Gaziantep'te SanayileÅme ve Toplumsal DeÄiÅme
Gaziantep'te SanayileÅme ve Toplumsal DeÄiÅme
Gaziantep'te SanayileÅme ve Toplumsal DeÄiÅme
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
22<br />
Gaziantep Kırsalında Sanayileşme Ve <strong>Toplumsal</strong> Değişim:<br />
Dülük Köyü Örneği<br />
proletarization. Howe<strong>ve</strong>r, since the proletarization process did not include rural-tourban<br />
migration, various rural/traditional economic activities and cultural practices<br />
continue to mark social life of the village. This situation indicates a hybrid form of<br />
social transformation. In this respect, the residents of the Dülük village could be<br />
described as “proletarian peasants.” Another observation that needs to be underlined<br />
is the fact that Dülük village, due to its peculiar condition, has not experienced any<br />
of the negati<strong>ve</strong> socio-cultural consequences attributed to industrialization by the<br />
theories of social change and transformation. The fact that Dülük village was<br />
announced as an archeological site pre<strong>ve</strong>nted it from undergoing through major<br />
ecological and demographic changes. As a result, the villagers are highly satisfied<br />
by the social environment they li<strong>ve</strong> and do not show a major intention to migrate.<br />
Key Words: Industrialization, Rural Transformation, Social Change, Gaziantep<br />
I. GİRİŞ<br />
Mübeccel Kıray 1964 yılında yayınlanan Ereğli: Ağır Sanayiden Önce Bir<br />
Sahil Kasabası çalışmasına Türkiye’de toplumsal yapı <strong>ve</strong> toplumsal değişim<br />
üzerine yapılmış saha araştırmalarının niteliğine ilişkin gözlemleriyle başlar.<br />
Kıray’a göre, o güne kadar yapılan toplumsal yapı <strong>ve</strong> değişim çalışmaları köy<br />
monografileri ile sınırlı kalmış <strong>ve</strong> köy ölçeğinin üzerindeki yerleşim alanları, yani<br />
kasabalar <strong>ve</strong> kentler, Türkiye’yi çalışan toplumbilimcilerin ilgisini çekmemiştir<br />
(1964, 9). 1<br />
Bugünden geçmişe baktığımızda, Kıray’ın bu tespitinin sonraki dönemlerde<br />
Türkiye’de toplumbilimsel araştırmaların gelişimini ne ölçüde etkilediğini<br />
görebiliriz. 1950’lerden başlayarak sanayileşmenin hızlanması, tarımda<br />
mekanizasyonun yaygınlaşması, ulaşım <strong>ve</strong> iletişim olanaklarının artması ile birlikte<br />
kırdan kente göç de hız kazanmış <strong>ve</strong> yoğun bir kentleşme süreci yaşanmıştır.<br />
1960’lara kadar kırsaldaki toplumsal yapıyı anlamaya çalışan araştırmalar,<br />
1960’lardan itibaren yerini kentleşme, kırdan kente göç <strong>ve</strong> giderek de gecekondu<br />
çalışmalarına bırakmıştır. Modernleşme <strong>ve</strong> kalkınma kuramlarından etkilenen bu<br />
yaklaşımlar, Türkiye’nin özgün kentleşme dinamiklerini ele almış, özellikle de<br />
kırdan kente göç eden nüfusun kentsel yaşama ekonomik, toplumsal <strong>ve</strong> kültürel<br />
entegrasyonunu biçimlendiren süreçlerle ile ilgilenmiştir (örneğin Gençay (1962),<br />
Karpat (1976), Keleş (1972), Şenyapılı (2004) <strong>ve</strong> Yasa (1966)). Öte yandan,<br />
sanayileşme <strong>ve</strong> kentleşme ile birlikte kırsal alanlarda yaşanan sosyal-kültürel<br />
dönüşüm bu dönemde çoğunlukla toplumbilimcilerin ilgi alanlarının dışında kalmış,<br />
marjinalleşmiştir. 2<br />
1 Bu köy monografilerine <strong>ve</strong>rebileceğimiz en önemli örnekler arasında Niyazi Berkes (1942), Behice<br />
Boran (1945), Daniel Lerner (1964), Paul Stirling (1966) <strong>ve</strong> İbrahim Yasa (1960) tarafından yapılan<br />
çalışmalar vardır.<br />
2 Bu dönemde kırsal alan <strong>ve</strong> köyler üzerine yapılan çalışmalar temel olarak tarımda kapitalistleşmenin<br />
yarattığı toplumsal sonuçlara odaklanmıştır. Sanayileşme <strong>ve</strong> kentleşmenin kırsal alandaki etkileri
Change language