Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İstanbul’da Bir Meyhane, 17.Yy., Minyatür<br />
zaman zaman Yeniçerilerin yasağa<br />
ilişkin hoşnutsuzluğu ve<br />
meyhanelere konan ağır vergilerin<br />
hazineye sağladığı gelir göz önünde<br />
bulundurulduğunda, tekrar serbest<br />
bırakılmak durumunda kalmıştır. Bu<br />
yasaklar çoğu zaman Anadolu’da<br />
Bektaşi fıkralarının doğmasına<br />
olanak hazırlamış; ayrıca Ankara<br />
yöresinde alkol ihtiyacını gidermek<br />
için bozahanelere gidenlerin<br />
sayısında kayda değer artışlar<br />
gözlemlenmiştir. 3 Tüm bu süreli<br />
yasakların asıl sebebi İslam’ın<br />
içkiyi haram kılmasından ziyade,<br />
meyhanelerin zaman içinde politik<br />
eleştiri merkezleri haline gelmesi<br />
olmuştur.<br />
Öte yandan, İstanbul meyhaneleri<br />
ilerleyen vakitlerde bazı<br />
3 Oğuz, Burhan, Türkiye Halkının Kültür<br />
Kökenleri 1, İsis Yayınları: İstanbul, 1976, s.733-<br />
734.<br />
ritüellere sahip olmaya başlamış ve bu<br />
ritüellerin görünür bir şekilde devam<br />
ettirilmesi Müslüman çoğunluğun<br />
da bu durumu içselleştirdiğinin<br />
göstergesi olarak ele alınmıştır.<br />
Ortaylı, “Ramazanın bitiminde, yani<br />
arife günü meyhaneci gedikli<br />
müşterilerine özel bir davetiye<br />
gönderirdi. Midye yahut uskumru<br />
dolmalarından oluşan bu davetiyeye<br />
unutma bizi dolması deniyormuş.<br />
İstanbullu alkolik değildi, ama<br />
töreniyle ve mezesiyle, özgün sohbetleriyle<br />
içkiyi ve meyhane hayatını<br />
severdi.” 4 diye aktarırken bu aleniliğe<br />
dikkat çekiyor.<br />
Meyhanelerde şimdilerde<br />
görmeye alışık olmadığımız bir başka<br />
adet ise, fiske şamdanı yakmaktır.<br />
“Saki meyhaneye gelen müdavimleri<br />
kulağında bir çiçek olduğu halde<br />
karşılar, ‘Buyurun efendim, buyurun’<br />
diyerek içeriye davet ederdi. Bu<br />
arada tanıdığı misafirlere adlarıyla<br />
hitap ederdi. Sofra kurulduktan<br />
sonra barba 5 kendi eliyle fiske<br />
şamdanı sofraya koyar, sofradakileri<br />
‘Ağalar, sefa geldiniz!’ 6 diyerek<br />
selamlardı.” Ardından meyhanedeki<br />
çubuktârın 7 getirip yaktığı tütün<br />
çubuğu, mezelerin dizilişi, meyhane<br />
ustasının akşamcılar masasına ‘derdinize<br />
yanın’ diyerek diktiği mum;<br />
İstanbul meyhanelerinin kendilerine<br />
has niteliklerinin göstergeleridir.<br />
Bugün hâlâ kullandığımız<br />
4 Ortaylı, İlber, ibid, s.88.<br />
5 Meyhane sahibi, yöneticisi.<br />
6 Zat, Vefa, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi,<br />
Meyhaneler maddesi, C.5, Kültür<br />
Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayınları, s.437.<br />
7 Bazı kaynaklarda ateşoğlan diye geçiyor.<br />
60
Change language