You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
irlikte ücretli kesimin iş dışında<br />
geçirdiği zaman artarak düzenlendi.<br />
Hatta çalışan kesim, 1960’lardan<br />
itibaren, ücretlerin artışından ziyade,<br />
çalışma saatlerine dair düzenlemelere<br />
çok daha hızlı tepki verdi. 3<br />
Dolayısıyla, her ne kadar eğlence<br />
kültürü, sanayi sonrası toplumlardaki<br />
tüketimci ve hedonistik değerlerle<br />
analiz edilse de, özetlenen sosyotarihsel<br />
bağlamdan da anlaşılacağı<br />
üzere, boş zamanın şekillenmesine<br />
paralel olarak, eğlence tamamen<br />
endüstriyel toplumların üretimidir.<br />
Bu nedenle de, boş<br />
zaman etkinlikleri, üretim süreciyle<br />
eşbaşlı bir dönüşüm yaşar. Modern<br />
zaman çalışanının, emek sürecinin<br />
baskısından da kaçmak için eğlenceyi<br />
aradığını söyleyen Horkheimer ve<br />
Adorno, Kültür Endüstrisi kavramıyla,<br />
böyle bir kaçısın neden<br />
mümkün olmadığını anlatır: “Zira,<br />
(emek sürecinde) otomatikleşme,<br />
eğlenmeye yarayacak ürünlerin üretimini<br />
öylesine derinden belirler ki,<br />
insanoğlu, boş zamanında, bu sürecin<br />
kopyasından, yani emek sürecinin<br />
yeniden üretilmesinden başka bir<br />
şeye tutunamaz.” 4 Dolayısıyla, boş<br />
zaman, çalışma zamanının karşıtı<br />
değil, onun ‘gölgede kalmış uzantısı’<br />
halini alır. 5<br />
3 Teboul, René, Culture et Loisir Dans La<br />
Société du Temps Libre, Edition L’Aube: La<br />
Tour d’Aigues, 2004, s. 10.<br />
4 Horkheimer, Max ve Adorno, Theodore, La<br />
dialectique de la raison, Editions Gallimard:<br />
Paris, 1974, ss. 145-146.<br />
5 Adorno, T. W., The Culture Industry:<br />
Selected Essays On Mass Culture, ed. J. M.<br />
Bernstein, Routledge: London and New York,<br />
2001, s. 194.<br />
Bugün artık, boş zaman<br />
endüstrileri, kendi başına bir<br />
ekonomik alan yarattı. Yani, eğlence<br />
etkinliklerinden oluşan ve önemli<br />
kâr oranları sağlayan, önemli bir<br />
hizmet sektörü oluştu ve bu sektör<br />
özellikle dünya metropollerinin<br />
merkezinde yerini aldı. Zira, farklı<br />
yaşam biçimlerine (life style) gebe<br />
olan kentler, bireyleri tüketim<br />
etkinliklerine yönlendirecek şekilde<br />
planlanmıştır. Üstelik, bu durum<br />
sadece 21. yüzyıla özgü değildir.<br />
Mesela, café bourgeois olarak<br />
adlandırılan sosyalleşme alanları 17.<br />
yüzyıldan itibaren ortaya çıkmıştır. Bu<br />
bağlamda, kentleşme, yeni kültürel<br />
kodların ve normların benimsendiği<br />
bir süreçtir aynı zamanda.<br />
Eğlence alanında yaratılan<br />
ürünleri anlatırken kullandığımız,<br />
endüstri kavramı sadece ilk anlamı<br />
olan üretim sürecini değil, kültürel<br />
ürünlerin standardizasyonu, dağıtım<br />
tekniklerinin rasyonelleştirilmesini<br />
ve tüketilmesini anlatmak amacıyla<br />
da kullanılır. Bu standartlaşma<br />
içerisinde, boş zamanını değerlendirmek<br />
isteyen rasyonel bireyin,<br />
maliyet/verimlilik üzerinden biçimlenen<br />
eğlence tatmini, aslında iş<br />
disiplinin bir uzantısıdır. En kısa<br />
zamanda en fazla kâra ulaşma<br />
prensibi, belirlenmiş olan boş zaman<br />
biriminde gerçekleştirilen tüketim<br />
etkinliklerinin de merkezindedir.<br />
Bauman, bu durumu anlatmak için<br />
bugün artık tüketimde ‘ihtiyaçlardan<br />
arzulara bir geçiş’ olduğunu söyler.<br />
İhtiyaç nesnesi temelde, bizi bizim<br />
23
Change language