Vakıfça katkı 

sağlanmıştır. 

• İlimizde 2872 sayılı Çevre Kanunu ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde su 

kirliliğini önleyici çalışmalar kapsamında yer alan deniz ve kıyıların denetim çalışmaları İl 

Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından devam etmekte olup, sahil bandında bulunan 

sitelerin Atıksu Arıtma Tesisi çıkışından alınan numuneler İl Çevre ve Orman Müdürlüğü 

teknik elemanlarınca Vakfımız laboratuarında analizleri yapılmış ve elde edilen gelir Vakfa 

gelir kaydedilmekte, giderler Vakıf bütçesinden karşılanmaktadır. 

• Çevre Bakanlığı ve Mili Eğitim Bakanlığı arasında yapılan Protokol gereği İl Çevre ve 

Orman Müdürlüğü işbirliği ile Çevre Eğitimi çalışmalarına 2004 yılında da devam edilmiş ve 

öğrencilere dağıtılmak üzere el broşürleri Vakıfça yaptırılarak okullara verilen eğitim 

sırasında dağıtılmıştır. 

• TBMM Orman Köylülerinin Sorunlarının Araştırma Komisyonun 12-13-14 Şubat 2004 

Mersin Çalışma Gezisi giderleri Vakfımız Bütçesinden karşılanmıştır. 

• 5072 Sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile ilişkilerine dair kanun ile 

Vakfımız Kuruluş Senedi ve teşkilat yapısında birtakım düzenlemeler yapılmıştır. 

• Orman Bölge Müdürlüğü ve Vakfımız İş birliği ile ilimiz Emirler Köyü Piknik Alanı 

düzenlenmiş ve halka açık Piknik ve Mesire Yeri haline getirilmiştir. 

238


• İlimizde arazi çalışmalarının toplu şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla Vakıfça 1 adet 

arazi taşıtı alımı yapılmıştır. 

• 16-22 Eylül tarihleri arasında kutlanan “Avrupa Yeşil Hareket Haftası” bu yıl İlimizde 

kutlanmış, kutlama programı içerisinde toplu taşıma araçları ve bisiklet kullanımını teşvik 

eden sloganlar bulunan broşürler, bez pankartlar Vakıfça yaptırılmıştır. 

S. 2. 2 Çevre Dernekleri 

MERSİN ÇEVRE GÖNÜLLÜLERİ DERNEĞİ 

Mersin Çevre Gönüllüleri Derneği, 6 Haziran 1991 yılında kurulmuştur. Derneğin amacı, 

Mersin ilindeki çeşitli çevre sorunlarına çözümler bulmak, yeşil ve temiz Mersin'i korumak, 

kaybedilenleri yeniden kazanmak için sivil toplum örgütleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile 

birlikte çalışmalar yapmak. 

Derneğin Çevre Eğitimi faaliyetlerini şöyle sıralayabiliriz; 

- İlk ve orta dereceli okullarda çevre bilinci ve duyarlılığının geliştirilmesi amacı ile 

konferans, panel düzenlemek, ağaçlandırma komisyonları oluşturmak, 

- Hatay, İskenderun, Ceyhan, Adana, Mersin, Silifke ve Taşucu Çevre Gönülleri Dernekleri, 

Doğu Akdeniz Çevre Gönülleri (DAÇE ) derneği adı altında, Doğu Akdenizin çevre 

sorunlarına çözüm aranması için çalışmalar yapmak, 

- Katı atıkların geri kazanılması amacı ile geri kazanılabilen atıkların( pil, kağıt, pet,vs. ) 

toplanması yönünde kampanyalar düzenlemek, düzenlenenlere katılmak. 

- İl ve ilçelerde yer alan önemli yeşil alanların (Atatürk Parkı, OYAK’ın yeşil alanı vb. ) 

korunması 

- Doğal Hayatın Korunması yönünde çalışmalar yapmak (Caretta Carettaların korunması) 

-Hava Kirliliğinin korunması yönünde, motorlu araçlardan kaynaklanan kirliliğin azaltılması 

için bisiklet yollarının ve DDY' larının arttırılması yönünde girişimlerde bulunmak, 

- 5 Haziran Dünya Çevre Günü ve Çevre Haftası kutlama etkinlikleri kapsamında Çevre ve 

Orman İl Müdürlüğü'nce hazırlanan kutlama etkinliklerine katılmak, 

- Yerel radyo ve TV 'lerde çevreyle ilgili programlara katılmak. 

TEMA VAKFI 

TEMA Vakfı 12 Ekim 1992 tarihinde 30 saygın işadamı ve 8 devlet müsteşarlığının 

desteğiyle kurulmuştur. 

Amacı; öncelikle ulusumuza, onun temsilcilerine, partilere ve hükümetlere, resmi ve özel 

kuruluşlara, eğitim kurum ve kuruluşlarına, basın-yayın organlarına, toprak erozyonunun önemli 

sonuçlarını ve ülkemizin çöl olma tehlikesini anlatmak, bütün kesimlerin düşünce ve gönül birliğini, 

desteğini sağlayacak doğrultuda kamuoyu oluşturarak erozyonu önleme hareketini başlatmak ve 

sürdürmektir. 

Vakfın eğitim çalışmaları içerisinde, Türkiye genelinde düzenlenen eğitim seminerlerinde 

erozyon tehlikesinin kamuoyuna tanıtılması için gönüllü erozyon eğitmenlerini yetiştirmektir. Ayrıca, 

eğitim yayınları hazırlanarak basılmakta ve okullarda erozyonu anlatan konferanslar verilmektedir. 

DOĞAL HAYATI VE ÇEVREYİ KORUMA DERNEĞİ (DOĞAKOD ) 

Doğal Hayatı ve Çevreyi Koruma Derneği; doğayı ve çevreyi korumak, insanlarda çevre 

bilinci uyandırmak, her türlü kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak, üyeler arasında dayanışma ve 

yardımlaşma sağlamak amacıyla 1993 yılında kurulmuştur. 

Derneğin Çevre Eğitimi Faaliyetleri içerisinde; 1994' de Çevre Bakanlığı Gönüllü kuruluşlar 

işbirliği toplantısına katılım, Dünya Ormancılık Haftası kutlamaları, Radyo ve TV 'de Acık Oturumlar 

düzenlemek, Nükleer Enerji Konferansı, İlköğretim Okulları arasında Doğa-Çevre konulu Resim 

Yarışması, 5 Haziran Dünya Çevre Günü ve Çevre Haftası kutlamaları yer almaktadır. 

239


BİSİKLETLİ YAŞAM DERNEĞİ 

Bisikletli Yaşam Derneği’nin amacı motorlu araç egemenliğinin tüm dünyayı etkisi altına 

alarak, doğal yaşamı tehdit etmesi, ülke ekonomisine önemli giderler sağlaması, insanların işlerine, 

okullarına, seyahatlerine, aynı zamanda spor yaparak huzurlu, gürültüsüz, ekonomik, ekolojik 

olarak doğaya en uyumlu ulaşım aracı olan bisikletle gidebilmenin koşullarını yaratmaktır. 

Derneğin Faaliyetlerini şöyle sıralayabiliriz: 

-Derneğin çevre eğitimi faaliyetleri içerisinde 1992-2001 tarihleri arasında çevre eğitim 

tasarımı oluşturularak özellikle göç alan bölge seçilmiş; okul idaresi, öğrenciler, yöre halkı, 

belediye, mimarlar odası, çocuk tiyatrosu yazarı, M.E. Üniversitesi, Orman Bölge 

Müdürlüğüne Almanya‘da uygulanmış proje örneklerinden çalışmalar sunulmuştur. 

-1995-1997 yılları içerisinde Mersin kıyılarını araştırma ve koruma dosyası kapsamında; 

Taşucu- Gazipaşa, Kazanlı- Seyhan Nehri arasındaki bölgede son derece önemli kültürel 

ve doğal güzelliklerin saptanması, bunları korunması, gelecek kuşaklara aktarılması 

amaçlanmıştır. 

-Ormanlar konusunda Nisan 2000 ayı içerisinde “Ağaç Bilimi ve Orman Ekolojisi Okulu” 


ÇEVRE DOSTLARI DERNEĞİ 

2001 yılında kurulmuş olan dernek çevre değerlerini korumak ve çevre kirliliğini önlemek 

amacı doğrultusunda çeşitli faaliyetler yürütmektedir. 

S. 2. 3 Çevreyle İlgili Federasyonlar 

İlde çevreyle ilgili federasyon bulunmamaktadır. 

240


T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 

Çevre Yönetimi; optimal kaynak kullanımını çevresel zararların minimize edilmesini, insan 

ihtiyaçları ve doğal kaynaklar arasındaki dengeyi sağlar ve yönlendirir. Uygulama, değerlendirme 

ve planlama yaklaşımlarını içinde bulunduran çevre yönetimi orta ve uzun vadeli çevre 

stratejilerinin gerçekçi ve tutarlı olmasını sağlar. 

Çevre yönetimi, temelde insan ve doğa ilişkilerini, gelişimini, nüfus artışı, ekonomik 

büyüme, enerji kullanımı, yaşam standardı, eğitim ve kaynaklar gibi dinamik parametrelerin 

etkileşimlerini ve bu konulardaki bilgileri geniş bir düşünce çerçevesinde bir arada ele alır. Bir 

ülkenin mevcut potansiyelinden yola çıkarak orta ve uzun vadede gerçekçi ve sağlıklı çevre 

politikalarının izlenmesi için stratejilerle birlikte bir çatı oluşturur. Böyle bir çatı oluştururken en 

önemli girdiyi ve veri tabanını çevre durum raporları oluşturur. 

