Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
dışsalmış gibi görünen, praxis<br />
tarafından üretilmiş bir dünya<br />
yansıtır. Oysa praxis, iç ve dış<br />
dünyalar yaratmaz; bunların ayrımını<br />
vurgulamaz. Praxis bir insani dünya<br />
(monde humain) biçimler. Yapmalarla<br />
oluşan bu insani dünya insani olanı<br />
barındırdığı kadar, insani olmayanı da<br />
(nesneleri, eserleri, anlamları) içerir.<br />
Hermetik yaşam döngüsü Lefebvre’in<br />
işaret ettiği bütünlüğü hem içerir<br />
hem dışlar. Zira kapanma sahalarında<br />
toplumsallaşma, praxis’i sayısız<br />
işlevin organik bütünlüğü ile bireyin<br />
bu öz-yeterlilik balonu içindeki<br />
varoluş deneyimiyle özdeşleştirdiği<br />
için bütüncül bir dünya kurmaktadır.<br />
Ancak bu bütünsellik münhasıran<br />
tüketimin, üstelik gözetimle desteklenmiş<br />
olarak, bir çeşit hakikat rejimi<br />
haline gelmesiyle mümkün olur.<br />
Bununla birlikte, Lefebvre’in işaret<br />
ettiği türden bir bütünlükten tam<br />
anlamıyla da bahsedemeyiz; çünkü<br />
o praxis’i belirgin bir şekilde üretim<br />
paydasında tanımlamaktadır. Diğer<br />
yandan kapanma sahaları, doğaları<br />
gereği, üstelik yaygın bir gönüllü<br />
katılıma dayandıkları için, çok kesin<br />
bir iç ve dış ayrımı yaparlar; varlıkları<br />
ve toplumsal meşruiyetleri, bu<br />
ayrımı, hem de çok keskin maddi<br />
ve maddi-olmayan göstergelerle<br />
yapmaları sayesinde mümkün olur.<br />
Mimari tasarımlarının git gide daha<br />
cüretkâr, kentin kapalı olmayan<br />
ilişkiler dünyasına aşamalı olarak<br />
daha fazla kapanan, estetik iddiası<br />
daha meydan okuyan bir özerkliği<br />
(hermetizmi) işaret etmesi, bize<br />
bu eğilimi gösterir. Ankara’daki,<br />
özellikle Söğütözü civarındaki birçok<br />
yeni alışveriş merkezi, İstanbul’da<br />
özellikle Zorlu Center bu iddiayı<br />
fazlasıyla barındırır. Devasa boyutlar,<br />
genel bir kapsayıcılığı işaret ederler.<br />
Buradaki temel iddia, bir dünya<br />
yaratmanın ötesine geçer; dünyanın<br />
ta kendisi, dünyanın tamamı olduğu<br />
önermesinin altı kalın çizgilerle<br />
çizilir. Hermetik yaşam döngüsünde,<br />
praxis’in, Lefebvre’in vurguladığı bir<br />
diğer özelliği de belirsizleşmektedir:<br />
Yineleyici praxis (praxis répétitive)<br />
ile yaratıcı praxis (praxis créatrice)<br />
arasındaki fark, hermetik yaşam<br />
döngüsünde görünmez hale gelir.<br />
Toplumsalın üretimi, kapanma<br />
sahasının kurucu mantığında, yineleyici<br />
praxis’i öne çıkarır; kapanma<br />
sahası bildik yinelemelere, bunların<br />
epeyce yapılaşmış eylem kalıplarına,<br />
öngörülmez ve anlıksalın mümkün<br />
olduğunca sistemli bir dışlanmasına<br />
dayanır. Örneğin sanat, sermayenin<br />
kamusallığı kapsamında, kapanma<br />
sahalarında çok büyük oranda piyasanın<br />
mutlak yönlendiriciliğinde<br />
ortaya çıkabilir. Bir kamu hizmeti<br />
olarak İstanbul’da bir konser salonu<br />
inşa edilemeyip mevcut en büyük<br />
ve görkemlisinin Zorlu Center’da<br />
içerilmiş olması bu açıdan önemlidir.<br />
Bütün bu yalıtma arzusuna karşın,<br />
elbette dışarıda hep yeni ve muhalif<br />
unsurlar kalır (sokak müzisyenliği,<br />
flash-mob’lar, grafiti, street art vb.).<br />
Ancak kent toplumsallaşmasının git<br />
gide daha ağırlıklı bir kısmı hermetik<br />
yaşam döngüsüne dâhil olduğu için,<br />
49
Change language