Download (8Mb) - Suleyman Demirel University Research Repository
Download (8Mb) - Suleyman Demirel University Research Repository
Download (8Mb) - Suleyman Demirel University Research Repository
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
12<br />
1.2.2. Türkiye’deki Gelişim Süreci<br />
Türkiye’de ilk Türk matbaasının 1727’de İbrahim Müteferrika tarafından<br />
kurulmuş olması nedeniyle Batıdaki gelişmeler yaklaşık 300 yıl gecikme ile takip<br />
edilebilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda fikir ve sanat eserleri hukukuyla ilgili ilk<br />
hukuki metin ve yazar hakları açısından en önemli belge 1850 tarihli “Encümen-i<br />
Daniş Nizamnamesi”dir. Bu nizamnameyle eserlerin incelenmesinden sonra yazara<br />
telif hakkının tanınacağı ifade edilmiştir. Yapılan bu inceleme, sansür niteliğindedir.<br />
“Telif” sözcüğü ilk defa bu nizamnamede kullanılmış ve böylece eseri meydana<br />
getiren kişinin mali hakka sahip olacağı ilk defa kabul edilmiştir. 1857 yılında<br />
yürürlüğe giren Nizamname ise, iki önemli özellik taşıyordu. Bunlardan ilki, eseri<br />
basana eser üzerinde zilyetlik tanımakla berber eserin yazarına hayat boyunca<br />
imtiyaz tanınmasıdır. Bu nedenle, matbaacılar imtiyazlı eserleri yazar yaşadığı sürece<br />
izinsiz basamayacaklardı. Böylece eser basılmadan önce eserin yazarının izni<br />
alınıyor, eser bir defa basıldıktan sonra bu eserin nüshaları tükenmedikçe kimse eseri<br />
bir daha basmıyordu. Nizamname, yazara hayat boyunca imtiyaz tanımakta, basan ile<br />
anlaşmak ve satmak hususlarını düzenlemekte, anlaşmadaki sayıdan fazla sayıda<br />
basım yapan matbaacıyı cezalandırmaktadır. Nizamnamenin diğer önemli özelliği ise<br />
sansürü yasallaştırmasıdır 26 .<br />
Gerçek anlamda ilk fikir ve sanat eserleri kanunu olan “Hakkı Telif Kanunu”<br />
1910 tarihinde çıkarılmış ve bu kanun 1 Ocak 1952 tarihli 5846 sayılı Fikir ve Sanat<br />
Eserleri Kanunu’na kadar yürürlükte kalmıştır 27 .<br />
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, İstanbul Üniversitesi Hukuk<br />
Fakültesi profesörlerinden Ernst Hirsch tarafından hazırlanmıştır. Alman Ord. Prof.<br />
E. Hirsch tarafından hazırlanan bu taslak, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu adıyla<br />
13.12.1951 tarih ve 7931 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak, 01 Ocak 1952<br />
tarihinde yürürlüğe girmiştir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, 1983, 1995<br />
ve 2001 yıllarında değişikliklere uğramıştır. Fikri mülkiyet sisteminin<br />
güçlendirilmesi, korsan faaliyetlerle mücadelede etkinlik ve uluslar arası sözleşmeler<br />
26 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, (a).<br />
27 TEKİNALP, a.g.e. , s. 95.
Change language