Çevre yönetiminde, insan faaliyetlerinin çevreye olan istenmeyen etkilerini önlemek 

düşüncesi optimal kaynak kullanımı ve çevresel zararların minimize edilmesi, kaynak-etki zincirinin 

parçalarını oluşturur. Çevre problemlerinin, birbirinden ayrılmış sorunlar olmadığı, bunların 

birbirleriyle karşılıklı ilişki içerisinde oldukları göz ardı edilmeden bütün konular çevre yönetimi 

çerçevesinde birlikte değerlenmelidir. 

T. 1 ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN VE ÇEVRESEL TAHRİBATIN ÖNLENMESİ 

Çukurova'nın batı ucunda Torosların eteğinde kurulmuş olan Mersin İli, tarihi ve doğal 

güzellikleriyle, verimli tarım topraklarıyla, turizmiyle, sanayisiyle, limanıyla, 321 km’lik sahil bandı ve 

iklimiyle ülkemizin en önemli cazibe merkezlerindendir. Bu nedenle ilde özellikle iç göçlerin 

meydana getirdiği hızlı bir nüfus artışı, plansız konut yapımı, yaz nüfusu ile kış nüfusu arasındaki 

farklılığa paralel olarak kıyı boyunca var olan yapılaşmanın yol açtığı çevre sorunlarının yanı sıra, 

alt yapı yetersizliği en büyük kirlilik kaynağını oluşturmaktadır. İlimizde genellikle sahil şeridi 

boyunca yerleşmiş olan belde ve belediyelerin birçoğunda alt yapı sistemi bulunmamaktadır. 

Bunun sonucu olarak da özellikle yaz aylarında yerli ve yabancı turistlerin akınına uğrayan 

sahillerimizde yoğunluk kazanmış olan otel, motel, yazlık site, kamp alanları ve eğitim tesisleri gibi 

dinlenme ve turizm amaçlı tesislerin bir kısmında atık su arıtma sisteminin olmaması, olanların ise 

usulüne uygun çalıştırılmaması, söz konusu tesislerin varlık nedeni olan çevre değerlerinin 

bozulmasına neden olmaktadır. 

İlimizde yerleşimin özellikle sahil şeridi boyunca yaygınlaşması, endüstriyel tesislerin yer 

seçimlerinin hatalı yapılmış olması gibi nedenlerle su ve deniz kirliliği problemi güncelliğini 

korumaktadır. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü kurulduğu tarihten buyana özellikle kıyı şeridi boyunca 

görülen çarpık kentleşme ve alt yapı yetersizliği sonucu ortaya çıkması muhtemel kirliliklere engel 

olunması, yerel yönetimlerle işbirliği içinde bu konudaki sorunların giderilmesi için rehberlik hizmeti 

sunmak ve yerleşim yerlerine yönelik tek tek arıtım üniteleri yerine mümkün olduğu kadar merkezi 

arıtma sistemlerine kavuşturulması konusunda destek sağlama çalışmalarını sürdürmektedir. 

İlimizin özellikle batı kesiminde var olan turistik yapılaşmanın yanında özellikle Mersin- 

Adana karayolu üzerinde yoğun bir sanayileşme yaşanmaktadır. 1960'lı yıllarda Ataş rafinerisi ve 

Çukurova Termik Santralinin kurulmasıyla başlayan sanayileşme süreci son 10 yıl içerisinde 

serbest bölge ve organize sanayi bölgesinin faaliyeti ile birlikte daha bir hız kazanmıştır. Ancak tüm 

dünyada olduğu gibi sanayi ve teknolojide yaşanan gelişmeler sadece insan hayatını 

kolaylaştırmakla kalmamış, insanın doğa üzerindeki gücünü artırarak bir dizi çevre problemini de 

beraberinde getirmiştir. 

108 km' si doğal kumsaldan oluşan 321 km' lik kıyı bandına sahip Mersin de denize ulaşan 

kirleticilerin en önemlisi kara kökenli olanlarıdır. Doğuda Adana kenti batı yakasına ait şehir 

kanalizasyonu ve Adana’daki bir kısım sanayi kuruluşlarının atık sularının deşarj edildiği Tarsus 

ilçesi Baharlı köyü sınırlarındaki TD-0 drenaj kanalı, Tarsus ilçesindeki sanayi atıksularının 

taşındığı Berdan Nehri, yalnızca fiziksel arıtımdan geçirilerek seyreltme usulüne dayanan Mersin 

Büyükşehir Belediyesi derin deniz deşarj hattı Akdenize ulaşan en büyük kirlilik kaynaklarıdır. 

Sayıları gün geçtikçe artan sanayi tesisleri ve tatil sitelerinden kaynaklanan kirliliğin 

giderilmesi için İl Çevre ve Orman Müdürlüğünce denetim yapılarak arıtma sistemlerinin çalışıp 

çalışmadığı kontrol edilmekte, deşarj edilen atıksulardan numune alınarak, numunenin analizi 

neticesinde Su Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen deşarj standartlarına uygun olmayan 

241


tesislere uyarılar yapılmakta veya daha önce yapılan uyarılar dikkate alınarak cezai müeyyideler 

uygulanmaktadır. 

Bölgemizde mevsimsel nüfus artışına paralel olarak evsel kirlilik yükünün artması 

nedeniyle yaşanan su ve deniz kirliliğinin yanı sıra önemli diğer bir konu da; yanlış imar 

uygulamaları sonucu ilin kıyı alanlarının beton bloklarla çevrilmesi, tarım alanları ile korunması 

gereken çevresel kaynakların tahrip edilmesidir. Yine buna paralel olarak kumsallardan yoğun 

olarak kum ve çakıl alınması kıyı kirliliğini arttırıcı nedenlerden birini oluşturmaktadır. 

Kıyılarımızda görülen bu sorunların çözümüne ışık tutmak için, tabii ve yapılı çevrede 

sürdürülebilir gelişmenin sağlanması ve çevre kalitesinin yükseltilmesi doğrultusunda tabii 

çevredeki kirlenmenin ve tahribatın önlenmesine yönelik çevresel politika, strateji, program ve arazi 

kullanımı planlaması ilkelerinin ve uygulama tekniklerinin belirlenmesi amacıyla Mersin Kıyı 

Entegre Planlaması projesi hazırlatılarak, Belediye Başkanlıklarına sunulmuştur. 

Mersin İlinde su kaynakları genel olarak oldukça zengindir. Bu gerçek kirlilik durumunu 

hafifletmektedir. Bununla beraber suyun çok az olduğu bölgeler vardır. Öte yandan Mersin İlinin 

içme suyu için kullanılan yeraltı suyu rezervlerinin büyük bir bölümü tüketilmiş ve içme suyu için 

yüzey suları giderek daha fazla kullanılmaya başlanılmıştır. 

Yeraltı sularının kalitesine ilişkin verilere göre çok sayıda fosseptik ve açık tuvalet ile 

sanayi ve tarımsal faaliyetlerin yol açtığı sızıntıların bu su kaynaklarına karıştığı belirlenmiştir. Bazı 

bölgelerde evsel atık sular yeraltı su mağaralarına deşarj edilmekte ve buralardan yeraltı su 

kaynaklarına karışabilmektedir. 

Yerli ve yabancı turistleri ağırlamak için üst üste inşa edilen turistik tesislerin yanısıra, 

kooperatif evleri ve yazlık konutların korkunç hızla artması kıyı ekosistemi üzerine büyük bir baskı 

oluşturmakta ve suların kirlenmesine neden olmaktadır. Taşıma kapasitesinin çok üzerinde 

kullanılmakta olan kıyı kaynaklarından biri de yeraltı tatlı su kaynaklarıdır. 

Su kaynaklarımız ve denizlerimizin korunması, mevcut kirliliğin giderilmesi konusunda 

çeşitli çalışmalar yapılmış olup, devam etmektedir. Uzun yılların birikimi olan bu sorunların 

çözümünde kısa vadeli çözümlerin yanında uzun vadeli çalışmalara da ihtiyaç duyulduğu bir 

gerçektir. Denizlerimizle diğer yüzeysel ve yeraltı su kaynaklarımız arıtma sistemi olmayan veya 

olduğu halde çalıştırılmayan tesislerin atık su deşarjları ile kirletilmektedir. Bu noktadan hareketle 

Müdürlüğümüz denetim faaliyetlerini giderek artırmaktadır. 

İlimiz sınırları içerisinde içme suyu kaynağı olarak kullanılan yeraltı, yerüstü su 

kaynaklarının korunması konusunda ilgili Belediyeler, DSİ ve Müdürlüğümüzce ilgili Yönetmelikler 

kapsamında çeşitli çalışmalar ( içme suyu kaynaklarının koruma altına alınması, mutlak koruma 

alanlarının oluşturularak kamulaştırılması vb. ) yapılmakta olup, bu çalışmalar çoğunlukla maddi 

yetersizlikler nedeniyle tamamlanamamaktadır. 

