Etkinlik Paketi - UNICEF Türkiye

Kültürel Oyun Miras
Ek 16: Ata Sporları ve Oyunlar Ben Müzesi Bilgi Kağıdı
40’x 2
GELENEKLERİMİZ: Ata Sporları, Oyunlar
Türkler Orta Asya’dan Batıya doğru hareketle Mezopotamya, Mısır ve Anadolu’ya yerleştiler.
Yerleşik hayata geçiş süreci içerisinde Türklerin yaşamında atın özel bir yerinin olduğunu
görmekteyiz. Bu da atı merkez alan spor dallarının gelişmesi sonucunu doğurmuş ve savaşa
hazırlık olarak uygulanan binicilik oyunları ile kaçma - kovalama gibi karakteristik özellikleri
olan Gökbörü, Kızbörü ve Beyge oyunlarıyla, bir çeşit atlı hokey oyunu olan Çöğen-Çevgen
ve bir çeşit savaşa hazırlık hareketleri olarak bilinen Cirit ve Cündi atlı sporlarını geliştirmiştir.
Türk spor tarihine bakıldığı zaman atlı sporların yanında güreş, ok atıcılığı, kayak, seğirtmek,
koşu ve avcılığın da ulusal karaktere sahip sporlar oldukları görülmektedir.
Yağlı Güreş: Güreş sözcüğünün kökeni, Özbek ve Başkurt Türklerinin
“kures” sözcüğünden gelmektedir. Eski Türklerde günlük yaşamdan
ayrılmayan güreşin, başlangıç yılları tam olarak belirlenememiştir.
M.Ö. 13. yy.da yaşamış Hiyung-Nu Türkleri’nde, Sümerlerde ve Oğuz
Türkleri’nde güreşin her türüne yer verildiği anlaşılmaktadır. Gılgamış
ve Dede Korkut Destanları güreşin ilk kez Türkler tarafından yapıldığının
kanıtlarıdır. Göç yolları aracılığıyla batıya yayılan güreş, Türkler ile birlikte
Anadolu’ya getirilmiştir. Türklerin güreş stilleri, burada diğer stillerle
kaynaşmıştır. Selçuklular ile başlayan yağlı güreş, Osmanlılarda bir
gelenek haline gelmiştir.
Okçuluk: Okçuluğun Türklerce dünyaya tanıtılmış olduğuna ilişkin kanıtların bir bölümü
Ergenekon ve Oğuz Destanlarında yer alır. Türklerde okçuluk binicilikle birlikte beden kültürü
anlayışının öncüsü olmuştur. Okçuluk sadece bir savaş uğraşı değil, zevkli bir idman biçimi
haline getirilmiştir. At üzerinde okçuluğun temel eğitimi için çok iyi ata binmek, yer eğitiminde
çok başarılı olmak, at hızla giderken yay kurabilmek, hareket halindeki atla ön taraftan arkaya
dönerek bu dönüş açısı içersindeki özellikle hareketli hedefleri vurmak ve üzerine atılan
oklardan korunabilmek için atın değişik yerlerine bedenini gizleyebilmek gereklidir.
84
Cirit: Türkler bu atlı oyunu Orta Asya’dan taşımışlardır. Cirit, 16.
yüzyılda bir savaş oyunu olarak kabul edilmişti. 19. yüzyılda Osmanlı
ülkesi ve sarayının en büyük gösteri sporu ve oyunu oldu. Eski Türkler
barış zamanlarında at ve askerlerini zinde ve kuvvetli tutabilmek için atlı
cirit sporunu yaygınlaştırmışlardır. Atlı ciritte hiçbir spor mücadelesinde
bulunmayan rakibi bağışlama, affetme şeklinde bir davranış vardır.
Rakibinin önünü kesip, ona ciritle vurma imkanı varken vurmayıp
bağışlayan sporcu puan kazanmaktadır.