Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
sürecinin içerdiği emeğin hak ettiği<br />
ödül olmaktan ziyade, kendinde<br />
tanımlı, kendi söylemsel ekseninde<br />
meşrulaşan ve salt öznellik ifadesi<br />
olan bir duygu durumudur. Özetle<br />
Lefebvre, insanı gereksinim-çalışmaarzu<br />
üçlemesinin bileşimi olarak<br />
kavramsallaştırır. Hermetik yaşam<br />
döngüsünde bu üçlüden çalışma<br />
(üretim) eksiltilmiştir. Geriye<br />
gereksinim ve arzu ikilisi kaldığı<br />
zaman, varlık alanını imleyecek<br />
yegâne strateji, üretimden bağlantısı<br />
kopmuş tüketim olacaktır. Lefebvre,<br />
hazza (la jouissance) yönelmemiş bir<br />
çalışmanın kuru bir eylem olduğunu,<br />
ama çalışmanın sonucu olmayan bir<br />
hazzın da asalak bir yaşam anlamına<br />
geldiğinin altını çizer. Oysa hermetik<br />
yaşam döngüsü, modern kentin<br />
ölümü dışlaması gibi, çalışmayı<br />
hazdan uzaklaştırır.<br />
Lefebvre, mekân kavramına,<br />
fizik gerçeklik ve işlevsel yapılanma<br />
olma özelliklerinden öte, bir toplumsal<br />
boyut katan toplumbilimcilerdendir.<br />
Yirminci Yüzyıl’ın ikinci yarısında,<br />
modernliğin ileri aşamasında,<br />
artık mekân toplumsal mekândır;<br />
üstelik toplumsal zamandan ayrı<br />
düşünülemez. Bu noktada toplumsal<br />
mekân, bir dizi yapısal ve anlık ilişki<br />
biçiminin sürekli olarak etkileşerek<br />
diyalektik bir yaşam kurgusu<br />
oluşturması anlamına gelir. Bu<br />
noktada, mekân ve onun simgelediği<br />
gerçeklik ne De Certeau’nun<br />
iddia ettiği kadar anlıksallığa ve<br />
kendiliğindenliğe dayanır, ne<br />
işlevselcilerin ortaya koydukları gibi<br />
yapılanmıştır. Lefebvre hem bu iki zıt<br />
güç hem zaman ve mekân arasındaki<br />
diyalektik ilişkinin önemini vurgular.<br />
Ancak hermetik yaşam döngüsü, bu<br />
ilişkiselliği önemli ölçüde parçalar.<br />
Lefebvre’in toplumsal mekânda<br />
var olduğunu düşündüğü öznel<br />
ve nesnel boyutları, ikinci lehine<br />
bütünleştirir. Özel grubun varlık alanı<br />
olarak toplumsal mekân, git gide<br />
küçülmekte, gözetim ve teknolojik<br />
olarak sarılmışlık, öznel toplumsal<br />
mekânı tedricen daraltmaktadır.<br />
Zaman ve mekân ise, hermetik<br />
yaşam döngüsünde diyalektik bir<br />
tamamlayıcılıktan ziyade, zamanın<br />
mekânı biçimleyen bir çeşit plastik<br />
malzemeye dönüşmesine neden olur.<br />
Cep telefonu, bu anlamda, bireysel<br />
stratejiler içinde, mekânı model<br />
hamuru gibi yoğurabilme olanağını<br />
sunar. Kapanma sahaları, kendilerini<br />
var eden kurucu mantık olan gönüllü<br />
katılım süreci içinde praxis’in<br />
içerdiği düşünümsellik ve anlıksallık<br />
diyalektiğini silmektedirler. Onun<br />
yerine, Lefebvre’in altını çizdiği<br />
yapmanın (le faire) otomatikleşmesi<br />
yaygınlaşmaktadır. Hermetik yaşam<br />
alanı, çeşitliliği ticari hareketliliği<br />
sağlayacak kadar çok ve tüketim<br />
merkezli, toplumsallaşmayı indirgeyecek<br />
kadar az ve eğlence<br />
güdümlü hale getirir. Görüntüsü<br />
çeşitlilik, renklilik, duyusal uyarı,<br />
zamanın hem fazla boş hem fazla<br />
dolu biçimlenmesine dayalı bir alışveriş<br />
merkezi, sayısız benzerinin<br />
yalnızca bir biçimsel çeşitlemesidir;<br />
öngördüğü toplumsallaşma modeli,<br />
47
Change language