Coğrafi konumu sebebiyle zengin tarım topraklarına sahip olan ilimizde önemli bir çevresel 

tahribat da tarımsal alanlarda yaşanmaktadır. Mersin İlinde 1970'li yıllardan itibaren görülen 

sanayileşme ve hızlı nüfus artışı köyden kente olan göçü artırarak, yeni yerleşim alanlarının 

oluşmasına neden olmuştur. Bunun sonucu, şehirlerde plansız ve kontrolsüz yapılar oluşmuş ve 

yerleşme alanları verimli tarım arazilerine yayılmıştır. Bir taraftan bina ve tesislerin kapladığı 

alanlar, diğer taraftan şehirlerden kaynaklanan kirlilik nedeniyle yakın çevresinde verimli araziler 

kullanılamaz hale gelmiştir. 

Tarım topraklarımızın amaç dışı kullanıldığı diğer önemli bir sektör sanayi alanıdır. Birçok 

sanayi tesisi, ulaşım ve diğer altyapı kolaylıkları nedeniyle düz ve verimli arazilere yerleşmiştir. 

Gerek kapladığı alan gerekse kirletici emisyon ve deşarjları ile çevresinde bulunan tarım arazileri 

ve bitkileri olumsuz yönde etkilemiştirler. İlimizde kentleşme, sanayi alanları nedeniyle tarım dışı 

kalmış önemli arazilerin varlığı yıllardır kamuoyu tarafından bilinmektedir. Mersin ve Tarsus 

yöresinde çok verimli ova ve araziler bir daha kullanılamayacak şekilde tarım dışı kalmıştır. 

Tarım topraklarının amaç dışı kullanımının engellenmesi ve yanlış tarımsal uygulamalar 

sonucu tarım topraklarının tahribinin önlenmesi konusunda, mevcut mevzuat çerçevesinde ilgili 

kurum ve kuruluşların da katılımıyla, özellikle çiftçi eğitimi olmak üzere çeşitli çalışmalar 


Yine ilimizde yaşanan önemli çevre sorunlarından biride katı atıkların neden olduğu 

kirliliktir. Tüketimin çeşitlenerek artması, hayat standardının değişmesi, kişi başına düşen katı atık 

miktarını artırmış ancak bu atıkların toplanması ve imha edilmesinde istenilen seviyeye 

242


ulaşılamamıştır. Kent çevrelerinde oluşan çöp sahaları hem toprağı kullanılmaz hale getirmekte 

hem de başta sağlık olmak üzere çeşitli çevre sorunlarına neden olmaktadır. İlde katı atıkların 

kontrolü konusunda en iyi durumda olan merkez ilçe Mersin de çöp fabrikası ve düzenli depolama 

alanı bulunmaktadır. Fakat eski bir teknolojiye sahip olan çöp fabrikasında çöpler yeterince 

işlenememiş ve bunun sonucu olarak da düzenli çöp depolama alanı ihtiyaca cevap veremez 

duruma gelmiştir. Bu sorunun köklü bir çözüme ulaştırılması amacıyla yeni çöp alanı yer seçimi 

aşamasında olup, yer tespiti yapıldıktan sonra düzenli depolama yapılması ve değerlendirilebilir 

atıkların yeniden değerlendirilmesi ile çöp ve katı atıkların neden olduğu çevre kirliliği bir ölçüde 

giderilebilecektir. 

İlimizde hava kirliliği problemi henüz diğer şehirlerdeki boyutlara ulaşmamakla beraber, 

gelişen endüstriyel faaliyetler ve motorlu taşıtlardaki artışla birlikte önlem alınmadığı taktirde 

yoğunlaşabileceği beklenilmektedir. İklimsel özellikler nedeniyle ısınma periyodunun kısa olması, 

ısınma amacıyla daha çok elektrik, LPG vb. yakıtların kullanılması gibi sebeplerden dolayı 

ısınmadan kaynaklanan hava kirliliği problemi yoktur. Bununla birlikte Çevre ve Orman 

Bakanlığınca çıkartılan yönetmelik ve genelgeler doğrultusunda hava kirliliği konusunda çalışmalar 

yapılmakta, her kış sezonu için alınacak tedbirler Mahalli Çevre Kurulunda kararlaştırılarak 

uygulamaya konulmaktadır. 

T. 2 DOĞAL KAYNAKLARIN, EKOLOJİK DENGELER ESAS ALINARAK, VERİMLİ 

KULLANIMI, KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ 

Ekonomik gelişmenin hedefi insanlara daha iyi bir yaşam sağlamak olmasına rağmen, 

havası, suyu, toprağı ve bitki örtüsü zedelenmiş ya da tahrip edilmiş ve doğal kaynakları ekonomik 

sistemi işletemeyecek hale gelmiş bir ülkede bu hedefe ulaşmak imkanı olmayacaktır. 

Ekonomik gelişme lehine, optimum bir birleşim düşünülmeden doğal kaynakların üretim 

dışı kalması, gelecekte bu girdilerin güçlükle teminine, miktarca azalmasına ve kalitesizleşmesine 

neden olacaktır. 

Doğal kaynaklar açısından birçok zenginliğe sahip olan ilimizde son yıllarda yaşanan 

gelişmelere paralel olarak doğal kaynak kullanımıyla ilgili sorunlarda artmaktadır. Verimli tarım 

arazilerinin yanlış ve amaç dışı kullanımı, su kaynaklarının yeterince değerlendirilememesi ve 

çeşitli nedenlerle kirliliğe maruz bırakılması, zengin bir çeşitliliğe sahip olan flora ve faunanın 

bilinçsizce tahribi vb. çevre sorunlarının yaşandığı ilimizde çeşitli çalışmalar sürdürülmektedir. 

Yapılan uygulamalarda doğal kaynakların ekolojik dengeler esas alınarak, verimli bir 

şekilde kullanılması ve korunması amacıyla mevcut mevzuatlar göz önünde bulundurularak Mahalli 

Çevre Kurulu kararları doğrultusunda hareket edilmektedir. 

T. 3 EKONOMİK VE SOSYAL FAALİYETLERİN, SONUÇLARININ ÇEVRENİN 

TAŞIMA KAPASİTESİNİ AŞMAYACAK BİÇİMDE, PLANLANMASI 

Ekonomik büyüme, çevreye zarar riskini her zaman yanında getirerek çevre kaynakları 

üzerine artan bir basınç yüklemektedir. Bu nedenle kaynak kullanımının tahrip edici bir tarzda değil, 

devamlılığı sağlayacak bir anlayış içerisinde ele alınması ve yönetilmesi gerekmektedir. Bu ise 

ancak sürdürülebilir kalkınma kapsamında gerçekleştirilebilir. Gerek kalkınmanın gerekse 

kaynakların kullanımının, tahrip edici, bozucu bir şekilde değil, devamlılığı sağlayacak bir anlayış 

içinde ele alınması ve yönetilmesi sürdürülebilir kalkınmanın temel hedefidir. 

Çevre yönetimi, insan faaliyetleri ile doğal çevrenin çeşitli bileşenleri arasındaki ilişkiyi 

incelemektedir. Çevre açısından tamiri sonradan mümkün olmayan yada tamiri için, büyük 

maliyetleri gerektiren hatalardan korunabilmek için bütün faaliyetlerde çevre boyutu dikkate 

alınmalıdır. 

T. 4 ÇEVRENİN İNSAN - PSİKOSOSYAL İHTİYAÇLARIYLA UYUMUNUN 

SAĞLANMASI 

Çevre kirlenmesi sosyal, ekonomik, teknolojik ve global olmak üzere değişik boyutlara 

sahiptir. Çevre kirliliği genellikle fiziksel ağırlıklı olarak ele alınmaktadır. Oysa insan çevre 

etkileşiminin bir diğer yönü de psikolojik boyutudur. Günümüzde insan-çevre etkileşimine yeni bir 

boyut kazandırılarak "görsel kirlenme "kavramı ortaya çıkarılmıştır. Görsel kirlilik çevresel tüm 

kirlilikleri içine alan, özellikle kentlerde mimarlık ve şehircilik eserlerinin insan ölçeğiyle 

uyumsuzluğundan, kentsel yeşil alanların standart ölçütlerin altında kalmasından, tarihi ve kültürel 

243


değerlerin korunmaması nedeniyle beton yığınları arasında kalmasından ve diğer çevreyle 

uyumsuzluk nedenlerinden kaynaklanmaktadır. 

Çevre kirlenmesinin fiziksel boyutu insanların biyolojik pek çok uyumsuzluğuna ve 

hastalığına neden olurken, görsel boyutunun da insan psikolojisindeki olumsuzlukları göz ardı 

edilemez. 

T. 5 ÇEVRE DUYARLI ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI 

Orman alanlarında geçmiş yıllarda odun hammaddesi üretmek amacı ön planda iken 2002 

yılında yenilenen Amenajman Planlarında fonksiyonel planlama esasları göz önüne alınarak orman 

alanlarının sadece odun üretmek amacı ile değil ayrıca; toplumun ve ekolojik dengenin ihtiyaçları 

göz önüne alınarak doğayı koruma, su kaynaklarını koruma, toplum sağlığı, estetik, turizm, yaban 

hayatını koruma, gen kaynaklarını koruma ve bilimsel amaçlar gibi birçok orman fonksiyonu göz 

önüne alınarak bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik olarak, ormanları işletmek üzere 

planlanmıştır. 2002 yılından önce odun dışı amaçlar için 101.442 Hektar olan alan, Yeni 

fonksiyonel planlama anlayışı ile tüm orman alanlarının % 43’ üne tekabül eden 363.546 Ha. 

