tc ankara üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü yönetim bilimleri ...

BİRİNCİ BÖLÜM
BİLGİ TOPLUMU VE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ
A. İLKEL TOPLULUKTAN BİLGİ TOPLUMUNA
Uygarlık tarihi, sosyal, ekonomik, siyasi, teknolojik, kültürel ve yönetsel
boyutlarda, kimi zaman kendi evrimi içinde, bazı durumlarda da zaman içinde oluşan
birikimlerin yaratmış olduğu değişimler sonucu, belli aşamaları kaydederek farklı
toplumsal yapılanmalara sahne olmuştur. 9 Tarihsel bir kategori olarak verilen bu
aşamalar, toplumların her dönemde yaşamış oldukları farklı teknik, yönetim anlayışı,
değerler bütünü, ilişkiler sistemi, sınıflaşma veya tabakalaşma şekli ve üretim
biçimine, kısaca farklı sosyal yapı modellerine karşılık gelmektedir. Farklı olgu, araç
ve gelişmelerin damgasını vurduğu bu aşamaları, birbirinden kesin çizgilerle ayırmak
güçtür. Nitekim her bir aşama bir sonraki aşamanın oluşması için gerekli alt yapıyı
hazırlamıştır.
Toplumsal süreçleri tek bir nedene indirgeyerek açıklamak aşırı basitleştirme
olur. Ancak, bu toplumsal aşamaları biçimlendiren ve damgasını vuran olgulara göz
atıldığında, teknolojik gelişmelerin ve bunların üretim süreçleriyle bütünleşmesinin
önemli rol oynadığı görülmektedir. 10 Dolayısıyla teknolojik determinizme yönelik
eleştirileri saklı tutarak, toplumsal süreçteki değişikliklerde teknolojinin etkisini
inkar etmek de mümkün değildir. Bu bağlamda teknolojide meydana gelen
gelişmeler, ekonomik değişikliğe, ekonomik değişiklikler ise politik ve sosyal yapıda
değişikliğe zemin hazırlamaktadır. Yönetsel yapının bu değişikliklerden
etkilenmemesi olanak dışıdır.
9 İ. Kayalı, a.g.k, s.1.
10 T.K. Bensghir, Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel Değişim, Ankara, TODAİE, 1996, s.1.
17