güç elektroniği ı

GÜÇ ELEKTRONİĞİ I
PROF.DR.HACI BODUR
Örnek Devre Kesiti 1
Tristörün söndürülmesiyle ilgili bu devre kesitinde, ters yönde I 0 akımını geçirmekte olan tristörün hızlı
bir şekilde açık devre olmasıyla, L K -U K -C B -R B yolu ile seri bir R-L-C devresi oluşur. Bu salınımda, ters
yöndeki tristör gerilimi en fazla U m değerini alır ve U K değerine yerleşir. Bastırma elemanları
olmasaydı, tristör çok aşırı gerilimlere maruz kalarak tahrip olurdu.
C B ↑ ⇒ U m ↓
⎛ du ⎞
⎜ ⎟⎠
⎝ dt m
↓
⎛ du ⎞
R B ↑ ⇒ U m ↓↑ ⎜ ⎟⎠ ↑
⎝ dt m
C B değerinin artması, hem U m hem de (du/dt) m değerlerini iyi yönde etkiler. R B ’nin artması, U m değerini
her iki yönde de etkileyebilir, (du/dt) m değerini olumsuz etkiler. Bu nedenle R B değerinin optimize
edilmesi gerekir. Ayrıca, C B ‘nin hem şarjı hem de deşarjı esnasında R B ’de enerji kaybı oluşur.
Uygulamada C B ‘nin seçimi, frekansla doğrudan ilgilidir. C B ‘nin sarj ve deşarj süreleri, peryoda göre
oldukça küçük olmalıdır. Ayrıca, R B ‘deki güç kaybı, makul seviyelerde kalmalıdır. Aksi halde devre
amacından sapar. Normal olarak, frekans arttıkça C B değeri düşer.
Örneğin, 220 V ve 50 Hz‘lik AC şebekede, R B = 10 Ω / 5 W ve C B =220 nF seçilebilir. Birkaç yüz V ve
10 kHz‘lik bir uygulamada, R B = 22 Ω / 10 W ve C B = 1 nF gibi seçilebilir.
Özellikle yüksek frekanslarda, R B ‘nin olumsuz etkilerini azaltmak için, güç elemanının iletim yönünde
bir diyotla R B ‘nin köprülenmesi iyi sonuçlar vermektedir. Bu durumda bastırma devresine Kutuplu veya
Yönlü Bastırma Devresi denilir. Bu bastırma, sadece pozitif yöndeki gerilimlerde etkilidir.
31