çıkarılmıştır. 

T. 6 ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ 

Mersin İli genelinde sektörel bazda ÇED Olumlu/Olumsuz ve ÇED Gereklidir/Gerekli 

Değildir kararları verilen faaliyetler aşağıda Tablo T.1 ve Tablo T.2’ de gösterilmektedir. 

244


Tablo T. 1: ÇED OLUMLU/OLUMSUZ KARARI VERİLEN FAALİYETLER LİSTESİ 

Faaliyetin Yeri ( İlçe, Köy, Mevkii Pafta, Koordinat) Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin Konusu Karar Tarihi Karar No Karar 

1-SANAYİ 

1-Merkez,Kazanlı,Topraktepe mevki Elit Seramik Ltd.Şti. Seramik Fabrikası 

Bakanlık 


2778/7348 Olumlu 

2-Tarsus/Mithatpaşa Mah. Çukurova Sanayi İşlet. T.A.Ş Baskı Boya ve Terbiye Fabrikası 

3-Merkez,Kazanlı,Fabrika İçi Soda San.AŞ. Kojenerasyon Santrali 

Bakanlık 

14.12.2004 

8578 Olumlu 

2-PETROL-MADEN 

1- Merkez,Musalı Köyü,Karabucak Dere Minsan Madencilik Krom İşl.ve Konsantre Tesisi Bakanlık 1802 Olumlu 

25.08.1997 

2-Tarsus,Dedeler Köyü,Ziyarettepe Mevki TCK 5.Bölge Müdürlüğü Taşocağı Bakanlık 1040/3411 Olumlu 

27.05.1997 

3-Merkez,Karaduvar Mah. Opet Petrolcülük AŞ. Akaryakıt Dolum-Dep.ma Tes. Bakanlık 690/2294 Olumlu 

26.03.1998 

4-Tarsus,Bağcılar,Sarıibrahimli Mah. Çimsa Çimento AŞ. Kil-Kalker Ocağı Bakanlık Olumlu 

02.09.1999 

5-Erdemli, Sarılar Köyü,Alata Deresi Çandıklı Mad.Ltd.Şti. Krom Konsantre Tesisi Bakanlık 1057/3604 Olumlu 


6-Merkez,Çelebili Köyü,Taşlıtepe Mevki Öztay İnş.Taah.Tic.Ltd.Şti. Taş Ocağı Bakanlık 1412-4517 Olumlu 

07.07.1997 

7-Merkez Karaduvar Mah. Opet Petrolcülük AŞ. Akaryakıt Dolum-Dep.ma Tes. Bakanlık 2405/7733 Olumlu 


8-Erdemli, Kösbucağı,Sarılar Mevki Minsan Mad.San. Krom Madeni İşletmeleri Bakanlık 7171/20182 Olumlu 


9-Merkez,Kazanlı,Kızıldip Siyam Petrolcülük San.Tic. AŞ Akaryakıt ve Mad.Yağ.Dolum Bakanlık 91/246 Olumlu 

Depolama Tesisi 09.01.2001 

10-Merkez,Kazanlı,22.U.III Pafta,177 Ada 3 parsel Altınbaş Pet.Tic.AŞ. Akaryakıt Dolum-Dep.ma Tes. 

Bakanlık 

21.11.2003 

2306/26779 Olumlu 

11-Merkez,Kazanlı,3 pafta,3381 ve 3383 Balpet Pet.Taş.San.ve Tic.AŞ. Akaryakıt Dep.Dağıtım Tesisi Bakanlık 931/8744 Olumlu 

parseller 24.02.2004 

12- Merkez ,Kazanlı 3 Pafta,399-400-401 Canaslan Petrolcülük San.AŞ. Akaryakıt Dep.Dolum Dağ.Tesisi Bakanlık 6471 Olumlu 

Nolu parseller 24.08.2004 

3-ULAŞIM-KIYI 

1-Merkez,Mersin Limanı Mil.Sav.Bakanlığı Mersin Limanı Tevsii İnşaat ve Bakanlık 6912-19627 Olumlu 

Tesisat İşi 18.12.2002 

2-Silifke Taşucu,Kum Mah.Girişi AKTER Akdeniz Taşucu Gemi Tersane Projesi Bakanlık 6655 

San.AŞ. 03.09.2003 

3-Erdemli Kumkuyu,Tırtar Mevki DLH Gen.Müdürlüğü Yat Limanı Bakanlık 6806/48273 


4- Tarsus-Mersin BOTAŞ Güney Doğalgaz İletim Hattı Olumlu 

4-ENERJİ 

1-Mut Ere Oto Prod.AŞ. Enerji İletim Hattı (Gezende HES) Bakanlık 4619/13996 Olumlu 


245


Tablo T. 2: ÇED GEREKLİDİR/GEREKLİ DEĞİLDİR KARARI VERİLEN FAALİYETLER LİSTESİ 

Faaliyetin Yeri ( İlçe,Köy, Mevkii Pafta,Koordinat) Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin Konusu Karar Tarihi Karar No Karar 

1- SANAYİ 

1- Merkez,Mersin Serbest Bölge Elite Boya Dış Tic. A.Ş. Tekstil Boyası Üretimi 12.07.1995 4 Önemsiz 

2- Merkez,Tekke Köyü Kırklareli Cam San A.Ş. Cam Fabrikası 29.08.1995 5 Önemsiz 

3-Yunusoğlu köyü yolu üzeri Tarsus Seçil Plas. Kau. San.Tic. Ltd.Şti Kau-las-conta üretimi 16.11.1995 7 Önemsiz 

4-Tarsus-Adana yolu üzeri Çukurova T.A.Ş. Boya ve basma Fab. 29.08.1995 5 Önemsiz 

5-Merkez,Yenitaşkent,Tekke Köyü Çimsa Çimento A.Ş. Pat.Mad.Dep.Kap.Art. 17.01.1996 1 Önemsiz 

6-Tarsus Adana yolu Ferahim Şehmuz mah. Özak Sınayi Tıbbi Gaz Ltd.Şti. Oksijen Gazı.Dolm.Tes. 17.01.1996 1 Önemsiz 

7-Tarsus Yunusoğlu Berdan Tekstil A.Ş. Dok. Boy. Ter. Tesisi 05.08.1996 5 Önemsiz 

8-Tarsus O.S.B. Mersan Kasa San. Kamyon Kasa İmalatı 05.03.1997 1 Önemsiz 

9-Tarsus-Yenice yolu üzeri Evsan Tem. Malz. San. Ltd. Şti. Temizlik Malzemeleri 25.07.1997 4 Önemsiz 

10- Merkez,Kazanlı Kasb. Kromsan Krom Bilş. Fab. Nötralizasyon Tesisi 15.10.1997 6 Önemsiz 

11-Tarsus,Beydeğirmeni Mevkii Ova-Sca Packing Ambalaj San. Nişasta Katkılı oluklu Mukavva 05.03.1997 1 Önemsiz 

12-Merkez,Tekke Köyü,Toroslar Mah. Çimsa Çimento A.Ş. Beyaz Çimento Kapasite Artırımı 16.01.1998 1 Önemsiz 

13-Tarsus,Konaklar Köyü Koluman Motorlu Araçlar A.Ş. Montaj Tesisi Kapasite Artırımı 16.10.1998 5 Önemsiz 

14-Merkez,Mersin-Tarsus Karayolu Yapıştırıcı Mad.Tic.Ltd.Şti. Yapıştırıcı Tesisi 08.01.1999 1 Önemsiz 

15-Tarsus,Çiçekli Cad.,Yenice ABS Alçı Blok San.A.Ş. Alçı Üretimi 31.03.2000 1 Önemsiz 

16- Tarsus OSB European Tabacco Sig.ve Tü. San.A.Ş. Sigara Fabrikası 28.02.2003 Bakanlık, 3054 ÇED Gerekli Değildir 

17- Tarsus OSB Aşut Fiberglas Fiberglas Muh.Ürün.İml.Tesisi 11.07.2003 6950/921 ÇED Gerekli Değildir 

18- Tarsus OSB Trakya Cam A.Ş. IV.Float ve Buzlu Cam Hattı 15.10.2003 6950/1469 ÇED Gerekli Değildir 

19-Tarsus OSB Özbal Çelik Boru SanTic.Ltd.Şti. Spiral Çelik Boru Üretimi ve İzo. Fab. 08.11.2004 6950/4178 ÇED Gerekli Değildir 

2-ENERJİ 

1-Merkez,Yenitaşkent,Tekke Köyü Enerji Sa A.Ş. 60 MGW Kombine Enerji Sant 26.12.2001 7 Önemsiz 

2-Merkez,Yenitaşkent Enerji Sa Enerji Üretim A.Ş. Enerji İletim Hattı 05.01.2004 6950/024 ÇED Gerekli Değildir 

3-PETROL-MADEN 

1- Silifke,yeşilovacık Bel Camiş Madencilik Işıklı Köyü Kırma Eleme Tesisi 09.03.1995 2 Önemsiz 

2-Tarsus İhsan ATAŞLI Taşocağı 09.03.1995 2 Önemsiz 

3-Tarsus,Ulaş Köyü Hidayet DALGIÇ Ulaş Kum ocağı 18.05.1995 3 Önemsiz 

4-Merkez,Bekirde Köyü,Ziftliktepe Mevkii Seltaş İnş.Tic. Ltd.Şti. Taşocağı 18.05.1995 3 Önemsiz 

