Download (8Mb) - Suleyman Demirel University Research Repository

21
1.4.2. Patent ve Faydalı Modeller
İngilizce bir sözcük olan patent, imalat imtiyazı ya da ihtira beratı olarak da
ifade edilir. Denizcilik, kuyumculuk ve metalürji gibi çeşitli alanlarda ve farklı
anlamlarda kullanılan patent, ticaret hukuku açısından daha önce benzeri olmayıp
bulunan, yaratılan, türetilen ya da icat edilen bir şeye verilen berattır. Başka bir
ifadeyle sanayi alanında bir icat yapan (keşifte bulunan) kimsenin, belirli bir süre bu
icattan yalnız kendisinin yararlanmasını, ya da başkalarının bundan yararlanmasının
kendi iznine bağlı olmasını sağlayan resmi hukuksal belgedir 53 . Patentler teknolojik
bilgi açısından önemli kaynaklardır. Patent sistemi iyi yapılandırılırsa uluslar arası
standartlara ulaşmak mümkün olmaktadır. 54
Patent kavramı Türkçede ilk kez 1879 tarihli İhtira Beratı Kanununda ihtira
beratı olarak kullanılmıştır. İhtira terimi “benzeri görülmemiş bir şey icat etme,
vücuda getirme” anlamına gelmekte; berat terimi ise, imtiyaz verildiğini bildiren
fermanı ifade etmektedir. 551 sayılı PatKHK’da ise, uluslar arası literatüre uygun
olarak “patent” kelimesi kullanılmıştır. Günümüzde patent kavramının fikir birliğine
varılmış bir tanımı bulunmamakla birlikte doktrinde ve yargı kararlarında kavram iki
farklı şekilde anlamlandırılmaktadır. Dar anlamda patent, kanundaki koşulları taşıyan
bir buluş 55 için verilen yazılı belgeyi ifade eder. Bu yönüyle patent terimi, yalnızca
buluşu belgeleyen maddi bir unsuru nitelendirir. Geniş anlamda patent ise, hem buluş
üzerindeki inhisari kullanma yetkisini hem de bu yetkiyi ispatlayan belgeyi ifade
eder. Bu anlamda patent kavramı, patent hakkını da içine alacak şekilde buluş
sahibinin yaratıcı düşüncesinin, belirli bir zaman dilimi içinde, yasal hükümler
çerçevesinde koruma altına alındığını gösteren belge olarak tanımlanmaktadır 56 .
53 Hasan Basri MEMDUHOĞLU, Sınai Mülkiyet Hakları, Üniversite ve Toplum Aylık Bilim Eğitim
ve Düşünce Dergisi, , (24.02.2008).
54 Paul TORREMANS ve Jon HOLYOAK, Intellectual Property Law, Butterworths, London,
Edingburgh, Dublin, 1998, s.27.
55 Patent hukukunun temelini “buluş” kavramı oluşturmaktadır. Buluş, teknoloji alanındaki belli bir
sorunun çözümü olarak tanımlanır.
56 KARAHAN, SULUK, SARAÇ ve NAL, a.g.e., s. 161.