You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Boş Zaman ve<br />
Eğlence Kültürü<br />
Nial Tekin<br />
Boş zaman, çalışma zamanına karşıt olarak konumlanmış<br />
modern bir kavramdır. Marksist çerçevede, iş gücünün yeniden<br />
üretilmesine karşılık gelen bu zaman birimi, birey tarafından,<br />
toplumsal bir etkinlik olan çalışmanın neden olduğu ‘yıkıntıların’<br />
giderilmesi arzusuyla biçimlendirilir. Buna karşılık, şayet ‘boş<br />
zaman’ın ekonomik ve politik araçların etkisine girebileceğini kabul<br />
edersek, bu kavramın ideolojik anlamlara gebe olduğunu görürüz.<br />
Endüstrileşme süreciyle birlikte, kilisenin şekillendirdiği<br />
zamansallık, fabrikaların üretim disiplinine göre, rasyonel bir algı<br />
ile yeniden şekillendi. Eğlence ve dinlencenin, zaman israfı olduğu<br />
doktrinini benimseyen püriten ahlakın, rasyonelleşme karşısında<br />
etkisini yitirmesiyle 1 , sosyal hayat ve çalışma dışı zamanın<br />
düzenlenmesinde yeni eğlence ritüelleri oluştu. Bugün artık<br />
eğlence etkinlikleriyle anlamlandırılan iş dışı zaman birimi, yeni<br />
üretim alanları yaratarak, ekonomik olanın, operasyonel bir aracına<br />
dönüştü. Bir diğer anlatımla, insanın dünyaya çalışmak için geldiği<br />
yönündeki çileci söylemler yerini hayatın zevklerinden faydalanma<br />
anlayışına bıraktı. Zira, kapitalist üretim biçimi, üreten insan kadar<br />
tüketen insana da ihtiyaç duymakta. Yani, toplumsal örgütlenmede<br />
birey, artık sadece bir işgücü olarak değil; kültür, eğitim, boş zaman<br />
ve hatta hastalıklarıyla da yerini alır. 2<br />
Bir dönem ayrıcalıklı bir kesimin imtiyazında olan eğlence<br />
etkinlikleri, herkesin ulaşabileceği şekilde popülerleşti. II. Dünya<br />
Savaşı’nın ertesinde, OECD ülkelerinin yaşadığı ekonomik büyümeye<br />
paralel olarak, yasallaşan hafta sonu tatilleri ve ücretli izinlerle<br />
1 Bu noktada, şüphesiz, ağır çalışma saatlerinin azaltılması yönünde yapılan önemli<br />
işçi hareketlerinin altı.<br />
2 Laclau, Ernosto, Mouffe, Chantal, Hegemonya ve Sosyalist Strateji, çeviri Ahmet<br />
Kardam ve Doğan Şahiner, Birikim Yayınları: İstanbul, 1992, s. 197.<br />
22
Change language