5-Mut,Miharor Köyü İbrahim Oral-Fatma SEYMEN Miharor Kum-çakıl ocağı 18.05.1995 3 Önemsiz 

6-Mut,Haydar Köyü Haydar Köyü Kum ocağı 18.05.1995 3 Önemsiz 

7- Mut,Özköy köyü,Boz Mevkii Ahmet Çelik Özköy Kum-çakıl ocağı 18.05.1995 3 Önemsiz 

8-Anamur,Korucuk Köyü Someks Madencilik Ltd.Şti. Mermer Arama 18.05.1995 3 Önemsiz 

9- Silifke,Ekşiler Köyü,Tıhrın Mevkii Arif ÇIRAK Kum-Çakıl Ocağı 12.07.1995 4 Önemli 

10-Silifke,Karakaya Köyü,Kocabük Mevkii Arif ÇIRAK Kum-Çakıl Ocağı 12.07.1995 4 Önemsiz 

11-Tarsus,Gürlü Köyü,Kehyatağı Mevkii Çimsa A.Ş. Kalker Ocağı 12.07.1995 4 Önemsiz 

12-Tarsus,Boğazpınarı Köyü Boğazpınarı Köyü Tüzel Kişilğ. Kum-Çakıl Ocağı 12.07.1995 4 Önemsiz 

246



13-Silifke,Ekşiler Köyü Arif ÇIRAK Kum-Çakıl Ocağı 29.08.1995 5 Önemsiz 

14-Tarsus,Gülek Kasabası Ahmet Çelik Taşocağı 29.08.1995 5 Önemsiz 

15-Merkez,Pukaracadağ Köyü Çimsa A.Ş. Taşocağı 02.10.1995 6 Önemsiz 

16-Merkez,Pukaracadağ Köyü Akgübre A.Ş. Taşocağı ve Kırma Eleme Tes. 02.10.1995 6 Önemsiz 

17-Tarsus,Sucular Köyü Çimsa A.Ş. Taşocağı 02.10.1995 6 Önemsiz 

18-Merkez,Arslanköy,Mahmutpınarı Mevkii Ali ÖZDEN Kayrak Taşocağı 16.11.1995 7 Önemsiz 

19-Erdemli,H.H. Arpaç Köyü Bilal EKŞİ Kum ocağı 17.01.1996 1 Önemsiz 

20-Erdemli,Sarıyer Köyü Erdemli Köy.Hiz. Götrme Birl. Kum-Çakıl Ocağı 17.01.1996 1 Önemsiz 

21-Tarsus,Kurbanlı Köyü,Kırtıllı Tepe Mevk. Çimsa A.Ş. Kil Ocağı 17.01.1996 1 Önemsiz 

22-Tarsus,Ulaş Köyü,Kabaca Mevkii Şerafettin HOŞNUT Kum-Çakıl Ocağı 17.01.1996 1 Önemsiz 

23-Tarsus,Topçu Köyü,Suçıkağı Mevkii Mustafa İNKAYA Alçıtaşı Ocağı 17.01.1996 1 Önemsiz 

24-Merkez,Emirler Köyü,Esri Mevkii yenişehir belediye Başklığı Stabilize taşocağı 08.03.1996 2 Önemsiz 

25-Tarsus,İncirgediği Köyü,Bozpınar Mevkii Yorum San. Tic. Ltd.Şti. Kum ocağı 08.03.1996 2 Önemsiz 

26-Tarsus, Aladağ Köyü Hatip DEMİR Kum ocağı 24.04.1996 3 Önemsiz 

27- Tarsus,Sarıveli Köyü,Zeytinligüllük Mvk. Asya Amb. Ürn. Ltd. Şti. Kum ocağı 24.04.1996 3 Önemsiz 

28-Merkez,Aladağ Köyü Hatip DEMİR Kum ocağı 24.04.1996 3 Önemsiz 

29-Tarsus,Sağlıklı Köyü Karayolları 5.Bölge Müdürlüğü Taş ocağı ve kırma eleme tesisi 24.04.1996 3 Önemsiz 

30-Tarsus,Karadiken Soda Sanayi A.Ş. Kalker Taşocağı 26.06.1996 4 Önemsiz 

31-Mut,Tuğrul Köyü,Kocabük mevkii Halil BÜBER Kum-Çakıl Ocağı 26.06.1996 4 Önemsiz 

32-Erdemli,Kumkuyu Beld. Tırtar Mevkii DLH 8,Bölge Müd.ğü Kum Ocağı 05.08.1996 5 Önemsiz 

33-Erdemli,Çarçılı Köyü,Ayvalıözü Mevkii Çarçılı Köy Tüzel Kişiliği Kum-Çakıl Ocağı 05.08.1996 5 Önemsiz 

34-Merkez,Kazanlı Beld. Kazanlı Belediye Başklığı Kum Ocağı 05.08.1996 5 Önemli 

35-Silifke,Atakent Beldesi,Kurudere Mevkii Atayurt Belediye Bşklığı Taş ocağı 07.05.1997 2 Önemsiz 

36-Merkez,Çavak Köyü Yenişehir Belediye Bşklığı Taş ocağı 07.05.1997 2 Önemsiz 

37-Tarsus,İncirgediği Köyü Yorum Otomotiv Ltd.Şti. Kum Ocağı 25.07.1997 4 Önemsiz 

38-Tarsus,Sucular Köyü Çimsa çimento A.Ş. Taş ocağı 15.10.1997 6 Önemsiz 

39-Tarsus,Boğazpınar Köyü.Karageçit Çayı Boğazpınar Köy Tüz. Kşlği Kum-Çakıl Ocağı 15.10.1997 6 Önemli 

40- Merkez,Gözne Beld. Mustafa ERGÜN Taş ocağı 15.10.1997 6 Önemsiz 

41-Silifke,Sayağı Köyü Altın Kasa Ltd. Şti. Kireç ocağı 15.10.1997 6 Önemsiz 

42-Tarsus,Çırbıklar Köyü Yorum İnş.Ltd.Şti. Kum Ocağı 16.01.1998 1 Önemsiz 

43-Erdemli,İlemin Köyü,Karaçay Mevkii Serka Ltd.Şti. Kum-Çakıl Oc. ve Kırma El. Ts. 27.08.1998 4 Önemsiz 

44-Mut,Hisar Köyü Altınok Ltd. Şti. Taş ocağı 27.08.1998 4 Önemsiz 

45-Merkez,Bozon Köyü,Kemer Mevkii Büyükşehir Bel. Bşklğı Taş ocağı 27.08.1998 4 Önemsiz 

46-Merkez ,Değirmençay Bld.,Çeşmeğediği Büyükşehir Bel. Bşklğı Taş Ocağı 27.08.1998 4 Önemsiz 

47-Merkez,Çevlik Köyü,Cırman Mevkii Öztay ltd. Şti. Taş ocağı ve Kırma Eleme Tes 27.08.1998 4 Önemsiz 

48-Tarsus,O.S.B. Camiş Madencilik Kırma-Eleme Tesisi 27.08.1998 4 Önemsiz 

49-Tarsus,Çukurbağ Köyü Sedat ÖNAL Maden Arama 16.10.1998 5 Önemsiz 

247



50- Tarsus,Bağcılar Köyü Çimsa çimento A.Ş. Kil-kalker Ocağı 16.10.1998 5 Önemli 

51-Mut,HisarKöyü Veysel CABAŞ Mermer Arama 16.10.1998 5 Önemsiz 

52-Mut,Hisar Köyü Orhan İNCEKARA Mermer Arama 16.10.1998 5 Önemsiz 

53- Mut,Göcekler Köyü Mehmet YAPRAK Taşocağı 16.10.1998 5 Önemsiz 

54-Anamur,Karalarbahşiş Köyü Mas Mermer Ltd. Şti. Mermer Ocağı 08.01.1999 1 Önemsiz 

55-Anamur,Güleç Köyü Burhanettin KOÇ Taşocağı 08.01.1999 1 Önemsiz 

56-Tarsus,Kumdere Köyü Mettaş Tic. Ltd.Şti. Kum Ocağı 08.01.1999 1 Önemsiz 

57-Tarsus,Aladağlı Köyü Yorum İnş.Ltd.Şti. Kum Ocağı 08.01.1999 1 Önemsiz 

58-Merkez,Hebilli Köyü Rıza Coşkun Maden Arama 08.01.1999 1 Önemsiz 

59-Anamur,Aşağıkükürt köyü TCK 5.Bölge Müd.ğü Taş ocağı 17.02.1999 2 Önemsiz 

60- Gülnar,Kayrak Köyü TCK 5. Bölge Müd.ğü Taşocağı 17.02.1999 2 Önemsiz 

61-Anamur,Emirşah Köyü Lütfi TEKİN Taşocağı 21.06.1999 5 Önemsiz 

62-Merkez,Demirışık Köyü Sabahattin TAYFUR Taşocağı 21.06.1999 5 Önemsiz 

63-Mut,Çömelek Köyü M. Fatih VURAL Mermer ocağı 29.11.1999 8 Önemsiz 

64-Erdemli,Esenpınar Beld.,Çanakcı mev. Erol DAYANÇ Maden Ocağı 29.11.1999 8 Önemsiz 

65-Merkez,Camili Köyü Öztay Ltd.Şti. Mermer ocağı 29.11.1999 8 Önemsiz 

66-Gülnar,Kurbağa Köyü SDG Madencilik Mermer ocağı 29.11.1999 8 Önemsiz 

67- Anamur,Orrmancık Köyü Türkmen Nakliyat Ltd Şti. Taşocağı 29.11.1999 8 Önemsiz 

68-Tarsus,Eskişehir Köyü( Ön.İr. 6612) Silis Mad. İş. Ltd. Şti. Maden Ocağı 31.03.2000 1 Önemli 

69-Merkez,Gözne Bel. Nizamettin ERGÜN Mermer Arama 31.03.2000 1 Önemsiz 

70-Merkez,Arslanköy Bel.Çatak mevkii DSİ 67. Şb Müd.ğü Taşocağı 31.03.2000 1 Önemsiz 

71-Merkez,Arslanköy Bel. Kurudere Mev. DSİ 67. Şb Müd.ğü Kum ocağı 31.03.2000 1 Önemsiz 

72-Erdemli,Ayaş Beld.,Çanakcı Mevkii Özdemir İnş. Ltd. Şti. Taşocağı 14.06.2000 2 Önemsiz 

73-Erdemli Gücüş Köyü Y.Uğurlu(Önder Alpaslan'a devir) Krom Madeni Arama 14.06.2000 2 Önemsiz 

74-Aydıncık,Çatakboğazı Köyü,Akdam Mv. DLH 8. Bölge Müd.ğü Taşocağı 14.06.2000 2 Önemsiz 

75-Bozyazı,Karaisalı Köyü Seyit GÜNGÖR Maden Arama 14.06.2000 2 Önemsiz 

76-Mut,Bağcağız Köyü TCK 5.Bölge Müd.ğü Taşocağı 14.06.2000 2 Önemsiz 

77-Mut,Mirahor Köyü Mehmet YALÇIN Kum Çakıl ocağı 14.06.2000 2 Önemsiz 

78-Aydıncık,Karaseki Köyü Baran İnş.Ltd.Şti. Kum-Çakıl Ocağı 05.10.2000 4 Önemsiz 

79-Erdemli,Köselerli Köyü TCK. 5. Bölge Md.ğü Taşocağı 05.10.2000 4 Önemsiz 

80-Gülnar,Bozağaç Köyü Mehmet ALTUN Mermer Arama 05.10.2000 4 Önemsiz 

81-Merkez,Hebilli Köyü Kale Maden A.Ş. Kum Hazırlama tesisi 16.11.2000 5 Önemsiz 

82-Anamur,Çeltikçi Köyü Anamur Bld.Bşk. Stabilize Ocağı 16.11.2000 5 Önemsiz 

83-Tarsus,Eskişehir Köyü Köksallar Ltd.Şti. Kum ocağı 16.11.2000 5 Önemsiz 

84-Tarsus,İncirgediği Köyü Yorum Oto.Ltd.Şti. Maden Arama 20.12.2000 6 Önemsiz 

85-Bozyazı,Karaisalı Köyü,Siniçayı Mev. İbrahim AY Kum-Çakıl Ocağı 20.12.2000 6 Önemsiz 

248



86-Tarsus,Gürlü Köyü Köksallar Ltd.Şti. Taşocağı 19.01.2001 1 Önemsiz 

87-Merkez,Karahacılı Köyü Yenişehir Bld.Bşk. Taş Ocağı 19.04.2001 2 Önemsiz 

88-Merkez,Kerimler Köyü Güvercin İnş.Ltd.şti. Mermer Arama 19.04.2001 2 Önemsiz 

89-Merkez,Emirler Köyü,Çeşmeğediği Mv. Büyükşehir Bld.Bşk. Taş Ocağı 19.04.2001 2 Önemsiz 

90-Merkez,Gözne Bld. Gözne Bld.Bşk. Taş Ocağı ve Kırma-elm Tes. 07.06.2001 3 Önemsiz 

91-Silifke,Kıca-Çömelek Köyü Muhittin BEKAR mermer Ocağı 05.09.2001 5 Önemsiz 

92-Tarsus,Cinköyü Köyü Eker Madencilik Kum ocağı 05.09.2001 5 Önemsiz 

93-Çamlıyayla Bel.,Darıpınarı Ky,Karageçit Darıpınarı Köy Tüz.Kişiliği Kum ocağı 05.09.2001 5 Önemsiz 

94-Tarsus,Sucular köyü Çimsa Çimento A.Ş. Mermer-Kalker Ocağı 26.12.2001 7 Önemsiz 

95-Tarsus,Karadirlik Köyü Şakir İRİŞİK Kum-Çakıl ocağı 26.12.2001 7 Önemsiz 

96-Mut,Kadıköy Köyü Mustafa Şimşek Kum-Çakıl ocağı 26.12.2001 7 Önemsiz 

97-Mut,Karaman Taşdibi K,Mut Gökçetaş K Meram Mermercilik San. A.Ş. Mermer Arama 26.12.2001 7 Önemsiz 

98-Bozyazı,Hacııdırlı Mevkii Bozyazı Beld. Bşklğı Kum-Çakıl ocağı 26.12.2001 7 Önemsiz 

99-Anamur,Ormancık köyü,Bozburun mev. TCK 5. Bölge müd.ğü Taş Ocağı ve Kırma-elm Tes. 26.12.2001 7 Önemsiz 

100-Gülnar,Koçaşlı köyü,Sarnıçtepe Mev. TCK 5. Bölge müd.ğü Taş Ocağı 26.12.2001 7 Önemsiz 

101-Merkez,Güzelyayla Bel.Kapızağzı mevkii Güzelyayla Beld. Bşklığı Taşocağı 28.02.2002 1 Önemsiz 

102-Erdemli,Esenpınar Bel.,Homurlu Mevkii Erdemli Beld. Başklığı Taş Ocağı ve Kırma-elm Tes. 28.02.2002 1 Önemsiz 

103-Mut,Hacınuhlu Köyü,Köşk Mev. Mut Bld.Bşk. Stabilize Ocağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

104-Mut,Yuğrul Köyü,Kocabük Mevkii Akyürek Kardeşler Kum-Çakıl ocağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

105-Mut,Karacaoğlan,Dere Köy,Toskaba Koçak Mad.San.Tic.A.Ş. Mermer Arama 23.05.2002 2 Önemsiz 

106-Tarsus,Gülek Bld.,Ericek Mev. M.Ali SÜREN Taş Ocağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

107-Tarsus,Gülek Bld.Ericek Mev. H.İbrahim ŞAHİN Taş Ocağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

108-Tarsus,Sarıveli Köyü,Gölbükü Mev. Panzade Oto.San.Tic.A.Ş. Sarı KumOcağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

109-Tarsus,Sucular Köy,Karahüyüktep Mv. Çimsa Çimento A.Ş. Taş Ocağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

110-Silifke,Karakaya Köyü,Kocabük Mev. Arif ÇIRAK Kum-Çakıl ocağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

111-Erdemli,Elvanlı Bel,Karacaoğlan Köyü Serka Ltd.Şti. Kum ocağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

112-Merkez,Esenli Köyü,Karapınar Mev. Çimsa Çimento A.Ş. Maden(Kalker Ocağı) 23.05.2002 2 Önemsiz 

113-Merkez,Cemilli Köyü,Horata Mev. Mersin Büyükşehir Bld.Bşk. Taş Ocağı 23.05.2002 2 Önemsiz 

114-Tarsus,Topçu Köyü,Cönger Mev. Aytin İnş. Ltd. Şti. Stabilize Ocağı 16.07.2002 3 Önemsiz 

115-Tarsus,Gülek Kas.,Ericek Mev. Süleyman KÖSE Taş Ocağı 16.07.2002 3 Önemsiz 

116-Merkez,Doruklu Beld.,Taştepe Mev. Deniz Seyahat Tur.San.Ltd.Şti. Taş Ocağı 16.07.2002 3 Önemsiz 

117-Çamlıyayla,Fakılar Köyü,Kenzin mev. Fakılar Köy Tüzel Kişiliği Kum-Çakıl Ocağı 28.08.2002 4 ÖNEMLİ 

118-Merkez,Çavak Köyü, 1Nolu Pafta Yenişehir Bld.Bşk. Taş Ocağı 09.10.2002 5 Önemsiz 

119-Merkez-Karaduvar Mah. OPET Petrolcülük A.Ş. Akaryakıt Depolama Kapasite 31.10.2001 6 Önemsiz 

120-Merkez-Karacailyas APET Madeni Yağ Üretimi 02.09.2002 Bakanlık 13558 ÇED Gerekli Değildir 

121-Merkez-Adanalıoğlu,Yeniköy Mevki Enerji Petrol (Karpet) A.Ş. Akaryakıt Depolama 16.04.2003 

Bakanlık 1933- 

5679 

ÇED Gerekli Değildir 

122-Merkez-Karacailyas,Akdeniz Mah. Türkoil A.Ş. Akaryakıt Depolama 12.09.2003 6950-1257 ÇED GerekliDeğildir 

249



123-Merkez-Kazanlı Siyam Pet.San ve Tic.A.Ş. Akaryakıt Depolama 18.08.2003 6950-1125 ÇED GerekliDeğildir 

124-Merkez-Mersin Serbest Bölge Orka San.Tic.Ltd.Şti. Kimyasal Mad.Depo. 05.12.2003 6590-1931 ÇED GerekliDeğildir 

125-Merkez-Mersin Serbest Bölge Güçhan San.Tic.Ltd.Şti. Kimyasal Mad.Depo. 05.12.2003 6950-1933 ÇED GerekliDeğildir 

126-Merkez-Mersin Serbest Bölge Yalın Pet.San.Tic.Ltd.Şti. Kimyasal Mad.Depo. 09.12.2003 6950-1970 ÇED GerekliDeğildir 

127-Merkez-Mersin Serbest Bölge Mersa Kimya San.Tic.Ltd.Şti. Motor Yağı,Tiner ve İnceltici Üret. 22.01.2004 6950-208 ÇED GerekliDeğildir 

128- Merkez-Mersin Serbest Bölge DD Ada 8 Parsel 

Kasel İnş.Pet.Ürn.Kostik Ürn. Neb. Kimyasal Mad. Neb. Yağ Pet. Ürn. 

Yağ. Depolama 

Depolama 

27.01.2004 6950-0265 ÇED Gerekli Değildir 

129- Merkez-Karacailyas Aytemiz Akary.Dağ.ve Paz.A.Ş. Akaryakıt Dep.Dağıtım. 06.04.2004 6950-970 ÇED Gerekli eğildir 

130-Merkez-Karacailyas Damla Pet.Tic.Tur.Ltd.Şti. Akaryakıt Dep.Dağıtım. 06.04.2004 6950-969 ÇED Gerekli Değildir 

131- Merkez-Karaduvar 485 Parsel ATAŞ A.Ş. Ek Fuel Oil Depolama 10.04.2004 

Bakanlık 


2114/19181 

132-Merkez,Karaduvarı TUTA Pet.A.Ş. İlave Akaryakıt Dep.ve Dol. Tesisi 02.06.2004 

Bakanlık 


3298/28332 

133- Merkez,Kazanlı 177 Ada,3 Parsel Altınbaş Pet.ve Tic.A.Ş. Akaryakıt Depolama Proje 

08.10.2004 6950/3823 ÇED Gerekli Değildir 

D ği ikliği 

134- Tarsus,Kürtmusa Ortaklar Petrol 

Akaryakıt Depolama İstasyonu 


Bakanlık 


Fuel-Oil Depolama 

4866/40001 

135-Merkez, Karaduvar- 101 Paf.819 Ada 28 Parsel Petrol Ofisi A.Ş. İlave Akaryakıt Dep.ve Dol.Tesisi 18.01.2005 

Bakanlık 


330/3483 

136- Tarsus OSB- 182 A. 1 Parsel Evrensel San Yağ.Kim.San.Tic.Ltd.Şti Madeni Yağ Üretimi 12.01.2005 6950/207 ÇED Gerekli Değildir 

137- Tarsus OSB 179 ada, 2 parsel ÇMYS Madeni Yağ İmalat 

Madeni Yağ Üretimi 21.02.2005 6950/692 ÇED Gerekli Değildir 

138- Tarsus, Sarıveli Köyü 92 Parsel İÖzmurat h İh Sİnş. Ti Elek. LNak.Gıd.Tem.San. 

d Ş i 

Sarı Kum Ocağı 11.02.2005 6950/0566 ÇED Gerekli Değildir 

139-Merkez,Çavak-Hamzabeyli,Efrenk Dere Onbay Ti LNakl. d Ş i 

Maden Arama 27.08.1998 4 Önemsiz 

140-Merkez,Fıdıkpınarı Memişkaya Mevki Fındıkpınarı Belediyesi Taş Ocağı 27.08.1998 4 Önemsiz 

141-Merkez,Kuzucu Köyü Köprü Mevkii Yüksel EKİCİ Krom Zenginleştirme 26.08.2003 6950/1162 ÇED Gerekli Değildir 

142-Merkez,Hamzabeyli Köyü,Şelale Mev. Garip Nak.ve Tic.Ltd.Şti Kum-çakıl Ocağı 26.08.2004 6950/3294 ÇED Gerekli Değildir 

143- Merkez,Hebilli Köyü Kumboğazı Mevk. Deniz Sey.Tur.Gıd.İnş.Pet.Tic. Ltd.Şti. Kum Ocağı 10.02.2005 6950/550 ÇED Gerekli Değildir 

144-Tarsus,Yalamık Köyü,Bük Mevkii Osman AKKOCA Kum-çakıl ocağı Bakanlık 16864 ÇED Gerekli Değildir 

145-Tarsus,Gülek Beldesi,Ericek Mevki Ahmet ÇELİK Taş ocağı 2Bakanlık 

10 2002 19161 ÇED Gerekli Değildir 

146-Tarsus,Kumdere Köyü,Suyungözü Mevki Bayram ATEŞ Kum ocağı 09Bakanlık 

12 2002 1678 ÇED Gerekli Değildir 

147-Tarsus,Sağlıklı Köyü,Butik Mevki Altol İnş.Madencilik Taş ocağı-Konkasör tesisi 31Bakanlık 01 2003 1903/5668 ÇED Gerekli Değildir 

148-Tarsus,Ulaş Köyü,Kabaca Mevkii Mehmet OKAY Kum ocağı Bakanlık 1916/5675 ÇED Gerekli Değildir 

149-Tarsus,Eskişehir Köyü,Köycivarı Mevki Eker Madencilik Kum Ocağı Bakanlık 1901/5644 ÇED Gerekli Değildir 

150-Tarsus,Çamtepe Köyü Acıçeşme Mevki Eker Madencilik Alçı taşı ocağı 02.09.2003 16 04 2003 6950/1208 ÇED Gerekli Değildir 

151-Tarsus,Gürlü Köyü, Met-Gün İnş.Taah.ve Tic.AŞ. Taş ocağı-Konkasör tesisi 15.01.2004 6950/132 ÇED Gerekli Değildir 

152-Tarsus,Sağlıklı Köyü,Taşobası Mevki DSİ VI. Bölge Müdürlüğü Taş ocağı Bakanlık 4280/35280 ÇED Gerekli Değildir 

153-Silifke,Akdere Beldesi,Çayırlıbük Mevki TCK 5.Bölge Müdürlüğü Taş ocağı ve Kırma Tesisi 0Bakanlık 0 2004 2298/7424 ÇED Gerekli Değildir 

154-Silifke,Susanoğlu Mah.Kurudere Mevki Atakent Belediyesi Taş ocağı 24.06.2003 6950/839 ÇED Gerekli Değildir 

155-Silifke,Karakaya Köyü,Kocabük Mevki Arif ÇIRAK Kum-Çakıl Ocağı 30.07.2003 6950/1019 ÇED Gerekli Değildir 

250



156-Silifke,Hasanaliler Köyü,Kurudere Mevki TCK 5.Bölge Müdürlüğü Taşocağı ve Konkasör Tesisi Bakanlık 4151/34290 ÇED Gerekli Değildir 

157-Silifke,Bulacalıkoyuncu K.Göztepe Mevki TCK 5.Bölge Müdürlüğü Taşocağı ve Konkasör Tesisi Bakanlık 4150/34289 ÇED Gerekli Değildir 

158-Silifke,Boynuinceli K.Acıdere Mevki TCK 5.Bölge Müdürlüğü Taşocağı ve Konkasör Tesisi Bakanlık 4152/34291 ÇED Gerekli Değildir 

159-Mut,Göcekler Köyü,Zeytinlitopur Mevki Mehmet YAPRAK Kumtaşı ocağı 24.06.2003 6950/840 ÇED Gerekli Değildir 

160-Erdemli,İlemin Köyü,Karaçay Mevki Serka İnş.Ltd.Şti Kum-Çakıl Ocağı Bakanlık 1334 ÇED Gerekli Değildir 

4- ATIK KİMYA 

1-Tarsus,O.S.B Soda San.A.Ş(Gözmed Medikal) Endüstrüyel Katı Atık 09.03.1995 2 Önemsiz 

2-Merkez,Hebilli Köyü,Kumboğazı Mev. Öztay San.Ltd.Şti.(Atak Yayın) Soda San Katı Atık Sahası 12.01.1995 1 Önemli 

3-Merkez,Kazanlı Bel. Soda San.A.Ş. Kapasite Artırımı 18.05.1995 3 Önemsiz 

4-Tarsus,Yeniköy,EskişehirTepesi Mev. Tarsus Bld.Bşk. Deponi 05.03.1997 1 Önemsiz 

5-Tarsus,Aladağ-Eskişehirtepesi Mev. Tarsus Bld.Bşk. Çöp Aktarma İstasyonu 05.03.1997 1 Önemsiz 

6-Tarsus,O.S.B. Oxyvit Kimya Sanayi 25.07.1997 4 Önemsiz 

7-Tarsus,Yeşil Mah.,Karabucak Mev. Tarsus Bld.Bşk. Atık Su Arıtma Tesisi 08.01.1999 1 Önemsiz 

8-Bozyazı,Öksüzünyurt Mev. Bozyazı Bld.Bşk. Deponi 16.11.2000 5 Önemsiz 

9-Anamur,Kaş Yaylası,Kızıllar Mev. Anamur Bld.Bşk. Deponi 16.11.2000 5 Önemsiz 

10-Merkez,Hal Mah. Beta Kim.Ltd.Şti. Sıvı Detarjan Üretimi 20.12.2000 6 Önemsiz 

11-Merkez,Karaduvar Mah. Mersin Büyükşehir Bld.Bşk. Atık Su Arıtma Tesisi 23.05.2002 2 Önemsiz 

12-Tarsus,O.S.B. Hicri ERCİLİ Asit ve Kimyasal Madde Deposu 09.10.2002 5 Önemsiz 

13-Tarsus, Sağlıklı Köyü,Boynuztepe Mev. Soda San.A.Ş. Katı Atık Depolama Tesisi 31.12.2002 Bakanlık 20424 ÇED Gerekli Değildir 

14- Tarsus, OSB Soda San.Aş Soda Proses Atık Depolama 11.07.2003 6950/921 ÇED Gerekli Değildir 

15- Merkez, Mersin Liman İçi Soda San.A.Ş. Soda Stok Siloları 09.12.2003 6950/1444 ÇED Gerekli Değildir 

16- Tarsus, OSB Petromer Nak.Pet. Atık Yağ Geri Kazanım 24.12.2003 6950/1555 ÇED Gerekli Değildir 

17- Tarsus,Yenice 363 Parsel Kurmay Petrol LTD.ŞTİ. Atık Yağ Geri Kazanım 27.01.2004 MÇK 2004/1 Çevresel Etk.Önemli 

18- Merkez,Tırmıl Sanayi Sitesi Mer-Kim Teks.Mad.Plas.San. Tic. Ltd. Yapıştırıcı Solusyonu Ürt.Tesisi 21.07.2004 Bakanlık ÇED Gerekli Değildir 

Şti. 

4760/39121 

19-Merkez,Bahçeli Beldesi II.OSB Soda San A.Ş. Proses Atıkları Depolama 08.09.2004 Bakanlık ÇED Gerekli Değildir 

6738/47804 

5-TARIM-GIDA 

1-Merkez,Yenitaşkent Bel. Yummy Gıd.San.Tic.A.Ş. Meyve Suyu İmalatı 24.10.1994 3 Önemsiz 

2-Tarsus,Kamberhöyüğü Köyü Mustafa KARANINOĞLU Un Fabrikası 09.03.1995 2 Önemsiz 

3-Mut,Barabanlı Köyü,Alaburun Mev. Dığrak Gıd.San.Tic.Ltd.Şti. Yem Fabrikası 16.11.1995 7 Önemsiz 

4-Tarsus,Adana Karayolu 2.Km Okyay Un San. ve Tic.A.Ş. Un Fabrikası 02.10.1995 6 Önemsiz 

5-Tarsus,Fevziçakmak Mah.Adana Cad. Atademir Un San.ve Tic.A.Ş. Un Fabrikası 16.11.1995 7 Önemsiz 

6-Tarsus,Bağlarbaşı Köyü Cemal PALTA Narenciye Depo.ve Paketleme 26.06.1996 4 Önemsiz 

7-Tarsus,Karakütük Köyü,Kurbağalı Mev. Mahçen Tarım Ür.Ltd.Şti. Hayvansal Yem Üretimi 26.06.1996 4 Önemsiz 

8-Tarsus,Kamberhöyüğü Köyü,Şose Yolu Tasaco Tarım Ür.Ltd.Şti. Mısır Dep. Ve İşleme Tesisi 05.08.1996 5 Önemsiz 

9-Merkez,Çay Mah. Hasan ŞEKER Un ve Mercimek Fabrikası 05.08.1996 5 Önemsiz 

10-Merkez,Hamzabeyli Köyü Öztav Tavukçuluk Kanatlı Kesimhane 31.10.1996 7 Önemli 

251



11-Tarsus,O.S.B. Belda Dış Tic.Ltd.Şti. Paketleme Tesisi 24.12.1996 7 Önemsiz 

12-Merkez,Yenitaşkent Bagir Dış Tic. Yaş Sebze ve Meyve Paketleme 05.03.1997 1 Önemsiz 

13-Tarsus, Tarsus Girişi Ödesan Öderoğlu SütSan.Ltd.Şt Süt veSüt Ürünleri 07.05.1997 2 Önemli 

14-Tarsus,Yenice Bel. Tasaco Tarım Ür.Ltd.Şti. Depo ve Paketleme Tesisi 25.07.1997 4 Önemsiz 

15-Merkez,YakaKöyü Coca Cola İçecek Üretim A.Ş. Meşrubat ve Meyvesuyu Üretimi 29.04.1998 2 Önemsiz 

16-Silifke,Kocapınar Köyü Osman YILMAZ-Sami DUYGUN Kafes Balıkçılığı 27.08.1998 4 Önemsiz 

17-Merkez,Doruklu Köyü Doga Süt Gıd.Tic.A.Ş. Süt İşleme Tesisi 08.01.1999 1 Önemsiz 

18-Silifke,Tosmurlu Köyü,Ayaşlar Mev. Silifke Yağ Küs.Fab.Gıd.Ltd.Şti. Yağ-Küspe Fabrikası 08.01.1999 1 Önemsiz 

19-Tarsus,O.S.B Tekel Genel Müdürlüğü Sumalık Şarap Fabrikası 03.09.1999 7 Önemsiz 

20-Silifke,Kurtuluş Köyü,Dallıca Mev. Setenay Hay.Tic.Ltd.Şti. Karada Balık Yetiştiriciliği 29.11.1999 8 Önemsiz 

21-Merkez,Çağlarca Köyü,Köyiçi Mev. Mehmet İNCE Alabalık Yetiştiriciliği 29.11.1999 8 Önemsiz 

22-Anamur,Çaltıbükü Köyü Ahmet SU Alabalık Yetiştiriciliği 29.11.1999 8 Önemsiz 

23-Merkez, Yusef DANON Hububat Eleme Tesisi 05.03.1997 1 Önemsiz 

6- ULAŞIM-KIYI 

1-Erdemli,Kumkuyu beldesi,Çanakçı Mev. İl Özel İdare Müdürlüğü Kumkuyu Havaalanı 23.07.1999 Önemsiz 

2-Silifke Taşucu 

Ulaştırma Bakanlığı DLH 8.Böl. 

Müdürlüğü 

Balıkçı Barınağı Feribot ve Yat 

Yanaşma Yeri İlave İnş. 


Bakanlık 

8633/66320 


3-Merkez BOTAŞ Doğalgaz Boru Hattı 08.07.2004 Bakanlık 4411 ÇED Gerekli Değildir 

4-Merkez,Mezitli Beldesi Mezitli Belediye Başkanlığı Kıyı Tahkimatı 03.07.2003 6950/887 ÇED Gerekli Değildir 

7-TURİZM-KONUT 

1-Merkez,Nacarlı Köyü Akdeniz Böl.Komutanlığı Askeri Eğitim sahası 03.02.1994 1994/1 Önemsiz 

2-Silifke,Kumkuyu Bel. Kumkuyu Bld.Bşk. Toplu Konut İskan Sahası 12.01.1995 1995/1 Önemli 

3-Merkez,Tece Kasabası Özaykent Tatil Sitesi Tatil Sitesi 15.10.1997 1997/6 Önemsiz 

4-Erdemli,Tömük Beldesi Sinan İnşaat San.Tic.Ltd.Şti. Flamingo 4 Tatil Sitesi 16.01.1998 1998/1 Önemsiz 

5-Erdemli,Tömük Beldesi Sinan İnşaat San.Tic.Ltd.Şti. Rüya Tatil Sitesi 16.01.1998 1998/1 Önemsiz 

6-Erdemli,Limonlu Beldesi Çavuşoğulları İnş.Ltd.Şti. Atlantis Tatil Sitesi 16.01.1998 1998/1 Önemsiz 

7-Merkez,Tece Beldesi,Eskiseymen Köyü Tece Bld.Bşk. Toplu Konut 29.04.1998 1998/2 Önemsiz 

8-Merkez,Mezitli Beldesi Mezitli Bld.Bşk. Liparis Tatil Sitesi 29.04.1998 1998/2 Önemsiz 

9-Silifke,Atakent Beldesi Sinan İnşaat San.Tic.Ltd.Şti. Flamingo 7 Tatil Sitesi 16.10.1998 1998/5 Önemli 

10-Erdemli,Kargıpınarı Beldesi Gama İnşaat Gama Konut Villaları 17.02.1999 1999/2 Önemsiz 

11-Erdemli,Çeşmeli Beldesi Nuh Yüksel GÜNGÖR Liparis 3 Tatil Sitesi 19.01.2001 2001/1 Önemsiz 

12-Erdemli,Çeşmeli Beldesi S.S. Şirinler K.Y.K. Tatil Sitesi 19.04.2001 2001/2 Önemsiz 

13-Erdemli,Kargıpınarı Beldesi Sinan İnşaat San.Tic.Ltd.Şti. Flamingo 9 Tatil Sitesi 07.06.2001 2001/3 Önemsiz 

14-Erdemli,Tömük Beldesi Aytin İnş.Taah.Tic.Ltd.Şti. Çimsa Konutları 09.10.2002 2002/5 Önemsiz 

15-Erdemli,Limonlu Beldesi Atılım İnş.Tur.San.ve Tic.A.Ş. Liparis-4 Akdeniz Evleri Kap.Art. 23.06.2004 Bak.3887-32469 ÇED Gerekli Değildir 

16-Erdemli,Kargıpınarı Özsinan İnş.San.Tic.Ltd.Şti. Flamingo-9 Tatil Sitesi Kap.Art 07.02.2003 Bak. 827-2071 ÇED Gerekli Değildir 

252

mersinicd2004.pdf 8354KB May 03 2011 12:00:00 AM

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?